1 Spis treści... 2 2 Wprowadzenie i metodologia... 3 3 Opinie na temat segregacji odpadów... 5 4 Powszechnośd segregowania odpadów... 8 5 Zachowania związane z segregacją odpadów... 10 6 Ocena firmy odbierające odpady... 13 7 Wiedza na temat segregacji odpadów... 15 Termin realizacji: marzec 2017 Opracowanie: Agencja Badawcza KF Research, Zespół badawczy, pod kierownictwem Agnieszki Morysioskiej
Badanie zrealizowane zostało w ramach Olsztyoskiego Panelu Obywatelskiego na próbie 620 mieszkaoców Olsztyna. 35% zrealizowanej próby stanowiły wywiady zrealizowane on line (ankiety wypełnione samodzielnie przez uczestników Olsztyoskiego Panelu Obywatelskiego) 220 wywiadów, 65% wywiady telefoniczne na losowej próbie mieszkaoców miasta (400 wywiadów). Struktura próby odzwierciedla strukturę mieszkaoców Olsztyna w wieku 18 lat i więcej pod względem płci, wieku, wykształcenia oraz miejsca zamieszkania. Próba dobierana była w sposób kwotowo losowy, a następnie poddana korygującej procedurze ważenia. Niżej przedstawiamy główne charakterystyki próby. UWAGA DOTYCZĄCA CZYTANIA DANYCH NA WYKRESACH. Dla przejrzystości, dane prezentowane są w liczbach całkowitych. W konsekwencji, w przypadku niektórych wykresów wartości mogą nie sumowad się do 100%. Niewielkie różnice +/-2pkt są efektem zaokrąglenia do wartości całkowitych lub też mogą wynikad z braków danych
MIEJSCE ZAMIESZKANIA Brzeziny 1% Nad Jeziorem Długim 2% Dajtki 4% Nagórki 6% Generałów 3% Pieczewo 6% Grunwaldzkie 1% Podgrodzie 8% Gutkowo 3% Podleśna 2% Jaroty 17% Pojezierze 8% Kętrzyoskiego 1% Redykajny 1% Kormoran 5% Śródmieście 4% Kortowo 1% Wojska Polskiego 1% Kościuszki 3% Zatorze 13% Likusy 2% Zielona Górka 1% Mazurskie 4% brak danych 3%
Mieszkaocy Olsztyna są zgodni co do tego, iż należy segregowad odpady. Praktycznie wszyscy (95%) zgadzają się z opinią, iż segregowanie odpadów jest dobrym pomysłem. Ponad trzy czwarte badanych (77%) uznaje to za bardzo dobry pomysł. Warto zauważyd, iż w porównaniu do pomiaru z maja 2015 roku, odsetek zdecydowanie pozytywnie oceniających ideę segregacji odpadów wzrósł o 4 pkt. procentowe. Za segregowaniem odpadów przemawiają przede wszystkim troska o środowisko (58%) oraz względy ekonomiczne (49%). Cześd badanych zwracała także uwagę, iż dzięki segregacji dbamy o ład i czystośd (wytwarza się mniej śmieci 17%), a firmy zajmujące się utylizacją odpadów są mniej obciążone (14%). Warto zauważyd, iż opinie na temat zasadności i celowości segregowania odpadów nie zawsze idą w parze z faktycznie podejmowanymi działaniami. W praktyce jest pewna grupa mieszkaoców Olsztyna, którzy uważają, iż należy segregowad odpady, lecz sami tego nie czynią, lub czynią to rzadko. Pomysł segregowania odpadów jest także bardziej akceptowany przez mieszkaoców domów jednorodzinnych (84% odpowiedzi zdecydowanie dobry pomysł niż mieszkaoców budownictwa wielorodzinnego (odpowiednio 71%). Niepokojący wydaje się fakt, iż relatywnie najmniej entuzjastycznie do idei segregowania odpadów nastawieni są najmłodsi mieszkaocy Olsztyna, osoby do 29 roku życia (67% odpowiedzi zdecydowanie dobry pomysł ).
