ZAPRASZAMY 47 obiektów, 2,5 tys. miejsc noclegowych 38 schronisk górskich PTTK ok. 2 tys. miejsc noclegowych
Inwestycje proekologiczne w schroniskach górskich PTTK na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego
1873 rok
1912 rok W Towarzystwie Tatrzańskim powstaje Sekcja Ochrony Tatr. Osiem lat później sekcja ta, wraz z Państwową Radą Ochrony Przyrody, opracowuje pierwszy projekt utworzenia Tatrzańskiego Parku Narodowego.
Statut Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego Art. 1 1. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, zwane dalej PTTK, powstałe w 1950 roku z utworzonego w 1873 roku Towarzystwa Tatrzańskiego, przekształconego w 1920 roku w Polskie Towarzystwo Tatrzańskie oraz utworzonego w 1906 roku Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, jest spadkobiercą tradycji i dorobku ideowego, a także następcą prawnym majątku tych Towarzystw. Art. 7 3. Celem statutowym PTTK jest działalność w zakresie kultury fizycznej, kultury, oświaty i ochrony środowiska. 4. Celami statutowymi PTTK są również inne działania ze sfery zadań publicznych w zakresie: 1) krzewienia turystyki i krajoznawstwa oraz aktywnych form wypoczynku 4) ekologii i ochrony zwierząt, ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz troski o racjonalne wykorzystywanie zasobów przyrody,
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze aktualnie na terenach Tatrzańskiego Parku Narodowego prowadzi 9 obiektów turystycznych (8 schronisk i pawilon gastronomiczny na Włosienicy). Działalność ta prowadzona jest obecnie w pełni na zasadach gospodarki wolnorynkowej, co oznacza że wszelkie poczynania prowadzone w obiektach muszą być prowadzone w oparciu o rachunek ekonomiczny a inwestowanie i remonty realizowane z wykorzystaniem własnych środków finansowych wygospodarowanych w trakcie ich eksploatacji. Emisja szkodliwych dla przyrody elementów związana jest z zaspakajaniem potrzeb przebywających w schroniskach turystów oraz zatrudnionego w nich personelu.
Ścieki i ogrzewanie schronisk przed realizacją programu Na przełomie lat 60-70 obiekty tatrzańskie PTTK wyposażone zostały w system oczyszczania ścieków oparty o osadniki gnilne 2 i 3 komorowe ze złożem biologicznym (najczęściej koks). Taka technologia dla małych wydajności (do 50 m³/d) jako wystarczająca, akceptowana była do końca lat 80-tych. Ze względu na brak zasilania energetycznego, stosowana była jeszcze do niedawna w schronisku w Dolinie Pięciu Stawów. Do ogrzewania obiektów i przygotowywania ciepłej wody użytkowej jako podstawowe paliwo wykorzystywany był koks i węgiel.
Pierwsze proekologiczne realizacje 1963 rok - kabel energetyczny zasilający schroniska: nad Morskim Okiem, w Roztoce i Pawilon na Włosienicy. 1979 rok - kolektor ściekowy dla schroniska PTTK na Kalatówkach.
Projekty proekologiczne W 1980 roku PTTK zleca dokonanie oceny możliwości oczyszczania ścieków w obiektach tatrzańskich do Biura Projektów Gospodarki Wodno-Ściekowej Prosan w Warszawie. Wnioski z opracowanej koncepcji to m.in.: pkt 2, konieczność budowy oczyszczalni opartych na metodzie osadu czynnego, pkt 3, funkcjonowanie takiego typu oczyszczalni wymaga zagwarantowania odpowiedniej ilości energii elektrycznej. W 1981 roku powstaje mająca na celu pozyskanie energii koncepcja elektrowni wodnych dla czterech schronisk: w Dolinie Pięciu Stawów, na Hali Gąsienicowej, Ornaku i Polanie Chochołowskiej. Koncepcja opracowana została na zlecenie PTTK przez Główne Biuro Studiów i Projektów Energetycznych Energoprojekt w Warszawie.
