NIEZBĘDNIK OBYWATELSKI Wiesława Borczyk Daniel Jachimowicz Wojciech Nalepa Nowy Sącz, 2013
OPRACOWANIE: Wiesława Borczyk Daniel Jachimowicz Wojciech Nalepa WYDAWCA: Fundacja Europejski Instytut Rozwoju Obywatelskiego ADRES WYDAWCY: ul. Jagiellońska 18, 33-300 Nowy Sącz, tel./fax (18) 443 57 08 e-mail: fundacja@eiro.pl www.eiro.pl SKŁAD I DRUK: ZAZA Agencja Reklamowa ul. Tarnowska 32 33-300 Nowy Sącz tel. (18) 443 07 36 www.zaza.com.pl NAKŁAD: 1500 sztuk Egzemplarz bezpłatny
SPIS TREŚCI Wstęp... 5 Część pierwsza - Niezbędnik konsumenta... 6 1. Źródła prawa i wybrane definicje... 6 2. Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa... 8 3. Umowy zawierane na odległość... 11 4. Umowa o kredyt konsumencki... 16 Część druga - Niezbędnik klienta w urzędzie... 23 1. Wybrane definicje... 23 2. Prawo obywatela do informacji... 23 3. Prawo do czynnego udziału obywatela w każdym stadium postępowania administracyjnego... 27 4. Prawo obywatela do terminowego załatwienia sprawy w urzędzie... 32 5. Prawo odwołania się obywatela od decyzji administracyjnej... 33 6. Prawo skargi na decyzje administracyjne do sądu administracyjnego... 34 Część trzecia - Niezbędnik pacjenta... 35 1. Źródła prawa... 35 2. Weryfikacja uprawnień pacjentów do świadczeń zdrowotnych (ewuś)... 35 3. Zintegrowany Informator Pacjenta (ZIP)... 38 4. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ)... 39 5. Katalog wybranych uprawnień pacjenta... 43 6. Rzecznik Praw Pacjenta... 46 Część czwarta - Niezbędnik adresowy... 49
WSTĘP Fundacja Europejski Instytut Rozwoju Obywatelskiego w Nowym Sączu, mając na celu zaspokojenie potrzeby dostępu mieszkańców Miasta Nowego Sącza i Powiatu Nowosądeckiego do profesjonalnego, bezpłatnego poradnictwa obywatelskiego, opracowała projekt pn. Sądecka Poradnia Obywatelska, który jest realizowany przy wsparciu Szwajcarii w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Oddajemy do Państwa rąk Poradnik pt. Niezbędnik obywatelski opracowany i wydany w ramach w/w przedsięwzięcia. Jest to publikacja poświęcona wybranym problemom o charakterze prawno-obywatelskim, które wiele osób napotyka wchodząc w różnego rodzaju relacje z podmiotami zarówno publicznymi, jak i prywatnymi. Poradnik odnosi się w szczególności do wybranych, praktycznych zagadnień mieszczących się w obszarze prawa administracyjnego, konsumenckiego oraz praw pacjenta. W końcowej części opracowania zostały zamieszczone aktualne dane teleadresowe najważniejszych lokalnych, regionalnych i centralnych instytucji zajmujących się m.in. problematyką, której dotyczy niniejsza publikacja. Wyrażamy przekonanie, iż przedkładane opracowanie zawiera przydatne wskazówki ułatwiające sprawne poruszanie się przez każdego obywatela w realiach społeczno - gospodarczych życia codziennego. Wiesława Borczyk Daniel Jachimowicz Wojciech Nalepa 5
CZĘŚĆ PIERWSZA - NIEZBĘDNIK KONSUMENTA Daniel Jachimowicz 1. Źródła prawa i wybrane definicje a) Najważniejsze źródła prawa Uprawnienia konsumenta są uregulowane w wielu aktach prawnych. Do najważniejszych należy zaliczyć: ustawę z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, ustawę z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, NIEZBĘDNIK KONSUMENTA ustawę z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, ustawę z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego. b) Wybrane definicje Konsument - jest to osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby. Przedsiębiorca - jest to osoba fizyczna, osoba prawna (np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółdzielnia) lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (np. spółka osobowa), wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Kredytodawca - jest to przedsiębiorca, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu. 6 Działalność gospodarcza - jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Umowa zawarta na odległość - jest to umowa zawierana z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, w szczególności drukowanego lub elektronicznego formularza zamówienia niezaadresowanego lub zaadresowanego, listu seryjnego w postaci drukowanej lub elektronicznej,
