KOMISJA HUMANISTYCZNA 2014/2015 TEMATY NA USTNĄ CZĘŚĆ EGZAMINU MATURALNEGO Z JĘZYKA POLSKIEGO W ZESPOLE SZKÓŁ ENERGETYCZNYCH W GDAŃSKU Matura 2015 I. LITERATURA 1. Literatura w służbie ideologii. Co sądzisz o tym zjawisku? Omów na przykładzie wybranego lub wybranych autorów. 2. Sztuka epistolarna omów zjawisko na przykładach, odnosząc się do wybranej epoki. 3. Odwołując się do biografii i twórczości wybranych autorów wyjaśnij, czemu służą skandale i prowokacje literackie. 4. Dzienniki jako specyficzne sposoby prezentacji przeżyć wewnętrznych autora. Omów temat, odwołując się do wybranych utworów 5. Analizując wybrane utwory, przedstaw proces przemian eposu jako gatunku. 6. Piękno rodzimego krajobrazu w literaturze polskiej. Scharakteryzuj jego cechy i określ funkcje w wybranych utworach 7. Odwołując się do wybranych przykładów omów różne sposoby kształtowania postaci w literaturze fantasy. 8. Portrety zbrodniarzy w literaturze. Odwołując się do wybranych bohaterów literackich omów motywy ich postępowania. 9. Analizując wybrane utwory, przedstaw różne sposoby przekazywania prawdy historycznej w literaturze danej epoki. 10. Różne obrazy miast w literaturze. Omów je na przykładach wybranych utworów. 11. Analizując wybrane utwory literackie przedstaw i porównaj różne kreacje mieszczanina. 12. Na wybranych przykładach z literatury polskiej scharakteryzuj sytuację egzystencjalną człowieka w systemie totalitarnym. 13. Na wybranych przykładach przedstaw różne literackie wizje krain szczęścia. 14. Omów, na wybranych przykładach literackich, wpływ motta na interpretacje utworu. 15. Różne przyczyny lęków człowieka. Omów na przykładzie wybranych bohaterów literackich z różnych epok. 16. Litwa w wybranych utworach literatury polskiej. Porównaj jej obraz w utworach romantycznych i współczesnych. 17. Na wybranych przykładach omów funkcje i znaczenie snu w życiu bohaterów 18. Literackie portrety wodzów. Przedstaw je i porównaj, wykorzystując wybrane przykłady z różnych epok. 19. W jaki sposób przedstawiano postaci historyczne w literaturze polskiej? Rozwiń temat na wybranych 20. Każda epoka ma swojego bohatera. Omów portrety literackie dawnych i współczesnych herosów polskich. 21. Przedstaw różne funkcje i sposoby ujęcia motywu podróży w wybranych utworach 22. Literacka Nagroda Nobla jako potwierdzenie wysokiego poziomu dzieł Omów problem, odwołując się do wybranych przykładów. 23. Przedstaw różne funkcje tańca w wybranych utworach Zespół Szkół Energetycznych w Gdańsku ul. M. Reja 25
24. Analizując utwory wybranego poety współczesnego, scharakteryzuj różne sposoby odwołań do tradycji antycznej. 25. Literackie reinterpretacje mitu o Syzyfie. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów literatury XX wieku. 26. Role społeczne, rodzinne i towarzyskie kobiet. Wykaż różnorodność ról kobiecych na wybranych przykładach 27. Przemijanie, ulotność czasu i małość człowieka jako tematy poezji. Omów temat, analizując i porównując wybrane wiersze danej epoki. 28. Na wybranych przykładach utworów różnych epok literackich zaprezentuj koncepcję świata jako teatru. 29. Profetyczne wizje w literaturze. Omów ich formy i funkcje na wybranych przykładach z różnych epok. 30. Na wybranych przykładach, przedstaw wpływ naturalizmu na rozwój powieści. 31. Na wybranych przykładach zaprezentuj różne sposoby kreowania postaci lekarza. 32. Na wybranych przykładach omów sposoby wykorzystania motywu muzyki w literaturze. 