UCHWAŁA NR X/61/2011 Rady Gminy Morzeszczyn z dnia 26 października 2011 roku

UCHWAŁA NR X/61/2011 Rady Gminy Morzeszczyn z dnia 26 października 2011 roku w sprawie przyjęcia Programu opieki nad zabytkami Gminy Morzeszczyn na lata 2011-2014 Na podstawie art.18 ust.2 pkt.15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001r. Nr 142,poz 1591 z późn. zm.) art.87 ust.3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) po uzyskaniu opinii Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku Rada Gminy Morzeszczyn uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się Program opieki nad zabytkami Gminy Morzeszczyn na lata 2011-2014 stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy. 3. Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Pomorskiego i wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia. Przewodniczący Rady Gminy Katarzyna Bandźmiera

Załącznik do Uchwały Nr X/61/2011 Rady Gminy Morzeszczyn z dnia 26 października 2011 roku. PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY MORZESZCZYN na lata 2011-2014

SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. 1. Rys historyczny Gminy Morzeszczyn. 2. Gminny program opieki nad zabytkami- określenie zakresu i celu opracowania. II. Podstawy opracowania programu. 1. Prawna podstawy opracowania. 2. Merytoryczne podstawy opracowania. 3. Przyjęta terminologia. III.Analiza stanu istniejącego. 1. Zabytki nieruchome wpisane do ewidencji zabytków. 2. Zabytki ruchome wpisane do ewidencji zabytków. 3. Obiekty archeologiczne wpisane do rejestru zabytków. 4. Obiekty w ewidencji gminnej wg stanu na wrzesień 2010r. IV. Cele, priorytety i kierunki działań gminnego programu opieki nad zabytkami. 1. Cele gminnego programu opieki nad zabytkami. 2. Zestawienie priorytetów i zadań do realizacji w zakresie opieki nad zabytkami. 3. Promocja i udostępnianie obiektów zabytkowych. V. Wdrażanie programu i jego współfinansowanie. VI. Monitoring i ewaluacja programu.

