MATURA USTNA Z JĘZYKA POLSKIEGO PORADNIK BIBLIOGRAFICZNY. Drodzy maturzyści! Musicie wiedzieć, że... literatura podmiotu to spis tekstów kultury, które wykorzystaliście utworów literackich (np. wierszy, powieści, dramatów), plastycznych (np. reprodukcji obrazów, rzeźb), muzycznych, filmów, spektakli teatralnych; literatura przedmiotu to spis wybranych przez Was dokumentów dotyczących tematu prezentacji (np. książek, prac w wydawnictwach zbiorowych, artykułów z czasopism, artykułów zamieszczonych w Internecie); w bibliografii muszą się znaleźć pozycje aktualne naukowo, profesjonalne pod względem merytorycznym, napisane przez cenionych fachowców. Mogą to być naukowe monografie, artykuły pisane przez krytyków, wykładowców, opracowania akademickie. Nie możecie umieszczać tam słowników motywów literackich, podręczników licealnych ani książek publikowanych przez wydawnictwa specjalizujące się w opracowaniach i streszczeniach (choć lektury wydane przez te oficyny mogą się znaleźć w literaturze podmiotu). Rekomendowane przez nas wydawnictwa to Ossolineum (zwłaszcza seria Biblioteka Narodowa i znajdujące się tam wstępy do dzieł), PWN, Wydawnictwo Literackie, Universitas, PIW, Czytelnik, Wiedza Powszechna i inne. informacji na temat książki należy szukać najpierw na stronie tytułowej, a nie na okładce! rok wydania to element obowiązkowy. Jeśli zatem nie jest jednoznacznie podany w książce, MUSICIE go określić, korzystając z katalogu biblioteki; jeżeli autorów jest dwóch lub trzech, podajecie ich personalia, oddzielając od siebie przecinkami; jeżeli autorów jest więcej niż trzech, podajecie tylko pierwszego i dopisek i in. ; jeżeli opracowujecie pracę zbiorową (pod redakcją) opis rozpoczynacie od tytułu; miejsce wydania to nazwa miejscowości, w której mieści się wydawnictwo. Jeśli zaś wydawnictwo ma kilka (jak Ossolineum) siedzib, podajecie tylko pierwszą nazwę z wymienionych; można skracać nazwę wydawcy, np.: PWN zamiast Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Ossolineum zamiast Zakład Narodowy im. Ossolińskich, WSiP zamiast Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne; można też skracać zbyt długi tytuł. Wyrazy pominięte zaznaczcie wielokropkiem (...); jedynym elementem opisu bibliograficznego, który umieszczamy w cudzysłowie, jest tytuł czasopisma! Tytuł książki podajemy bez cudzysłowu, kursywą. pomijacie przy nazwisku autora informacje o jego stopniach naukowych i funkcjach: nie piszecie, że ktoś jest czy był: księdzem, profesorem, ojcem etc.;
PRZYKŁADOWE OPISY BIBLIOGRAFICZNE o Proponujemy skrócony zapis bibliograficzny, ale, jeśli macie ambicję, możecie wybrać ten drugi, dokładniejszy. Musicie się zdecydować na jeden sposób zapisu i konsekwentnie go stosować / nie można ich łączyć! /. Wydawnictwo zwarte (cała książka) Somoza Jose Carlos, Jaskinia filozofów, przeł. Rurarz Agnieszka, Muza, Warszawa 2004. Somoza Jose Carlos: Jaskinia filozofów. Przeł. Agnieszka Rurarz. Wyd. 2. Warszawa: Muza, 2004. ISBN 83-7319-456-8. Wydawnictwo