Na kolejnych stronach

Na kolejnych stronach Opis podręcznika Świat fizyki.. Klasa 1 2 Szczegółowy rozkład materiału 8 Plan wynikowy 9 Test wiedzy fizycznej uzyskanej w gimnazjum 16 Sprawdziany do poszczególnych paragrafów 23 Sprawdziany podsumowujące 35 Rozwiązania zadań z podręcznika 40

Fizyka Świat fizyki Precyzyjnie językiem fizyki Świat fizyki przedstawia wszystkie zagadnienia w sposób jasny i zrozumiały dla ucznia. Zawiera komplet treści i zadań do realizacji podstawy programowej z fizyki w zakresie podstawowym. Dzięki zasobom wzbogacającym warsztat na uczę.pl i zamkor.pl uczysz skutecznie i wygodnie. Ułatwiasz uczniom naukę wiedza w podręczniku jest podana przystępnie, z dużą dbałością o precyzyjne posługiwanie się językiem fizyki. Czytelne przedstawienie najważniejszych treści ułatwia ich zapamiętanie. Uczysz skutecznie bogactwo i różnorodność zadań pozwala rozwijać umiejętności uczniów. Przystępne podsumowania i zadania po rozdziałach pomagają im przygotować się do sprawdzianów. Aktywizujesz całą klasę wyeksponowane w ramkach doświadczenia intrygują, mobilizując uczniów do aktywnego udziału w lekcji. Oszczędzasz czas dysponujesz kompletem materiałów potrzebnych do realizacji przedmiotu. Dodatkowe pomoce na stronach uczę.pl i zamkor.pl zapewniają Ci bezpieczeństwo i wygodę pracy. Na początku każdego paragrafu wymieniono zagadnienia, które poznają uczniowie. 2

Ciekawostki zainteresują uczniów i poszerzą ich wiedzę. Uzupełnienia inspirują do pogłębiania wiedzy i samodzielnych poszukiwań. Ciekawe doświadczenia, które nauczyciel może przeprowadzić na lekcji. Mogą też być przedmiotem pracy domowej. 3

Fizyka Świat fizyki Teoria i praktyka czytelnie opisana! Przykłady rozwiązania zadań i problemów ułatwiają uczniom zrozumienie nowych treści. Ważne treści są wyróżnione czerwonym kolorem uczeń może je szybko znaleźć. Każdy paragraf kończy się Podsumowaniem. 4

Zadania po Podsumowaniu pomagają utrwalić wiadomości i umiejętności. Na końcu podręcznika zamieszczono odpowiedzi do zadań obliczeniowych oraz klucz do testów. Na końcu każdego rozdziału zamieszczono test Sprawdź swoją wiedzę. 5

Fizyka Świat fizyki Miejsce, w którym dzielimy się wiedzą Przygotowywanie ciekawych lekcji, opracowanie klasówek, ocenianie umiejętności uczniów, dokumentacja Twoja praca wykracza daleko poza szkolną salę. Obowiązków Ci nie odejmiemy, ale możemy sprawić, że wszystko będzie łatwiejsze i mniej czasochłonne. WITAJ W KLUBIE! TU ZNAJDZIESZ: Programy nauczania napisane przez doświadczonych autorów, dlatego możesz mieć pewność, że Twój dyrektor je zatwierdzi. Wymagane dokumenty zawsze na czas i w odpowiedniej formie. Pomysły na lekcje udostępniamy wskazówki metodyczne do lekcji i mnóstwo innych materiałów, które pomogą w realizacji ciekawych zajęć. Sprawdziany, klasówki, testy na wysokim poziomie merytorycznym, gotowe do pobrania i drukowania. WYGODNY DOSTĘP W KAŻDEJ CHWILI Tysiące gotowych materiałów Zapewniamy pomoc nauczycielom wszystkich przedmiotów. Materiały na uczę.pl są dostępne po zalogowaniu się, można je pobierać, zapisywać na własnym komputerze i drukować w dowolnym miejscu i czasie. Nauczyciel może wykorzystać nasze materiały do wzbogacenia własnego warsztatu! 6

