POSTANOWIENIE SĄDU REJONOWEGO W BIAŁYMSTOKU Z dnia 21 lipca 2011 roku, sygn. akt II Ns 4051/10 Przewodniczący SSR Jolanta Klimowicz - Popławska Sąd Rejonowy w Białymstoku II Wydział Cywilny po rozpoznaniu w dniu 21 lipca 2011 roku w Białymstoku na rozprawie sprawy z wniosku Alicji P. przy udziale Elżbiety W., Ewy S., Bożenny Barbary P. i Zbigniewa Wiesława P. o zniesienie współwłasności i dział spadku, postanawia: I. Ustalić, że w skład spadku po Henryku P. wchodzi prawo wieczystego użytkowania działki oznaczonej numerem geodezyjnym 1120 o powierzchni 0,0639 ha położonej w B. przy ulicy W., obręb ewidencyjny B. Nr.., jednostka ewidencyjna B..., powiat Miasto B., województwo p. wraz z prawem własności posadowionego na niej budynku mieszkalnego numer ewidencyjny 786, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Białymstoku prowadzona jest księga wieczysta Kw/BI1B/000., o wartości 428.594 zł (czterysta dwadzieścia osiem tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt cztery złote). II. Dokonać działu spadku po Henryku P. z punktu I-ego postanowienia w ten sposób, że prawo wieczystego użytkowania nieruchomości wraz z prawem własności posadowionego na niej budynku mieszkalnego opisanego szczegółowo w punkcie I- ym postanowienia przyznać Ewie S. i Elżbiecie W. w częściach równych bez spłat na rzecz Alicji P. III. Ustanowić na rzecz Alicji P. nieodpłatną dożywotnią służebność osobistą mieszkania polegającą na prawie zamieszkiwania na dolnej kondygnacji budynku mieszkalnego opisanego szczegółowo w punkcie I-ym postanowienia. IV. Ustalić, że Alicja P. poczyniła nakład na majątek spadkowy opisany szczegółowo w punkcie I-ym postanowienia w kwocie 57.105 złotych i poniosła wydatki w kwocie 10.312,71 złotych. V. Zasądzić od Ewy S. na rzecz Bożenny Barbary P. i na rzecz Zbigniewa Wiesława P. tytułem spłaty kwoty po 34.827,10 zł (trzydzieści cztery tysiące osiemset dwadzieścia siedem złotych dziesięć groszy) płatne w terminie 6 (sześciu) miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z odsetkami ustawowymi w wysokości 13 % w stosunku rocznym na wypadek uchybienia w terminie płatności.
VI. Zasądzić od Elżbiety W. na rzecz Bożenny Barbary P. i na rzecz Zbigniewa Wiesława P. tytułem spłaty kwoty po 34.827,10 zł (trzydzieści cztery tysiące osiemset dwadzieścia siedem złotych dziesięć groszy) płatne w terminie 6 (sześciu) miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z odsetkami ustawowymi w wysokości 13 % w stosunku rocznym na wypadek uchybienia w terminie płatności. VII. Zasądzić od Bożenny Barbary P. na rzecz Alicji P. tytułem dopłaty kwotę 1.933,63 zł (jeden tysiąc dziewięćset trzydzieści trzy złote sześćdziesiąt trzy grosze) płatną w terminie 6 (sześciu) miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z odsetkami ustawowymi w wysokości 13 % w stosunku rocznym na wypadek uchybienia w terminie płatności. VIII. Zasądzić od Zbigniewa Wiesława P. na rzecz Alicji P. tytułem dopłaty kwotę 1.933,63 zł (jeden tysiąc dziewięćset trzydzieści trzy złote sześćdziesiąt trzy grosze) płatną w terminie 6 (sześciu) miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z odsetkami ustawowymi w wysokości 13 % w stosunku rocznym na wypadek uchybienia w terminie płatności. IX. Oddalić wniosek o zniesienie współwłasności. X. Wydatki w sprawie ustalić na kwotę 1175,63 złotych, zaś opłatę sądową w sprawie ustalić na kwotę 1.000 złotych i uznać za uiszczoną w kwocie 200 złotych przez wnioskodawczynię Alicję P. XI. Nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Rejonowego w Białymstoku) od Alicji P. kwotę 293,90 złotych, zaś od Elżbiety W., Ewy S., Bożenny Barbary P., Zbigniewa Wiesława P. kwoty po 407,93 złotych tytułem brakujących kosztów sądowych w sprawie; pozostałe koszty sądowe przejąć na rzecz Skarbu Państwa. XII. Stwierdzić, że zainteresowani we własnym zakresie ponoszą pozostałe koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. UZASADNIENIE Wnioskodawczyni Alicja P. po ostatecznym sprecyzowaniu stanowiska wniosła o dokonanie działu spadku po Henryku P. i zniesienie współwłasności z tytułu nieformalnego związku wnioskodawczyni i Henryka P.. Podała, iż w skład spadku wchodzi użytkowanie wieczyste nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym 1120 położonej w B. przy ul. O., zabudowanej budynkiem mieszkalnym. Wskazała, że wyczerpuje ono całość majątku spadkowego. Wniosła nadto