Morskie Oko - oczyszczalnia ścieków osadnik gnilny trzykomorowy 1992 rok - Multireaktor pierwsza oczyszczalnia z osadem czynnym 2010 rok - modernizacja, obejmująca zastosowanie pełnej technologii SBR (sekwencyjnego biologicznego reduktora) z automatyką i pomiarami
Kolejne projekty W latach 1988-90 na Hali Gąsienicowej swoje prace badawcze na temat Opracowania technologii i wyboru urządzeń oczyszczających ścieki ze schroniska prowadzi Instytut Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej. Wybudowana w ramach tegoż projektu biologiczna oczyszczalnia ścieków nigdy jednak nie osiąga założonej sprawności. W latach 1989-91 przygotowujemy projekty budowy sieci kablowych dla schronisk na Kalatówkach, Chochołowskiej, Ornaku i Gąsienicowej. Projekt zyskał akceptację i dofinansowanie z Centralnego Funduszu Turystyki i Wypoczynku. Zmiany strukturalne w kraju spowodowały, że przyznanych środków wystarczyło na sfinansowanie budowy kabla energetycznego i stacji transformatorowych tylko dla schronisk na Kalatówkach i w Dolinie Chochołowskiej. Koszt tych budów zamknął się kwotą ok. 8 mln złotych. Rok 1997 - program Zmniejszenie uciążliwości schronisk PTTK dla środowiska parków narodowych.
Założenia przygotowanego w 1997 r. programu budowy infrastruktury ekologicznej schronisk tatrzańskich 1. Zmniejszenie zapotrzebowania na energię 2. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii 4. Konieczny wysoki stopień sprawności urządzeń 3. Przyjęcie zasady, że tam gdzie jest to możliwe ścieki wywożone będą i neutralizowane poza terenem Parku.
Stare elektrownie wodne przy schroniskach tatrzańskich Morskie Oko Pięć Stawów Morskie Oko Hala Gąsienicowa Chochołowska
Zmniejszenie uciążliwości schronisk PTTK dla środowiska naturalnego parków narodowych Program realizowany przez PTTK od 1997 roku we współpracy z Fundacją EkoFundusz w Warszawie i Narodowym Funduszem Gospodarki Wodnej i Ochrony Środowiska Do programu włączono 32 obiekty PTTK w kraju w tym 10 schronisk zlokalizowanych na terenach 4 (z 5) parków narodowych małopolski. Program objął 6 z 8 schronisk tatrzańskich.
Program w Tatrach Obejmował szeroki zakres zadań proekologicznych: przebudowę kotłowni wraz z wymianą instalacji co i cw w 6 obiektach, termomodernizację budynków i wymianą stolarki budowlanej w 6 obiektach, montaż baterii słonecznych w 4 obiektach, budowę lub modernizację małej elektrowni wodnej na Polanie Chochołowskie i w Pięciu Stawach, budowę biologicznej oczyszczalni ścieków w Pięciu Stawach.
Markowy produkt turystyki górskiej Zielone schroniska w Tatrach, 2010-2011 Małopolski Regionalny Program Operacyjny Oś priorytetowa: 3. Turystyka i przemysł kulturowy. Działanie: 3.1.Rozwój infrastruktury turystycznej, schemat C: Rozwój produktów i oferty turystycznej regionu. Część proekologiczna projektu to: - modernizacja oczyszczalni ścieków przy schroniskach na Hali Gąsienicowej i Polanie Chochołowskiej, - gospodarowanie odpadami we wszystkich tatrzańskich obiektach PTTK, (segregacja, prasy, pojemniki i miejsca składowania), - kolektory słoneczne dla schroniska na Polanie Chochołowskiej,
Realizacja projektów schroniskowe instalacje ekologiczne