reklamy prasowej z wydrukowanym formularzem zamówienia, reklamy w postaci elektronicznej, katalogu, telefonu, telefaksu, radia, telewizji, automatycznego urządzenia wywołującego, wizjofonu, wideotekstu, poczty elektronicznej lub innych środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną; jednocześnie kontrahentem konsumenta musi być przedsiębiorca, który zorganizował swoją działalność w sposób opisany powyżej. Umowa zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa - jest to umowa, do zawarcia której dochodzi poza lokalem przedsiębiorstwa rozumianego jako miejsce przeznaczone do obsługiwania publiczności i oznaczone zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej. Innymi słowy jest to umowa zawarta np. podczas pokazu zorganizowanego w naszym domu, w restauracji, na wycieczce. WAŻNE Umowa o kredyt konsumencki - jest to umowa o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca udziela w zakresie swojej działalności lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności: umowę pożyczki, umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego, umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia, umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia, umowę o kredyt odnawialny. NIEZBĘDNIK KONSUMENTA Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) - całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Bank - podmiot prowadzący działalność gospodarczą, funkcjonujący na podstawie zezwolenia i nadzorowany przez organy państwowe w szczególności Komisję Nadzoru Finansowego, którego działalność polega na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów oraz dokonywaniu rozliczeń pieniężnych. Parabank - podmiot prowadzący działalność gospodarczą, który w jej ramach oferuje produkty finansowe podobne do produktów bankowych, w szczególności pożyczki i różnego rodzaju produkty lokatopodobne, nie 7
podlegając jednocześnie nadzorowi finansowemu, sprawowanemu przez odpowiednie organy państwowe. 2. Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa a) Podstawowe obowiązki przedsiębiorcy zawierającego umowę poza lokalem swojego przedsiębiorstwa NIEZBĘDNIK KONSUMENTA 8 Przedsiębiorca oferujący zawarcie umowy poza lokalem swojego przedsiębiorstwa jest zobowiązany w szczególności do: okazania przed zawarciem umowy dokumentu potwierdzającego prowadzenie działalności gospodarczej (np. wypis z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, odpis z Krajowego Rejestru Sądowego) oraz dokumentu tożsamości; w przypadku zawierania umów w imieniu przedsiębiorcy zawierający umowę powinien ponadto okazać dokument potwierdzający swoje umocowanie (np. pełnomocnictwo), poinformowania konsumenta na piśmie o prawie odstąpienia od umowy - bez podania przyczyny - w terminie 10 dni od momentu zawarcia umowy, wręczenia wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy, z oznaczeniem imienia i nazwiska (nazwy) przedsiębiorcy, wręczenia konsumentowi pisemnego potwierdzenia zawarcia umowy stwierdzającego jej rodzaj, datę zawarcia oraz przedmiot świadczenia i cenę. b) Prawo konsumenta do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przed siębiorstwa Konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, może od niej odstąpić bez podania przyczyny, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie 10 dni od zawarcia umowy. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem (np. listem poleconym). Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie warunkujące prawo odstąpienia od zapłaty przez konsumenta określonej kwoty pieniężnej. W razie odstąpienia od umowy w trybie wyżej wskazanym jest ona uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. Należy pamiętać, że to, co strony świadczyły sobie wzajemnie, powinno zostać zwrócone w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni od dnia skorzystania przez konsumenta z uprawnienia do odstąpienia. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty - jest to swego rodzaju rekompensata przysługująca konsumentowi w związku z faktem, iż przedsiębiorca przez pewien czas korzystał z jego pieniędzy. Koszty zwrotu świadczenia przedsiębiorcy, np. wynikające z opłat pocztowych, ponosi konsument.