Wszystko w jednym miejscu Dokumentacja Komplet dokumentów niezbędnych w pracy: program nauczania, rozkład materiału, plan wynikowy. Lekcje Pomoce, dzięki którym nauczyciel poprowadzi świetne zajęcia, np. wskazówki metodyczne do lekcji. Ocenianie Gotowe sprawdziany pomogą nauczycielowi oceniać wiedzę i umiejętności uczniów. Diagnostyka Diagnoza przedmiotowa sprawdza poziom wiedzy uczniów na początku klasy 1. Zestaw składa się z testu oraz instrukcji z kluczem odpowiedzi. Nie wiesz, jak skorzystać z Klubu Nauczyciela? To łatwe! Dołącz do Klubu Nauczyciela Członkiem Klubu może zostać każdy nauczyciel. Zarejestruj się i załóż konto: wejdź na stronę uczę.pl, kliknij przycisk Dołącz do Klubu, a następnie wypełnij formularz rejestracyjny. Zaloguj się Po rejestracji wybierz przycisk Zaloguj się. Wpisz login (adres e-mail użyty w trakcie rejestracji) oraz hasło. Jeśli masz login i hasło do dotychczasowej wersji Klubu Nauczyciela, dostępnej pod adresem nauczyciel.wsipnet.pl, to skorzystaj z nich podczas logowania się. Wyszukaj zasoby edukacyjne Z górnego menu wybierz odpowiedni segment edukacyjny oraz przedmiot. Wpisz odpowiednie hasło. 1. Wybierz z listy materiał, który Cię interesuje. lub 2. Kliknij przycisk Szukaj, a wyniki zostaną uporządkowane w dwóch sekcjach: Najlepiej dopasowane oraz Pozostałe. Po lewej stronie znajdziesz dodatkowe opcje filtrowania. Możesz z nich skorzystać w każdej chwili. Pobieraj materiały Na stronie zasobu kliknij przycisk Pobierz. Jeśli chcesz pobrać materiał oznaczony kłódką, musisz być zalogowany i mieć uprawnienia do zasobów, w których znajduje się plik. Na dobry start Poznaj materiały metodyczne, które znajdziesz w Klubie Nauczyciela. 7

Szczegółowy rozkład materiału Temat Liczba godzin lekcyjnych 1. Grawitacja 8 godzin 1. Trochę historii, czyli o odkryciach Kopernika, Keplera i o geniuszu Newtona. O Newtonie i prawie powszechnej grawitacji 1 2. Spadanie ciał jako skutek oddziaływań grawitacyjnych 1 3. O ruchu po okręgu i jego przyczynie 2 4. Siła grawitacji jako siła dośrodkowa. III prawo Keplera. Ruchy satelitów 2 5. Co to znaczy, że ciało jest w stanie nieważkości? 1 6. Powtórzenie wiadomości. Sprawdzian wiedzy i umiejętności 1 2. Astronomia 4 godziny 1. Jak zmierzono odległości od Ziemi do Księżyca, planet i gwiazd? 1 2. Księżyc nasz naturalny satelita 1 3. Świat planet 1 4. Powtórzenie wiadomości. Sprawdzian wiedzy i umiejętności 1 3. Fizyka atomowa 7 godzin 1. Zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne 2 2. O promieniowaniu ciał, widmach ciągłych i wizytówkach pierwiastków, czyli ich widmach liniowych 2 3. Model Bohra budowy atomu wodoru 2 4. Powtórzenie. Sprawdzian wiedzy i umiejętności 1 4. Fizyka jądrowa 8 godzin 1. Odkrycie promieniotwórczości. Promieniowanie jądrowe i jego właściwości 1 2. Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią. Działanie promieniowania na organizmy żywe 1 3. Doświadczenie Rutherforda. Budowa jądra atomowego 1 4. Prawo rozpadu promieniotwórczego. Metoda datowania izotopowego 1 5. Energia wiązania. Reakcja rozszczepienia 1 6. Bomba atomowa, energetyka jądrowa 1 7. Reakcje jądrowe, Słońce i bomba wodorowa 1 8. Powtórzenie wiadomości. Sprawdzian wiedzy i umiejętności 1 5. Świat galaktyk 3 godziny 1. Nasza Galaktyka. Inne galaktyki 1 2. Prawo Hubble a. Teoria Wielkiego Wybuchu 1 3. Powtórzenie wiadomości. Sprawdzian wiedzy i umiejętności 1 8