zwarte (antologia, wybór tekstów) Idee programowe romantyków polskich, oprac. Alina Kowalczykowa, Ossolineum, Wrocław 2000. Idee programowe romantyków polskich. Oprac. Alina Kowalczykowa. Wyd. 2 uzup., Wrocław: Ossolineum, 2000. ISBN 83-04-04518-4. Jeden tom wielotomowej pracy zbiorowej Poezja polska 1914-1939: antologia, wybór i oprac. Ryszard Matuszewski, Seweryn Pollak, Czytelnik, Warszawa 1984. Poezja polska 1914-1939: antologia. Wybór i oprac. Ryszard Matuszewski, Seweryn Pollak. T. 1. Wyd. 3 poszerz., Warszawa: Czytelnik, 1984. ISBN 83-07-00395-4. Fragment wydawnictwa zwartego Mltosek Zofia, Teorie badań literackich, PWN, Warszawa 1998. Mltosek Zofia: Teorie badań literackich. Wyd. 4. Warszawa: PWN, 1998. ISBN 83-01117354, s. 129-156. Rozdział wydawnictwa zwartego jednego autora Eco Umberto, Superman w literaturze masowej, przeł. Ugniewska Joanna, PIW, Warszawa 1996. Eco Umberto: Superman w literaturze masowej. Przeł. Joanna Ugniewska. Warszawa: PIW, 1996. ISBN 83-06-02497-4. Struktury narracyjne u Fleminga, s. 184-235. Tom wydawnictwa zwartego Reymont Władysław Stanisław, Chłopi, T. 1: Jesień, Zielona Sowa, Kraków 2009. Reymont Władysław Stanisław: Chłopi. T. 1: Jesień. Kraków: Zielona Sowa, 2009. ISBN 978-83-7623-044-3.
Rozdział, artykuł z wydawnictwa zwartego (książki, antologii tematycznej) Majchrowski Zbigniew, Dziady a Pan Tadeusz - antagonizm arcydzieł [w:] Pan Tadeusz i jego dziedzictwo, red. Dopart Bogusław, Ziejka Franciszek, Universitas, Kraków 1999. Majchrowski Zbigniew: Dziady a Pan Tadeusz - antagonizm arcydzieł. W: Pan Tadeusz i jego dziedzictwo. Red. Bogusław Dopart, Franciszek Ziejka. Kraków: Universitas, 1999. ISBN 83-7052-757-4, s. 165-181. Wstęp do książki Drawicz Andrzej, Wstęp, [w:] Bułhakow Michaił, Mistrz i Małgorzata, MUZA, Warszawa 1990. Drawicz Andrzej: Wstęp. W: Bułhakow Michaił: Mistrz i Małgorzata. Wyd. 15. Warszawa: MUZA, 1990. ISBN 83-73199-00-4, s. V -LXXXIV. Nowela w zbiorze Sienkiewicz Henryk, Wybór nowel i opowiadań, Ossolineum, Wrocław 1992, Szkice węglem. Sienkiewicz Henryk: Wybór nowel i opowiadań. Wyd. 4. Wrocław: Ossolineum, 1992. ISBN 83-04-04012-3, s. 174-184. Szkice węglem. Wiersz w zbiorze jednego autora Zagajewski Adam, Wiersze wybrane, Wydawnictwo a5, Kraków 2010, W pierwszej osobie liczby mnogiej. Zagajewski Adam: Wiersze wybrane. Kraków: a5, 2010. ISBN 973-8361298-17-5. W pierwszej osobie liczby mnogiej, s. 8. Wiersz w antologii Bursa Andrzej, Pedagogika [w:] Poezja naszego wieku, wybór Kaliński Witold, WSiP, Warszawa 1992. Bursa Andrzej: Pedagogika. W: Poezja naszego wieku. Wybór Witold Kaliński. Wyd. 3. Warszawa: WSiP, 1992. ISBN 83-02-03771-0, s. 516. Biblia Apokalipsa św. Jana [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Biblia Tysiąclecia. Pallotinum, Poznań 1990, Wielka nierządnica. Apokalipsa św. Jana. W: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Biblia Tysiąclecia. Wyd. 4. Poznań: Pallotinum, 1990. ISBN 837014-218-4. Wielka nierządnica, s. 1410-1411.
