MATURA USTNA Z JĘZYKA POLSKIEGO

1 LI LO im. Tadeusza Kościuszki ul. Kadrowa 5/15 w Warszawie MATURA USTNA Z JĘZYKA POLSKIEGO MATERIAŁY POMOCNICZE: SPORZĄDZANIE OPISÓW BIBLIOGRAFICZNYCH I BIBLIOGRAFII ZAŁĄCZNIKOWEJ DO PREZENTACJI MATURALNEJ Z JĘZYKA POLSKIEGO ZEBRAŁA I OPRACOWAŁA NA PODSTAWIE DOSTĘPNEJ LITERATURY GRAśYNA SZYMCZYK ( nauczyciel bibliotekarz) Warszawa, dnia 15.01.2010.

MATURA USTNA Z JĘZYKA POLSKIEGO. 2 Sporządzanie opisów bibliograficznych i bibliografii załącznikowej. BIBLIOGRAFIA- uporządkowany wg określonych kryteriów spis dokumentów (ksiąŝek, czasopism, artykułów i inn.) z najwaŝniejszymi informacjami o kaŝdej z pozycji. Zasady sporządzania przypisów i bibliografii są znormalizowane. Określają je normy: PN-ISO 690 z lipca 2002 roku (dla ksiąŝek i czasopism) oraz PN-ISO-2 :1999 (dla dokumentów elektronicznych). Obowiązuje podawania w opisie n-ru ISBN dla ksiąŝęk i ISSN dla czasopism. Skrót ISBN pochodzi z ang.: International Standard Book Number. Informuje nas o kraju, wydawcy i ksiąŝce. Od 1 stycznia 2007roku obowiązuje 13-cyfrowy numer ISBN. Aktualny numer poprzedzony prefiksem 978 jest identyczny z uŝywanym w kodzie paskowym. BIBLIOGRAFIA ZAŁĄCZNIKOWA: Wykaz skróconych opisów bibliograficznych dokumentów, na które powołuje się autor pracy (cytowanych lub tylko związanych z tematem) ukazując swój warsztat naukowy pracy oraz znajomość tematyki. W bibliografii załącznikowej do prezentacji obowiązuje podział na: literaturę podmiotu i przedmiotu. Bibliografię załącznikową umieszcza się na końcu pracy!!! Ze względu na stosunkowo niewielką liczbę dokumentów w Waszych pracach zaleca się szeregowanie dokumentów w porządku alfabetycznym według nazwisk autorów w obrębie poszczególnych grup. JeŜeli opis dokumentu rozpoczyna się od tytułu, przy szeregowaniu alfabetycznym uwzględniamy tytuł. UWAGA!!! Dobrze zastanów się nad właściwym doborem dokumentów do bibliografii. UKŁAD BIBLIOGRAFII: Literatura podmiotu (omawiane i poddawane analizie w Waszej pracy dzieła literackie, dzieła sztuki, fragmenty muzyczne, fotografie, plakat, film i inne). 2. Literatura przedmiotu wykorzystane przez Was opracowania ogólne (np. słowniki, encyklopedie itp.) oraz szczegółowe (ksiąŝki, artykuły, dokumenty elektroniczne itp), czyli wszystkie publikacje, które posłuŝyły nam do opracowania tematu. 3. Materiały pomocnicze to: fragmenty filmów, obrazy, muzyka itp. Mogą one posłuŝyć do uatrakcyjnienia Twojej prezentacji. Np.: Temat: Przedstaw romantyczną koncepcję miłości. Porównaj autentyczne uczucia twórców oraz bohaterów ich utworów. Literatura podmiotu: Literatura przedmiotu: Materiały pomocnicze: Cierpienia młodego Wertera, Śluby panieńskie - opracowanie Lawa film T. Konwickiego Śluby panieńskie Leksykon wątków miłosnych Sonaty muzyka F. Chopina Nie- boska komedia Słownik motywów literackich Ogród miłości obraz Chmielowski A. Dziady Mickiewicz słowo i czyn List A. Mickiewicza do Marii Puttkamerowej Miłość romantyczna