Ponad połowa mieszkaoców Olsztyna (52%) pozytywnie (oceny 5 i 4 na 5-cio stopniowej skali) ocenia system gospodarowania odpadami komunalnymi w mieście. Co czwarty badany (25%) wyraża umiarkowane zadowolenie, a 11% ocenia go źle. Główną przyczyną niezadowolenia mieszkaoców są przepełnione pojemniki na śmieci (24%) oraz ich niewystarczająca liczba (13%). Znaczny odsetek badanych zwracał także uwagę na potrzebę intensyfikacji działao informacyjno edukacyjnych dotyczących zasad segregowania (21%) oraz na fakt, iż sami mieszkaocy bardzo często nie stosują się do obowiązujących zasad (10%). Wśród głosów krytycznych znalazły się także skargi na bałagan przy śmietnikach (5%) oraz zastrzeżenia względem firmy wywożącej odpady (5%), w tym zwracano uwagę, iż firma wywozowa miesza posegregowane odpady (5%). Zwracano także uwagę na problem z odpadami niestandardowymi (5%) oraz zbyt wysokie opłaty (4%).
Pomimo powszechnej akceptacji dla idei segregacji odpadów, nie wszyscy mieszkaocy Olsztyna postępują zgodnie z jej zasadami. Jedynie dwie trzecie badanych (66%) deklaruje, iż zawsze segreguje odpady, zaś jedna trzecia czyni tak nieregularnie lub w ogóle ich nie segreguje (odpowiednio 22% - przeważnie tak, 5% - rzadko, 6% w ogóle nie segreguje odpadów). Warto zwrócid uwagę, iż w porównaniu do lipca 2015 odsetek zawsze segregujących opady wzrósł o 5 pkt. proc. Odsetek rezygnujących z segregacji odpadów jest istotnie wyższy w przypadku osób mieszkających w mieszkaniach, w budownictwie wielorodzinnym (38%) niż w przypadku mieszkaoców budownictwa jednorodzinnego (17%). W tym pierwszym przypadku, aż 12% badanych przyznaje, iż w ogóle nie segreguje odpadów lub segreguje je rzadko. Niepokojący może byd fakt, iż odpadów nie segreguje regularnie ponad połowa osób do 29 roku życia, w tym 21% nie segreguje ich w ogóle lub czyni to rzadko. Głównym powodem rezygnacji z segregacji opadów jest brak w domu (najczęściej mieszkaniu) wystarczającej ilości miejsca, aby pomieścid i przechowywad oddzielnie różne odpady (58%). Dla części badanych (głownie osób starszych) powodem jest zbyt odległa lokalizacja pojemników (21%). 17% badanych natomiast wprost przyznaje, iż zapomina o segregowaniu śmieci/ nie chce im się tego robid lub nie ma na to czasu (14%). W opinii osób niesegregujących odpadów, czynnikiem zachęcającym do zmiany ich postawy mogłyby byd niższe opłaty za segregowanie odpadów (27%), wygodniejsze pojemniki na szkło, z możliwością wrzucania worków ze szkłem, a nie pojedynczych butelek (26%), mniej skomplikowane zasady segregacji (17%), lub większa dostępnośd pojemników (17%).