33. Analizując wybrane utwory literackie przedstaw różne obrzędy i obyczaje oraz określ ich funkcje w życiu zbiorowości. 34. Dialog twórców z filozofami. Omów problem na wybranych przykładach literatury dawnej i współczesnej. 35. Omów sposoby ukazywania piękna natury, odwołując się do przykładów 36. Porównaj obrazy obyczajowości szlacheckiej w wybranych utworach literackich baroku i oświecenia. 37. Na podstawie wybranych przykładów literackich omów kreacje bohaterów w sutannie i habicie. 38. Geneza, przejawy i skutki konformizmu. Omów zagadnienie, odwołując się do konkretnych postaw, ukazanych w literaturze. 39. Przedstaw i porównaj różne koncepcje Boga w wybranych epokach 40. Zaprezentuj temat dziedzictwa sarmackiego na wybranych przykładach literatury późniejszych epok. 41. Na podstawie wybranych dzieł przedstaw różne funkcje i sposoby ujęcia motywu domu w literaturze dwu wybranych epok. 42. Artysta jako bohater literacki na podstawie wybranych przykładów porównaj, jak jego kreacja wpływa na wymowę utworu. 43. Małżeństwa w literaturze. Porównaj sposoby opisu i ich funkcje na przykładzie wybranych utworów powstałych w dwóch epokach 44. Portret Polaków - na poważnie i z humorem. Przedstaw na wybranych przykładach sposoby kreowania postaci i funkcje tych opisów. 45. Rola lektur w kształtowaniu charakterów postaci Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych tekstów literatury polskiej i obcej. 46. Dokumentaryzm jako sposób opisywania współczesnej rzeczywistości. Omów na przykładach wybranych utworów. 47. Życie codzienne w obozie zagłady na podstawie literatury wspomnieniowej. Omów temat, zwracając uwagę na język utworu i jego funkcję. 48. Analizując wybrane utwory, przedstaw różne sposoby ukazywania młodości w literaturze. 49. Porównaj obraz Warszawy obecny w literaturze dwu wybranych epok 50. Rozważ problem wpływu władzy na postępowanie (przemianę) człowieka na wybranych przykładach Komisja Humanistyczna Zespół Szkół Energetycznych 2/8
51. Mity i legendy średniowieczne inspiracją literatury współczesnej. Przedstaw zjawisko, odwołując się do wybranych utworów 52. Anioły i demony. Przedstaw i porównaj najciekawsze literackie portrety kobiet. 53. Sytuacja polityczna jako klucz do odczytania wybranych utworów Przedstaw na dowolnych 54. Sposoby autokreacji w pamiętnikach, dziennikach lub listach. Omów zagadnienia na przykładach wybranych utworów. 55. Wpływ doświadczeń dzieciństwa na dorosłe życie człowieka. Zaprezentuj portrety wybranych bohaterów 56. Przedstaw i porównaj zachowania Polaków w trudnych chwilach dziejowych na podstawie wybranych przykładów 57. Różne wizje przyszłości zawarte w literaturze fantastycznonaukowej. Przedstaw je, analizując wybrane powieści. 58. Obraz Rosji w polskiej literaturze okresu zaborów. Omów problem, odwołując się do wybranych utworów. 59. Zanalizuj i zinterpretuj literaturę faktu jak zjawisko kulturowe XX wieku na wybranych 60. Porównaj literackie kreacje buntowników. Odwołaj się do wybranych utworów literackich 2-3 wybranych epok. 61. Porównaj satyryczne obrazy społeczeństwa polskiego w wybranych utworach literackich różnych epok. 62. Zjawy, widma, upiory i ich wpływ na losy bohaterów. Omów problem w oparciu o przykłady z literatury polskiej i obcej. 63. Literatura wobec komunizmu. Omów zagadnienie na przykładach wybranych utworów 64. Biografia jako klucz do odczytania twórczości pisarza. Zaprezentuj temat na wybranym przykładzie. 