3 OGÓLNE ZASADY SPORZĄDZANIA OPISÓW BIBLIOGRAFICZNYCH DOKUMENTÓW PIŚMIENNICZYCH I DOKUMENTÓW ELEKTRONICZNYCH ZAPAMIĘTAJ!!! Zanim dokonasz opisu bibliograficznego dokumentu, dokładnie rozpoznaj rodzaj dokumentu np.:czy jest to ksiąŝka, czasopismo, czy dokument elektroniczny, audiowizualny, ikonograficzny itd. Dane do opisu przejmujemy z karty tytułowej ksiąŝki czy czasopisma. Brak karty tytułowej, obliguje do korzystania z danych z okładki, opakowania, nagłówka mikrofiszy, itp. Dla dokumentów elektronicznych informacje pobieramy z ekranu lub z dokumentacji towarzyszącej. Autor element obowiązkowy! Nazwisko autora piszemy wielkimi literami, a po nazwisku zamieszczamy imię. MoŜna skracać imiona autora do pierwszej litery (jeŝeli nie utrudni to identyfikacji osoby). Pomijamy informacje o jego stopniach naukowych i funkcjach. Skracamy równieŝ wyrazy takie jak: wybrał - wyb., opracował - oprac., redaktor - red., recenzent- rec. Stosujemy skróty: TenŜe- ten sam autor, TaŜ- ta sama autorka. JeŜeli autorów jest dwóch lub trzech podajemy tego, który został wyróŝniony. Brak wyróŝnienia - podajemy nazwiska i imiona wszystkich autorów oddzielając je od siebie przecinkiem. JeŜeli autorów jest więcej niŝ trzech- podajemy nazwisko tylko pierwszego autora, a pominiętych autorów oznaczamy skrótem,, i in. JeŜeli jest to praca zbiorowa i redaktor jest wyraźnie wskazany traktujemy go jak autora z zaznaczeniem przy nazwisku ( red. nauk.) jeŝeli redaktor nie jest wyraźnie wskazany lub autor jest nieznany opis zaczynamy od tytułu. Praca zbiorowa to wydawnictwo zwarte (ksiąŝka) jedno- lub wielotomowe, zawierające odrębne rozprawy (rozdziały) róŝnych autorów (więcej niŝ trzech), objęte wspólnym tytułem. Praca autorska to wydawnictwo zwarte (ksiąŝka) jedno- lub wielotomowe zawierająca artykuły, rozdziały tego samego autora/autorów. Tytuł- element obowiązkowy! Dzieło ma więcej niŝ jeden tytuł- podajemy ten który został wyróŝniony. Brak wyróŝnień- podajemy ten, który wystepuje jako pierwszy. Długi tytuł moŝna skracać,a wyrazy pominięte zaznaczamy wielokropkiem (...). Tytułu ksiąŝki nie bieŝemy w cudzysłów, natomiast tytuł czasopisma tak. Tytuł ksiąŝki wyróŝnia się pogrubieniem, a rozdziału, artykułu w ksiąŝce lub czasopiśmie wyróŝnia się kursywą. Typ nośnika- element obowiązkowy tylko dla dokumentów elektronicznych Podajemy go w nawiasach kwadratowych [CD-ROM], [online], [taśma magnetyczna],[dyskietka]. Wydanie element obowiązkowy! Wydanie pierwsze lub brak informacji o wydaniu ten element opisu pomijamy. Informację o zmianach dokonanych w wydaniu naleŝy skrócić: Wyd. 5. popr. uzup. zmien. skr. rozsz. przejrz. Numery wydania zapisujemy cyframi arabskimi. Pozycje wielotomowe obowiązuje oznaczenie. Pozycję wielotomową oznaczamy odpowiednio: tom 1 lub część 3. W wydawnictwie ciągłym (czasopiśmie) oznaczamy zeszyt /data i numer/