WARTO PAMIĘTAĆ Konsument może odstąpić od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa w terminie 10 dni od dnia jej zawarcia. Jeżeli konsument nie został poinformowany na piśmie o prawie odstąpienia od umowy, bieg 10 - dniowego terminu do skorzystania z prawa odstąpienia nie rozpoczyna się. W takim wypadku konsument może odstąpić od umowy w terminie 10 dni od uzyskania informacji o prawie odstąpienia. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że nie można z tego powodu odstąpić od umowy po upływie trzech miesięcy od jej wykonania. WARTO PAMIĘTAĆ Niedochowanie 10 - dniowego terminu do odstąpienia od umowy bez podania przyczyny skutkuje utratą tego uprawnienia. c) Wyłączenie prawa do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny wprowadziła kilka wyjątków, w których mimo zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa, konsument nie ma prawa do odstąpienia od umowy. Dotyczy to następujących umów: o charakterze ciągłym lub okresowym, zawieranych na podstawie oferty sprzedaży lub przez odwołanie się do ogłoszeń, reklam, cenników i innych informacji skierowanych do ogółu albo do poszczególnych osób, jeżeli konsument mógł uprzednio zapoznać się z treścią otrzymanej oferty lub informacji pod nieobecność drugiej strony umowy, a zarazem w tej ofercie lub informacji, jak i w umowie zastrzeżono prawo konsumenta do odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni od dnia jej zawarcia; sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do miejsca zamieszkania konsumenta; NIEZBĘDNIK KONSUMENTA powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, o wartości przedmiotu umowy do równowartości 10 euro; o prace budowlane; dotyczących nieruchomości, z wyłączeniem usług remontowych; ubezpieczenia, w tym o członkostwo w otwartych funduszach emerytalnych, oraz reasekuracji; dotyczących papierów wartościowych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach powierniczych i inwestycyjnych (usługi inwestycyjne). 9
d) Forma odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa Oświadczenie o odstąpieniu od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa powinno być złożone na piśmie, które należy doręczyć przedsiębiorcy osobiście lub wysłać listownie - listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Do zachowania 10-dniowego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem - istotna jest data nadania przesyłki listownej, a nie otrzymania jej przez adresata (przedsiębiorcę). W oświadczeniu o odstąpieniu powinny znaleźć się następujące elementy: treść samego oświadczenia o odstąpieniu; oznaczenie umowy od której odstępujemy; NIEZBĘDNIK KONSUMENTA data złożenia oświadczenia; oznaczenie przedsiębiorcy, do którego oświadczenie jest kierowane; oznaczenie konsumenta odstępującego od umowy; wezwanie do zwrotu środków finansowych (ceny); podpis konsumenta. W takim piśmie warto również zamieścić pytanie dotyczące sposobu dostarczenia towaru do przedsiębiorcy. 10
WZÓR OŚWIADCZENIA O ODSTĄPIENIU OD UMOWY ZAWARTEJ POZA LOKALEM PRZEDSIĘBIORSTWA Marian Konsumencki ul. Konsumencka 6 42-8000 Warszawa Tel.: 67X-09X-98X Warszawa, dnia 20 sierpnia 2013 r. AGD i RTV Sp. z o.o. ul. Przedsiębiorcza 9 42-8000 Warszawa OŚWIADCZENIE o odstąpieniu od umowy sprzedaży zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa Oświadczam, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt, odstępuję od umowy sprzedaży zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa. W dniu 15 sierpnia 2013 r. podczas pokazu zorganizowanego w domu mojej koleżanki Antoniny Nowak przy ul. Krótkiej 6, 42-8000 Warszawa nabyłem za cenę 1500 zł mikser marki TurboSprint model Extra 