I. Wprowadzenie. 1. Rys historyczny Gminy Morzeszczyn. Udokumentowane dzieje gminy sięgają XIII wieku tj. okresu władania tymi terenami przez Zakon Cystersów, natomiast najstarsze ślady pobytu ludzi na terenie gminy Morzeszczyn pochodzą z 9 tysiąclecia p.n.e. Zlokalizowano je w okolicach Nowej Cerkwi. W 1276 roku do Pelplina przybyli Cystersi. Otrzymali oni z nadania księcia pomorskiego Mestwina II znaczny kompleks dóbr obejmujący również dużą część dzisiejszej gminy Morzeszczyn. W opactwie pelplińskim znalazły się dotychczasowe osady książęce między lewym brzegiem Janki i Liski. W skład dóbr cysterskich weszły sioła i przysiółki z okolic grodziska Skoszów, Borkowa i Nowej Cerkwi, a także osady rodowe z rejonu Rzeżęcina (pierwotnie zwane Radzięta) i Morzeszczyna (wcześniejsze Morzęta). W 1294 roku Cystersi uzyskali jeszcze dodatkowo ziemie na prawym brzegu Janki, określone jako połowa Bielskiego Lasu. Darczyńcą był późniejszy król Przemysł II. W obrębie tego nadania prowadzono później karczunki i lokowano wieś Królów Las. Cystersi zmienili życie tutejszej ludności. Zwolnili miejscowych z płacenia dziesięcin. Osuszali bagna i uczyli uprawiać ciężkie gleby gliniaste. Wprowadzili pług żelazny, zasady płodozmianu i odłogowania gruntów. Zorganizowali też rozproszone osadnictwo w zwarte wspólnoty wiejskie. Wytyczyli granice wsi, grunty parafialne sołeckie i gburskie, ustanowili prawo i władzę oraz powinności mieszkańców. Powstające wsie, młyny i murowane kościoły były oznaką rozwoju gospodarczego tych ziem. Istniejące do dziś wsie i osady lokowane były w wiekach średnich. Lokacje rozpoczęto od wsi Nowa Cerkiew i folwarku cysterskiego Borkowo. Warto tu wspomnieć, że w czerwcu 2002 roku obie te wsie obchodziły uroczyście 700-lecie swoich lokacji. Z kolei w lipcu 2006 roku odbyły się uroczystości z okazji 690-lecia lokacji Morzeszczyna i Rzeżęcina. XIX wiek to ożywienie gospodarcze, to także folwarki - majątki ziemskie powstałe na wydzielonych gruntach wiejskich po uwłaszczeniu wsi. Fakt ten w XIX wieku zapoczątkował żywszy proces obrotu ziemią, rozwój części układów wiejskich, a także procesy parcelacyjne i wzmożenie akcji osadniczej. W wyniku przeprowadzonej przez rząd polski w latach 1935-1939 akcji osadniczej powstały tzw. "poniatówki", które do dzisiejszych czasów wtapiają się w krajobraz tutejszych wsi. Po 1945 roku majątki ziemskie przejęło państwo i powstały w nich Państwowe Gospodarstwa Rolne. Historycznie ukształtowane układy przestrzenne majtków i wsi ulegały zmianom - zniknęły dwory, przekształcano folwarki, zaniedbano parki, a część wsi uzyskała nowe przestrzenne i architektoniczne oblicze. 2. Gminny program opieki nad zabytkami określenie zakresu i celu opracowania. Na dziedzictwo kulturowe człowieka składają się dobra kultury i dobra natury. Ważną częścią składową tego dziedzictwa są zabytki, które należą do podstawowych dóbr, kształtujących tożsamość regionalną. Są one nie tylko śladem przeszłości, ale także cennym składnikiem kultury współczesnej, przyczyniającym się do kształtowania przyjaznego człowiekowi środowiska jego życia i aktywności. Zadbane, dobrze eksponowane zabytki stanowią wartość ekonomiczną cenioną przez społeczeństwo. Problematyka opieki nad zabytkami znajduje szerokie ujęcie w ustawie z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162 poz. 1568 z póż.zm.), zwanej dalej ustawą. Ustawodawca formułuje szereg celów do realizacji, w tym: włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa

archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej, zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania, wyeksponowania poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego, podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami, określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystanie tych zabytków, podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. Cytowana wyżej ustawa wprowadziła obowiązek sporządzenia przez samorząd gminy programu opieki nad zabytkami, który powinien stanowić całościową i wieloletnią strategię ochrony zabytków, znajdujących się na terenie gminy. Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Morzeszczyn opiera się na założeniu, że władze samorządowe Gminy chronią wszystkie zabytki leżące w jej granicach. Głównym celem programu jest identyfikacja zabytków gminy, ocena stanu zachowania, sprecyzowanie celów polityki gminy wobec zabytków oraz ukierunkowanie działań realizujących tę politykę. Realizacja tych założeń powinna skutkować między innymi: uporządkowania wiedzy na temat zabytków, wzmacnianiu identyfikacji mieszkańców z lokalną tradycją i zabytkami, wzrostem zaangażowania w proces zarządzania zabytkami, wypracowaniem nowych wzorców wychowawczych i edukacyjnych oraz wzmacnianiem tożsamości regionalnej. Zostanie również stworzona podstawa do udokumentowanego i popartego pod względem formalnym ubiegania się o fundusze zewnętrzne wspierające działania Gminy związane z opieką nad zabytkami. Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Morzeszczyn na lata 2011-2014 po uzyskaniu pozytywnej opinii Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zostaje przedłożony Radzie Gminy Morzeszczyn do przyjęcia w drodze stosownej uchwały. Po dwóch latach obowiązywania programu, Wójt Gminy przedkłada Radzie Gminy sprawozdanie z jego realizacji. II. Podstawa opracowania programu. 1. Prawne podstawy opracowania. Główną podstawą prawną do sporządzenia gminnego programu opieki nad zabytkami Gminy Morzeszczyn na lata 2011-2014 były następujące dokumenty prawne: Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku ( Dz.U. Nr 78, poz. 483), Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym( tj. z 2001 r, DzU. Nr 142,poz. 1591 z póz.zm.), Ustawa z dnia 21 listopada 1996 roku o muzeach (Dz.U.Nr 5, poz. 24 z póż. zm.) Ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z póż. zm.), Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 14 maja 2004 roku w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (DzU. Nr 124, poz. 1305 ).