4 Miejsce wydania i nazwa wydawcy elementy obowiązkowe tylko dla dokumentów elektronicznych!!! JeŜeli podajemy miejsca wydania i nazwę wydawcy to naleŝy stosować tę formę opisu konsekwentnie we wszystkich opisach bibliograficznych. Podając nazwę wydawcy, uŝyj skrótu np.: PIW ( Państwowy Instytut Wydawniczy). Brak miejsca wydania oznaczamy: [ b.m.]. Rok wydania element obowiązkowy Brak ustalonej daty wydania- podaje się datę copyright lub datę druku. Nie moŝna ustalić roku wydania i brak jest jakiekolwiek informacji - oznaczamy [ b.r.]. Data aktualizacji- element obowiązkowy- tylko dla dokumentów elektronicznych Podaje się ją po dacie wydania np.: aktualizacja 22 marca 2003r. Data dostępu- element obowiązkowy tylko dla dokumentów elektronicznych dostępnych online Podaje się ją w nawiasach kwadratowych po dacie aktualizacji lub dacie wydaia kiedy brak aktualizacji [dostęp: 12 wrzesnia 1998]. Elementami obowiązkowymi dla dokumentów piśmienniczych i dokumentów elektronicznych przy opisie artykułu, fragmentu lub rozdziału są: numer strony, numer i tytuł rozdziału, numer ekranu, akapitu lub wiersza, numr strony kasety lub płyty, kolejność utworu na kasecie lub płycie itp. W przypadku dokumentów nieelektronicznych podaje się ją na końcu opisu. JeŜeli zamieszczone przez Ciebie w bibliografii dzieło literackie znajduje się w kanonie lektur, to nie podajemy numeru stron, musisz je znać w całości. Warunki dostępu- element obowiązkowy- tylko dla dokumentów elektronicznych dostępnych online np.: Dostępny w Word Wide Web:http://www.biurose.sejm.gov.pl/teksty.htm. np.: Dostępny w Interneie:<http://ksiegarnia.pwn.pl/2024_pozycja.html. ISBN i ISSN- element obowiązkowy Numer ISBN podaje się w oryginalnej formie. Podawanie ISBN- u obowiązuje w opisie całości dokumentów, np. ksiąŝek. Nie zamieszczamy ISBN-u w opisach: części, fragmentu, rozdziałów lub artykułu w ksiąŝce. Nie zamieszczamy numeru ISSN w opisie artykułu z czasopisma, wywiadzie, recenzji. Dla dokumentów elektronicznych numer ISBN jest obowiązkowym elementem opisu bibliograficznego (części, fragmentu, rozdziałów lub artykułu w ksiąŝce). Brak numeru ISBN - pomijamy ten element opisu. UWAGA STOSUJEMY SKRÓTY!!! Skracamy numer czasopisma ( nr 25). Obowiązuje umieszczenie tego elementu w opisie artykułu w czasopiśmie. Skracamy numer strony (s. 34-56). Przy opisach fragmenu ksiąŝki, artykułu w ksiąŝce lub czasopiśmie obowiązuje oznaczenie strony. UWAGA INTERPUNKCJA!!! KaŜdy element opisu bibliograficznego oddzielamy przyjętym znakiem interpunkcyjnym. Dla uniknięcia ewentualnych pomyłek, najłatwiejszym sposobem jest stosowanie przecinka, jako znaku oddzielającego kaŝdy element opisu.