Encyklopedia Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, T. 1., PWN, Warszawa 1989, Gałczyński Konstanty Ildefons, s. 284-285. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Wyd. 6. Warszawa: PWN, 1989. ISBN 83-01-05368-2. Gałczyński Konstanty Ildefons, s. 284-285. Artykuł z czasopisma Kulpa Filip, Blu-Ray już prawie dla mas, Audio Video 2007, nr 12, s. 28. Kulpa Filip: Blu-Ray już prawie dla mas. "Audio Video" 2007, nr 12, s. 28. Recenzja Kuczok Wojciech, Gnój, Warszawa 2003, rec. Śliwiński Piotr, Normalni, wydrążeni, żli, Tygodnik Powszechny 2004, nr 32, s. 11. Kuczok Wojciech: Gnój. Warszawa 2003. Rec. Piotr Śliwiński: Normalni, wydrążeni, żli. "Tygodnik Powszechny" 2004, nr 32, s. 11. Wywiad Kuczok Wojciech, Jestem bardzo pokrzywiony, rozm. przepr. Pietkiewicz Barbara, Polityka 2004, nr 3, s. 58-59. Kuczok Wojciech: Jestem bardzo pokrzywiony. Rozm. przepr. Barbara Pietkiewicz. "Polityka" 2004, nr 3, s. 58-59. Książka w Internecie Słowacki Juliusz, Kordian [online] [w:] Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej, [dostęp: 11 lutego 2011]. Dostępny w Internecie: http://literat.ug.edu.pl/kordian/index.html, Słowacki Juliusz: Kordian [online]. W: Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej, [dostęp: 11 lutego 2011]. Dostępny w Internecie: http://literat.ug.edu.pl/kordian/index.html, Artykuł z czasopisma w Internecie Karpiel Anna, Motyw szatana w literaturze romantycznej [w:] Konspekt 2005, nr 2 [online]. [dostęp: 22 września 2005]. Dostępny w Internecie: http://www.wsp.krakow.pl/konspekt/22/karplel.html Karpiel Anna: Motyw szatana w literaturze romantycznej. W: "Konspekt" 2005, nr 2 [online]. [dostęp: 22 września 2005]. Dostępny w Internecie: http://www.wsp.krakow.pl/konspekt/22/karplel.html
Artykuł istniejący samoistnie w Internecie Ślęzak Ligia, Śródziemie - wizja nowatorska czy przekształcenie istniejących światów? [online]. [dostęp: 11 lutego 2011]. Dostępny w Internecie: http://www.tolkien.cyberdusk.pl/index.php7elfl8. Ślęzak Ligia: Śródziemie - wizja nowatorska czy przekształcenie istniejących światów? [online]. [dostęp: 11 lutego 2011]. Dostępny w Internecie: http://www.tolkien.cyberdusk.pl/index.php7elfl8. Ilustracja w albumie Velasquez Diego, Infantka Małgorzata [w:] Rzepińska Maria, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Ossolineum, Wrocław 1986. Velasquez Diego: Infantka Małgorzata [il.]. W: Maria Rzepińska: Siedem wieków malarstwa europejskiego. Wyd. 2 popr. i uzup. Wrocław: Ossolineum,1986. ISBN 835768-35-X, nr il. XLVI. Ilustracja w albumie monograficznym Duda-Gracz Jerzy, Jeźdźcy Apokalipsy, czyli Fucha [il.] [w:] Duda-Gracz Jerzy, Arkady, Warszawa 1992. Duda-Gracz Jerzy: Jeźdźcy Apokalipsy, czyli Fucha, [il.]