1200. Umowę w imieniu Państwa firmy zawarł - okazując stosowne pełnomocnictwo z dnia 15 marca 2012 r. - Jan Kowalski. Zakupiony towar znajduje się w stanie niepogorszonym. Proszę o informację co do sposobu jego dostarczenia do Państwa firmy. Jednocześnie uprzejmie informuję, iż w przypadku braku kontaktu z Państwa strony w w/w zakresie, towar zostanie przesłany na adres siedziby firmy: AGD i RTV Sp. z o.o., ul. Przedsiębiorcza 9, 42-8000 Warszawa. NIEZBĘDNIK KONSUMENTA Jednocześnie proszę o zwrot kwoty 1500 zł na mój rachunek bankowy 11 0101 0010 1010 5555 8888 bądź przekazem pocztowym na adres w/w.... podpis konsumenta 11
3. Umowy zawierane na odległość a) Podstawowe obowiązki przedsiębiorcy zawierającego umowę na odległość Konsument powinien być poinformowany, przy użyciu środka porozumiewania się na odległość, najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji zawarcia umowy, o: imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy oraz organie, który zarejestrował działalność gospodarczą przedsiębiorcy, a także numerze, pod którym przedsiębiorca został zarejestrowany; istotnych właściwościach świadczenia i jego przedmiotu; NIEZBĘDNIK KONSUMENTA cenie lub wynagrodzeniu obejmujących wszystkie ich składniki, a w szczególności cła i podatki; zasadach zapłaty ceny lub wynagrodzenia; kosztach oraz terminie i sposobie dostawy; prawie odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni, ze wskazaniem wyjątków, kiedy uprawnienie to nie przysługuje; kosztach wynikających z korzystania ze środków porozumiewania się na odległość, jeżeli są one skalkulowane inaczej niż wedle normalnej taryfy; terminie, w jakim oferta lub informacja o cenie albo wynagrodzeniu mają charakter wiążący; minimalnym okresie, na jaki ma być zawarta umowa o świadczenia ciągłe lub okresowe; miejscu i sposobie składania reklamacji; prawie wypowiedzenia umowy, gdy czas trwania umowy nie jest oznaczony. Wyżej wymienione informacje powinny zostać przekazane konsumentowi w sposób jednoznaczny, zrozumiały i łatwy do odczytania. Obowiązkiem przedsiębiorcy jest również potwierdzenie konsumentowi tych informacji na piśmie, najpóźniej w chwili rozpoczęcia spełniania świadczenia. 12
WAŻNE Propozycja zawarcia umowy w postaci oferty, zaproszenia do składania ofert lub zamówień albo do podjęcia rokowań powinna jednoznacznie i w sposób zrozumiały informować o zamiarze zawarcia umowy przez tego, kto ją składa. Posłużenie się telefonem, wizjofonem, telefaksem, pocztą elektroniczną, automatycznym urządzeniem wywołującym lub innym środkiem komunikacji elektronicznej w celu złożenia propozycji zawarcia umowy może nastąpić wyłącznie za uprzednią zgodą konsumenta i nie może odbywać się na jego koszt. Warto podkreślić, że umowa nie może nakładać na konsumenta obowiązku zapłaty ceny lub wynagrodzenia przed otrzymaniem świadczenia. Jeżeli takie postanowienie znalazło się w umowie, nie jest ono dla konsumenta wiążące. Pamiętać należy również, że w przypadku braku odmiennych ustaleń przedsiębiorca powinien wykonać umowę zawartą na odległość najpóźniej w terminie trzydziestu dni po złożeniu przez konsumenta oświadczenia woli o zawarciu umowy. W przypadku gdy terminowo nie można spełnić świadczenia z tego powodu, że przedmiot świadczenia nie jest dostępny, przedsiębiorca powinien niezwłocznie - najpóźniej jednak w terminie trzydziestu dni od zawarcia umowy - zawiadomić o tym konsumenta i zwrócić całą otrzymaną od niego sumę pieniężną. b) Prawo konsumenta do odstąpienia od umowy zawartej na odległość Konsument, który zawarł umowę na odległość, może od niej odstąpić bez podania przyczyny, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie 10 dni od