jak również dokumenty krajowe: założenia do Krajowego programu ochrony i opieki nad zabytkami, Narodowa strategia rozwoju kultury na lata 2004-2013. Należy również wspomnieć o Wojewódzkim Programie Opieki nad Zabytkami w Województwie Pomorskim na lata 2007-2011 oraz dokumentach gminnych, które obejmują tematy związane z ochroną zabytków, w tym: Strategią Rozwoju Gminy Morzeszczyn, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Morzeszczyn na lata 2004-2013, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Morzeszczyn (Ochrona wartości kulturowych), Miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla terenów położonych w Gminie Morzeszczyn, Planu Ochrony Zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych dla Gminy Morzeszczyn. 2. Merytoryczna podstawa opracowania. Merytoryczną podstawę do sporządzenia Gminnego programu opieki nad zabytkami Gminy Morzeszczyn stanowiła głównie Gminna Ewidencja Zabytków oraz lustracje w terenie. Rozpoznanie zasobu zabytków i innych obiektów historycznych na obszarze Gminy Morzeszczyn oraz zebrany materiał ikonograficzny pozwoliły na kompleksowe przeprowadzenie analizy stanu istniejącego i sformułowanie wniosków mających służyć opiece nad zabytkami. 3. Przyjęta terminologia. Dla właściwego zrozumienia problemów i zadań ujętych w programie, konieczne jest wprowadzenie i objaśnienie pojęć związanych z ochroną zabytków i opieką nad zabytkami oraz obiektami o wartości historycznej. Pojęcia te definiuje ustawa, zgodnie z którą : zabytek - to nieruchomość lub rzecz ruchoma, jej część lub zespół, które są dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Ochrona zabytków polega w szczególności na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań, mających na celu: zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie, zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków, udaremnienie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytku, przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę, kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków, uwzględnienie zadań ochronnych, w planowaniu zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.

Natomiast opieka nad zabytkami sprawowana jest przez jego właściciela lub posiadacza i polega w szczególności na zapewnieniu warunków do: naukowego badania i dokumentowania zabytku, prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, zabezpieczania i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie, korzystania z zabytków w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości, popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. Uwzględniając powyższe, należy zaznaczyć, że zgodnie z cytowaną wyżej ustawą, zabytki podlegają ochronie i opiece bez względu na stan ich zachowania. III. Analiza stanu istniejącego. nr rejestru zabytków 1. Zabytki nieruchome wpisane do ewidencji zabytków: R data wpisu do rejestru zabytków 747 g 1977-04-25 KL.VI/221 4/7 7 1000 g 1987-05-25 WKZ/5340/ 16/87/849 1071 g 1989-11-24 WKZ/5340/ 1 5/89/1170 1091 g 1990-04-24 WKZ/5340/ 6 /90/546 1790 g 2007-03-02 PWKZ.R. 4190-35/5186-5/2006/200 7 nr decyzji Miejscowość Adres Sentencja w Oryginale Wiek Lipia Góra Lipia Góra zespól dworsko-parkowy (dwór, park, obora) Dzierzążno Dzierżążno kościół p.w.św. Jakuba Apostoła wraz z cmentarzem przykościelnym i kostnicą Bielsk Bielsk zespól parkowo- podworski (budynek gosp.;relikty po d. budynkach gosp,;park) Nowa Cerkiew Królów Las Nowa Cerkiew kościół p.w. Wniebowzięcia NMP wraz z cmentarzem Królów Las kościół parafialny pw. św. Mikołaja w Królów Lesie wraz z cmentarzem w obrębie działki nr 158, kostnicą oraz odcinkami muru wzdłuż granicy zach., pn. (z bramą) i fragmentu wsch. 19 1 poł 16 w 18 k 14 w 19 p 2. Zabytki ruchome wpisane do ewidencji zabytków: MIEJSCOWOŚĆ OBIEKT NR EW DATA WPISU Nowa Cerkiew Dzierżążno Królów Las Wyposażenie zabytkowego kościoła parafialnego p.w. Wniebowzięcia NMP w Nowej Cerkwi Wyposażenie kościoła parafialnego p.w. Św. Jakuba w Dzierżążnie Wyposażenie kościoła parafialnego pw. Św. Mikołaja w Królów Lesie B-258 05.02.1988 r. B-269 08.02.1989 r. B-411 29.01.2008 r.