Opis bibliograficzny kończymy kropką. 5 Stosuj konsekwentnie w całej bibliografii raz przyjętą interpunkcję i sposób zapisu!!!. TYPY DOKUMENTÓW WEDŁUG FORMY ZAPISU TREŚCI DOKUMENT: zapisana informacja, którą moŝna traktować jako całość w procesie dokumentacji bez względu na jej postać i cechy. PIŚMIENNICZE ELEKTRONICZNE Wydawnictwa zwarte (ksiąŝki) Wydawnictwa ciągłe (czasopisa,gazety,prace) zbiorowenwydawane jako wydawnictwa ciągłe itp.) Dokumenty niepublikowane (prace licencjacie,magisterskie, doktorskie itp.) Wydawnictwa prawne ( rozporządzenia,ustawy itp.) Wydawnictwa normalizacyjne ( normy) DOSTĘPNE W INTERNECIE: Wydawnictwa zwarte(ksiąŝki) Wydawnictwa ciągłe(czasopisa,gazety,prace) Inne wydawnictwa ( np.: portale) AUDIOWIZUALNE WIZUALNE AUDIALNE DOSTĘPNE NA CD-ROM Wydawnictwa zwarte(ksiąŝki) Wydawnictwa ciągłe(czasopisa,gazety,prace) OGLĄDOWO SŁUCHOWE Filmy profesjonalne, opublikowane Filmy amatorskie Przeźrocza i mikroformy OGLĄDOWE DŹWIĘKOWE Nagrania dźwiękowe IKONOGRAFICZNE Ilustracje, obrazy, ryciny, reprodukcje KARTOGRAFICZNE Mapy, plany, atlasy GRAFICZNE Nuty UWAGA!!! Dokumenty piśmiennicze, audiowizualne, audialne, ikonograficzne, kartograficzne i graficzne w formie cyfrowej zaliczane są do dokumentów elektronicznych.

6 PRZYKŁADY SKRÓCONYCH OPISÓW BIBLIOGRAFICZNYCH DOKUMENTÓW PIŚMIENNICZYCH Elementy obowiązkowe zapisane są pogrubioną czcionką, elementy nieobowiązkowe kursywą. KSIĄśKI JEDNOTOMOWE PRACE AUTORSKIE OPIS KSIĄśKI JAKO CAŁOŚĆ (praca autorska) AUTOR/ AUTORZY( nazwisko i imię), TYTUŁ KSIĄśKI,WYDANIE, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, ISBN. SZEKSPIR W., Hamlet, Wyd. 3 popr., [b.r], ISBN 83-7327-023-X. PRUS B., Lalka, 2007, ISBN 978-83-7327-186-9. OPIS ARTYKUŁU W KSIĄśCE (praca autorska) UWAGA!!! ARTYKUŁ: niezaleŝny tekst stanowiący część publikacji. MoŜe występować w pracy autorskiej, w pracy zbiorowej oraz czasopiśmie. Artykułem moŝe być pojedynczy wiersz w zbiorze, opowiadanie w wyborze opowiadań, nowele w wyborze nowel, wstęp ( posłowie), czy artykuł w czasopiśmie. Ilustracja ( reprodukcja obrazu, ilustracja rzeźby, dzieła archip.. itp.:,) w ksiąŝce traktujemy jak opis artykułu w ksiąŝce patrz dokumenty ikonograficzne. AUTOR/ AUTORZY artykułu, TYTUŁ artykułu, [W:] opis dokumentu macierzystego AUTOR/ AUTORZY, TYTUŁ, WYDANIE, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, numery stron SINGEL I., Klatka dla szatana [W:] TenŜe, Późna miłość, 1993, s. 135-141. DRAWICZ A., Wstęp [W:] Bułhakow M., Mistrz i Małgorzata, Wyd.15,1990, s.4. NORWID C., Promethidion [W:] TenŜe, Pisma wybrane, Wyd. 3 zmien., 1968, s. 277-279. PRUS B., Kamizelka [W:] TenŜe, Wybór nowel, 2007, s. 67-73. OPIS ROZDZIAŁU LUB FRAGMENTU W KSIĄśCE (praca autorska) UWAGA!!! FRAGMENT: część ksiąŝki lub dokumentu elektronicznego, która wymaga kontekstu dokumentu macierzystego i nie moŝe występować samodzielnie. AUTOR/ AUTORZY, TYTUŁ,WYDANIE, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, numer rozdziału lub fragmentu, tytuł rozdziału lub fragmentu, numery stron.