momentu wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi od dnia jej zawarcia. W razie braku potwierdzenia informacji, które konsument powinien otrzymać od przedsiębiorcy przed zawarciem umowy (patrz pkt a), termin do odstąpienia od umowy wynosi trzy miesiące i liczy się od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi od dnia jej zawarcia. Jeżeli jednak konsument po rozpoczęciu biegu tego terminu otrzyma potwierdzenie w/w informacji, termin ulega skróceniu do dziesięciu dni od tej daty. NIEZBĘDNIK KONSUMENTA WARTO PAMIĘTAĆ Konsument może odstąpić od umowy zawartej na odległość w terminie 10 dni od momentu wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi od dnia jej zawarcia. Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy. W razie odstąpienia od umowy - podobnie jak w przypadku umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa - umowa jest uważana za niezawartą, a konsument 13
jest zwolniony z wszelkich zobowiązań, a wzajemne świadczenia stron powinny ulec zwrotowi. Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe liczone od daty dokonania przedpłaty. c) Wyłączenie prawa do odstąpienia od umowy zawartej na odległość NIEZBĘDNIK KONSUMENTA Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny wprowadziła kilka wyjątków, w których mimo zawarcia umowy na odległość, konsument nie ma prawa od niej odstąpić, chyba że strony w treści umowy postanowiły inaczej. Zasady te stosuje się w następujących przypadkach: świadczenia usług rozpoczętego, za zgodą konsumenta, przed upływem 10 - dniowego terminu do odstąpienia; dotyczących nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na informatycznych nośnikach danych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania; umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym; świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą; świadczeń, które z uwagi na ich charakter nie mogą zostać zwrócone lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu; dostarczania prasy; usług w zakresie gier hazardowych. WARTO PAMIĘTAĆ Przepisów o umowach zawieranych na odległość nie stosuje się do umów: z wykorzystaniem automatów sprzedających; z wykorzystaniem innych automatów umieszczonych w miejscach prowadzenia handlu; rent; zawartych z operatorami telekomunikacji przy wykorzystaniu publicznych automatów telefonicznych; dotyczących nieruchomości, z wyjątkiem najmu; sprzedaży z licytacji. 14
d) Forma odstąpienia od umowy zawartej na odległość Oświadczenie o odstąpieniu od umowy zawartej na odległość powinno być złożone na piśmie, które należy doręczyć przedsiębiorcy osobiście lub wysłać listownie - listem poleconym ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Do zachowania 10-dniowego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem - istotna jest data nadania przesyłki listownej, a nie otrzymania jej przez adresata (przedsiębiorcę). W oświadczeniu o odstąpieniu powinny znaleźć się następujące elementy: treść samego oświadczenia o odstąpieniu; oznaczenie umowy, od której odstępujemy; data złożenia oświadczenia; oznaczenie przedsiębiorcy, do którego oświadczenie jest kierowane; oznaczenie konsumenta odstępującego od umowy; wezwanie do zwrotu środków finansowych (ceny); podpis konsumenta. W takim piśmie warto również zamieścić pytanie dotyczące sposobu dostarczenia towaru do przedsiębiorcy. NIEZBĘDNIK KONSUMENTA 15