o rozliczenie nakładów poniesionych przez nią w związku ze wzniesieniem budynku mieszkalnego na wskazanej nieruchomości. Ponadto domagała się rozliczenia poniesionych wydatków i nakładów poczynionych na spadkowej nieruchomości już po dacie otwarcia spadku. Wniosła o przyznanie prawa użytkowania wieczystego wraz z prawem własności posadowionego na niej budynku na rzecz Ewy S. i Elżbiety W. ze spłatami na rzecz Bożenny Barbary P. i Zbigniewa Wiesława P. i ustanowieniem na jej rzecz osobistej dożywotniej nieodpłatnej służebności mieszkania w dolnej kondygnacji budynku. Zrzekła się spłaty na swoją rzecz.. Wniosła też o rozłożenie spłat na raty. Uczestniczki postępowania Elżbieta W. i Ewa S. poparły stanowisko wnioskodawczyni. Uczestniczka Bożenna Barbara P. co do zasady przychyliła się do wniosku. Podniosła, że budynek mieszkalny posadowiony na działce objętej użytkowaniem wieczystym został wzniesiony ze środków Henryka P.. Zakwestionowała nakłady poczynione przez wnioskodawczynię po dacie otwarcia spadku. Przychyliła się do sposobu działu spadku. Uczestnik postępowania Zbigniew Wiesław P. zajął stanowisko zbieżne z Bożenną Barbarą P. Sąd ustalił, co następuje: Henryk P. zmarł w dniu 30 lipca 1991 roku (odpis skrócony aktu zgonu). Spadek po nim na mocy ustawy nabyli: żona Alicja P. w 1/4 części oraz dzieci: córka Elżbieta W., córka Ewa S., córka Bożenna Barbara P. i syn Zbigniew Wiesław P. po 3/16 części każde z nich (postanowienie Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 09 października 2009 roku w sprawie II Ns..). Aktem notarialnym z dnia 10 kwietnia 1979 roku przedstawiciel Skarbu Państwa oddał Henrykowi P. w użytkowanie wieczyste działkę oznaczoną numerem geodezyjnym 353, położoną w B. przy ul. O.(umowa).W wyniku odnowienia ewidencji gruntów B. działce nadano nowy numer geodezyjny 1120. W latach 1980 1981 roku wskazana nieruchomość została zabudowana budynkiem mieszkalnym (okoliczność bezsporna, wypis z rejestru gruntów). Po śmierci Henryka P. na nieruchomości zamieszkiwała Alicja P. Czyniła nakłady na nieruchomości (zeznania Henryka G., zeznania Barbary K.). Dokonała wymiany stolarki okiennej i drzwiowej, wymiany instalacji CO i wymiany instalacji w kotłowni, a także remontu
parteru (rachunki, faktury VAT.) Wartość tych nakładów wyniosła łącznie 57.105 złotych (opinia biegłego). Alicja P. po dacie śmierci wnioskodawcy poniosła też wydatki z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości i z tytułu podatku od nieruchomości na łączną kwotę 10.312,71 złotych (rachunki). Sąd zważył, co następuje: Zgodnie z art. 924 kc otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy i właśnie z tą chwilą spadkobierca nabywa spadek (art. 925 kc). Stosownie do art. 684 kpc skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd, zaś skład spadku określa się na chwilę otwarcia spadku. W uchwale z dnia 27 września 1974r. (III CZP 58/74, OSNC z 1975r. Nr 6, poz. 90) Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, iż w dziale spadku na podstawie art. 1035 i nast. kc stan spadku ustala się według otwarcia spadku, jego zaś wartość - według cen z chwili dokonania działu. Stosownie do dyspozycji art. 686 kpc w postępowaniu działowym sąd rozstrzyga także o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych. W niniejszej sprawie skład spadku po zmarłym Henryku P. nie budził wątpliwości. Okoliczność ta była niesporna strony zgodnie podawały, iż umowa użytkowania