Plan wynikowy Lp. Temat lekcji 1 Trochę historii, czyli o odkryciach Kopernika, Keplera i o geniuszu Newtona. O Newtonie i prawie powszechnej grawitacji 2 Spadanie ciał jako skutek oddziaływań grawitacyjnych Treści konieczne opowiedzieć o odkryciach Kopernika, Keplera i Newtona, opisać ruchy planet, podać treść prawa powszechnej grawitacji, narysować siły oddziaływania grawitacyjnego dwóch kul jednorodnych, objaśnić wielkości występujące we wzorze F G mm 1 2 =. 2 r wskazać siłę grawitacji jako przyczynę swobodnego spadania ciał na powierzchnię Ziemi, posługiwać się terminem spadanie swobodne, obliczyć przybliżoną wartość siły grawitacji działającej na ciało w pobliżu Ziemi, wymienić wielkości, od których zależy przyspieszenie grawitacyjne w pobliżu planety lub jej księżyca. Treści podstawowe 1. Grawitacja przedstawić główne założenia teorii heliocentrycznej Kopernika, zapisać i zinterpretować wzór przedstawiający wartość siły grawitacji, obliczyć wartość siły grawitacyjnego przyciągania dwóch jednorodnych kul, wyjaśnić, dlaczego dostrzegamy skutki przyciągania przez Ziemię otaczających nas przedmiotów, a nie obserwujemy skutków ich wzajemnego oddziaływania grawitacyjnego. przedstawić wynikający z eksperymentów Galileusza wniosek dotyczący spadania ciał, wykazać, że spadanie swobodne z niewielkich wysokości to ruch jednostajnie przyspieszony z przyspieszeniem grawitacyjnym, wykazać, że wartość przyspieszenia spadającego swobodnie ciała nie zależy od jego masy, obliczyć wartość przyspieszenia grawitacyjnego w pobliżu Ziemi. Treści rozszerzone podać treść I i II prawa Keplera, uzasadnić, dlaczego hipoteza Newtona o jedności Wszechświata umożliwiła wyjaśnienie przyczyn ruchu planet, rozwiązywać zadania obliczeniowe, stosując prawo grawitacji. przedstawić poglądy Arystotelesa na ruch i spadanie ciał, wyjaśnić, dlaczego czasy spadania swobodnego (z takiej samej wysokości) ciał o różnych masach są jednakowe, obliczyć wartość przyspieszenia grawitacyjnego w pobliżu dowolnej planety lub jej księżyca. Treści dopełniające na podstawie samodzielnie zgromadzonych materiałów przygotować prezentację pt. Newton na tle epoki, wykazać, że Kopernika można uważać za człowieka renesansu. zaplanować i wykonać doświadczenie (np. ze śrubami przyczepionymi do nici) wykazujące, że spadanie swobodne odbywa się ze stałym przyspieszeniem. 9