65. Wpływ jednostki na społeczeństwo. Omów i zinterpretuj zjawisko na wybranych przykładach 66. Człowiek i jego świat wartości w literaturze średniowiecza i renesansu. Porównaj na podstawie wybranych przykładów. 67. Tradycja i współczesność w twórczości Zbigniewa Herberta. Omów problem, odwołując się do wybranych utworów. 68. Motyw poezji tyrtejskiej i jego żywotność w literaturze współczesnej. Omów na wybranych 69. Funkcje piękna i brzydoty w literaturze. Omów problem na wybranych 70. Analizując wybrane utwory literatury faktu, scharakteryzuj sposoby prezentowania wojny światowej. 71. Analizując wybrane utwory przedstaw i porównaj różne obrazy powstania styczniowego w literaturze polskiej. 72. Sposoby kreowania portretów zdrajców w literaturze. Przedstaw je, odwołując się do wybranych utworów literatury XIX w. 73. Na wybranych przykładach przedstaw proces kształtowania się etosu rycerskiego od starożytności do średniowiecza. 74. Między obowiązkiem walki ze złem a pokusami życia. Omów problem na podstawie wybranych utworów 75. Motyw polskiego emigranta, zesłańca w literaturze różnych epok. Omów na wybranych Komisja Humanistyczna Zespół Szkół Energetycznych 3/8
76. Obraz balu i jego znaczenie w tekście literackim. Omów na wybranych 77. Miłość do ojczyzny wyrażona w różny sposób i w różnym czasie. Rozważ zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów 78. Człowiek wobec Boga i własnej egzystencji. Omów problem, odwołując się do literatury średniowiecza, odrodzenia i baroku. 79. Motywy franciszkańskie w poezji. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych utworów J. Kasprowicza, L. Staffa i J. Twardowskiego. 80. Góry jako inspiracja dla twórców literatury. Omów zagadnienie na przykładach wybranych utworów. 81. Różne oblicza zdrady. Zanalizuj ten problem, odwołując się do różnych przykładów 82. Feminizm w literaturze. Omów zagadnienie na wybranych przykładach 83. Analizując dowolne utwory, przedstaw tragizm jednostki w utworach literackich dwóch wybranych epok. 84. Słynne historie miłosne. Na podstawie wybranych przykładów literackich porównaj różne sposoby ujęcia tematu. 85. Przedstaw walory wychowawcze literatury na podstawie dwóch wybranych epok. 86. Na podstawie wybranych utworów poetyckich przedstaw i porównaj różne postawy artystów młodopolskich wobec życia. 87. Różne sposoby odczytania i wykorzystania baśni w literaturze. Omów problem, odwołując się do wybranych utworów. 88. Literatura dla dzieci i młodzieży i jej wpływ na kształtowanie postaw młodych ludzi. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów. 89. Porównaj portrety matek w wybranych utworach 90. Na wybranych przykładach literackich różnych epok omów wizerunki idealistów. 91. Literackie interpretacje mitów. Porównaj sposoby ich funkcjonowania i wskaż cele tego literackiego zjawiska na wybranych 92. Literackie interpretacje historii biblijnych. Porównaj sposoby ich funkcjonowania i wskaż cele tego literackiego zjawiska na wybranych przykładach 93. Problemy okresu dorastania w literaturze. Przedstaw je, odwołując się do wybranych utworów. 94. Omów działalność wybranego ugrupowania poetyckiego dwudziestolecia międzywojennego, odwołując się do wybranych utworów. 95. Smaki, jedzenie, przepisy, obyczaje kulinaria jako zapis kulturowy. Zaprezentuj problem na wybranych przykładach z literatury polskiej i obcej. 96. Ukaż wizerunek literacki człowieka sukcesu na przykładzie utworów różnych epok. 97. Odmiany współczesnego eseju. Na wybranych przykładach zbadaj swoistość tego gatunku (np. eseje Z. Herberta, A. Zagajewskiego, L. Kołakowskiego). 98. Różne odmiany współczesnego reportażu literackiego. Na wybranych przykładach zbadaj tematy, techniki i funkcje społeczne. 99. Zakochany Szekspir zaprezentuj motyw miłości w dramatach i sonetach Wiliama Szekspira. Komisja Humanistyczna Zespół Szkół Energetycznych 4/8
II ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 100. Porównaj sposoby charakteryzowania określonej warstwy społecznej w wybranych utworach literackich dwudziestolecia międzywojennego i ich ekranizacjach. 101. Odwołując się do wybranych utworów literackich i filmowych, przedstaw funkcje i sposób prezentacji postaci drugiego planu. 102. Przedstaw różne ujęcia motywu danse macabre w literaturze i sztuce. 103. Zaprezentuj różne sposoby ujęcia okupacji hitlerowskiej w literaturze polskiej i sztuce. 104. Filmowe adaptacje dzieł literatury europejskiej(z wyłączeniem lit. polskiej) jako przykład interpretacji tekstu pierwowzoru. Odwołaj się do przykładu i dokonaj jego oceny. 105. Dialog twórców reklam z literaturą. Omów zjawisko na wybranych 106. Metody budowania nastroju w literaturze i przedstawieniu teatralnym (analiza wybranego dzieła literackiego i jego realizacji scenicznej). 107. Artystyczne interpretacje wybranego powstania narodowego w literaturze i malarstwie (analiza porównawcza dzieł). 108. Sylwetka bohatera Szekspirowskiego w sztuce. Porównaj sposoby ujęcia postaci w literaturze i innych tekstach kultury. 109. Analizując wybrane przykłady z literatury, malarstwa i filmu omów różne sposoby przedstawienia rzeczywistości PRL. 110. Przedstaw i zinterpretuj symbolikę kolorów w literaturze i innych dziedzinach sztuki. 111. Analizując wybrane dzieła omów inspiracje antyczne w literaturze i sztuce. 112. Tekst literacki jako inspiracja dla innych sztuk. Omów temat, wykorzystując wybrane przykłady. 113. Symbol jako środek wyrazu w literaturze i malarstwie omów jego najciekawsze Twoim zdaniem wykorzystania. Scharakteryzuj kryteria oceny, którymi się posłużyłeś przy wyborze. 114. Filmy Andrzeja Wajdy jako interpretacje dzieł literatury polskiej. Zanalizuj wybrane przykłady. 115. Filmy J. Kawalerowicza jako interpretacje dzieł literatury polskiej. Omów wybrane przykłady. 116. Problemy filmowej adaptacji. Porównaj film z jego literackim pierwowzorem; oceń adaptację. 117. Analizując dzieła z różnych dziedzin sztuki (literatura i malarstwo/ architektura ) scharakteryzuj ich związek ze światopoglądem wybranej epoki. 118. Analizując wybrane dzieła przedstaw wpływ historii XVII wieku na literaturę i sztuki piękne. 119. Analizując wybrane dzieła przedstaw wpływ historii XVIII wieku na literaturę i sztuki piękne. 120. Przeanalizuj sposoby tworzenia impresjonistycznych obrazów w literaturze i malarstwie. 121. Analizując wybrane utwory przedstaw różnorodne ujęcia motywu pożegnania w literaturze, malarstwie, filmie. 122. Pierwsza miłość w literaturze i filmie. Porównaj sposoby realizacji tematu na wybranych 123. Odwołując się do wybranych tekstów kultury (w tym literatury), przedstaw różne funkcje i sposoby opisu szlachty. 124. Strój jako element znaczący w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów. 125. Inspiracje kulturowe w twórczości Jacka Kaczmarskiego. Omów na wybranych Komisja Humanistyczna Zespół Szkół Energetycznych 5/8