WZÓR OŚWIADCZENIA O ODSTĄPIENIU OD UMOWY ZAWARTEJ NA ODLEGŁOŚĆ Andrzej Marecki ul. Konsumencka 7 42-8000 Warszawa Tel.: 67X-09X-98X Warszawa, dnia 17 października 2012 r. AGD i RTV ONLINE S.A. ul. Robotnicza 9 42-8000 Warszawa NIEZBĘDNIK KONSUMENTA OŚWIADCZENIE o odstąpieniu od umowy sprzedaży zawartej na odległość Oświadczam, iż zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt, że odstępuję od umowy sprzedaży zawartej na odległość. W dniu 10 października 2012 r. podczas rozmowy telefonicznej z Państwa konsultantem zdecydowałem się zakupić urządzenie rehabilitacyjne KARDIO EXTRA Model 5000s za cenę 3200 zł. Zakupiony towar znajduje się w stanie niepogorszonym. Proszę o informację co do sposobu jego dostarczenia do Państwa firmy. Jednocześnie uprzejmie informuję, iż w przypadku braku kontaktu z Państwa strony w w/w zakresie, towar zostanie przesłany na adres siedziby firmy: AGD i RTV ONLINE S.A., ul. Robotnicza 9, 42-8000 Warszawa. Jednocześnie proszę o zwrot kwoty 3200 zł na mój rachunek bankowy 22 7777 9898 1010 1111 8888 bądź przekazem pocztowym na adres w/w.... podpis konsumenta 4. Umowa o kredyt konsumencki a) Podstawowe obowiązki przedsiębiorcy zawierającego umowę kredytu konsumenckiego 16 Ustawa o kredycie konsumenckim zobowiązuje kredytodawcę/pośrednika kredytowego, aby przed zawarciem umowy dostarczył konsumentowi - na trwałym nośniku (np. w formie pisemnej) w szczególności następujące informacje:
imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego; rodzaj kredytu; czas obowiązywania umowy; stopę oprocentowania kredytu; całkowitą kwotę kredytu; terminy i sposób wypłaty kredytu; rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta; zasady i terminy spłaty kredytu; informację dotyczącą obowiązku zawarcia umowy dodatkowej, w szczególności umowy ubezpieczenia; w odpowiednich przypadkach informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności odsetkach, opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, a także warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie; informację o konieczności poniesienia opłat notarialnych, o ile wystąpią; informację o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunkach jej zmiany oraz, ewentualnie, innych opłatach z tytułu zaległości w spłacie kredytu; NIEZBĘDNIK KONSUMENTA informację o skutkach braku płatności; w odpowiednich przypadkach informację o wymaganych zabezpieczeniach kredytu konsumenckiego; informację o prawie konsumenta do odstąpienia od umowy; informację o prawie konsumenta do spłaty kredytu przed terminem; informację o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za spłatę kredytu przed terminem oraz zasadach jej ustalania; 17
informację o prawie konsumenta do otrzymania bezpłatnej informacji na temat wyników przeprowadzonej weryfikacji w bazie danych mającej na celu ocenę ryzyka kredytowego; informację o prawie konsumenta do otrzymania bezpłatnego projektu umowy, jeżeli w ocenie kredytodawcy lub pośrednika kredytowego spełnia on warunki do udzielenia mu kredytu konsumenckiego; w odpowiednich przypadkach informację o terminie, w którym kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest związany informacjami, które przekazał konsumentowi. NIEZBĘDNIK KONSUMENTA Szczegółowa treść umowy o kredyt konsumencki jest opisana w przepisie art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim i w przeważającym zakresie pokrywa się z tymi informacjami, które konsument powinien otrzymać od kredytodawcy przed zawarciem stosownej umowy. b) Prawo konsumenta do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki Konsument ma prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy. Reguła ta ma zastosowanie do umów kredytowych niezależnie od tego, czy przewidują one w swej treści taką możliwość. Podkreślić należy, że jeżeli umowa o kredyt konsumencki nie zawiera obowiązkowych elementów wynikających z przepisów prawa, konsument może odstąpić od takiej umowy również w terminie 14 dni, ale