3. Obiekty archeologiczne wpisane do rejestru zabytków: DATA WYDANIA MIEJSCOWOŚĆ 5.12.1970 r. GRABOWO BOBOWSKIE/ BORKOWO 6.12.1972 r. 6.12.1976 r. GRABOWO BOBOWSKIE/ BORKOWO CHARAKTER OBIEKTU grodzisko Osada przygrodowa CHRONOLOGIA 30.04.1976 r. GĄSIORKI osada otwarta obiekt wielokulturowy UWAGI wczesne średniowiecze stanowisko leży na granicy dwóch gmin Morzeszczyna i Bobowa wczesne średniowiecze stanowisko leży na granicy dwóch gmin Morzeszczyna i Bobowa 4. Obiekty w ewidencji gminnej wg stanu na wrzesień 2010r. LP. MIEJSCOWOŚĆ OBIEKT ULICA NR LOKALIZACJA 1 Dzierżążno d. salka katechetyczna (szkoła) 2 Dzierżążno kościół pw. św. Jakuba wraz z cmentarzem przykościelnym i kostnicą 3 Dzierżążno pomnik nagrobny Jana Anhuta 4 Dzierżążno kostnica 5 Dzierżążno dom mieszkalny 6 6 Dzierżążno budynek gospodarczy 6 7 Dzierżążno dom mieszkalny 7 8 Dzierżążno dom mieszkalny 31 9 Dzierżążno dom mieszkalny 25 10 Dzierżążno dom mieszkalny 30 11 Dzierżążno dom mieszkalny 15 12 Dzierżążno budynek gospodarczy 17 13 Dzierżążno dom mieszkalny 17 14 Królów Las dom mieszkalno-gospodarczy 28 15 Królów Las dom mieszkalny (d. dwór) 27 16 Królów Las transformator 17 Królów Las młyn 18 Królów Las budynek gospodarczy 1 19 Królów Las dom mieszkalny 1

20 Królów Las kapliczka-figurka św. Rocha 21 Królów Las budynek mieszkalno-gospodarczy 3 22 Królów Las dom mieszkalny-plebania 15 23 Królów Las dom mieszkalny 5 24 Królów Las kościół pw. św. Mikołaja wraz z cmentarzem, kostnicą i odcinkami muru 25 Królów Las kapliczka 26 Królów Las cmentarz 27 Królów Las pomnik nagrobny 28 Królów Las pomnik nagrobny 29 Królów Las kaplica cmentarna 30 Królów Las dom mieszkalny 14 31 Królów Las dom mieszkalny 12 32 Królów Las dom mieszkalny 13 33 Królów Las dom mieszkalny 34 Majewo dom mieszkalny 16 35 Majewo budynek gospodarczy 16 36 Majewo dom mieszkalny 17 37 Majewo budynek gospodarczy 17 38 Majewo dom mieszkalny 18 39 Majewo budynek gospodarczy 18 40 Bielsk obora (właściciel - p. Piernicka) 41 Bielsk dom mieszkalny 1 42 Bielsk stodoła 1 43 Majewo dom mieszkalny (d. dworzec PKP) 44 Lipia Góra dom mieszkalny 45 45 Lipia Góra dom mieszkalny 13 46 Lipia Góra budynek gospodarczy 13 47 Lipia Góra kapliczka 48 Lipia Góra dom mieszkalny (d. szkoła) 12 49 Lipia Góra dwór