Lp. Temat lekcji 3, 4 O ruchu po okręgu i jego przyczynie 5, 6 Siła grawitacji jako siła dośrodkowa. III prawo Keplera. Ruchy satelitów 7 Co to znaczy, że ciało jest w stanie nieważkości? 1 Jak zmierzono odległości od Ziemi do Księżyca, planet i gwiazd? Treści konieczne opisać ruch jednostajny po okręgu, posługiwać się pojęciem okresu i pojęciem częstotliwości, wskazać siłę dośrodkową jako przyczynę ruchu po okręgu. wskazać siłę grawitacji, którą oddziałują na siebie Słońce i planety oraz planety i ich księżyce jako siłę dośrodkową, posługiwać się pojęciem satelity geostacjonarnego. podać przykłady ciał znajdujących się w stanie nieważkości. wymienić jednostki odległości używane w astronomii, podać przybliżoną odległość Księżyca od Ziemi (przynajmniej rząd wielkości). Treści podstawowe opisać zależność wartości siły dośrodkowej od masy i szybkości ciała poruszającego się po okręgu oraz od promienia okręgu, podać przykłady sił pełniących funkcję siły dośrodkowej. podać treść III prawa Keplera, opisywać ruch sztucznych satelitów, posługiwać się pojęciem pierwszej prędkości kosmicznej, uzasadnić użyteczność satelitów geostacjonarnych. podać przykłady doświadczeń, w których można obserwować ciało w stanie nieważkości. 2. Astronomia opisać zasadę pomiaru odległości od Ziemi do Księżyca, planet i najbliższej gwiazdy, wyjaśnić, na czym polega zjawisko paralaksy, posługiwać się pojęciem kąta paralaksy geocentrycznej i heliocentrycznej, zdefiniować rok świetlny i jednostkę astronomiczną. Treści rozszerzone obliczać wartość siły dośrodkowej, obliczać wartość przyspieszenia dośrodkowego, rozwiązywać zadania obliczeniowe, w których rolę siły dośrodkowej odgrywają siły o różnej naturze. stosować III prawo Keplera do opisu ruchu planet Układu Słonecznego, wyprowadzić wzór na wartość pierwszej prędkości kosmicznej i objaśnić jej sens fizyczny, obliczyć wartość pierwszej prędkości kosmicznej. wyjaśnić, na czym polega stan nieważkości, wykazać, przeprowadzając odpowiednie rozumowanie, że przedmiot leżący na podłodze windy spadającej swobodnie jest w stanie nieważkości. obliczyć odległość od Ziemi do Księżyca (lub najbliższych planet), znając kąt paralaksy geocentrycznej, obliczyć odległość od Ziemi do najbliższej gwiazdy, znając kąt paralaksy heliocentrycznej, dokonywać zamiany jednostek odległości stosowanych w astronomii. Treści dopełniające omówić i wykonać doświadczenie (np. opisane w zadaniu 4 na str. 43) sprawdzające zależność F r (m,, r). stosować III prawo Keplera do opisu ruchu układu satelitów krążących wokół tego samego ciała, wyprowadzić III prawo Keplera, obliczyć szybkość satelity na orbicie o zadanym promieniu, obliczyć promień orbity satelity geostacjonarnego. zaplanować, wykonać i wyjaśnić doświadczenie pokazujące, że w stanie nieważkości nie można zmierzyć wartości ciężaru ciała. wyrażać kąty w minutach i sekundach łuku. 10

Lp. Temat lekcji Treści konieczne 2 Księżyc nasz naturalny satelita opisać warunki, jakie panują na powierzchni Księżyca. 3 Świat planet wyjaśnić, skąd pochodzi nazwa planeta, wymienić planety Układu Słonecznego. 1, 2 Zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne wyjaśnić pojęcie fotonu, zapisać wzór na energię fotonu, podać przykłady praktycznego wykorzystania zjawiska fotoelektrycznego. Treści podstawowe wyjaśnić powstawanie faz Księżyca, podać przyczyny, dla których obserwujemy tylko jedną stronę Księżyca. opisać ruch planet widzianych z Ziemi, wymienić obiekty wchodzące w skład Układu Słonecznego. 3. Fizyka atomowa opisać i objaśnić zjawisko fotoelektryczne, opisać światło jako wiązkę fotonów, wyjaśnić, od czego zależy liczba fotoelektronów, wyjaśnić, od czego zależy maksymalna energia kinetyczna fotoelektronów. Treści rozszerzone podać warunki, jakie muszą być spełnione, by doszło do całkowitego zaćmienia Słońca, podać warunki, jakie muszą być spełnione, by doszło do całkowitego zaćmienia Księżyca. wyjaśnić, dlaczego planety widziane z Ziemi przesuwają się na tle gwiazd, opisać planety Układu Słonecznego. objaśnić wzór Einsteina opisujący zjawisko fotoelektryczne, obliczyć minimalną częstotliwość i maksymalną długość fali promieniowania wywołującego efekt fotoelektryczny dla (metalu o danej pracy wyjścia), opisać budowę, zasadę działania i zastosowania fotokomórki, rozwiązywać zadania obliczeniowe, stosując wzór Einsteina, odczytywać informacje z wykresu zależności E k (v). Treści dopełniające wyjaśnić, dlaczego zaćmienia Słońca i Księżyca nie występują często, objaśnić zasadę, którą przyjęto przy obliczaniu daty Wielkanocy. wyszukać informacje na temat rzymskich bogów, których imionami nazwano planety. przedstawić wyniki doświadczeń świadczących o kwantowym charakterze oddziaływania światła z materią, sporządzić i objaśnić wykres zależności maksymalnej energii kinetycznej fotoelektronów od częstotliwości promieniowania wywołującego efekt fotoelektryczny dla fotokatod wykonanych z różnych metali, wyjaśnić, co to znaczy, że światło ma naturę dualną. 11