liczonym od dnia dostarczenia mu tych brakujących elementów (art. 53 ust. 2 w zw. z art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim). WARTO PAMIĘTAĆ Konsument może odstąpić od umowy kredytu konsumenckiego w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy. W przypadku skorzystania z prawa odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego bez podania przyczyny w ustawowym terminie kredytobiorca jest zobowiązany do zwrotu kwoty kredytu wraz z odsetkami za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia jego spłaty. Należy podkreślić, że kredytodawcy nie przysługują żadne inne opłaty, ponad wspomniane wyżej odsetki, z wyjątkiem bezzwrotnych kosztów poniesionych przez niego na rzecz organów administracji publicznej oraz opłat notarialnych. Oznacza to, że w przypadku skorzystania z przysługującego uprawnienia do odstąpienia od umowy kredytowej, konsument nie może zostać obciążony żadnymi dodatkowymi płatnościami (np. prowizje, kary, opłaty). 18
WAŻNE W przypadku skorzystania przez konsumenta z prawa odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki jest on zobowiązany do niezwłocznego zwrotu kredytodawcy pożyczonej kwoty wraz z odsetkami za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia jego spłaty - w terminie 30 dni od dnia złożenia w/w oświadczenia. W przypadku odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa stosuje się przepisy ustawy o kredycie konsumenckim - a zatem np. w przypadku zawarcia takiej umowy, konsumentowi będzie przysługiwał również 14 -dniowy termin na skorzystanie z prawa odstąpienia od umowy. c) Forma odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki Oświadczenie o odstąpieniu od umowy o kredyt konsumencki powinno być złożone na piśmie według wzoru dostarczonego przez kredytodawcę lub pośrednika kredytowego. Oświadczenie takie należy doręczyć kredytodawcy/ pośrednikowi kredytowemu osobiście lub wysłać listownie - listem poleconym ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Do zachowania 14-dniowego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem - istotna jest data nadania przesyłki listowej (np. data stempla pocztowego lub data przedłożenia w placówce banku), a nie otrzymania jej przez kredytodawcę. W oświadczeniu o odstąpieniu powinny znaleźć się następujące elementy: treść samego oświadczenia o odstąpieniu; oznaczenie umowy, od której odstępujemy; data złożenia oświadczenia; oznaczenie kredytodawcy, do którego kierowane jest oświadczenie; NIEZBĘDNIK KONSUMENTA oznaczenie konsumenta odstępującego od umowy; podpis konsumenta. 19
WZÓR OŚWIADCZENIA O ODSTĄPIENIU OD UMOWY KREDYTU KONSUMENCKIEGO Teresa Nowak ul. Winogronowa 7 42-8000 Warszawa Warszawa, dnia 10 lipca 2013 r. Bank X S.A. ul. Dewizowa 2 42-8000 Warszawa NIEZBĘDNIK KONSUMENTA W dniu 3 lipca 2013 r. zawarłam z Państwa Bankiem umowę o kredyt konsumencki nr X/ KK/2013/7/678 na kwotę 5000 zł. Na podstawie art. 53 ust 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, (Dz. U. Nr 126,poz.715 ze zmianami) niniejszym odstępuję od ww. umowy. W załączeniu przesyłam potwierdzenie dokonania zwrotu na rachunek bankowy wynikający z umowy otrzymanych kwot wraz z należnymi odsetkami. Otrzymują: 1) Bank X S.A. 2) a/a d) Koszty kredytu konsumenckiego Teresa Nowak Z punktu widzenia każdego konsumenta - potencjalnego pożyczkobiorcy/ kredytobiorycy - niezwykle istotną kwestią są koszty wiążące się z zaciągnięciem kredytu konsumenckiego. W praktyce zagadnienie to często jest źródłem wielu wątpliwości i nieporozumień prowadzących do sytuacji, w których konsument zawiera umowę nie mając świadomości całkowitych kosztów, jakie będzie musiał ponieść w związku z zaciągniętym