50 Lipia Góra dom mieszkalny (poniatówka) 31 51 Gąsiorki dworek 13 52 Gąsiorki kapliczka 53 Gąsiorki dom mieszkalny 8 54 Gąsiorki budynek gospodarczy 8 55 Kierwałd kapliczka 56 Kierwałd budynek gospodarczy 8 57 Kierwałd dom mieszkalny 9 58 Kierwałd dwór 21 59 Kierwałd budynek gospodarczy 21 60 Kierwałd dom mieszkalny (d. szkoła) 61 Gąsiorki budynek gospodarczy 24 62 Gąsiorki stodoła 24 63 Gąsiorki dom mieszkalny 24 64 Gąsiorki dom mieszkalny 18 65 Gąsiorki magazyn zbożowy 24 66 Gąsiorki dom mieszkalny (d. szkoła) 36 67 Gąsiorki spichlerz 38 68 Gąsiorki dom mieszkalny 38 69 Gąsiorki wieża 70 Gąsiorki budynek gospodarczy (przydworski) 71 Gąsiorki dom mieszkalny (d. dwór) wraz z parkiem podworskim 72 Gąsiorki budynek gospodarczy (przydworski) 73 Borkowo budynek gospodarczy (leśniczówka) 74 Borkowo leśniczówka 75 Brzeźno budynek gospodarczy 5 76 Brzeźno dom mieszkalny 5 77 Kierwałd dom mieszkalny 1 78 Kierwałd budynek gospodarczy 1 79 Kierwałd dom mieszkalny 40

80 Kierwałd dom mieszkalny 2 81 Kierwałd budynek gospodarczy 3 82 Kierwałd dom mieszkalny 3 83 Kierwałd budynek gospodarczy 43 84 Kierwałd budynek gospodarczy 39 85 Kierwałd dom mieszkalny 7 86 Borkowo kapliczka 87 Borkowo spichlerz w zespole dworskim Borkowo 88 Borkowo 89 Borkowo 90 Borkowo d. gorzelnia w zespole dworskim Borkowo kapliczka w zespole dworskim Borkowo d. owczarnia w zespole dworskim Borkowo 91 Borkowo kapliczka 92 Olsze dom mieszkalny 10 93 Olsze budynek gospodarczy 1 94 Borkowo kapliczka 95 Rzeżęcin dom mieszkalny 50 96 Rzeżęcin dom mieszkalny 51 97 Rzeżęcin dom mieszkalny 52 98 Rzeżęcin obora 52 99 Nowa Cerkiew kapliczka 100 Nowa Cerkiew dom mieszkalny (d. szkoła) 6 101 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 7 102 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 8 103 Nowa Cerkiew Transformator 104 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 26 105 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 12 106 Nowa Cerkiew kapliczka 107 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 10 108 Nowa Cerkiew dom mieszkalny ( d. poczta) 53

109 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 29 110 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 50 111 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 31 112 Nowa Cerkiew Kościół pw. Wniebowzięcia NMP wraz z cmentarzem 113 Nowa Cerkiew kapliczka 114 Nowa Cerkiew cmentarz 115 Nowa Cerkiew pomnik nagrobny 116 Nowa Cerkiew pomnik nagrobny 117 Nowa Cerkiew budynek przy bramie kościoła parafialnego 118 Nowa Cerkiew kaplica cmentarna 119 Nowa Cerkiew pomnik nagrobny 120 Nowa Cerkiew pomnik nagrobny 121 Nowa Cerkiew plebania 48 122 Nowa Cerkiew budynek gospodarczy plebanii 123 Nowa Cerkiew brama wraz z ogrodzeniem cmentarza 124 Nowa Cerkiew krzyż przydrożny 125 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 36 126 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 37 127 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 38 128 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 39 129 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 40 130 Nowa Cerkiew budynek gospodarczy 45 131 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 45 132 Nowa Cerkiew budynek gospodarczy 40 133 Nowa Cerkiew- Gętomie kapliczka przy drodze Nowa Cerkiew - Gętomie 134 Gętomie dom mieszkalny 8 135 Gętomie dom mieszkalny 12 136 Gętomie Transformator obok nr 15 137 Gętomie dom mieszkalny (d. szkoła) wraz z ogrodzeniem 28