wieczystego nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym 1120 położonej w B. przy ul. O. została zawarta po rozwiązaniu związku małżeńskiego Henryka P. z Aliną P. w 1978 roku, a przed zawarciem związku małżeńskiego z Alicją P. w 1986 roku. Potwierdza to złożona do akt umowa oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Wpis użytkowania wieczystego do księgi wieczystej nastąpił w dniu 11 czerwca 1979 roku (akta księgi wieczystej Kw/BI1B/000..). Niewątpliwie zatem prawo użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiło majątek osobisty Henryka P. Osią sporu w niniejszym postępowaniu była natomiast kwestia wzniesienia na wskazanej wyżej działce budynku mieszkalnego. Wprawdzie nie budziło wątpliwości, że budynek ten został wzniesiony w całości jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego przez Henryka P. i Alicję P., jednakże sporne pozostawało, z jakiego źródła pochodziły środki, z których sfinansowano budowę. W tym przedmiocie strony prezentowały krańcowo odmienne stanowiska. Tak bowiem wnioskodawczyni podała ostatecznie, że sfinansowała
budowę w całości ze swoich środków. Natomiast uczestnicy postępowania - Bożenna Barbara P. i syn Zbigniew Wiesław P. twierdzili, że udział finansowy w budowie domu ich ojca Henryka P. był daleko większy niż wnioskodawczyni. Kwestionowali stanowisko Alicji P. Poddając ocenie żądanie wnioskodawczyni, Sąd uznał, że w tym przedmiocie materiał dowodowy zaoferowany przez nią w toku postępowania nie pozwalał na poczynienie stosownych ustaleń. Podkreślenia wymaga, że wskazane roszczenie ma w istocie obligacyjny charakter. Jak wskazał Sąd Najwyższy rozstrzygnięcie o roszczeniach określonych w art. 686 kpc, pozostających w związku z przeprowadzanym działem, nie należą do zakresu podejmowanych z urzędu przez sąd w postępowaniu o dział spadku (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 1970 r., III CRN 527/69, OSNCP 1970, nr 9, poz. 164 i uzasadnienie uchwały SN z dnia 13 lutego 1970 r., III CZP 97/69, OSPiKA 1971, z. 9, poz. 167). W związku z tym wnioskodawczyni winna wykazać się w tym względzie większą aktywnością, zwłaszcza że w toku postępowania była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika. Przede wszystkim winna dokładnie określić swoje żądanie, wskazać jakie środki i w jakiej kwocie zostały przeznaczone z jej majątku na powiększenie majątku Henryka P. Powinna też wskazać, jaki konkretnie ekwiwalent (składnik majątku) został za nie uzyskany. Tylko taki bowiem sposób sprecyzowania żądania w przedmiocie nakładów pozwala na ustalenie ich wartości i rozliczenie. Obowiązkom tym w ocenie Sądu wnioskodawczyni nie sprostała. Przede wszystkim z wyjaśnień informacyjnych Alicji P., wbrew zajętemu ostatecznie stanowisku co do źródła finansowania budowy domu, wynika, że budowa ta nie była opłacana wyłącznie z jej środków pieniężnych. Wnioskodawczyni podała bowiem, że sfinansowała materiały budowlane, a za wykończenie domu płacił Henryk P., który zaciągnął kredyt hipoteczny na budowę domu. Wskazała że dom był wzniesiony wyłącznie staraniem moim i Henryka P.. Wyjaśniła, że sprzedała ciągnik rolniczy, dwa samochody osobowe Wartburga i Zastawę i gotówkę przeznaczyła na rozpoczęcie budowy domu. Okoliczność posiadania przez Alicję P. oszczędności uzyskanych ze spieniężenia składników posiadanych z tytułu udziału w majątku wspólnym zgromadzonym w ramach poprzedniego związku małżeńskiego potwierdzili słuchani w sprawie świadkowie Wiesław G. i Barbara K. oraz uczestniczka postępowania Ewa S., która z uwagi na młody wiek, wiedzę na ten temat uzyskała bezpośrednio od wnioskodawczyni. Należy jednak podkreślić, że wnioskodawczyni nie sprecyzowała ostatecznie wysokości kwot spożytkowanych na budowę ani nie określiła, jakie prace zostały za nie sfinansowane. Powyższe nie wynika też z zeznań powołanych przez nią świadków, którzy w sposób ogólnikowy wskazywali, że Alicja P.
