Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 20 3 Zintegrwane planwanie działalnści przedsiębirstwa 3.1 Sfrmułwanie prblemu Wprwadzenie d metdy zintegrwaneg planwania działalnści przedsiębirstwa (prdukcyjneg z sektra MSP); Zastswanie metdy d samdzielnej budwy w arkuszu kalkulacyjnym EXCEL (uprszczneg) narzędzia d planwania działalnści w przykładwym przedsiębirstwie: Wykrzystanie narzędzia d rachunków c by był, gdyby w przykładwym przedsiębirstwie. 3.2 Metda zintegrwaneg planwania działalnści MSP 3.2.1 Opis gólny Krk I. Wybór narzędzi cntrllingu przeznacznych d implementacji (strukturyzacja cntrllingu) Zestaw minimalny: I.1. System wskaźników z wartściami planwanymi Uzasadnienie zastswania systemu wskaźników RI: System niezależny d branży
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 21 Główne cele rzszerzenia i implementacji systemu wskaźników RI: I.2. Kalkulacja planwana Uzasadnienie wybru kalkulacji dliczeniwej Krk 2: Zestawienie zależnści w ramach rzwinięcia i implementacji systemu wskaźników (strukturyzacja matematyczn-funkcjnalna) Cel planwania: kreślenie niezbędnych wewnętrznych i zewnętrznych wartści wskaźnikwych Rdzaje działań:
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 22 Główne pytania dla pracwania zintegrwaneg prgramu prdukcji lub swiadzien lgistycznych P1: P2: P3: P4: P5: P6: P7: Przykłady zintegrwaneg prgramu prdukcji lub swiadzien lgistycznych na bazie EXCEL-a: Na wyżej pstawine pytania, w dniesieniu d mawianeg w dalszej części przedsiębirstwa prdukcyjneg, mżna dpwiedzieć następując: P1: P2: P3: P4: P5: P6: P7: W szczególnści z dpwiedzi na pytania d 4 d 7 wynikają różne warianty matematycznfunkcjnalnej strukturyzacji przedsiębirstwa prdukcyjneg. W dalszej części rzważany jest (w praktyce częst występujący) przypadek kncentracji na Marketingu z rzwiązaniem w zakresie plityki prduktu raz plityki cenwej, jak również jeg główneg ddziaływanie na wielkść prdukcji, czasy dstaw i finanswanie.
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 23 Należy przy tym rzróżnić funkcje pdstawwe i funkcje lgistyczne. Dla funkcji pdstawwych prpnwany jest spsób pstępwania wedlug rys. 3.1. i rys. 3.2.. Na pdstawie tych rysunek wydrębnić mżna dwa różne blki pwiązań: 1. Pwiązania, które są bezpśredni uzależnine d wielkści sprzedaży i na które wpływ mają inne zmienne decyzyjne (rys. 3.1.) 2. Pwiązania, które bazują bezpśredni na wynikach blku 1 i są sterwalne pprzez dalsze parametry planwania (rys 3.2.).
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 24 Pwiązania w bszarach Sprzedaż / Zapatrzenie / Prdukcja Prgnzy Zapasy magazynwe Wielkść sprzedaży Ceny sprzedaży Wielkść prdukcji Przychdy Wielkść zaptrzebwania materiałweg Wielkść zaptrzebwania na zdlnści prd. Wielkść zaptrzebwania na półprdukty Należnści Ceny zakupu Kszty materiałów bezpśrednich Zbwiązania z tytułu dstaw i usług Zapasy materiałwe zapasy bezpiecz. Struktury prduktów Kszty bezpśrednie prdukcji Marszruty Dpaswanie zdlnści prdukcyjnych Dpaswanie zdlnści prdukcyjnych Zapasy półprduktów zapasy bezpiecz. Uszczuplenia przychdów Rys. 3.1. Pwiązania w bszarach Sprzedaż / Zapatrzenie / Prdukcja