138 Gętomie przyszkolny budynek mieszkalny/gospodarczy 28 139 Gętomie kapliczka z figurą Matki Boskiej obok nr 25 140 Gętomie obora/chlewnia 23 141 Gętomie dom mieszkalny 23 142 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 14 143 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 16 144 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 15 145 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 34 146 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 35 147 Nowa Cerkiew budynek gospodarczy 35 148 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 18 149 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 20 150 Nowa Cerkiew dom mieszkalny (d. dwór) 21 151 Nowa Cerkiew spichlerz (przydworski) 21 152 Nowa Cerkiew kapliczka wraz z zadrzewieniem na dawnym cmentarzu cholerycznym 153 Nowa Cerkiew krzyż przydrożny 154 Nowa Cerkiew kapliczka 155 Nowa Cerkiew dom mieszkalny 69 156 Morzeszczyn Poczta Ogrodowa 2 157 Morzeszczyn budynek gospodarczy PKP Dworcowa 158 Morzeszczyn dworzec PKP Dworcowa 159 Morzeszczyn budynek gospodarczy (d. kolejowy) Dworcowa 5 160 Morzeszczyn dom mieszkalny (d. kolejowy) Dworcowa 5 161 Morzeszczyn dom mieszkalny (d. kolejowy) Dworcowa 6 162 Morzeszczyn budynek gospodarczy (d. kolejowy) Dworcowa 6 163 Morzeszczyn pompa Dworcowa 164 Morzeszczyn budynek gospodarczy (d. kolejowy) Dworcowa 6 165 Morzeszczyn dom mieszkalny (d. kolejowy) Dworcowa 7 166 Morzeszczyn budynek gospodarczy (d. kolejowy) Dworcowa 7

167 Morzeszczyn dom mieszkalny (d. kolejowy) Dworcowa 8 168 Morzeszczyn budynek gospodarczy(d. kolejowy) Dworcowa 8 169 Morzeszczyn dom mieszkalny (d. kolejowy) Dworcowa 9 170 Morzeszczyn budynek gospodarczy (d. kolejowy) Dworcowa 9 171 Morzeszczyn lodownia Dworcowa 172 Morzeszczyn dawny cmentarz 173 Rzeżęcin dom mieszkalny 60 174 Rzeżęcin cmentarz rodzinny 175 Rzeżęcin kapliczka 176 Lipia Góra mogiła żołnierza niemieckiego 177 Lipia Góra cmentarz 178 Morzeszczyn d. mleczarnia 22 lipca 17 179 Morzeszczyn budynek mieszkalny/gospodarczy 22 lipca 15 180 Morzeszczyn dom mieszkalny (d. Urząd Gminy) 22 lipca 181 Morzeszczyn dom mieszkalny Ogrodowa 1 182 Morzeszczyn budynek gospodarczy 22 lipca 2 183 Rzeżęcin kapliczka 184 Rzeżęcin dom mieszkalny 1 185 Rzeżęcin budynek mieszkalno-gospodarczy 1 186 Rzeżęcin dom mieszkalny 48 187 Rzeżęcin dom mieszkalny 35 188 Rzeżęcin była szkoła podstawowa 189 Rzeżęcin fragmenty ogrodzenia 28 190 Morzeszczyn- Gniew wiadukt w ciągu nieczynnej linii kolejowej Morzeszczyn- Gniew 191 Morzeszczyn przepust dla zwierząt