współfinansowała budowę domu. Powyższe okoliczności uniemożliwiły podanie twierdzeń wnioskodawczyni merytorycznej ocenie. W sytuacji kwestionowania jej stanowiska przez uczestników postępowania i przedstawiania na omawianą okoliczność dowodów przeciwnych nie pozwoliło to na uznanie jej twierdzeń. Nie można też tracić z pola widzenia, że w tej kwestii Sąd zakreślał pełnomocnikowi wnioskodawczyni 14-dniowy termin do sprecyzowania stanowiska i dokładnego określenia rodzaju i rozmiarów nakładów poczynionych przez Alicję P. na majątek spadkowy. W tym terminie wpłynęło do akt sprawy jedynie pismo precyzujące nakłady poniesione po śmierci spadkodawcy. Natomiast w przedmiocie nakładów czynionych na nieruchomość w latach osiemdziesiątych na etapie budowy domu wnioskodawczyni nie wykazała wymaganej staranności wskazując ogólnikowo, że..działka stanowiąca użytkowanie wieczyste Henryka P., została zabudowana domem mieszkalnym przy dominującym wysiłku finansowym, staraniom i nakładach sił wnioskodawczyni, w trakcie trwania nieformalnego związku... Z drugiej strony ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że środki na finansowanie budowy przeznaczał też Henryk P. Wynika to zarówno z cytowanych wyżej wyjaśnień samej wnioskodawczyni, uczestników postępowania Bożenny Barbary P. i Zbigniewa Wiesława P., jak też z zeznań świadków Jerzego Ł., Zygfryda P., Zofii P., Aliny P. Powołani świadkowie wskazali na okoliczność uzyskania przez spadkodawcę spłaty z majątku po rodzicach od Zygfryda P. w kwocie 100.000 złotych, co potwierdza złożona do akt kopia pokwitowania odbioru przez Henryka P. tej kwoty. Z zeznań świadków Zygfryda P., Zofii P. wynika ponadto, że na budowę spadkodawcy zostało przekazane drzewo od Zygfryda P., a pomocy finansowej Henrykowi P. udzielała też jego matka i siostra, które przekazywały mu swoje emerytury. W okresie budowy Henryk P. zaciągał też pożyczki hipoteczne na kwotę 400.000 złotych i 195.000 złotych (kopie zawiadomień, akta księgi wieczystej Kw/BI1B/000 ). Z zeznań wszystkich powołanych świadków wynika ponadto, że za środki uzyskane od Zygfryda P. spadkodawca wylał fundamenty budynku i zakupił materiały budowlane. Przytoczone wyżej dowody nie pozwalały na uwzględnienie stanowiska wnioskodawczyni, wskazującego że budowa była sfinansowana w całości z jej środków. Reasumując tę część rozważań, wskazać trzeba, że ze względu na niesprostanie przez wnioskodawczynię ciężarowi dowodu w zakresie nakładów poczynionych na budowę domu na działce nr 1120 przed zawarciem związku małżeńskiego z Henrykiem P., nie było możliwe ich rozliczenie w ramach niniejszego postępowania.