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 25 Pwiązania w bszarze finanswym Kszty gólne Wynagrdzenia Odpisy amrtyzacyjne Odsetki Inne kszty rzeczwe Zmienne Stałe Ø stan śrdków trw. Ø stan rzrachunków Zmienne Stałe Wielkści dniesień Stawki Rachunek stanów Rachunek stanów Wielkści dniesień Stawki Dane z pwiązań bszaru S/Z/P Dane z pwiązań bszaru S/Z/P Dane z pwiązań bszaru S/Z/P Dane z pwiązań bszaru S/Z/P Rys. 3.2. Pwiązania w bszarze finanswym
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 26 W celu dzwierciedlenia ilściwej natury zależnści d dyspzycji jest wiele metd. Część z nich mże zstać przejęta w całści, część jednak (wskutek zaptrzebwania na infrmacje, które przekracza mżliwą praktyczną realizację raz prblemów z interpretacją) musi zstać uprszczna. Krk 3 Przyprządkwanie zależnści d bszarów funkcjnalnych przedsiębirstwa (strukturyzacja eknmiczn-funkcjnalna) Na pdstawie blków zależnści trzymanych w krku drugim, mżna stsunkw łatw przeprwadzić separację zależnści wg bszarów funkcjnalnych (pr. Rys. 3.1): Obszar funkcyjny Sprzedaż D teg bszaru przyprządkwane zstają pwiązania pmiędzy wielkścią sprzedaży, wielkścią prdukcji, przychdami raz należnściami łącznie ze zmiennymi decyzyjnymi. Obszar funkcyjny Prdukcja D teg bszaru przyprządkwane zstają pwiązania pmiędzy wielkścią prdukcji raz zaptrzebwaniem na zdlnści prdukcyjne łącznie z bilansem i dpaswaniem zdlnści prdukcyjnych (łącznie z przynależnymi pwiązaniami zależnymi) raz ze zmiennymi decyzyjnymi. Obszar funkcyjny Zapatrzenie D teg bszaru przyprządkwane zstają pwiązania pmiędzy wielkścią prdukcji i wielkścią zaptrzebwania materiałweg, wraz z wielkścią zaptrzebwania na półprdukty raz ze zmiennymi decyzyjnymi Obszar funkcyjny finanse D teg bszaru funkcyjneg przyprządkwany zstaje cały blk zależnści 3.2. Krk 4 Zabezpieczenie przejrzystści raz zdlnści rzszerzeń narzędzia w arkuszu kalkulacyjnym MS EXCEL (strukturyzacja danych) Ograniczenia arkusza kalkulacyjneg EXCEL: Prpzycja strukturyzacji danych: dpwiedni d struktury pdstawwej rzwiązania klasy ERP w blkach:
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 27 3.2.2 Pdstawy wyknywanych rachunków w ramach zintegrwaneg planwania Pwiązania między wielkścią sprzedaży a wielkścią prdukcji: a) gólnie: b) w arkuszu Prgram_PC_wzr_2006.xls: Pwiązania między wielkścią sprzedaży a przychdami: a) gólnie: b) w arkuszu Prgram_PC_wzr_2006.xls: Pwiązania między wielkścią prdukcji a wielkścią zaptrzebwania materiałweg: a) gólnie: b) w arkuszu Prgram_PC_wzr_2006.xls: Pwiązania między wielkścią prdukcji a wielkścią zaptrzebwania na zdlnści prdukcyjne: gólne - kreślenie zaptrzebwania na zdlnści prdukcyjne w kresie: Kniecznść przeprwadzenia bliczeń: Różnice pmiędzy zdlnściami a ptrzebami prdukcyjnymi mają z reguły skutki ksztwe: Gdy ptrzeby są wyższe d zdlnści, występują kszty dpaswania (np. nadgdziny, zlecenie prac lub wynajęcie pracwników). Gdy ptrzeby są niższe niż zdlnści, występuje niebezpieczeństw ksztów przestju. Wzór pdstawwy: zaptrzebwanie na zdlnści prdukcyjne = aij * xj aij: zaptrzebwanie jednej sztuki j-teg prduktu sprzedawaneg na i-tą zdlnść prdukcyjną i-teg MPK ( współczynniki prdukcyjne ); xj: planwana ilść prdukcji wyrbu współczynników;
