Kult wybitnych jednostek w twórczości C. K. Norwida CYPRIAN KAMIL NORWID POETA OSOBNY: za życia Norwid był ignorowany przez innych twórców; często uważany był za dziwaka, nie rozumiano także jego poezji; urodził się 24 września 1821 roku w Laskowie-Głuchach (niedaleko Warszawy); matkę stracił w wieku 4 lat, w roku 1825, ojca w 1835 roku; uczył się w gimnazjum, którego nie ukończył, następnie w szkole malarskiej; od roku 1840 zamieszczał swe teksty poetyckie w czasopismach i jego debiut został dobrze oceniony przez krytyków i środowisko literackie; w 1842 opuścił Warszawę i od tego czasu podróżował, a właściwie tułał się po świecie (przebywał w Krakowie, www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 1/9
Niemczech, Włoszech, w 1852 roku ze względu na kłopoty finansowe wyjechał do Ameryki, potem był w Londynie i Paryżu); zawsze wiódł skromne, wręcz biedne życie, a od 1877 był w tak beznadziejnej sytuacji finansowej, że zamieszkał w paryskim Zakładzie świętego Kazimierza, przeznaczonym dla polskich sierot i weteranów; zamieszkał w przytułku i tam zmarł w zapomnieniu 23 maja 1883 roku; był poetą, dramatopisarzem, malarzem, rzeźbiarzem i rysownikiem; jego twórczość odkrył Zenon www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 2/9
Przesmycki, zwany Miriamem w modernizmie; drukował utwory Norwida w Chimerze w latach 1901 1907, opracował także ich wydania zbiorowe KULT WYBITNYCH JEDNOSTEK: w swych utworach Norwid często opisywał wybitne jednostki, które konkretnymi, realnymi czynami i pracą intelektualną przyczyniały się do rozwoju świata; uważał on bowiem, że miarą człowieczeństwa jest konstruktywne działanie i jego efekty, nie koniecznie zaś to, co myślą o tym inni ludzie; uważał też jak to romantyk że wybitne www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 3/9
jednostki zmieniają losy świata; takimi wybitnymi ludźmi byli dla niego starożytny filozof Sokrates i generał Józef Bem; Józefowi Bemowi poświęcił Norwid jeden ze swych najbardziej znanych utworów, noszący tytuł Bema pamięci żałobny rapsod; Bem był polskim generałem, dowódcą artylerii czynnej WP w czasie powstania listopadowego; Bem był też naczelnym wodzem powstania węgierskiego (lata 1848 1849), podobno ostatnie słowa, które wypowiedział przed śmiercią brzmiały: Polsko, Polsko! www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 4/9
Ja cie już nie zbawię; pogrzeb opisany przez Norwida znacznie różni się od realnego; w wierszu mamy do czynienia z poetycką wizją i stylizacją na śmierć średniowiecznego rycerza; komentator pogrzebu generała pisał o nim tak: Pogrzeb nie był pogrzebem żołnierza. Weteran, który osiwiał w walkach, zasłużył na coś więcej; Bemowi nie oddano takich honorów, na jakie zasłużył; zrobił to Norwid w swym wierszu BEMA PAMIĘCI ŻAŁOBNY RAPSOD: pogrzeb generała Bema stylizował Norwid na pogrzeb średniowiecznego, polskiego www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 5/9
rycerza, wraz ze wszystkimi jego ceremoniami, które miały symbolizować dostojność zmarłego i majestat śmierci: Czemu, Cieniu, odjeżdżasz, ręce złamawszy na pancerz,/ Przy pochodniach, co skrami grają około twych kolan?/ Miecz wawrzynem zielony i gromnic płakaniem dziś polan,/ Rwie się sokół i koń twój podrywa stopę jak tancerz; bohater rapsodu jest wieziony na wozie żałobnym, po obu stronach idą dworscy ze świecami, za wozem prowadzony jest koń zmarłego; ostatnia droga generała www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 6/9
stylizowana jest na ostatnią wyprawę wojenną, poeta nadaje jej również patos niezwykłości; Chłopcy bija w topory, pobłękitniałe od nieba,/ W tarcze, rude od świateł, bija pachołki służebne;/ Przeogromna chorągiew, co się wśród dymów koleba,/ Włóczni ostrzem o łuki, rzekłbyś, oparta pod - niebne ; ważnym rytuałem pogrzebowym był zwyczaj spadania z konia nad grobem lub przy katafalku: Dalej dalej aż kiedy stoczyć się przyjdzie do grobu/ I czeluści zobaczym czarne, co czyha za drogą. poeta w tym wierszu często używa środków językowych i retorycznych chwytów - myślniki, wielokropki, rozstrzelony druk; takie www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 7/9
elementy mają wzmocnić ekspresję tekstu, czyli zwiększyć jego emocjonalność; cała stylizacja na pogrzeb wielkiego rycerza jest metaforą, w obrębie której odnaleźć możemy pojedyncze metafory i neologizmy, np. zmarły Bem nazwany zostaje w pierwszej strofie cieniem; neologizmy to nowe słowa, które na użytek tego wiersza stworzył Norwid, np. pod niebne ; charakterystyczny zapis tego słowa!; w końcówce tekstu poeta daje wizję przyszłości: I powleczem korowód, smęcąc u j ę t e s n e www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 8/9
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Ściąga eksperta m g r o d y,/ W bramy bijąc urnami, ( )/ / Dalej dalej POEZJA TYRTEJSKA: dla poezji tyrtejskiej, swoistego wezwania do dalszej walki; dwa ostatnie słowa wiersza nadają mu też formę zakończenia otwartego; poeta mówi o drugim pogrzebie; ta metafora ma na celu przekazanie, iż wybitna jednostka doceniona zostanie dopiero po śmierci; zbieżność z biografią samego Norwida; jest to tez antycypacja, czyli przewidywanie własnego losu www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 9/9