Niezależnie od niewykazania przez wnioskodawczynię poniesienia opisanych wyżej nakładów, wskazać trzeba, że pomiędzy nią a Henrykiem P. nie mogła powstać współwłasność budynku mieszkalnego, wzniesionego na działce oddanej w użytkowanie wieczyste, o czym mowa niżej. W art. 48 kc została wypowiedziana zasada superficies solo cedit, zgodnie z którą budynki i inne urządzenia trwale związane z gruntem stanowią jego część składową, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jednym z wyjątków od tej zasady, zastrzeżonych w ustawie, jest art. 235 kc. Jak zaś wynika z 1 tego przepisu użytkownik wieczysty jest właścicielem tylko tych budynków i urządzeń znajdujących się na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do gmin bądź ich związków, które sam wzniósł albo nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste. Przy tym zastrzec trzeba, że regulacja ta jako wyjątkowa nie może być interpretowana rozszerzająco, a sam art. 235 kc, ma charakter przepisu bezwzględnie obowiązującego. Wynika stąd konsekwencja, że prawo użytkowania wieczystego jest w stosunku do prawa własności budynków prawem nadrzędnym. Jak wskazał Sąd Najwyższy wyłącza to sytuację, w której budynek i prawo użytkowania wieczystego gruntu należałoby do różnych osób (uzasadnienie uchwały z dnia 8 lipca 1966 r. w sprawie III CZP 43/66, OSNC 1966/12/211). Związek pomiędzy własnością budynku a prawem użytkowania wieczystego jest ścisły i okoliczność, że budynek w całości lub w części wzniosła osoba trzecia, tego związku nie rozrywa. Wnioskodawczyni mogłaby ewentualnie przy spełnieniu przesłanek z art. 231 1 kc - domagać się przeniesienia na nią udziału w wieczystym użytkowaniu oraz przeniesienia własności do części budynku. Jednakże z samego faktu, że wzniosła wspólnie z wieczystym użytkownikiem dom mieszkalny, nie może zasadnie wywodzić, że stała się przez to współwłaścicielem tego domu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 1983 r., III CZP 27/83, OSNC 1984/2-3/24). Gdyby zaś przyjąć jak tego chce wnioskodawczyni że wzniesienie budynku nastąpiło w całości przez nią, to brak byłoby podstaw do stwierdzenia, że stanowił on odrębny przedmiot własności użytkownika wieczystego, a w konsekwencji wchodzi do spadku. W takiej sytuacji nie zostałoby spełniona dyspozycja art. 235 1 kc, który wyraźnie stanowi, że własność użytkownika stanowią tylko budynki i inne urządzenia przez niego wzniesione lub nabyte przy ustanawianiu prawa użytkowania wieczystego. Taka sytuacja nie zachodziła jednak w sprawie, gdyż ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że w budowie domu partycypował wieczysty użytkownik, a zatem budynek stał się jego własnością.
W świetle tego co stwierdzono wyżej Sąd oddalił wniosek o zniesienie współwłasności wobec braku w tym zakresie substratu majątkowego, warunkującego rozstrzygnięcie w tym przedmiocie. Materiał dowodowy zaoferowany przez wnioskodawczynię pozwalał natomiast na precyzyjne ustalenie nakładów poczynionych na przedmiotową nieruchomość po śmierci Henryka P. Wnioskodawczyni w piśmie z dnia 17 lutego 2011 roku wskazała, jakie nakłady i w jakim rozmiarze poniosła. Na potwierdzenie swego stanowiska przedłożyła rachunki, faktury VAT. Także słuchani w sprawie świadkowie zeznali, że Alicja P. dokonywała po śmierci męża remontów, ulepszeń (zeznania Wiesława G., zeznania Barbary K.). Zdaniem Sądu brak podstaw, by odmówić zeznaniom wskazanych świadków przymiotu wiarygodności. Pozostali zaś świadkowie i uczestnicy postępowania nie mieli natomiast wystarczającej wiedzy w omawianej kwestii, a zatem ich twierdzenia nie mogły zostać uznane za miarodajne dla rozstrzygnięcia. W świetle powyższego uzasadnione było ustalenie, że wnioskodawczyni dokonała wymiany stolarki okiennej i drzwiowej, wymiany instalacji CO i wymiany instalacji w kotłowni a także remontu parteru budynku. Powyższa