. W: Jerzy Duda-Gracz. Wyd. 2. Warszawa: Arkady, 1992. ISBN 83-213-3586-1, nr il. XXII. Film obcy Sok z żuka - Beetlejuice [film], reż. Burton Tim [Blu-ray], Warner Bros, USA 1989. Sok z żuka - Beetlejuice [film]. Reż. Tim Burton [Blu-ray]. USA: Warner Bros., 1989. Film polski Popiół i diament [film], reż. Wajda Andrzej [dvd], Zespół filmowy Kadr, Polska 1958. Popiół i diament [film]. Reż. Andrzej Wajda [dvd], Polska: Zespół filmowy Kadr, 1958. Utwór muzyki klasycznej (w wykonaniu innym niż kompozytorskie) Chopin Fryderyk, Allegro maestoso [w:] Lang Lang: Piano concertos [cd], Deutsche Grammophon 2008. Chopin Fryderyk: Allegro maestoso. W: Lang Lang: Piano concertos. [cd]. Deutsche Grammophon 2008. Utwór muzyki rock/pop (w wykonaniu autorskim) Iron Maiden, The Loneliness of the Long Distance Runner [w:] Somewhere in Time [cd], EMI 1988. Iron Maiden: The Loneliness of the Long Distance Runner. W: Somewhere in Time. [cd]. EMI 1988.
Utwór muzyki pop/rock (w wykonaniu innym niż autorskie) Stachura Edward, Ruszaj się Bruno [w:] Różański Jacek, Życie to nie teatr [cd], Polskie Nagrania 1993. Stachura Edward: Ruszaj się Bruno. W: Jacek Różański: Życie to nie teatr. [cd]. Polskie Nagrania 1993. Drodzy Maturzyści! Na następnej stronie zobaczycie, jak wygląda poprawnie napisana bibliografia. UWAGA! Ma ona jedynie charakter instruktażowy; teksty i temat nie mają ze sobą nic wspólnego. Bibliografię musicie złożyć swemu poloniście w wyznaczonym przez niego terminie ( ale nie później niż miesiąc przed zakończeniem roku szkolnego). Po umieszczeniu w niej: 1. Literatury podmiotu. 2. Literatury przedmiotu. 3. Problemu (tezy). 4. Materiałów pomocniczych pozostaje tylko złożyć podpis, wydrukować całość w TRZECH egzemplarzach i zanieść w przezroczystej koszulce poloniście. Jeżeli ktoś z Was poczuje się pewniej, mając do dyspozycji ramowy plan swej wypowiedzi, może dołączyć do bibliografii konspekt (przykłady poniżej). Uwaga! Tekst należy sformatować standardowo (Times New Roman, 12 pkt., odstępy pojedyncze lub 1,5 wiersza). Musi się on zmieścić na JEDNEJ stronie A4.
Przykład pierwszy (możliwość wyboru pierwszej z podanych wersji zapisu bibliograficznego) Anna Nowak kl. 4f Temat: Obraz mieszkańców Afryki w reportażach Ryszarda Kapuścińskiego. Przedstaw obraz życia ludzi tego kontynentu, uwzględniając specyficzne cechy twórczości tego autora. I Literatura podmiotu: 1. Friedrich C.D., Opactwo w dębowym lesie, Podróżnik po morzu chmur (Wędrowiec ponad chmurami) [w:] Wielcy malarze. Ich życie, inspiracje, dzieło, Nr 22, Eaglemoss Polska, Kraków 1999. 2. Mickiewicz A., Ballady i romanse, Wydawnictwo KAMA, Warszawa 2000, Lilije. 3. Mickiewicz A., Pan Tadeusz, Wydawca : Jaworski, Warszawa 1999, ks. I, Gospodarstwo. 4. Słowacki J., Kordian, Ossolineum, Wrocław 1985. 5. Turner W., Burza śnieżna - parowiec przed wejściem do portu [w:] Wielcy malarze. Ich życie, inspiracje, dzieło, Nr 21, Eaglemoss Polska, Kraków 1999. II Literatura przedmiotu: 1. Adelegejm I., Pejzaż a stan duszy: Z problematyki psychologii percepcji w Sonetach krymskich Adama Mickiewicza [w:] Przegląd humanistyczny, Nr 5/6, rocznik 1998. 