Lista tematów maturalnych z języka polskiego - rok szkolny 2013/2014. I. LITERATURA 1. Różne obrazy przyrody w literaturze. Przedstaw sposoby ich kreowania i funkcje w wybranych utworach literackich. 2. Motywy tyrtejskie w literaturze polskiej. Omów problem, odwołując się do analizy wybranych dzieł literackich. 3. Na podstawie wybranych utworów literackich porównaj kreacje bohaterów, którzy doświadczyli okrucieństw II wojny i próbują odbudować świat wartości. 4. Na przykładach analizy utworów z różnych epok omów zjawisko przenikania się świata realnego i fantastycznego w utworach literackich. 5. Reinterpretacje mitów w literaturze. Scharakteryzuj sposoby ukazania i funkcje tego zjawiska na wybranych przykładach. 6. Na przykładzie analizy utworów z różnych epok zaprezentuj, jak przedstawiano w literaturze polskiej obraz dworku ziemiańskiego. 7. Portrety dzieci w utworach literackich różnych epok. Porównaj sposoby kreowania postaci dziecka w literaturze. 8. Literackie portrety ludzi zlagrowanych. Przedstaw je, dokonując analizy wybranych utworów, dotyczących okresu wojny i okupacji. 9. Poezja religijna wczoraj i dziś. Analizując wybrane utwory, omów ewolucję gatunków literackich i sposoby wyrażania uczuć. 10. Portret emigranta w literaturze polskiej. Przedstaw problem, analizując utwory z różnych epok. 11. Dramat pokolenia Kolumbów wyrażony w literaturze. Określ jego istotę i wymiar, analizując wybrane utwory. 12. Motyw vanitas w literaturze polskiej i obcej. Dokonaj analizy problemu na podstawie wybranych tekstów literackich z różnych epok.
13. Realistyczna koncepcja kreacji świata i świadoma jego deformacja. Analizując wybrane przykłady literackie, omów sposoby przedstawienia rzeczywistości w literaturze dwudziestolecia międzywojennego i w literaturze współczesnej. 14. Spór człowieka z Bogiem w dziełach literackich twórców różnych epok. Omów na podstawie analizy wybranych przykładów. 15. Pamiętnik, dziennik, autobiografia, wywiad jako formy z pogranicza gatunków. Omów zagadnienie na wybranych przykładach, uwzględniając uwarunkowania społeczne, obyczajowe, historyczne, sprzyjające rozwojowi literatury o charakterze dokumentu osobistego. 16. Portrety i karykatury Polaków w literaturze. Analizując utwory różnych epok, omów sposoby kreowania postaci i ich rolę w utworze. 17. Mit o Syzyfie i jego literackie reinterpretacje. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do analizy wybranych utworów literatury XX wieku. 18. Odwołując się do analizy wybranych tekstów literackich, porównaj sposoby ukazywania wpływu lektur na życie bohaterów. 19. Człowiek XX wieku w systemach totalitarnych faszyzmu i stalinizmu. Omów problem, analizując stosowne utwory literatury współczesnej. 20. Polska powieść historyczna. Na wybranych przykładach dokonaj porównania różnych sposobów prezentacji i oceny naszej przeszłości. 21. Przemiana wewnętrzna, jako czynnik charakteryzujący bohatera literackiego. Omów problem na podstawie analizy wybranych utworów literackich. 22. Poeta, jako świadek historii. Porównaj funkcjonowanie motywu w utworach literackich różnych epok. 24. Obraz i rola rodziny w literaturze. Przedstaw problem, odwołując się do analizy wybranych dzieł literackich. 25. Motyw wędrówki w literaturze. Omów zagadnienie na podstawie analizy wybranych utworów z różnych epok.
26. Doświadczenie Holocaustu pisarskie świadectwa z obu stron muru. Omów problem, analizując stosowne utwory literackie. 27. Polska wieś w literaturze. Omów zagadnienie na podstawie analizy wybranych przykładów literackich. 28. Na podstawie analizy utworów z kilku epok zaprezentuj różne sposoby rozumienia roli poety i literatury w życiu narodu. 29. Utwór programowy, manifest literacki. Porównaj ich literackie formy i funkcje na przykładach z różnych epok. 30. Miłość, jako temat utworów literackich. Porównaj funkcjonowanie problemu w wybranych dziełach. 31. Omów różne postaci tragizmu w oparciu o analizę wybranych utworów literatury dawnej i współczesnej. 32. Wzorce osobowe w różnych epokach. Omów zagadnienie, odwołując się do analizy wybranych utworów literackich. 33. Realizm i groteska - porównaj sposoby kreowania rzeczywistości literackiej w wybranych tekstach literackich różnych epok. 34. Niepokoje metafizyczne i sposoby ich przedstawiania w literaturze różnych epok. Omów problem na podstawie analizy wybranych utworów. 35. Prześledź obecność motywu bohaterskiego umierania w literaturze polskiej i obcej. Porównaj jego funkcjonowanie na przykładach utworów z różnych epok. 36. Pokora i bunt, jako dominujące postawy człowieka wobec Boga. Zaprezentuj temat na przykładzie analizy wybranych utworów literackich. 37. Różnorodny sens cierpienia w życiu człowieka. Przedstaw problem, odwołując się do analizy wybranych tekstów literackich. 38. Szlachecki dworek, jako ośrodek polskiej kultury i tradycji. Porównaj różnorodne jego obrazy i funkcje na wybranych przykładach z literatury XIX i XX w.