argumentacja w równym stopniu odnosi się do żądania rozliczenia wydatków poniesionych przez wnioskodawczynię na majątek spadkowy w postaci opłat za wieczyste użytkowanie i z tytułu podatku od nieruchomości za okres od otwarcia spadku. Wnioskodawczyni udowodniła ich poniesienie na sumę 10.312,71 złotych i tę kwotę przyjęto do rozliczenia między spadkobiercami zgodnie z art. 1034 1 kc, który określa odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe przed działem spadku. W celu ustalenia wartości prawa użytkowania wieczystego nieruchomości objętej wnioskiem i prawa własności budynku mieszkalnego posadowionego na tej działce - według stanu na dzień otwarcia spadku i cen aktualnych - a także oszacowania wartości nakładów na wskazaną wyżej nieruchomość wskazanych przez wnioskodawczynię, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości. Biegły Michał A. - po dokonaniu oględzin nieruchomości, analizie dokumentacji i stanowisk stron - wycenił przedmiotowe prawo użytkowania wieczystego nieruchomości wg. stanu na datę otwarcia spadku na kwotę 371.489 złotych, w tym wartość nieruchomości gruntowej 142.152 złotych, a budynek 229.337 złotych. Natomiast nakłady oszacował na kwotę 57.105 złotych. Doręczając stronom odpisy opinii biegłego, zakreślono im jednocześnie 14 - dniowy termin do składania zastrzeżeń do opinii. We wskazanym terminie strony nie wniosły do
opinii żadnych zastrzeżeń. Także Sąd nie dostrzegł żadnych niedostatków tej opinii wobec czego uznał, że zasługuje na uwzględnienie w całości. Sąd w pełni podzielił stanowisko biegłego, uznając że wycena jest rzetelna, fachowa i została dokonana przy zastosowaniu miarodajnych metod, przy uwzględnieniu wszelkich istotnych okoliczności. Biegły precyzyjnie wyjaśnił swoje stanowisko i przyjęte metody wyliczeń. Z tych względów Sąd uczynił opinię biegłego Michała A. podstawą swych ustaleń. Przechodząc do analizy kwestii sposobu działu spadku, wskazać trzeba, że zgodnie z art. 1035 kc do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące współwłasności w częściach ułamkowych, a w szczególności art. 210 i n. kc. Odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących zniesienia współwłasności uzasadnione jest specyfiką postępowania o dział spadku i odnosi się głównie do zastosowania określonego sposobu zniesienia współwłasności zgodnie z przewidzianą prawem hierarchią sposobów jej zniesienia. Pierwszeństwo ma dokonanie podziału w oparciu o zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, jeżeli nie sprzeciwia się prawu, zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych. W przypadku braku podstaw do zniesienia współwłasności na skutek zgodnego wniosku współwłaścicieli w grę wchodzą inne sposoby podziału stosowane przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy (art. 622 kpc, art. 623 kpc). Zgodnie z art. 211 kc każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Natomiast zgodnie z art. 212 2 kc rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia (art. 212 3 kc). W rozpatrywanej sprawie sposób działu spadku był niesporny. Strony od początku postępowania zgodnie wniosły o przyznanie prawa użytkowania wieczystego wraz z prawem własności posadowionego na niej budynku na rzecz Ewy S. i Elżbiety W. ze spłatami na rzecz Bożenny Barbary P. i Zbigniewa Wiesława P. Wnioskodawczyni oczekiwała ustanowienia na jej rzecz jedynie osobistej służebności mieszkania. Sąd uznał, że to stanowisko zasługiwało