2. Encyklopedia powszechna, t. 3 ( pejzaż ), pod red. Skowrońskiej B., PWN, Warszawa 1997, s. 480. 3. Makowski S., Świat SONETÓW KRYMSKICH Adama Mickiewicza, Czytelnik, Warszawa 1969. 4. Turner W., Burza śnieżna - parowiec przed wejściem do portu [w:] Wielcy malarze. Ich życie, inspiracje, dzieło, Nr 21, Eaglamoss Polska, Kraków 1999, s. 24-25. TEZA: Wizerunek anioła ( opiekuna, posłańca, zwiastuna dobrej nowiny, upadłego anioła ) w literaturze i malarstwie zmienia się w zależności od epoki, kierunku artystycznego, przesłania dzieła oraz wizji artysty. III Materiały pomocnicze: a) Wybrane dzieła malarskie. b) Kartka z cytatami. własnoręczny podpis
Anna Nowak kl. 4f Temat: Obraz mieszkańców Afryki w reportażach Ryszarda Kapuścińskiego. Przedstaw obraz życia ludzi tego kontynentu, uwzględniając specyficzne cechy twórczości tego autora. III Ramowy plan wypowiedzi: 1.Określenie problemu : a) Dziecięca modlitwa Aniele Boży jako odzwierciedlenie prostych wyobrażeń biblijnej postaci. b) Wyjaśnienie pojęcia anioł. Teza: Wizerunek anioła ( opiekuna, posłańca, zwiastuna dobrej nowiny, upadłego anioła ) w literaturze i malarstwie zmienia się w zależności od epoki, kierunku artystycznego, przesłania dzieła oraz wizji artysty. 2. Kolejność prezentowanych argumentów : a) Anioł jako posłaniec, zwiastun, opiekun, istota doskonalsza od człowieka - Leonardo da Vinci Zwiastowanie ( obraz ); Zygmunt Krasiński- Nie-Boska komedia (dramat); b) Niedoskonały siódmy anioł Szemkel, trudniący się przemytem grzeszników do nieba - Zbigniew Herbert - Siódmy anioł (wiersz); c) Symboliczny wizerunek anioła śmierci -Teofil Lenartowicz - Za aniołem (wiersz); Jacek Malczewski - Anioł i pastuszek, Aniele, pójdę za tobą (obrazy); d) Współczesny anioł jako istota cierpiąca - Dorota Terakowska - Tam, gdzie spadają anioły (powieść); e) Szatan jako upadły anioł - Tadeusz Miciński - Strąceni z niebios. Lucyfer (wiersz); Eugene Delacroix- Mefisto nad miastem (obraz); 3. Wnioski : a) Anioły w naszym codziennym życiu. b) Ludzkie i ponadludzkie cechy aniołów. c) Rozmaitość przedstawień anielskich postaci w literaturze i malarstwie. d) Mój stosunek do biblijnej postaci. własnoręczny podpis
Przykład drugi ( możliwość wyboru drugiej z podanych wersji zapisu bibliograficznego) Jan Kowalski, kl. III a TEMAT: Komiks jako świadectwo kultury. Porównaj na wybranych przykładach komiksów europejskich i japońskich. I Literatura podmiotu: 1. Goethe Johann Wolfgang: Faust. Przeł. Feliks Konopka. Warszawa: PIW, 1993. ISBN 83-06-02234-3. 2. Krasiński Zygmunt: Nie-Boska komedia. Kraków: Zielona Sowa, 2006. ISBN 83-7389618-X. 3. Księga Hioba. W: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Biblia Tysiąclecia. Wyd. 3 poprawione. Poznań: Pallotinum, 1983. ISBN 64-499-5456-8. 