126. Omów wpływ literatury i sztuki na teksty piosenek wybranego polskiego wykonawcy lub zespołu muzycznego. 127. Motyw snu w literaturze i sztuce. Omów jego różne funkcje na wybranych 128. Zdefiniuj pojecie kultura masowa i scharakteryzuj to zjawisko, odwołując się do wybranych przykładów z literatury i sztuki. 129. Porównaj literackie i malarskie wizerunki Matki Boskiej. Omów na wybranych 130. Morze jako motyw literacki i malarski. Przedstaw różne sposoby realizacji i wskaż jego funkcje. 131. Na podstawie wybranych dzieł przedstaw różne funkcje i sposoby ujęcia motywu apokaliptycznego w literaturze i sztuce. 132. Czym jest tolerancja? Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych tekstów kultury. 133. Określ cechy kiczu w wybranych utworach literatury i sztuki współczesnej. 134. Krajobraz w literaturze i sztuce. Porównaj sposoby ujęcia tematu i funkcje na podstawie wybranych przykładów. 135. Deformacja rzeczywistości w literaturze i sztuce. Omów zjawisko i oceń je na wybranych 136. Różne koncepcje piękna w literaturze i malarstwie lub architekturze dokonaj analizy i interpretacji wybranych dzieł. 137. Przedstaw funkcje motywów biblijnych w literaturze i malarstwie. Omów na wybranych 138. Piękno ogrodu w literaturze i malarstwie. Przeanalizuj temat, uwzględniając kryteria i odmienność środków wyrazu artystycznego. 139. Różne sposoby przedstawienia wizerunku Sarmaty. Omów na wybranych przykładach literatury i malarstwa XVIII- XX wieku. 140. Motyw przemijania i jego różne ujęcia w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych tekstów kultury. 141. Wydarzenia historyczne jako inspiracja dla twórców. Omów na wybranych przykładach literackich i malarskich. 142. Analizując wybrane utwory, omów artystyczne ujęcia macierzyństwa w literaturze i sztuce. 143. Obraz rewolucji w literaturze i sztuce. Przedstaw na wybranych 144. Warszawa i jej mieszkańcy w twórczości Bolesława Prusa i na obrazach Aleksandra Gierymskiego. Porównaj literackie i malarskie widzenie świata. 145. Portrety kobiet w literaturze i sztuce. Przedstaw na wybranych 146. Artystyczne prowokacje XX w. Omów ich istotę i funkcje, analizując przykłady literackie, muzyczne i plastyczne. 147. Obrazy bitew w literaturze i sztuce. Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł literackich i innych (np.: malarskich, filmowych). 148. Wizerunek literacki i filmowy polskiego rycerza. Porównaj wybrane dzieła literackie z ich filmową adaptacją. 149. Góry jako inspiracja dla twórców literatury i sztuki. Omów zagadnienie na przykładach wybranych tekstów kultury. 150. Geniusz jako bohater literacki i filmowy. Przedstaw sposoby kreowania portretów i ich funkcje w różnych tekstach kultury. 151. Zmaganie z chorobą i umieranie jako temat współczesnej literatury i filmu. Omów zagadnienie na przykładach wybranych tekstów kultury. 152. Omów zjawisko cenzury w literaturze i innych dziedzinach sztuki, odwołując się do wybranych przykładów. Komisja Humanistyczna Zespół Szkół Energetycznych 6/8
153. Teksty piosenek i muzyka jako odzwierciedlenie problemów młodych Polaków w drugiej połowie XX wieku. 154. Legenda napoleońska wśród Polaków. Rozwiń zagadnienie, analizując wybrane utwory literackie i malarskie. 155. Hagiografia piórem i pędzlem malowana. Zanalizuj zjawisko, odwołując się do wybranych przykładów. 156. Scharakteryzuj zjawisko dandyzmu, analizując wybrane przykłady z literatury i innych dziedzin sztuki. 157. Kreacja szpiega w literaturze i filmie. Przedstaw różne sposoby prezentacji postaci w wybranych przykładach dzieł polskich i obcych. 