IV. Cele i kierunki działań gminnego programu opieki nad zabytkami: 1. Badania, dokumentowanie i aktualizacja baz danych o zabytkach. prowadzenie i wspieranie działań dokumentacyjnych dziedzictwo kulturowego poszerzanie informacji o kulturze regionu sporządzanie listy obiektów do wpisania do rejestru kultury 2. Rewitalizacja i odnowa. - określenie potrzeb w zakresie remontów, prac restauratorskich i ochrony obiektów zabezpieczanie środków w budżecie gminy na prace remontowe i renowacyjne w obiektach zabytkowych, pozyskiwanie środków zewnętrznych na odnowę zabytków wspieranie właścicieli obiektów zabytkowych i o wartości historycznej w pozyskiwaniu środków finansowych na opiekę nad zabytkami, odpowiednie utrzymanie otoczenia zabytków, kontrola stanu zachowania i zabezpieczenia obiektów zabytkowych, włączanie problemów ochrony zabytków do zadań strategicznych, wynikających z koncepcji i planów rozwoju gminy. 3. Promocja i udostępnianie obiektów zabytkowych prowadzenie i wspieranie działalności kulturalnej ukierunkowanej na promocję i ochronę zabytków ( np. publikację broszur,wystawy, imprezy cykliczne) opracowanie informatora o zabytkach i obiektach posiadających wartość historyczną położonych w Gminie Morzeszczyn, udostępnianie obiektów historycznych dla celów turystycznych i promocyjnych. V. Wdrażanie programu i jego współfinansowanie. Gminny program opieki nad zabytkami Gminy Morzeszczyn stanowi podstawę do podejmowania szeregu działań związanych z ochroną dóbr kultury i dziedzictwa historycznego w okresie czterech lat po przyjęciu tegoż programu przez Radę Gminy Morzeszczyn w formie stosownej uchwały. Wcześniejsze zaopiniowanie projektu programu przez Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zapewnia zgodność planowanych kierunków działań z kompetencjami oraz obowiązującymi zasadami i procedurami w zakresie ochrony zabytków. Wdrażanie i realizacja programu będzie procesem długotrwałym i interdyscyplinarnym, odbywającym się przy współudziale właścicieli obiektów zabytkowych, instytucji i pracowników merytorycznych Urzędu Gmin w Morzeszczynie. Konieczne jest również włączenie zagadnień ujętych w programie do obowiązujących i realizowanych w gminie programów, strategii i planów, które decydują o kierunkach rozwoju gminy oraz powiązanie ich z działaniami postulowanymi w programie.

Za wdrażanie programu odpowiedzialny jest Wójt Gminy wykonujący zadania za pośrednictwem podległych mu pracowników Urzędu, którzy będą zaangażowani w monitorowanie programu jak również sformułują wytyczne do oceny po czterech latach wdrażania powyższego programu. Współfinansowanie programu opieki nad zabytkami odbywać się będzie na zasadach udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restaurowanie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków określonych w Uchwale Rady Gminy Nr XXVI/163/2005 z dnia 31 stycznia 2005 roku. VI. Monitoring i ewaluacja programu. Obowiązek monitorowania realizacji Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami wynika z art.87 ust. 5 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Zgodnie z ustawowymi zapisami, po dwuletnim okresie funkcjonowania programu Wójt Gminy przedłoży Radzie Gminy sprawozdanie z jego realizacji. Proces monitorowania będzie polegał na obserwowaniu zmian jakie zachodzą w wyniku realizacji celów i zadań programu oraz analizie zebranych danych i opracowaniu raportów. Monitorowanie programu i raport z jego realizacji przeprowadzony po upływie dwóch lat oraz programowanie opieki nad zabytkami na kolejne lata pozwoli na zweryfikowanie poczynionych dotychczas założeń, ewentualną zmianę kierunków działania i dostosowanie programu do lokalnych potrzeb i możliwości finansowych Gminy Morzeszczyn.