39. Motyw buntu w wybranych dziełach literatury polskiej i obcej. Porównaj jego funkcjonowanie przykładach tekstów z różnych epok. 40. Żart, kpina jako narzędzie walki z ludzkimi wadami. Omów zagadnienie w oparciu analizę wybranych przykładów literackich. 41. Prowincja, jako miejsce dojrzewania i przemiany bohatera literackiego. Przedstaw temat na podstawie analizy wybranych utworów. 42. W rzece czasu. Na podstawie analizy wybranych przykładów literackich z różnych epok przedstaw, jaką rolę odgrywa czas w ludzkiej egzystencji. 43. Portrety kata i ofiary w literaturze polskiej. Przedstaw i porównaj sposoby ich kreowania na wybranych przykładach. 44. Motta, tytuły i sceny finałowe. Na podstawie analizy wybranych utworów literackich przedstaw funkcje, jakie pełnią te elementy w dziele literackim. 45. Literacki obraz rewolucji. Na podstawie analizy wybranych utworów przedstaw jej siłę oraz wpływ na otaczającą rzeczywistość. 46. Człowiek obrońca ludzkiej godności. Przeanalizuj problem, odwołując się do wybranych utworów literackich poruszających problem totalitaryzmu. 47. Parabola, jako sposób wyrażania rzeczywistości. Na przykładach dzieł różnych twórców porównaj obecność paraboli i jej funkcje w tekstach literackich. 48. Inspiracje twórczością ludową. Na podstawie analizy wybranych utworów literackich z różnych epok wskaż ich obecność w literaturze oraz określ funkcję, jaką pełnią. 49. Portret Żyda w literaturze polskiej. Przedstaw i porównaj sposoby realizacji motywu na podstawie wybranych utworów z różnych epok. 50. Miasto i jego przestrzeń. Na podstawie analizy wybranych utworów omów sposoby ukazywania miasta w literaturze.
51. Małe ojczyzny w literaturze, jako miejsca, do których zawsze się wraca. Omów problem na podstawie analizy wybranych przykładów z różnych epok. 52. Niepogodzeni ze światem. Porównaj na wybranych przykładach literackich portrety bohaterów zbuntowanych i wyalienowanych. 53. Nie ma zbrodni bez kary. Porównaj różne sposoby funkcjonowania motywu zbrodni i kary w wybranych utworach literackich różnych epok. 54. Literackie testamenty. Omów zagadnienie, analizując wypowiedzi tego typu na przykładzie utworów o charakterze testamentowym. 55. Utopia i antyutopia w literaturze. Porównaj funkcjonowanie motywów na wybranych przykładach z różnych epok. 56. Polskie hymny utwory o narodzie i jego tożsamości. Omów problem w oparciu o analizę wybranych tekstów literackich. 57. Literacki portret matki. Na podstawie analizy wybranych utworów zaprezentuj wizerunki bohaterek literackich. 58. Wizerunek Sarmaty w literaturze polskiej. Przedstaw jego ewolucję i porównaj sposoby kreowania na podstawie wybranych utworów. 59. Różne kreacje Boga w polskiej poezji. Przedstaw je, analizując wybrane teksty literackie z różnych epok. 60. Mit o Prometeuszu i jego literackie reinterpretacje. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do analizy wybranych przykładów literackich. II. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Portret dziecka w literaturze i malarstwie. Przedstaw funkcjonowanie motywu na podstawie analizy wybranych przykładów z literatury i porównaj sposoby jego kreacji. 2. Artystyczne ujęcie macierzyństwa w literaturze i sztukach plastycznych XX wieku. Przedstaw je w oparciu o analizę wybranych dzieł.