Lp. Temat lekcji 3, 4 O promieniowaniu ciał, widmach ciągłych i wizytówkach pierwiastków, czyli ich widmach liniowych 5, 6 Model Bohra budowy atomu wodoru 1 Odkrycie promieniotwórczości. Promieniowanie jądrowe i jego właściwości Treści konieczne rozróżnić widmo ciągłe i widmo liniowe, rozróżnić widmo emisyjne i absorpcyjne. przedstawić model Bohra budowy atomu i podstawowe założenia tego modelu. wymienić rodzaje promieniowania jądrowego występującego w przyrodzie. Treści podstawowe opisać widmo promieniowania ciał stałych i cieczy, opisać widma gazów jednoatomowych i par pierwiastków, wyjaśnić różnice między widmem emisyjnym i absorpcyjnym. wyjaśnić, co to znaczy, że promienie orbit w atomie wodoru są skwantowane, wyjaśnić, co to znaczy, że energia elektronu w atomie wodoru jest skwantowana, wyjaśnić, co to znaczy, że atom wodoru jest w stanie podstawowym lub wzbudzonym. 4. Fizyka jądrowa przedstawić podstawowe fakty dotyczące odkrycia promieniowania jądrowego, opisać wkład Marii Skłodowskiej-Curie w badania nad promieniotwórczością, omówić właściwości promieniowania, i. Treści rozszerzone opisać szczegółowo widmo atomu wodoru, objaśnić wzór Balmera, opisać metodę analizy widmowej, podać przykłady zastosowania analizy widmowej. obliczyć promienie kolejnych orbit w atomie wodoru, obliczyć energię elektronu na dowolnej orbicie atomu wodoru, obliczyć różnice energii pomiędzy poziomami energetycznymi atomu wodoru, wyjaśnić powstawanie liniowego widma emisyjnego i widma absorpcyjnego atomu wodoru. wyjaśnić, do czego służy licznik G-M, przedstawić wnioski wynikające z doświadczenia Wykrywanie promieniowania jonizującego za pomocą licznika G-M. Treści dopełniające obliczyć długości fal odpowiadających liniom widzialnej części widma atomu wodoru, objaśnić uogólniony wzór Balmera. obliczyć częstotliwość i długość fali promieniowania pochłanianego lub emitowanego przez atom wodoru, wyjaśnić powstawanie serii widmowych atomu wodoru, wykazać, że uogólniony wzór Balmera jest zgodny ze wzorem wynikającym z modelu Bohra, wyjaśnić powstawanie linii Fraunhofera. odszukać informacje o promieniowaniu X, wskazać istotną różnicę między promieniowaniem X a promieniowaniem jądrowym, przygotować prezentację na temat: Historia odkrycia i badania promieniowania jądrowego. 12

Lp. Temat lekcji 2 Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią. Działanie promieniowania na organizmy żywe 3 Doświadczenie Rutherforda. Budowa jądra atomowego 4 Prawo rozpadu promieniotwórczego. Metoda datowania izotopowego Treści konieczne wymienić podstawowe zasady ochrony przed promieniowaniem jonizującym, ocenić szkodliwość promieniowania jonizującego pochłanianego przez ciało człowieka w różnych sytuacjach. opisać budowę jądra atomowego, posługiwać się pojęciami: jądro atomowe, proton, neutron, nukleon, pierwiastek, izotop. opisać rozpady alfa i beta, wyjaśnić pojęcie czasu połowicznego rozpadu. Treści podstawowe wyjaśnić pojęcie dawki pochłoniętej i podać jej jednostkę, wyjaśnić pojęcie dawki skutecznej i podać jej jednostkę, opisać wybrany sposób wykrywania promieniowania jonizującego. opisać doświadczenie Rutherforda i omówić jego znaczenie, podać skład jądra atomowego na podstawie liczby masowej i atomowej. zapisać schematy rozpadów alfa i beta, opisać sposób powstawania promieniowania gamma, posługiwać się pojęciem jądra stabilnego i niestabilnego, posługiwać się pojęciem czasu połowicznego rozpadu, narysować wykres zależności liczby jąder, które uległy rozpadowi, od czasu, objaśnić prawo rozpadu promieniotwórczego. Treści rozszerzone obliczyć dawkę pochłoniętą, wyjaśnić pojęcie mocy dawki, wyjaśnić, do czego służą dozymetry. przeprowadzić rozumowanie, które pokaże, że wytłumaczenie wyniku doświadczenia Rutherforda jest możliwe tylko przy założeniu, że prawie cała masa atomu jest skupiona w jądrze o średnicy mniejszej ok. 10 5 razy od średnicy atomu. wyjaśnić zasadę datowania substancji na podstawie jej składu izotopowego i stosować tę zasadę w zadaniach, wykonać doświadczenie symulujące rozpad promieniotwórczy. Treści dopełniające podejmować świadome działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego przed nadmiernym promieniowaniem jonizującym (,,, X), odszukać i przedstawić informacje na temat możliwości zbadania stężenia radonu w swoim otoczeniu. wykonać i omówić symulację doświadczenia Rutherforda, odszukać informacje na temat modeli budowy jądra atomowego i omówić jeden z nich. zapisać prawo rozpadu promieniotwórczego w postaci N = N 0 1 t T 2 podać sens fizyczny i jednostkę aktywności promieniotwórczej, rozwiązywać zadania obliczeniowe, stosując wzory: N = N 0 1 t T 2 oraz A = A 0 1 t T 2 wyjaśnić, co to znaczy, że rozpad promieniotwórczy ma charakter statystyczny. /, / /, 13