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 28 sumwane dla j-tych prduktów sprzedawanych. Określenie współczynników prdukcyjnych aij na pdstawie struktur prduktów raz marszrut: Struktura daneg prduktu umżliwia przegląd ilści pdzespłów prdukcji własnej, które zawarte są w tym prdukcie. Z marszrut wyrbów prdukcji własnej pbierane są czasy jednstkwe dla kreślnych MPK. Przykład bliczeniwy (kreślenie aij dla P3): Algrytm gólny wykrzystujący funkcje EXCEL-a: A (MPK; prdukty sprzedawane) = M (MPK; wyrby prdukcji własnej) * S (wyrby prdukcji własnej; prdukty sprzedawane) A: macierz współczynników aij M: macierz czasów jednstkwych z marszrut S: macierz ilściwych specyfikacji dla prduktów sprzedawanych w arkuszu Prgram_PC_wzr_2006.xls: Odpwiednie wykrzystanie funkcji arkusza EXCEL mnżenie macierzy Pwiązania między przychdami a należnściami: a) gólnie: w arkuszu Prgram_PC_wzr_2006.xls: Pwiązania między wielkścią zaptrzebwania materiałweg a ksztami materiałów bezpśrednich: a) pr. przykład w rzdz. 2.1.1 b) w arkuszu Prgram_PC_wzr_2006.xls:
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 29 Pwiązania między wielkścią zaptrzebwania na zdlnści prdukcyjne a ksztami bezpśrednimi prdukcji: a) kszty płac bezpśrednich pr. przykład z rzdz. 2.1.1.; wyznaczenie ksztów dpaswania zdlnści prdukcyjnych dla daneg prduktu: Wzór pdstawwy: aa) wyznaczenie ksztów dpaswania dla i-teg MPK: Σ ki * σki; sumwane pprzez wszystkie k-te rdzaje dpaswań (prace zlecne, wynajęcie pracwników, nadgdziny, przestje); ki: gdziny planwane dla k-teg rdzaju dpaswania na i-ty MPK; σki: stawka narzutu d płac w i-tym MPK przy k-tym rdzaju dpaswania (mdelwane jak wartść wejściwa lub wyznaczana pprzez pdanie stawki prcentwej d stawki płac si); bb) wyznaczenie ksztów dpaswania na gdzinę pracy w i-tym MPK: (Σ ki*σki) / (Σaij*xj) Algrytm gólny wykrzystujący funkcje arkusza EXCEL: cc) wyznaczenie ksztów dpaswania dla j-teg wyrbu: SUMA.ILOCZYNOW (zakres aij; zakres ksztów dpaswania na gdzinę pracy na i-ty MPK) dla każdeg wyrbu; Ewentualnie mże być wykrzystana funkcja mnżenia macierzy. b) w arkuszu Prgram_PC_wzr_2006.xls: Pwiązania między ksztami materiałów bezpśrednich a zbwiązaniami z tytułu dstaw i usług: gólnie: w arkuszu Prgram_PC_wzr_2006.xls: Mżliwści planwania wynagrdzeń: a) gólnie b) w arkuszu Prgram_PC_wzr_2006.xls:
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 30 Mżliwści planwania dpisów amrtyzacyjnych: a) gólnie: b) w arkuszu prgram_pc_wzr_2005.xls: Mżliwści planwania pzstałych ksztów rzeczwych: a) pr. przykład w rzdz. 2.1.1. b) w arkuszu Prgram_PC_wzr_2006.xls: Mżliwści planwania dsetek: a) gólnie: b) w arkuszu Prgram_PC_wzr_2006.xls: Przejęcie danych d schematu wskaźników RI: a) gólnie: b) w arkuszu Prgram_PC_wzr_2006.xls: 3.3 Wspmaganie pdejmwania decyzji z wykrzystaniem wariantu pdstawweg Narzędzie d zintegrwaneg planwania działalnści przedsiębirstwa służy generalnie d przećwiczenia występujących zależnści w sensie wyknania rachunków c by był, gdyby... (technika scenariuszy). Przy wielkrtnym pwtarzaniu tych czynnści wyrabia się wyczucie c d specyficznych dla przedsiębirstwa pwiązań. Mże stanwić t część wiedzy dświadczalnej kadry zarządzającej. Pnieważ każdy prgram mże być barczny błędami lub (jeżeli nie ppełnił się błędu samemu) mże zstać nieprawidłw zinterpretwany, pwinien zstać przetestwany z wykrzystaniem wiedzy eknmicznych łańcuchach zależnści występujących w przedsiębirstwie.