3. Koniec i początek wizja stworzenia świata i jego zagłady w literaturze, malarstwie i filmie. Omów problem, analizując właściwe przykłady. 4. Motyw Tatr w literaturze i malarstwie okresu Młodej Polski. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła sztuki. 5. Różne ujęcia motywu Arkadii w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Przedstaw na podstawie analizy wybranych przykładów. 6. Na przykładach analizy utworów literackich i filmowych przedstaw różne sposoby wykorzystania motywu Pasji w sztuce. 7. Połączenie miłości i śmierci w literaturze i sztukach plastycznych. Porównaj różne ujęcia motywu i omów ich funkcje w wybranych tekstach kultury. 8. Motyw Stabat Mater Dolorosa w literaturze, malarstwie i rzeźbie. Przedstaw i omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady. 9. Holocaust, jako temat literacki i filmowy. Omów problem, analizując wybrane przykłady. 10. Technika impresjonistyczna w malarstwie i literaturze podobieństwa i różnice. Omów zagadnienie, analizując stosowne przykłady. 11. Antyk i Biblia, jako źródło motywów w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie, analizując przykłady z wybranych epok. 12. Na wybranych przykładach przedstaw różnorodne ujęcia motywu pożegnania w literaturze i innych dziedzinach sztuki. 13. Na podstawie wybranych przykładów przedstaw funkcjonowanie motywu gór w literaturze i malarstwie. 14. Motyw ogrodu. Na podstawie analizy wybranych dzieł przedstaw różne sposoby jego obrazowania w literaturze i malarstwie.
15. Obraz śmierci. Na podstawie analizy wybranych utworów literackich i plastycznych wskaż obecność i sposób funkcjonowania motywu śmierci w kulturze na przestrzeni epok. 16. Różne portrety nauczycieli i uczniów w literaturze i filmie. Rozwiń temat, odwołując się do analizy wybranych przykładów. 17. Parodia rzeczywistości PRL-u w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Omów problem w oparciu o analizę wybranych przykładów. 18. Portret kobiet w literaturze i sztuce, jako odzwierciedlenie koncepcji piękna różnych epok. Omów na podstawie analizy wybranych przykładów. 19. Motywy franciszkańskie i ich funkcje. Przedstaw zagadnienie w oparciu o analizę przykładów literackich oraz z innych dziedzin sztuki. 20. Porównaj wizje piekła i nieba w literaturze oraz innych dziedzinach sztuki oraz wskaż ich związek z założeniami ideowymi epok, w których powstały. 21. Maryja Matka Boga i człowieka. Przedstaw i porównaj sposoby tworzenia wizerunku Matki Boskiej w wybranych utworach literackich i dziełach malarskich. 22. Autoportret w literaturze i malarstwie. Porównaj przykłady reprezentujące różne konwencje i sposoby funkcjonowania tego motywu. 23. Różne wizerunki aniołów w malarstwie i literaturze. Przedstaw swoje refleksje odwołując się do analizy wybranych przykładów. III. JĘZYK 1. Dialekty języka polskiego a język literacki. Zanalizuj problem na przykładzie wybranych dialektów i ich funkcjonowania w utworach literackich. 2. Różne środowiska różne sposoby komunikowania się. Omów problem w oparciu o analizę przykładów zaczerpniętych z gwary uczniów szkół średnich, kibiców sportowych, informatyków, miłośników wędkowania itp.
3. Język reklamy. Omów zagadnienie na podstawie analizy wybranych przykładów różnych rodzajów reklam. 4. Indywidualizacja języka jako ważny element kreacji bohaterów literackich. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady z literatury polskiej. 5. Rola neologizmów w utworach literackich. Omów problem, analizując przykłady neologizmów w wybranych tekstach literackich. 6. Języki obce najsilniej wpływające na polszczyznę w przeszłości i obecnie. Oceń zasadność zapożyczeń, analizując wybrane przykłady ich użycia. 7. Język propagandy wczoraj i dziś. Porównaj przykłady tekstów prasowych z czasów PRL-u i współczesnych. 8. W oparciu o przykłady bohaterów literackich z różnych epok zanalizuj pochodzenie oraz znaczenie ich imion i nazwisk. 9. Komizm słowny i sposoby jego realizacji w wybranych utworach różnych autorów i epok. Omów na podstawie analizy tekstów literackich. 10. Związki frazeologiczne istotny składnik współczesnej polszczyzny. Omów ich podstawowe funkcje i odmiany, opierając się na analizie wybranych przykładów. 11. Na przykładzie wybranych utworów literackich scharakteryzuj różne typy stylizacji językowej i określ funkcje, jakie pełni ona w tekstach. 12. Retoryka, jako sztuka przekonującego mówienia. Na podstawie wybranych przykładów dokonaj analizy i omówienia środków retorycznych. 13. Specyfika językowa poczty elektronicznej i rozmów na żywo przez Internet (chat ). Omów temat, analizując wybrane przykłady. 14. Moda w języku. Zanalizuj wybrane przykłady wyrazów modnych we współczesnej polszczyźnie. 15. Charakterystyczne cechy języka transmisji sportowych oraz pojawiające się w nim błędy. Przedstaw zagadnienie w oparciu o analizę zebranego materiału.
16. Wpływ rozwoju cywilizacji (w tym techniki) na współczesny język potoczny. Omów zjawisko na podstawie analizy zebranego materiału językowego. 17. Kryteria poprawności językowej współczesnej polszczyzny. Omów problem analizując przykłady z publicystyki, filmu, języka mówionego. 18. Cele I sposoby wykorzystania języka w internecie. Omów I oceń zjawisko, analizując wybrane przykłady.