Lp. Temat lekcji 5 Energia wiązania. Reakcja rozszczepienia 6 Bomba atomowa, energetyka jądrowa 7 Reakcje jądrowe, Słońce i bomba wodorowa Treści konieczne Treści podstawowe opisać reakcję rozszczepienia uranu 92 reakcja łańcuchowa, podać warunki zajścia reakcji łańcuchowej, posługiwać się pojęciami: energia spoczynkowa, deficyt masy, energia wiązania. 235 U. wyjaśnić, na czym polega podać przykłady wykorzystania energii jądrowej. opisać budowę i zasadę działania reaktora jądrowego, opisać działanie elektrowni jądrowej, wymienić korzyści i zagrożenia związane z wykorzystaniem energii jądrowej, opisać zasadę działania bomby atomowej. podać przykład reakcji jądrowej, nazwać reakcje zachodzące w Słońcu i w innych gwiazdach, odpowiedzieć na pytanie: Jakie reakcje są źródłem energii Słońca? wymienić i objaśnić różne rodzaje reakcji jądrowych, zastosować zasady zachowania liczby nukleonów, ładunku elektrycznego oraz energii w reakcjach jądrowych, podać warunki niezbędne do zajścia reakcji termojądrowej. Treści rozszerzone obliczyć energię spoczynkową, deficyt masy, energię wiązania dla różnych pierwiastków, przeanalizować wykres zależności energii wiązania przypadającej na jeden nukleon E w od liczby A nukleonów wchodzących w skład jądra atomu. opisać budowę bomby atomowej, przygotować wypowiedź na temat: Czy elektrownie jądrowe są niebezpieczne? opisać proces fuzji lekkich jąder na przykładzie cyklu pp, opisać reakcje zachodzące w bombie wodorowej. Treści dopełniające znając masy protonu, neutronu, elektronu i atomu o liczbie masowej A, obliczyć energię wiązania tego atomu, na podstawie wykresu zależności E w ( A ) wyjaśnić A otrzymywanie wielkich energii w reakcjach rozszczepienia ciężkich jąder. odszukać informacje i przygotować prezentację na temat składowania odpadów radioaktywnych i związanych z tym zagrożeń. porównać energie uwalniane w reakcjach syntezy i reakcjach rozszczepienia. 14

Lp. Temat lekcji 1 Nasza Galaktyka. Inne galaktyki 2 Prawo Hubble a. Teoria Wielkiego Wybuchu Treści konieczne opisać budowę naszej Galaktyki. na przykładzie modelu balonika wytłumaczyć obserwowany fakt rozszerzania się Wszechświata, podać wiek Wszechświata, określić początek znanego nam Wszechświata terminem Wielki Wybuch. Treści podstawowe 5. Świat galaktyk opisać położenie Układu Słonecznego w Galaktyce, podać wiek Układu Słonecznego. podać treść prawa Hubble'a, zapisać je wzorem r = H r i objaśnić wielkości występujące w tym wzorze, wyjaśnić termin ucieczka galaktyk, opisać Wielki Wybuch. Treści rozszerzone wyjaśnić, jak powstały Słońce i planety, opisać sposób wyznaczenia wieku próbek księżycowych i meteorytów. obliczyć wiek Wszechświata, objaśnić, jak na podstawie prawa Hubble'a wnioskujemy, że galaktyki oddalają się od siebie, wyjaśnić, co to jest promieniowanie reliktowe. Treści dopełniające podać przybliżoną liczbę galaktyk dostępnych naszym obserwacjom, podać przybliżoną liczbę gwiazd w galaktyce. rozwiązywać zadania obliczeniowe, stosując prawo Hubble'a, podać argumenty przemawiające za słusznością teorii Wielkiego Wybuchu. 15