7 ŁUBIEŃSKI T., M jak Mickiewicz,1998, Rozdział XXII, Bracia i siostry, s. 216-234. 1. Jeśli redaktor jest współtwórcą ale nie jest wyraźnie wskazany. KSIĄśKI JEDNOTOMOWE PRACE ZBIOROWE OPIS KSIĄśKI JAKO CAŁOŚĆ (praca zbiorowa TYTUŁ, WYDANIE, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, ISBN. Mit człowiek literatura, 1992, ISBN 83-01-10397-3. 2. Jeśli redaktor jest wyraźnie wskazany. REDAKTOR/REDAKTORZY, TYTUŁ, WYDANIE, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, ISBN. MAJCHROWSKI Z.(red. nauk.), OWCZARSKI W( red.nauk.), Mickiewicz sen i widzenie, 2000, ISBN 83-88560-30-1. OPIS ARTYKUŁU W KSIĄśCE (praca zbiorowa) ARTYKUŁ: niezaleŝny tekst stanowiący część publikacji. MoŜe występować w pracy autorskiej, w pracy zbiorowej oraz czasopiśmie. Artykułem moŝe być pojedynczy wierz w zbiorze, opowiadanie w wyborze opowiadań, nowele w wyborze nowel, wstęp ( posłowie), ilustracja ( reprodukcja obrazu, ilustracja rzeźby, dzieła archip.. itp.:, czy artykuł w czasopiśmie. AUTOR/AUTORZY artykułu, TYTU [W:] opis dokumentu macierzystego REDAKTOR/REDAKTORZY, TYTUŁ, WYDANIE, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, numery stron. PAWLIK- ŚWIETLIKOWSKA J., Sen i widzenie w korespondencji Adama Mickiewicza [W:] MAJCHROWSKI Z.(red.nauk.), OWCZAROWSKI W.(red.nauk.), Mickiewicz. Sen i widzenie. 2000,s. 127-136. SĘP - SZARZYŃSKI M., Sonet III. Do Najświętszej Panny [W:] Antologia poezji polskiej od średniowiecza do współczesności, 2007, s.138. OPIS ROZDZIAŁU LUB FRAGMETU W KSIĄśCE (praca zbiorowa) FRAGMENT: część ksiąŝki lub dokumentu elektronicznego, która wymaga kontekstu dokumentu macierzystego i nie moŝe występować samodzielnie. REDAKTOR/REDAKTORZY(jeśli są wyraźnie wskazani), TYTUŁ dokumentu macierzystego, WYDANIE, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, OZNACZENIE rozdziału lub fragmentu ksiąŝki jeśli jest, tytuł rozdziału, fragmentu, numery stron. Mit, człowiek, literatura, 1992, Rozdział III, Narcyz, s.45-69.

8 KSIĄśKI WIELOTOMOWE PRACE AUTORSKIE OPIS KSIĄśKI WIELOTOMOWEJ JAKO CAŁOŚĆ (praca autorska) AUTOR/ AUTORZY( nazwisko i imię), TYTUŁ,WYDANIE, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, ISBN całości. PRUS B., Lalka,1935. OPIS POJEDYNCZEGO TOMU KSIĄśKI WIELOTOMOWEJ (praca autorska) AUTOR/ AUTORZY całości, TYTUŁ całości,wydanie, NUMER TOMU, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA. PRUS B., Lalka, t.1, 1935. OPIS ARTYKUŁU W KSIĄśKACH WIELOTOMOWYCH (praca autorska) AUTOR/ AUTORZY artykułu, TYTUŁ artykułu [W:] opis dokumentu macierzystego AUTOR/AUTORZY, TYTUŁ, WYDANIE, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, numer tomu, strony. KRASIKI I., Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki [W:] TenŜe, Utwory wybrane, 1980, t.2, s. 73-225. OPIS ROZDZIAŁU LUB FRAGMENTU W KSIĄśKACH WIELOTOMOWYCH (praca autorska) AUTOR/ AUTORZY całości, TYTUŁ całości, WYDANIE, NUMER TOMU Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, numer rozdziału, tytuł rozdziału, strony. PRUS B., Lalka, Wyd.3, t.2, 1953, Rozdział 1, Szare dnie i krwawe godziny, s. 12-13.