zobowiązaniem. Instytucje oferujące kredyty i pożyczki wykazują się dużą kreatywnością w tworzeniu różnego rodzaju kosztów dodatkowych składających się na całkowity koszt pożyczenia oznaczonej sumy pieniędzy. Wielu konsumentów utożsamia koszt kredytu/pożyczki wyłącznie z odsetkami - tymczasem na cenę tego typu zobowiązań najczęściej składają się również inne opłaty, np.: prowizje, marże, ubezpieczenia, opłaty przygotowawcze, opłaty za doradztwo, opłaty za zbadanie zdolności kredytowej. Należy zatem pamiętać, iż całkowity koszt kredytu/pożyczki uwzględniający wszystkie składające się na niego opłaty odzwierciedla roczna rzeczywista stopa oprocentowania (RRSO). Dla konsumenta zainteresowanego pożyczeniem pieniędzy informacja o wysokości RRSO powinna być tym samym jedną z najważniejszych kwestii, które należy ustalić z potencjalnym kredytodawcą w sposób nie budzący wątpliwości. 20
PRZYKŁAD Jan Nowak w skrzynce pocztowej znalazł ulotkę zachęcającą do zaciągnięcia pożyczki, której oprocentowanie wynosi 0 procent. Ponieważ w najbliższym czasie planował przeprowadzić remont swojego mieszkania, zachęcony tak korzystną ofertą udał się do instytucji finansowej z zamiarem zaciągnięcia zobowiązania w kwocie ok. 20 000 zł. Na miejscu okazało się, że pożyczka faktycznie jest nieoprocentowana, ale jej RRSO wynosi aż 400 procent. Zaskoczony tą informacją Pan Jan poprosił pośrednika pożyczkowego o szczegółowe wyjaśnienia. Z uzyskanej informacji wynikało, że wysoka RRSO wynika z konieczności poniesienia przez klienta kosztów prowizji oraz obowiązkowego ubezpieczenia udzielanej pożyczki. W obszernym katalogu opłat, które mogą składać się na całkowity koszt pożyczenia pieniędzy przez konsumenta, szczególną uwagę należy zwrócić na odsetki oraz często spotkane, obowiązkowe ubezpieczenia. W materiałach promocyjnych i reklamowych instytucji finansowych można spotkać oferty przewidujące bardzo zróżnicowany poziom oprocentowania. W tym kontekście należy pamiętać, że ustawodawca w art. 359 ustawy Kodeks cywilny ustalił maksymalną wysokość odsetek wynikających między innymi z umowy kredytu konsumenckiego. Zgodnie z tą regulacją odsetki maksymalne nie mogą w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. W dniu 4 lipca 2013 r. Rada Polityki Pieniężnej ustaliła wysokość w/w stopy na poziomie 4 % - oznacza to, że w chwili obecnej odsetki maksymalne w Polsce wynoszą 16 %. WAŻNE Odsetki maksymalne odnoszą się wyłącznie do nominalnego oprocentowania kredytu/pożyczki jest to równoznaczne z tym, że wszystkie inne opłaty składające się na koszt zaciągniętego zobowiązania nie wliczają się do tego ustawowego limitu. Zgodnie z obowiązującym prawem powinny one w całości znaleźć odzwierciedlenie w Rocznej Rzeczywistej Stopie Oprocentowania. NIEZBĘDNIK PACJENTA Obowiązek ubezpieczenia spłaty kredytu/pożyczki nie wynika z obowiązujących przepisów prawa. Jednak, jak pokazuje obserwacja praktyki, na rynku usług finansowych w Polsce bardzo często wykupienie stosownego ubezpieczenia jest warunkiem, bez wypełnienia którego uzyskanie kredytu/pożyczki nie jest możliwe. W niektórych umowach o kredyt konsumencki ubezpieczenie stanowi zabezpieczenie dodatkowe występujące np. obok weksla czy też poręczenia, a w innych umowach jako zabezpieczenie wyłączne. Mając na uwadze fakt, że koszt ubezpieczenia może stanowić zasadniczą cześć kosztów związanych z zaciągnięciem kredytu/pożyczki, przed podjęciem ostatecznej decyzji w przedmiocie wyboru konkretnej oferty warto: sprawdzić, czy oferta innego podmiotu w tym zakresie nie będzie bardziej konkurencyjna, np. brak wymogu ubezpieczenia, tańsze ubezpieczenie, korzystniejsze warunki ubezpieczenia; 21