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A TEST WIEDZY FIZYCZNEJ UZYSKANEJ W GIMNAZJUM Za każde poprawne rozwiązanie uczeń otrzymuje 1 punkt. 1. a) Δt = C b) Δt = 36 C c) Δt = 38 C d) Δt = 41 C 2. 3 g a) b) g c) g d) g cm 3 cm 3 cm 3 cm 3 3. a) b) c) d) 4. a) b) c) 5. a) b) c) 6. a) b) 7. a) b) c) 8. a) W b) W c) 16

9. a) W b) W c) W d) W 10. a) b) c) 11. a) b) c) d) 12. a) b) 13. a) b) c) 14. a) b) c) 15. a) b) c) d) 17

16. a) b) c) d) 17. a) b) c) d) 18. a) b) c) d) 18

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja B TEST WIEDZY FIZYCZNEJ UZYSKANEJ W GIMNAZJUM Za każde poprawne rozwiązanie uczeń otrzymuje 1 punkt. 1. a) Δt = C b) Δt = 36 C c) Δt = 39 C d) Δt = C 2. 3 kg m 3. a) b) c) d) 3. W a) b) c) 4. a) b) c) 5. a) b) c) 6. a) b) 7. a) b) c) 8. a) b) c) 19

9. a) W b) W c) W d) W 10. a) b) c) suwak C 11. a) b) c) d) A B 12. a) b) 13. a) b) c) 14. a) b) c) 15. a t = t = a) b) c) d) 20

16. a) b) c) d) 17. m a Ciało 1 2 3 4 m 2 g 2 kg 2 g 2 kg a 1 m/s 2 2 cm/s 2 2 m/s 2 2 m/s 2 a) c) b) d) 18. g =. a) b) c) d) 21

ODPOWIEDZI DO TESTU WIEDZY FIZYCZNEJ UZYSKANEJ W GIMNAZJUM Wersja A zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 odpowiedź b d a a b b b c d a a b a b c b d b Wersja B zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 odpowiedź d a b b c b b a d b c a a c d c d a 22

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A SPRAWDZIAN DO PARAGRAFU 1.1 1. 2. 3. o 23

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja B SPRAWDZIAN DO PARAGRAFU 1.1 1. 2. 3. 24

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A SPRAWDZIAN DO PARAGRAFU 1.2 1. R m 2. m 3. G = 667, 10 11 2 Nm. 2 kg 25

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja B SPRAWDZIAN DO PARAGRAFU 1.2 1. m r. 2. 3 G = 667, 10 11 2 Nm 2 kg.. 3. R m 26

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A SPRAWDZIAN DO PARAGRAFU 1.3 1. - 2. 3. 27

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja B SPRAWDZIAN DO PARAGRAFU 1.3 1. 2. m 1 = m = h = 3. - 28

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A SPRAWDZIAN DO PARAGRAFU 1.4 1. 2.......... m F 3. 29

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja B SPRAWDZIAN DO PARAGRAFU 1.4 1. m 2. W o W o 3. f = 30

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A SPRAWDZIAN DO PARAGRAFU 1.5 1. 2. M M = M R M = R 3........ 31

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja B SPRAWDZIAN DO PARAGRAFU 1.5 1. M = 318 M R = R 2.... 3. 32

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A SPRAWDZIAN DO PARAGRAFU 1.6 1. 2. 33

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja B SPRAWDZIAN DO PARAGRAFU 1.6 1.... 2. 34

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A SPRAWDZIAN 1 GRAWITACJA 1. a) b) c) d) 2. a) b) c) d) 3. m m. m 2m r F o m o m. 4. - a) b) c) d) 5. a) b) c) d) G = 667, 10 11 2 Nm. 2 kg 6. a) b) c) d) 35