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 31 Testwanie dzwierciedlenia łańcuchów zależnści eknmicznych: Wpływ zmiany wielkści prdukcji i sprzedaży (zwiększenie lub zmniejszenie: Zmiany w arkuszu Zdlnści! Zmiany w arkuszu Kszty! Zmiany przychdów w arkuszu Sprzedaż! Zmiany w arkuszu StanyFinan! Zmiany w arkuszu RI! (warunek: ddatnia jednstkwa marża pkrycia) Inne mżliwści przetestwania narzędzia
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 32 Przykłady d ewent. wykrzystania pdczas ćwiczeń: ; 3.4 Rzszerzenie wersji pdstawwej Zasadnicz przy wykrzystaniu każdeg algrytmu bliczeniweg pwstają życzenia dtyczące funkcji pdstawwych, które mgą zstać dłączne d funkcji pdstawwych i zestawu danych. D teg ptrzebne jest panwanie istniejącej wiedzy eknmicznej, dtyczącej w szczególnści zależnści eknmicznych występujących w mdelu, i przetłumaczenie na struktury danych. Omówine t będzie w dalszej części na przykładzie narzędzi cntrllingwych w parciu dstępną wersję pdstawwą. 3.4.1 Kalkulacja planwana Najważniejsze pdstawy wiedzy eknmicznej mówine zstały będąc rzszerzeniem materiałów mówinych w skrypcie d przedmitu Rachunkwść zarządza 1 w rzdziale 2.1.1. Zagadnienia dtyczące struktury danych: a) kalkulacja dliczeniwa bez ARK Zestawienie ksztów planwanych według schematu kalkulacji w sbnym arkuszu. Przyprządkwanie ksztów gólnych: - Kszty gólne zapatrzenia: - Kszty gólne prdukcji: 1 pr. strna internetwa www.zcie.uz.zgra.pl
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 33 - Kszty gólne sprzedaży - Kszty gólne zarządu Wyznaczenie stawek ksztów w tym samym arkuszu; Tabela kalkulacji dla głównych prduktów sprzedawanych: b) Kalkulacja dliczeniwa wraz z ARK Opracwanie arkusza ARK: Tabela kalkulacji dla głównych prduktów sprzedawanych:
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 34 3.4.2 Uwzględnienie prcesów (rachunek ksztów prcesów) w kalkulacji 2 Wdrżenie systemów zarządzania (np. systemu zarządzania jakścią), jak również nwczesnych technlgii (np. brabiarek CNC), pwduje zwiększenie udziału ksztów wydziałwych w ksztach całkwitych biektów kalkulacyjnych przedsiębirstwa. Większeg znaczenia nabiera zatem wybór metdy rzliczenia ksztów wydziałwych. Rachunek ksztów prcesów, drzuca tradycyjne pdejście d rzliczenia ksztów wydziałwych, w którym kszty te są rzliczane tylk w dniesieniu d miejsc pwstawania ksztów. Według tej kncepcji, kszty wydziałwe rzliczane są na biekty kalkulacyjne (np. wyrby, zlecenia) dpwiedni d prcesów wywłujących te kszty. Rachunek ten piera się zatem na załżeniu, iż przyczyną pwstawania ksztów w przedsiębirstwie są wyknywane prcesy, a nie wytwarzane prdukty. Pdstawą tej metdy jest zatem pstrzeganie przedsiębirstwa przez pryzmat prcesów, które składają się na wytwrzenie i sprzedaż wyrbów i usług. W prcesach tych zużywane są zasby, czeg wyrazem są kszty. Analiza prcesów gspdarczych Przy załżeniu, iż prcesy - a nie bezpśredni prdukty - są przyczynami generwania ksztów, punktem wyjścia d zastswania kalkulacji partej na prcesach jest ich właściwe wydrębnienie w przedsiębirstwie. Rzliczenie ksztów jest zatem pprzedzane analizą prcesów gspdarczych (ang. Business Prcess Analysis, BPA). W praktyce analiza ta plega na wydrębnieniu prcesów raz ich pgrupwaniu w prcesy uwzględniane przy kalkulacji ksztu wytwrzenia wyrbów. Rachunek ksztów wg miejsc pwstawania (MPK) Kszty pśrednie (wydziałwe)... Analiza czynnści / Rzliczenie ksztów na prcesy cząstkwe PC 1.1 MPK 1 PC 1.2 PC 1.3 MPK 2 PC 2.1 PC 2.2... PC n.1 MPK n PC n.2 PC n.3 PC n.4 Przeliczenie na prcesy bazwe Prces 1 Prces 2 Prces m... Rzliczenie ksztów prcesów bazwych na prdukty Prdukt 1 Prdukt 2 Rys. 3.3. Ogólny schemat rachunku ksztów prcesów 2 Kużdwicz P., Metda ceny przedsięwzięć w systemie zarządzania jakścią przedsiębirstwa, Rzprawa dktrska, Plitechnika Wrcławska, Wrcław 2003.