4. Nabokov Vladimir: Lolita. Przeł. Michał Kłobukowski. Milanówek: Da Capo, 1997. ISBN 83-7157-191-7. II Literatura przedmiotu: 1. Czabanowska -Wróbel Anna: Kazimierz Przerwa-Tetmajer. W: Młoda Polska. Pod red. Anny Skoczek. Bochnia: Wydawnictwo SMS, 2002. ISBN 83-88520-27-X, s. 52-61. 2. Kowalczykowa Alina: Słowacki. Warszawa: PWN, 1994. ISBN 83-01-11273-5, s.15-22. 3. Sztompka Piotr: Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Znak, 2002. ISBN 83-2400218-9, s.11-18. 4. Święch Jerzy: Wstęp. W: Krzysztof Kamil Baczyński: Wybór poezji. Opracowanie i wstęp Jerzego Święcha. Wrocław: Ossolineum, 1989. ISBN: 83-04-04423-4, s. 8-19. 5. Witkowska Alina: Mickiewicz. Słowo i czyn. Wyd. 4. Warszawa: PWN, 1998. ISBN 83-01-12494-6 s. 28-35. Teza: Literatura na przestrzeni epok dostarczała rozbieżnych obrazów wsi, gdyż na kreację świata przedstawionego wpływ miały epoka i środowisko, w jakim przyszło żyć i tworzyć autorom. III Materiały pomocnicze: -kartka z cytatami -omawiane obrazy.. podpis ucznia
Jan Kowalski, kl. III a TEMAT: Komiks jako świadectwo kultury. Porównaj na wybranych przykładach komiksów europejskich i japońskich. III Ramowy plan wypowiedzi : 1.Określenie problemu Teza: Literatura na przestrzeni epok dostarczała rozbieżnych obrazów wsi, gdyż na kreację świata przedstawionego wpływ miały epoka i środowisko, w jakim przyszło żyć i tworzyć autorom. 2.Kolejność prezentowanych argumentów : Pieśń świętojańska o Sobótce ujęcie arkadyjskie, wizja wsi spokojnej, wsi wesołej ; beztroskie życie, brak negatywnych aspektów wiejskiego życia, spełnienie i zadowolenie mieszkańców owocem ciężkiej pracy. Rozdziobią nas kruki, wrony ujęcie naturalistyczne, wieś zamknięta w swojej grupie: największym wrogiem pan, ograbienie zmarłego powstańca jako zemsta za wyzysk i cierpienie ludu, chłopi pragnący zmiany sytuacji społecznej, brak zainteresowania kwestią narodową. Chłopi ujęcie panoramy społecznej, nierozerwalne przywiązanie mieszkańców wsi do ziemi, wartość jednostki uzależniona od stanu posiadania, pory roku jako główny wyznacznik życia i prac na roli; cykliczność. Konopielka ujęcie groteskowe, wymyślony obraz wsi, istniejącej jedynie jako mit literacki, rozpad tradycyjnie pojmowanej kultury wiejskiej w zderzeniu z cywilizacją. 3. Wnioski: - fascynacja motywem wsi w literaturze obecna od zawsze - obraz wsi stale się zmienia - różne ujęcia motywu wsi: arkadyjskie, groteskowe, naturalistyczne lub jako epickiej panoramy. IV Materiały pomocnicze: -kartka z cytatami -prezentacja Power Point.. podpis ucznia
UWAGA! Nie wybierajcie wielu przykładów. Możecie nawet ograniczyć się do trzech, czterech (najwięcej pięciu). Chodzi o jakość, a nie o ilość! Pamiętajcie, że macie tylko 15 minut! Przykłady z literatury podmiotu powinny być dokładnie zinterpretowane pod kątem tematu (z wykorzystaniem literatury przedmiotu). Życzymy powodzenia podczas egzaminów ustnych! nauczycielki języka polskiego