7. a) b) c) d) 8. r a) b) c) d) 9. m 1. 2. 3. 4. a) b) 3. c) d) 4. 10. a) b) c) d) M = M R = R = 11. a) b) c) d) 12. a) b) c) d) 36

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja B SPRAWDZIAN 1 GRAWITACJA 1. a) b) c) d) 2. a) b) c) d) 3. m m. m 3m r F o m o m. 4. m m m m a) b) c) d) 5. - 9 a) b) c) d) G = 667, 10 11 2 Nm. 2 kg 6. a) b) c) d) 37

7. a) m s 2 b) m s 2 c) m s 2 d) 16 m s 2 8. m r a) b) c) d) 9. m 1. 2. 3. 4. a) b) 4. c) d) 1 10. a) b) c) d) M U = M R U = R = 11. a) b) c) d) 12. a) b) c) d) 38

ODPOWIEDZI DO SPRAWDZIANU 1 (GRAWITACJA) Wersja A zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 odpowiedź d b c b b c c b d c d Wersja B zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 odpowiedź d c b c c b c d c b b 39

Rozwiązania zadań z podręcznika ROZDZIAŁ 1 Strona 18 Zadanie 1 F 1 F 1 F 1 F' 1 Zadanie 2 R R Zadanie 3 o F GM m 1 = Z 2 RZ M m R GMZm GMZm W R R F2 = = 2 2 ( 5RZ ) 25RZ F 2 1 = F1 25 O W R Zadanie 4 a) M = 6 M K = F = r = G = F G M M 2 24 22 Z K 11 Nm 6 10 kg 7, 35 10 kg 20 g = = 667, 10 199, 10 N 2 2 2 r kg 8 ( 384, 10 m) O Strona 27 Zadanie 1 o o m o m 40

Zadanie 2 Fc Numer meteorytu Miejsce lądowania m 1 3,7 N/kg Mars 2 9,8 N/kg Ziemia 3 25 N/kg Jowisz 4 1,6 N/kg Księżyc Zadanie 3 Fg gk = m GMK gk = R 2 K P g K. = 2 gkt 2h h= t= 2 g K P h = g K = t = Strona 42 Zadanie 1 a) m = = r = F = 2 m max Fmax r Fmax = r max = m P = b) o m = m o F = F. Fmax Fmax = = m m max max r = O o c) W 41

Zadanie 2 m = F = r = = = m F = r P F = Zadanie 3 W π 1. υ = r T Fr ar = = 2 m r 2 2πr T r r ar = r = 2 2 4 = 2 π 4π 2 2 T r T 2. υ= πνr ( ) 2 ( 2 2 2 ) r r ar = 2πν r r = 4π ν r = 2 2 4πν Zadanie 4 a) - F 1 F F - F 0 F F s m 1 F 1 b) o m 1 F o m F o F = m g F o m F = F F F F = F F F m 2 0 F' m 2 F 2 F m 1 F = F m1 = m g r 2 2 42

2 mg 2 = r m1 r o m 1 c) m m o m 1 = 1 F m g 2 mg 2 = 2 2 r m1 r 1. 1 2 m 2 m2 = 2 1 = m m 2 2 43

Autorzy: Adam Blokesz, Maria Fiałkowska, Marek Godlewski, Jerzy M. Kreiner, Katarzyna Nessing, Barbara Sagnowska Źródła ilustracji: s. 1 (grupa przy stole) Łukasz Ryłko; s. 20 (obwód z opornicą suwakową) Sławomir Skryśkiewicz; s. 21 (kafar) Sławomir Skryśkiewicz; pozostałe ilustracje: Stanisław Sagnowski Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o. Warszawa 2015 Wydanie I Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Maria Fiałkowska (redaktor merytoryczny), Barbara Sagnowska (redaktor merytoryczny), Agnieszka Drzazgowska (redaktor koordynator) Redakcja techniczna: Janina Soboń Projekt okładki: Marta Jedlińska Projekt graficzny: Marta Jedlińska Skład i łamanie: MathMaster Studio, Tomasz Korwin-Szymanowski Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96 Tel.: 22 576 25 00 Infolinia: 801 220 555 www.wsip.pl Druk i oprawa: Orthdruk sp. z o.o., Białystok Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na www.legalnakultura.pl Polska Izba Książki