na uwzględnienie. Alicja P. wnosiła o przyznanie majątku spadkowego córkom i Sąd nie znalazł podstaw, by nie uczynić zadość jej żądaniu. Jej potrzeby mieszkaniowe w należytym stopniu zabezpieczy ustanowiona nieodpłatna dożywotnia służebność osobista polegająca na prawie zamieszkiwania na dolnej kondygnacji budynku. Natomiast Bożenna Barbara P. i Zbigniew Wiesław P. nie są związani z przedmiotową nieruchomością, zlokalizowali swe centra życiowe w innych miejscach. Nie byli zresztą zainteresowani uzyskaniem majątku w naturze, a oczekiwali jedynie spłaty stosownej do ich udziałów w spadku po Henryku P. Zatem przyjęty sposób podziału zaspokoi ich interesy. W związku z przyznaniem całości majątku Ewie S. i Elżbiecie W. pozostałym uczestnikom należały się stosowne spłaty, obliczone przy uwzględnieniu udziałów w majątku spadkowym. Wysokość spłaty należnej Bożennie Barbarze P. i Zbigniewowi Wiesławowi P. wyniosła po 69.654,20 złotych obliczona jako udział w 3/16 części w majątku spadkowym o wartości 371.489 złotych. Od każdej z uczestniczek Ewy S. i Elżbiety W. Sąd zasądził zatem na ich rzecz kwoty po 34.827,10 złotych. Natomiast Alicja P. zrzekła się spłaty. Biorąc pod uwagę wysokość dochodów osiąganych przez uczestniczki postępowania, a także mając na uwadze kwotę należności oraz sytuację życiową uczestników postępowania uprawnionych do spłaty, Sąd uznał, iż nie zasługuje na uwzględnienie wniosek o rozłożenie płatności na raty. Sąd odroczył płatność na okres 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, uznając, że będzie on wystarczający na pozyskanie niezbędnych środków. Zauważyć należy, iż uczestniczki mają stałe źródło dochodu, pracują za granicą. Na mocy postanowienia w niniejszej sprawie uzyskają też istotne przysporzenie majątkowe. Trzeba też mieć na względzie, że spłata jako ekwiwalent majątku ma znaczenie o tyle o ile jest uiszczana jednorazowo i w nieodległym terminie. Ponadto wskazać trzeba, iż postępowanie w niniejszej sprawie toczyło się blisko 12 miesięcy. W tym czasie uczestniczki konsekwentnie domagały się przyznania własności nieruchomości na swoją rzecz ze stosowną spłatą na rzecz Bożenny Barbary P. i Zbigniewa Wiesława P. Winny liczyć się zatem z ciężarem finansowym stąd płynącym. Reasumując, zdaniem Sądu w zakreślonym terminie Elżbieta W. i Ewa S. będą w stanie uiścić dopłatę na wskazanych wyżej warunkach i wygospodarować środki na uregulowanie należności wobec uczestników. Na wypadek uchybienia terminowi płatności Sąd orzekł o odsetkach ustawowych.
O należności Bożenny Barbary P. i Zbigniewa Wiesława P. wobec wnioskodawczyni z tytułu długów spadkowych Sąd orzekł na podstawie art. 1034 1 kc, zgodnie z którym spadkobierca może żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości udziałów. W związku z tym zasądzono na rzecz Alicji P. kwoty po 1.933,63 złotych (3/16 x 10.312,71 złotych) płatne w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia z odsetkami ustawowymi w razie uchybienia terminowi płatności. Sąd uznał za zasadne powiązanie terminu płatności z terminem uzyskania przez uczestników spłaty z majątku spadkowego. Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł o całości na podstawie art. 1034 1 kc, art. 686 kpc, art. 1035 kc w zw. z art. 210 kc, art. 211 kc, art. 212 1, 2 3 kc w zw. z art. 688 kpc. W sprawach o dział spadku wszyscy uczestnicy są zainteresowani rozstrzygnięciem w sprawie, wobec czego powinni w odpowiedniej części partycypować w całości kosztów postępowania w sprawie. Opłatę sądową w sprawie Sąd ustalił na kwotę 1000 złotych na podstawie art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Została ona uiszczona przez wnioskodawczynię do kwoty 200 złotych. Natomiast wydatki w niniejszej sprawie wyniosły 1.175,63 złotych. Dlatego też Sąd nakazał pobrać od Alicji P. kwotę 293,90 złotych (1/4 z 1.175,63 złotych), a od pozostałych uczestników kwoty po 407,93 złotych (3/16 z 2.175,63 złotych). Pozostałe koszty sądowe tj. część opłaty od uiszczenia której wnioskodawczyni była zwolniona Sąd przejął na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2010 Nr 90 poz. 594). O pozostałych kosztach postępowania orzeczono na mocy art. 520 1 kpc zgodnie z zasadą ponoszenia przez każdego uczestnika kosztów postępowania związanych z jego udziałem w sprawie.