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 35 Prcesy, ze względu na ich zaangażwanie w prcesie prdukcyjnym mżna pdzielić na bezpśrednie, które bezpśredni birą udział w przebiegu prcesu prdukcyjneg raz pśrednie, które w spsób pśredni wspierają prces wytwórczy. Kalkulacja w rachunku ksztów prcesów Kalkulacja ksztów w rachunku ksztów prcesów (RKP), zwana również kalkulacją prceswą, rzpczyna się d kreślenia ksztów zasbów zużywanych przez rganizację. Dtyczy t wyłącznie ksztów wydziałwych, gdyż kszty bezpśrednie rzliczane są na biekty (np. wyrby, usługi) bezpśredni na pdstawie dwdów księgwych. Kalkulacja ksztów sprwadza się zatem d rzliczenia ksztów wydziałwych na prcesy raz rzliczenia ksztów tych prcesów na biekty kalkulacyjne. Rzliczenie ksztów zasbów na prcesy Kszty zasbów przypisywane są działanim według ich zużycia przez pszczególne prcesy zdefiniwane w wyniku analizy BPA. Rzliczenie tych ksztów następuje za pmcą tzw. nśników ksztów zasbów (ang. resurce drivers 3 ). Definiuje się je jak miernik zużycia zasbu pdczas wyknywania prcesów w przedsiębirstwie [Świd, 1998, s. 98]. Nśniki te wyrażają przyczynw skutkwą relację pmiędzy zużyciem zasbów a zachdzącymi w przedsiębirstwie zdarzeniami. Są ne zatem miarą zużycia zasbów. Przykładami tych nśników są: maszyngdziny, pwierzchnia, liczba dstaw materiałwych lub serii prdukcyjnych, jak również prcentwe udziały kreślne na pdstawie analizy zużycia zasbów. Przykładami prcesów realizwanych w przedsiębirstwie są: zapatrzenie w surwce i półprdukty, techniczne przygtwanie prdukcji, zapewnienie jakści, utrzymanie maszyn i urządzeń w ruchu raz pakwanie i przygtwanie wyrbów gtwych d wysyłki. Przykład: 3 Tłumaczenie angielskich zwrtów przyjęt za [MiPnP, 2000].
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 36 Rzliczenie ksztów prcesów na biekty kalkulacyjne Obiektami kalkulacyjnymi, zwanymi również jednstkami kalkulacyjnymi, są wyrby lub usługi dla których wyznaczany jest jednstkwy kszt własny. Prcesy realizwane w rganizacji mgą dtyczyć w całści lub częściw pszczególnych biektów. Rzliczenie ksztów prcesów na biekty następuje z wykrzystaniem tzw. nśników ksztów prcesów (ang. activity drivers), zwanych również jednstkami wlumenu działania/prcesu. Są ne miarami wykrzystania pszczególnych czynnści w prcesie pwstawania prduktu. Przedstawiają ne przyczynw skutkwą relację pmiędzy prcesami a biektami kalkulacji ksztów [Świd, 1998]. Nśniki te kreślają pzim zaangażwania prcesów bazwych w prcesie wytwarzania pszczególnych wyrbów. Oznacza t, iż kreślają jaka część lub krtnść ksztu prcesu przynależy d biektu. Ustala się je prcentw lub na pdstawie jednznacznie kreślnych cech mierzalnych, takich jak liczba gdzin pracy, maszyngdziny, liczba planów jakści (np. przy przygtwaniu prdukcji). Rachunek ksztów prcesów umżliwia pdział całej działalnści firmy na prcesy, które twrzą wartść z punktu widzenia klienta raz prcesy nie