MEW na Polanie Chochołowskiej remont zapory wodnej na potoku Jarząbczym
Schronisko PTTK na Polanie Chochołowskiej turbina i generator generator elektryczne piece co ciepła woda
Schronisko PTTK w Dolinie Roztoki solary piece co
Dolina Roztoki
Hala Ornak, instalacje solarne
Ornak, kotłownia piec co wymienniki ciepła stacja akumulatorów
Kalatówki, instalacje solarne
biomasa Kalatówki, kotłownia, piece elektryczne
Schronisko PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich 2010-2011 w tle: trzecie (1924-45) i drugie (1898-1919)
Schronisko PTTK w Pięciu Stawach program inwestycyjny 1. Budowa MEW o mocy 80 kw z turbiną Peltona 96 kw i generatorem prądu 100 kva. 2. Budowa budynku i instalacji biologicznej oczyszczalni ścieków, Q dobowe 10+1 m3/d. 3. Termomodernizacja budynku schroniska, remont wnętrza, przebudowa kotłowni i instalacji co i cw. 4. Wymiana gontowego pokrycia dachu. 5. Instalacja systemu sygnalizacji p.poż. (po budowie przekaźnika stacji telefonii komórkowej). 6. Inne: modernizacja urządzeń kuchni, wymiana wyposażenia
długość 495 m Ø=35,5 cm wysokość lewara 430 cm
Pięć Stawów, mała elektrownia wodna było: jest: turbiny szafy sterownicze
Pięć Stawów, oczyszczalnia ścieków było: jest:
Pięć Stawów urządzenia oczyszczalni BIOWAC typ SBR 0110-1, typ B5 wydajnośc Q śr.d = 10+1 m3/d
Pięć Stawów, termomodernizacja budynku schroniska
Pięć Stawów budowa
Kalendarium prac październik 2002 r. koncepcja luty 2003 r. pozytywna opinia Rady Parku lipiec 2005 r. pozwolenie wodno-prawne listopad 2007 r. zak. prac projektowych marzec 2008 r. dec. o pozwoleniu na budowę czerwiec 2009 r. listopad 2010 budowa listopad 2010 r. odbiór, pozwolenie na użytkowanie instalacji
Zielone schroniska w Tatrach Polana Chochołowska w tle: schronisko WKN 1932-45
Polana Chochołowska, zmodernizowana oczyszczalnia ścieków
Chochołowska, solary w realizacji
Zielone schroniska w Tatrach Schronisko PTTK Murowaniec na Hali Gąsienicowej
Przygotowanie zadania: budowa sieci zasilania energetycznego schroniska PTTK i budynków TPN na Hali Gąsienicowej Budowa: sieci średniego napięcia 15kV o długość linii ok.1400 m, (dolna stacja kolei linowej na Hali Gąsienicowej schronisko), zgoda PKL SA wbudowanej stacji transformatorowej 400 kva linii sieci niskiego napięcia o dług. ok. 225 m Koszt zadania przekroczył kwotę 900 tys. zł. Prace sfinansowane w całości ze środków PTTK Linia zasila także budynki TPN
Hala Gąsienicowa, budowa sieci kablowej
Hala Gąsienicowa, zmodernizowana oczyszczalnia ścieków Q 35 + 1,5 m3/d
reaktory Hala Gąsienicowa odwodniony osad
Promiennik AV
Podsumowanie TPN- stan obecny w 6 obiektach zmniejszono zapotrzebowanie na energię, 5 obiektów posiada biologiczne oczyszczalnie ścieków, 1 obiekt kolektor ściekowy, z 2 obiektów ścieki wywo- żone są i neutralizowane poza terenem parku, 6 obiektów wyposażono w zmodernizowane kotłownie, system alterantywnego ogrzewania (biomasa, energia elektryczna), 5 obiektów do przygotowania ciepłej wody użytkowej używa kolektorów słonecznych, 2 energii elektrycznej, 3 obiekty korzystają z energii produkowanej przez MEW