Dlaczego nie segreguje Pan(i) śmieci, lub nie segreguje ich zawsze? Co jeżeli w ogóle mogłoby Pana(ią) zachęcid do segregowania śmieci? W domu nie mam miejsca na pojemniki do segregacji 58% Niższe opłaty za segregowane śmieci, 27% Wygodniejsze pojemniki na szkło, z możliwością wrzucania worków ze szkłem, a Pojemniki na śmieci są zbyt daleko, 21% nie pojedynczych butelek 26% Zapominam, nie chce mi się tego robid 17% Mniej skomplikowane zasady segregacji, 17% Nie mam na to czasu 14% Bardziej dostępne pojemniki / bliżej domu 17% Nie wiem, gdzie mam wyrzucad śmieci 12% Inne 12% Jest do dla mnie zbyt uciążliwe, trudne, ciężkie 11% Nic, nie ma takiej rzeczy 9% Nie widzę sensu segregowania śmieci, bo nie wierzę że są rzeczywiście przetwarzane 10% Częstsze odbiory segregowanych śmieci 9% Lepsza informacja / pewnośd, że śmieci trafiają Mam inne przyzwyczajenia 10% do utylizacji 7% Nie wiem jak segregowad śmieci 10% Więcej miejsca w mieszkaniu / nie mam gdzie trzymad koszy 6% Nie wiem/trudno powiedzied 8% Nie wiem 6% N=209 *osoby nie zawsze segregujące odpady+ N=71[osoby w ogóle nie segregujące odpadów]
Zdecydowana większośd mieszkaoców Olsztyna przed wyrzuceniem śmieci, najpierw sortuje je w domu/mieszkaniu i już posortowane wynosi do pojemników (95% mieszkaoców domów i 82% mieszkaoców budownictwa wielorodzinnego). Śmieci przy pojemnikach segreguje jedynie 16% osób mieszkających w mieszkaniach i 4% mieszkaoców domów jednorodzinnych. 49% mieszkaoców domów jednorodzinnych deklaruje, iż posiada kompostownik.
Dla zdecydowanej większości, segregacja odpadów nie jest kłopotliwa (73%), 27% dostrzega w tym względzie pewne trudności. Na problemy/niedogodności związane z segregacją nieco częściej skarżą się mieszkaocy bloków/mieszkao (28%) niż mieszkaocy domów jednorodzinnych (24%). Głównym problem dla segregujących jest brak wystarczającego miejsca domu (55%). Częśd badanych skarżyła się także na problemy z klasyfikacją niektórych odpadów (9%) oraz brak pojemników przed domem (7%). Najbardziej kłopotliwe dla mieszkaoców Olsztyna odpady to: żarówki, plastikowe pojemniki po jogurtach, serkach, zużyte baterie, odpadki kuchenne, kartoniki po mleku, sokach oraz przeterminowane leki.
Segregacja, których odpadów jest dla Pana(i) najbardziej kłopotliwa. Proszę wskazad wszystkie kłopotliwe dla Pana(i) odpady? żarówki 26% popiół 2% plastikowe pojemniki po jogurtach, serkach 23% gazety i papier 2% zużyte baterie 23% sprzęt RTV/ AGD 1% odpadki kuchenne opakowania wielowarstwowe / z 19% różnych materiałów 1% kartoniki po mleku, sokach 17% inne 1% przeterminowane leki 16% gabarytowe odpady 1% plastikowe opakowanie po art. gospodarstwa domowego np. szamponach 11% styropian 1% zakrętki od słoików, tłuste / brudne opakowania po 10% produktach spożywczych 1% plastikowe butelki po napojach 9% odpady budowlane / gruz 1% szkło, butelki, słoiki 8% farby / lakiery / chemikalia 0% pozostałości roślinne, trawa, gałęzie 8% metalowe puszki po konserwach 0% puszki aluminiowe, 7% nie wiem/trudno powiedzied 17% kartony, pudełka 6% żadne / nie mam problemu 6% reklamówki, folie 6% N=579 [segregujący odpady]
65% mieszkaoców Olsztyna pozytywnie ocenia firmę odbierającą odpady, w tym 29% ocenia ją bardzo dobrze, a 36% raczej dobrze. Lepsze oceny wystawiają jej mieszkaocy domów jednorodzinnych (87% ocen pozytywnych) niż mieszkaocy budownictwa wielorodzinnego (60%). Jednak, to ci pierwsi dużo częściej formułują konkretne zastrzeżenia wobec jej pracy (34%). Mieszkaocy skarżą się przede wszystkim na bałagan, który zostawiają po sobie śmieciarze (26%), zbyt rzadki odbiór odpadów (19%), brak punktualności (18%), niezabieranie wszystkich odpadów (15%). Częśd badanych zwracała także uwagę, iż firma nie zostawia wystarczającej liczby worków do segregacji odpadów. Pojawiały się także głosy, iż firma miesza posegregowane odpady, umieszcza je w jednym kontenerze, co może osłabiad wiarę w sens ich segregowania.