twrzące tej wartści. Wartść dla klienta definiuje się jak cś, za c klient jest gtów płacić. Przykładami prcesów nie twrzących wartści są wszelkie prcesy administracji wewnętrznej, wyjaśniania pmyłek czy naprawy błędów. Firma pwinna dążyć d eliminacji bądź zmniejszania ksztów prcesów nie twrzących wartści dla klienta. Implikuje t kniecznść ceny, na ile wprwadzane działania krygujące przyczyniają się rzeczywiście d bniżki ksztów prcesów nie twrzących wartści ddanej. Mżliwści uwzględnienia elementów rachunku ksztów prceswych w Prgram_PC_wzr_2006.xls:
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 37 3.4.3 Dsknalenie planwania płynnści finanswej raz dsetek d kapitału bceg Płynnść finanswa kreśla się jak zdlnść firmy d regulwania jej bieżących zbwiązań. Kategria ta jest także wyznacznikiem wypłacalnści, czyli zdlnści przedsiębirstwa d spłacania długów w terminie. Pdmit gspdarczy, który nie przestrzega tej zasady, jest niewypłacalny. Z pjęciem niewypłacalnści wiążą się dwa terminy pstępwanie układwe czyli szansa na uratwanie firmy lub upadłść związana z pdziałem pzstałeg majątku pmiędzy wierzycieli. 4 a) Pmiar płynnści finanswej Pdstawwym narzędziem pmiaru płynnści finanswej jest zbiór wskaźników przedstawiających relacje miedzy składnikami aktywów brtwych a krótkterminwymi zbwiązaniami. Pniżej scharakteryzwan główne wskaźniki bilanswe krótkterminwej i długterminwej ceny stanu płynnści finanswej 5 : Płynnść finanswa I-eg stpnia = śrdki pieniężne zbwiązania krótkterminwe Wskaźnik płynnści I-stpnia zwany również wskaźnikiem natychmiastwej płynnści kreśla w jakim stpniu zbwiązania krótkterminwe są pkryte gtówką i jej ekwiwalentami raz papierami wartściwymi przeznacznymi d brtu. Pzim teg wskaźnika zależy d terminwści wpływu należnści i spłaty zbwiązań. Płynnść finanswa jest przyjmwana jak dbra, jeżeli ww. wskaźnik przekracza wartść 20. Płynnść finanswa II-eg stpnia = majątek brtwy - zapasy zbwiązania krótkterminwe Wskaźnik płynnści II-stpnia zwany również wskaźnikiem szybkiej płynnści lub pdwyższnej płynnści - kreśla stpień pkrycia zbwiązań krótkterminwych aktywami brtwymi z wyłączeniem najmniej płynnej ich części tj. zapasów. W przypadku kniecznści ich sprzedaży w celu zgrmadzenia śrdków niezbędnych dla uregulwania bieżących zbwiązań, istnieje duże prawdpdbieństw, że uzyskana kwta będzie znacznie niższa niż księgwa wartść zapasów. Załżenie takie jest uzasadnine faktem, iż spółka ppada zazwyczaj w trudnści finanswe wówczas, gdy nie jest w stanie sprzedać zapasów wyrbów gtwych p cenie wyższej d ksztów wytwrzenia. Dlateg też miara ukazująca, w jakim stpniu firma mże uregulwać swe zbwiązania bez kniecznści zbywania zapasów mże mieć isttne znaczenie 6. Płynnść finanswa jest przyjmwana jak dbra, jeżeli ww. wskaźnik przekracza wartść 100. 4 pr. Kużdwicz D., Kucharski T, (2001), s. 133. 5 pr. Kluge P. D., 2001, s...., rzdział 2.1.1. 6 Gs W., (1998), s. 207.