Podsumowanie, koszty Koszty - Tatrzański Park Narodowy Koszty poniesione ( w zł ) L.p. Obiekt Lata realizacji Wyszczególnienie wykonanych robót ogółem w tym PTTK EkoFundusz NFOŚiGW Unia Europ. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 Schronisko PTTK na Pol. Chochołowskiej 1997 2000 - modernizacja MEW i synchronizacja z siecią energetyczną - modernizacja kotłowni (en.elektrycz) - modernizacja inst. c.o. i c.w. - termomodernizacja ( ok. 20 % ) - instalacja kolektorów słonecznych - modernizacja biologicznej oczyszczalni scieków (SBR) 852 698 536 823 142 067-173 808 2 Schronisko PTTK w Dol. Roztoki 3 Schronisko PTTK na Halo Ornak 4 Schronisko PTTK na Kalatówkach 5 Schronisko PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich 2000 2003 - termomodernizacja (okna,ściany) - modernizacja kotłowni(en. l.+drewn) - modernizacja inst. c.o. i cwu - instalacja kolektorów słonecznych 2000 2002 - termomodernizacja (okna,ściany,dach) - modernizacja kotłowni( drewno)) - modernizacja inst. c.o. i cwu - instalacja kolektorów słonecznych - modernizacja instalacji elektrycznej wewnętrznej (akumulatory ) 2000 2003 - termomodernizacja (okna,ściany) - modernizacja kotłowni(en. el.+drewn) - modernizacja inst. c.o. i cwu - instalacja kolektorów słonecznych - przebudowa zasilania elektrycznego ( trafo kotłownia) 2009 2010 - budowa małej elektrowni wodnej(mew) - budowa biologicznej oczyszczalni Ścieków -- termomodernizacja (okna,ściany) - modernizacja kotłowni(en. el.+drewn - modernizacja inst. c.o. i cwu 320 392 162 825 157 567 - - 453 290 231 426 221 864 - - 790 609 402 300 388 309 - - 5 845 433 1 109 333 1 460 000 3 276 100-6 Schronisko PTTK na Hali Gąsienicowej 7 Schronisko PTTK przy Morskim Oku 2010-2011 - budowa biologicznej oczyszczalni ścieków (Biovac) 2009 - modernizacja biologicznej oczyszczalni ścieków ( SBR) 837 751 260 251 - - 577 500 150 000 150 000 - - - O G Ó Ł E M 1997-2011 9 250 173 2 852 958 2 369 807 3 276 100 751 308
Podsumowanie, efekty Ochrona wód i ziemi - Tatrzański Park Narodowy L. P. Obiekt Nazwa, lata realizacji Przed budową/modernizacją Technologia Wydajność Q śr /d; m 3 /d Technologia Oczyszczalnie ścieków bytowo komunalnych Wydajność Q śr /d; m 3 /d Po budowie/modernizacji Roczna śr. ilość ścieków m 3 /rok BZT5 mg/dcm 3 CHZTcr mg/dcm 3 Zawiesina mg/dcm 3 Efekt ekologiczny Redukcja zanieczyszczeń % / jedn. BZT5 %/kg/rok CHZTcr %/kg/rok 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Schronisko PTTK osad czynny osadniki 10,0 94,1 82,2 91,0 1 Dolina Pięciu Stawów 5,0 ze stabilizac.- 2 767 25,0 125,0 35,0 + złoże + 1,0 1093 1591 968 2008-2010 Biovac 2 3 4 Schronisko PTTK Pol. Chochołowska 1984,2011 Schronisko PTTK Morskie Oko 1988, 2009 Schronisko PTTK Hala Gąsienicowa 1995, 2010-2011 osadniki + złoże osadniki + złoże osadniki + złoże 20,0 15,0 24,0 osad czynny SBR osad czynny SBR osad czynny ze stabilizac. - Biovac 30,0 6 378 40,0 150,0 50,0 25,0 35,0 +2,0 6 480 40,0 150,0 50,0 8 085 40,0 150,0 50,0 Razem 103,0 23 710 - - - 94,5 4707 94,7 4601 93,3 4530 kg/r 14 931 90,0 8638 86,4 6156 85,0 6765 kg/r 23 150 Zawiesina %/kg/ rok 94,2 5154 90,7 6091 90,9 4043 kg/r 16 256