Co piąty mieszkaniec Olsztyna (21%) chciałby dowiedzied się więcej na temat segregacji śmieci, 79% deklaruje, iż posiada wystarczają wiedzę w tym zakresie. Odsetek dobrze poinformowanych jest obecnie większy o 3 pkt. proc. niż w lipcu 2015 roku. Pomimo składanych deklaracji, mieszaocy są dośd słabo poinformowaniu w zakresie terminów odbioru odpadów mieszanych/ segregowanych/ wielkogabarytowych. Mniej niż połowa badanych jest także świadoma faktu, iż wprowadzono obowiązek segregacji popiołu. Dośd wysoki jest natomiast poziom wiedzy na temat zasad odbioru odpadów remontowo budowlanych. Prawie połowa mieszkaoców Olsztyna nie słyszała o istnieniu Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych na ulicy Lubelskiej PSZOK (46%), a prawie trzy czwarte (73%) o Mobilnym PSZOK. Odpowiednio jedynie 27% i 15% badanych zna te punkty oraz wie na jakich zasadach one działają. Ogółem, w ciągu ostatniego roku 13% badanych oddawało odpady do PSZOK, a 6% korzystało z mobilnego PSZOK.
Głównym źródłem wiedzy na temat zasad segregacji odpadów dla zdecydowanej większości badanych są prowadzone akcje informacje (61%). W drugiej kolejności wskazywano tym względzie na Internet (47%). Nieco mniej znaczące w tym kontekście są interpersonalne źródła informacji rodzina, znajomi, czy wspólnota mieszkaniowa. Ogółem 76% badanych miało kontakt z naklejkami przylepionymi na pojemnikach do selektywnej zbiórki odpadów, 64% zetknęło się z ulotkami, 56% z materiałami telewizyjnymi, 51% z materiałami prasowymi, a 49% z materiałami radiowymi dotyczącymi segregacji odpadów. 14% badanych w ciągu ostatnich 6 miesięcy odwiedzało także stronę internetową www.czystyolsztyn.eu. Zdecydowana większośd tej grupy ocenia ją także pozytywnie pod względem przejrzystości oraz zawartości.
Z punktu widzenia mieszkaoców najbardziej istotna i potrzebna jest wiedza na temat tego, co dalej dzieje się z segregowanymi odpadami (w szczególności w kontekście pojawiających się skarg o mieszanie odpadów przez firmę wywozową), czym są i na jakich zasadach działają PSZOK i mobilny PSZOK, co można robid z wielkogabarytowymi odpadami. Trzy najbardziej preferowane źródła wiedzy to ulotki dostarczane do domów, naklejki na pojemnikach oraz plakaty w miejscach publicznych.
Czego, jeżeli w ogóle, chciał(a)by Pan(i) dowiedzied się na temat segregowania śmieci? Co dalej dzieje się z segregowanymi odpadami? 19% Co to jest Mobilny PSZOK i na jakich zasadach działa? 16% Co można zrobid z dużymi odpadami, wielkogabarytowymi, np. ze starym telewizorem czy kanapą? 14% Co to jest Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych i na jakich zasadach działa? 13% Jakie są terminy/dni odbierania segregowanych śmieci? 11% Jakie są zasady segregacji odpadów niebezpiecznych, np. leków, baterii? 11% Jakie są zasady segregacji odpadów żywnościowych? 11% Jakie są ogólne zasady segregacji śmieci? 10% Jakie są zasady segregacji odpadów elektronicznych? 10% Jakie są opłaty/koszty związane z segregacją śmieci? 9% Jakie są zasady segregacji odpadów metalowych? 9% Jakie są zasady segregacji odpadów plastikowych? 8% Co można zrobid z odpadami remontowo budowlanymi? 8% Jakie są zasady segregacji odpadów papierowych? 6% Jak segregowad nietypowe odpady / wielomateriałowe? 2% Kiedy będą w okolicy kontenery na segregację śmieci? 1% Jakie są zasady segregacji popiołu? 1% Nie wiem 7% Inne 2% Niczego, żadne informacje nie są mi potrzebne 51%