158. Wysocki, Kaczmarski, Gintrowski współczesny bard wobec problemów swoich czasów. Rozważ problem, wykorzystując wybrane przykłady. III JĘZYK 159. Analizując wypowiedzi bohaterów wybranych dramatów awangardowych, omów cechy i funkcje języka. 160. Analizując wybrane teksty publicystyczne (renesans, barok, oświecenie) scharakteryzuj i zbadaj funkcje retorycznych środków językowych, którymi posługiwali się autorzy. 161. Zabawa słowami i eksperymenty poetyckie w twórczości wybranych pisarzy. Rozwiń temat na wybranych 162. Zbadaj styl ulubionego pisarza. Przedstaw jego cechy na podstawie wybranych utworów. 163. Przedstaw cechy oracji na przykładzie wybranych tekstów literackich różnych epok. 164. Omów środki językowe występujące w manifestach programowych różnych pokoleń 165. Wpływ rozwoju techniki na język literacki. Omów problem odwołując się do wybranych dzieł poetyckich dwudziestolecia międzywojennego. 166. Funkcje znaków przestankowych w budowaniu przesłania dzieła literackiego. Omów je na podstawie analizy wybranych utworów liryki współczesnej. 167. Funkcje ezopowego języka w twórczości nowelistycznej jednego z pisarzy epoki pozytywizmu. Określ je, analizując wybrane utwory. 168. Dialekty terytorialne języka polskiego jako tworzywo literackie. Omów na przykładach z wybranych utworów. 169. Scharakteryzuj język wybranych bohaterów Uwzględnij cechy ujawniające ich przynależność środowiskową i charakter. 170. Język mówiony jako tworzywo literatury, np. w twórczości Bolesława Prusa, Juliana Tuwima, Mirona Białoszewskiego, Stanisława Barańczaka. Analiza celowo dobranych utworów. 171. Analizując wybrane polemiki prowadzone na łamach czasopism, przedstaw zastosowane chwyty erystyczne i określ ich funkcje. 172. Określ funkcję retorycznych środków językowych, analizując wybrane dzieła literatury współczesnej. 173. Sztuka przekonywania a manipulacja językowa porównaj sposoby wykorzystania środków językowych we współczesnych polskich tekstach. 174. Język jako źródło wiedzy o życiu minionych pokoleń. Przedstaw zagadnienie, analizując warstwę językową wybranych utworów pamiętnikarskich z określonej epoki (np. baroku). 175. Wieloznaczność wyrazów i jej konsekwencje dla procesu komunikacji. Omów zagadnienie analizując wybrane przykłady tekstów kabaretowych. Komisja Humanistyczna Zespół Szkół Energetycznych 7/8
176. Scharakteryzuj język wybranych bohaterów literackich, uwzględniając cechy ujawniające ich przynależność środowiskową. 177. Środki poetyckiego obrazowania w prozie XX wieku. Omów je na wybranych 178. Różne odmiany stylu publicystycznego. Porównaj je, analizując język i styl artykułów wybranych z aktualnej prasy i czasopism. 179. Wskaż obecność tabu językowego i omów jego funkcje w literaturze XIX i XX wieku. 180. Przedstaw różne typy stylizacji językowej i ich funkcje na przykładach wybranych dzieł 181. Omów etykietę językową różnych czasów i środowisk na wybranych przykładach literackich i własnym materiale zebranym. 182. Różne funkcje neologizmów w stylu artystycznym i potocznym. Omów na wybranych 183. Zbadaj i wyjaśnij, za pomocą jakich środków artystycznego wyrazu autorzy uzyskiwali efekt ironii. 184. Zbadaj i wyjaśnij, za pomocą jakich środków artystycznego wyrazu autorzy uzyskiwali efekt komizmu. 185. Język wyznań miłosnych. Dokonaj analizy językowej wybranych tekstów 186. Zbadaj i wyjaśnij, za pomocą jakich środków artystycznego wyrazu autorzy uzyskiwali efekt groteski. Komisja Humanistyczna Zespół Szkół Energetycznych 8/8