efekty, cd Ochrona powietrza - Tatrzański Park Narodowy L. p. Obiekt Lata realizacji Ilość kolek torów [szt] Instalacja kolektorów słonecznych Pow. grze w-cza [m 2 ] Moc [kw] Ilość wytw energ [MW h/rok ] Modernizacja kotłowni c.o. i c.w.u. Przed modernizacją Zapot. mocy [kw] Paliwo [Mg/rok] Po modenizacji Zapot. mocy [kw] Paliwo [Mg/rok] Mode rn. inst. c.o. Ilość punktów grze w [szt] Termo modern izacja budynku Pow. ociepl. przegr. [m 2 ] Efekt energetyczny Wskaźnik E [kwh/m 2 /rok] Przed mode rn. Po mode rn. Efekt ekologiczny Redukcja zanieczyszczeń % / Mg / rok SO 2 NO x CO 2 Pył 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 1997- węgiel drewno 97,5 71,5 100 97,5 Schronisko PTTK 1 2000-18 32,6 22,8 1,9 480 240 344 100 122 345 336 245 3,5 0,3 440 8,6 Pol. Chochołowska 2011 +en.el. 2 3 4 5 Schronisko PTTK Dol. Roztoki Schronisko PTTK Hala Ornak Schronisko PTTK Kalatówki Schronisko PTTK Dolinia Pięciu Stawów Polskich Razem: 2000-2003 2000-2002 2000-2003 2009-2010 7 12,7 9,0 0,7 120 14 25,5 18,0 1,3 125 20 35,4 25,6 2,0 442 - - - - 1997-2011 59 106,2 75,4 5,9 1292 węgiel 45 96 węgiel 80 92 koks 194 294 125 węgiel 89 96 węgiel 648 922 drewno 20 + en.el. 45 753 345 195 drewno 65 52 820 313 190 drewno 140 +en.el. energia elektr. z MEW drewno 325 + en.el. 150 1780 356 180 56 1817 322 425 5515 śr. 334 98,0 0,6 9,0 1,5 99,0 3,1 172 100 2,1 śr. 196 Mg/r 10,8 70,5 0,8 71,0 0,7 70,0 2,4 100 0,25 Mg/r 4,5 100 99 100 178 100 516 100 196 Mg/r 1429 95,5 4,2 97,0 3,1 96,5 8,8 100 3,6 Mg/r 28,3
Parki narodowe - razem L. p. Tatrzański Park Narodowy Lata realizacji 1997- -2010 Ilość kolek torów [szt] Instalacja kolektorów słonecznych Pow. grze w-cza [m 2 ] Moc [kw] Ilość wytw energ [MW h/rok ] Modernizacja kotłowni c.o. i c.w.u. Przed modernizacją Zapot. mocy [kw] Paliwo [Mg/rok] Po modenizacji Zapot. mocy [kw] Paliwo [Mg/rok] Mode rn. inst. c.o. Ilość punktów grze w [szt] Termo modern izacja budynku Pow. ociepl. przegr. [m 2 ] Efekt energetyczny Wskaźnik E [kwh/m 2 /rok] Przed mode rn. Po mode rn. Efekt ekologiczny Redukcja zanieczyszczeń % / Mg / rok SO 2 NO x CO 2 Pył 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 węgiel śr. śr. 1 59 106,2 75,4 5,9 1292 648 922 425 5515 334 196 10,8 4,5 1429 28,3 2 3 4 Pieniński Park Narodowy Gorczański Park Narodowy Babiogórski Park Narodowy 1988- -2001 2001- -2006 2008- -2009 23 31,9 29,4 2,2 245 30 54,5 38,3 2,9 362 12 21,8 15,3 1,2 110 węgiel 200 155 węgiel 230 277 węgiel 95 98 dr 325 En. el. 440 olej o 16 99 1830 drewno 198 137 1840 dr 100 E. El. 96 65 1590 Razem 124 214,4 158,4 12,2 2009 1173 1452 750 726 10775 śr. 440 śr. 393 śr. 362 śr. 382 śr. 198 3,4 2,4 394 8,0 śr. 190 3,2 4,1 507 9,2 śr. 168 1,9 0,8 240 3,6 śr. 188 19,3 11,8 2570 49,1
Zamierzenia termomodernizacja, modernizacja MEW, przebudowa kotłowni schroniska Murowaniec na Hali Gąsienicowej rozwiązanie problemu dostępu do energii elektrycznej schroniska na Hali Ornak (kabel, MEW, fotowoltanika) budowa biologicznych oczyszczalni ścieków dla schronisk w Roztoce i na Ornaku przebudowa części sanitarnej i gastronomicznej, budowa kablowej sieci elektrycznej schroniska PTTK na Hali Kondratowej (Kalatówki Kondratowa, dług. 2,5 km). Liczymy na dalszą pomoc!
Hala Kondratowa, dziś i jutro
Prezentację przygotował dziękuję Jerzy za Kalarus uwagę