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 38 Płynnść finanswa III-eg stpnia = majątek brtwy zbwiązania krótkterminwe Wskaźnik płynnści finanswej III-stpnia (bieżącej płynnści) - kreśla stpień pkrycia zbwiązań bieżących (pasywa bieżące) majątkiem brtwym (aktywa bieżące). Wyżej wymieniny wskaźnik nie uwzględnia krekty majątku brtweg zapasy. Zatem jeg wymwa nie jest jednznaczna, gdyż część majątku brtweg charakteryzuje się niską płynnścią. Dświadczenia praktyczne różnych autrów kreślają wartść wskaźnika uznawana za dbrą na pzimie 1,3-2 w zależnści d typu firmy. Przykłady wskaźników bilanswych długkreswej ceny stanu płynnści finanswej: kapitał własny Stpień pkrycia A = majątek trwały Płynnść finanswa jest lepiej cenina w parciu rsnący wskaźnik. Akceptwana jest wartść > 1. Stpień pkrycia B = kapitał własny + długkreswy kapitał bcy majątek trwały Również tutaj płynnść finanswa jest lepiej cenina przy rsnącym wskaźniku. Naturalnie akceptwana jest wartść >> 1 (przy czym w niektórych przypadkach analiza pwinna uwzględniać specyfikę danej branży). Te i pzstałe wskaźniki (pr. rzdz. 2.) wymagają zestawienia planu bilansu, jak również planu rachunku zysków i strat. Wyjaśnienie dnszącej się d teg tabeli w Prgram_PC_wzr_2006.xls: b) Planwanie płynnści finanswej Pwiązania między ksztami materiałów bezpśrednich a zbwiązaniami z tytułu dstaw i usług: gólnie: w arkuszu prgram_pc_wzr_2005.xls:
Kluge P.D. et al.: Skrypt d przedmitu Pdstawy cntrllingu 39 Pierwszym krkiem jest kreślenie wpływów i wydatków. Wpływy kreślane są w parciu termin płatnści występujący na dkumencie sprzedaży. Wydatki znane są z mmentem wejścia rachunku d firmy, na którym kreślny zstał termin płatnści (pdany bezpśredni bądź zgdnie z umwą) bądź też są t wydatki charakterze stałym jak np. wynagrdzenia. Drugim krkiem jest analiza terminów płatnści pd względem realnści ich dtrzymania zarówn przez klientów jak i zapłaty wbec dstawców. Klejnym krkiem jest uwzględnienie wielkści pwtarzalnych, takich jak czynszu, wynagrdzenia, płat ryczałtwych czy spłat zadłużenia, pdatków. Plan płynnści finanswej krótkterminwej pwinien zatem bejmwać 7 : stan pczątkwy śrdków pieniężnych i zmiany w stsunku d pprzednieg kresu, przychdy pieniężne w danym kresie w parciu należnści raz zmiany stanu d pprzednieg kresu, wydatki pieniężne w danym kresie i zmiany, stan kńcwy śrdków pieniężnych i zmiany. Bieżąca analiza danych pzwala na cenę stanu śrdków w kasie bądź na rachunku bieżącym raz na sprawdzenie czy nie wystąpiła nadwyżka zbwiązań nad należnściami. Taka bieżąca analiza pzwala zaplanwać najbliższe wydatki pieniężne. Klejnym krkiem planwania mże być uwzględnienie w planie wpływów zleceń klientów ustalnym terminie ich realizacji a w planie wydatków zamówień d dstawców z kreślnym terminem płatnści. W praktyce gspdarczej występuje duże zaintereswanie rzwiązaniami umżliwiającymi planwanie płynnści finanswej zawierającymi ww. funkcje. Średnikreswe planwanie płynnści finanswej Krótkterminwe planwanie płynnści finanswej mże służyć jedynie przewidywaniu zdarzeń dnszących się dla kresu d kilku d kilkunastu dni. Ten rdzaj planwania nie mże być jednak stswany przy badaniu zdlnści kredytwej. Nie mże być n również stswane w przypadku sterwania finansweg realizwaneg w parciu zasby wewnętrzne przedsiębirstwa 8. Dtyczy t w szczególnści sytuacji występwania wahań kniunkturalnych lub seznwych, gdzie w przypadku nagłeg wzrstu prdukcji występuje pdwyższne zaptrzebwanie na śrdki pieniężne, pdczas gdy w kresie nieprdukcyjnym - nadwyżka finanswa. W tym celu sprządzane są w przedsiębirstwie plany średnikreswe. Obejmują ne kres d kilku d kilkunastu miesięcy i zawierają znacznie więcej danych w prównaniu z planem krótkterminwym. Pza tym uwzględniające pewne dla przedsiębirstwa trendy i pzwalające kreślić kndycję finanswą przedsiębirstwa w tym kresie. Długkreswe planwanie płynnści finanswej 7 Sasin W., (2002), s. 35 8 Kluge P. D., 2001, s....