9 KSIĄśKI WIELOTOMOWE PRACE ZBIOROWE Jeśli redaktor jest współtwórcą, a nie jest wyraźnie wskazany OPIS KSIĄśKI WIELOTOMOWEJ JAKO CAŁOŚĆ (praca zbiorowa) TYTUŁ,WYDANIE, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA( jeŝeli dzieła ukazywały się w róŝnych latach, podaje się datę wydania pierwszego i ostatniego tomu), ISBN całości. Dawni pisarze polscy, 2000, ISBN 83-02-07524-8. Jeśli redaktor jest wyraźnie wskazany REDAKTOR/REDAKTORZY, TYTUŁ, WYDANIE, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, ISBN całości. FLORYAN W.(red.nauk.), Dzieje literatur europejskich, 1997, ISBN 83-04-07821-8. OPIS POJEDYNCZEGO TOMU KSIĄśKI WIELOTOMOWEJ (praca zbiorowa) Jeśli redaktor jest współtwórcą, a nie jest wyraźnie wskazany TYTUŁ,WYDANIE, NUMER TOMU,Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA Dawni pisarze polscy, t.1, 2000. Jeśli redaktor jest wyraźnie wskazany REDAKTOR/REDAKTORZY, TYTUŁ, WYDANIE, NUMER TOMU, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA. FLORYAN W.(red.nauk.), Dzieje literatur europejskich, t.1, 1997.

10 OPIS ARTYKUŁU W KSIĄśCE WIELOTOMOWEJ (praca zbiorowa) AUTOR/ AUTORZY artykułu, TYTUŁ artykułu, [W:] opis dokumentu macierzystego REDAKTOR/REDAKTORZY /jeśli są wyraźnie wskazani/, TYTUŁ, WYDANIE, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, numer tomu, stron. SIUTA J., Hipnoza [W:] STRELAU J.(red.nauk.), Psychologia, [b.r.], t.2, s. 511-521. OPIS ROZDZIAŁU LUB FRAGMENTU W KSIĄśCE WIELOTOMOWEJ (praca zbiorowej) REDAKTOR/REDAKTORZY /jeśli są wyraźnie wskazani/, TYTUŁ, WYDANIE, NUMER TOMU, Miejsce wydania, Wydawca, ROK WYDANIA, numer rozdziału, tytuł fragmentu lub rozdziału, strony. STRELAU J.(red.nauk.), Psychologia, t.2., 2004, Rozdział 33.2., Spór o naturę hipnozy, s. 513. CZASOPISMA, GAZETY i inne OPIS ARTYKUŁU lub jego FRAGMENTU W CZASOPIŚMIE Ilustracja ( reprodukcja obrazu, ilustracja rzeźby, dzieła archip.. itp.:,) w czasopiśmie traktujemy jako opis artykułu w czasopiśmie patrz dokumenty ikonograficzne. AUTOR/ AUTORZY/ artykułu/, TYTUŁ( artykułu), TYTUŁ (czasopisma), WYDANIE, OZNACZENIE NUMERU ZESZYTU, STRONY atykułu lub jego fragmentu. KUBIAK Z., Mitologia Greków i Rzymian,,,Cogito, sierpień 2002 nr 15, s. 28-29. OPIS RECENZJI lub jej FRAGMENTU W CZASOPIŚMIE AUTOR/ AUTORZY/ recenzji/, TYTUŁ( recenzji), TYTUŁ (czasopisma), WYDANIE OZNACZENIE NUMERU ZESZYTU, STRONY recenzji lub jej fragmentu. JESIONOWSKA W.( rec.), Spowiedź wielkiego aktora,,, Świat ksiąŝki, 1989 nr 3, s. 37. OPIS WYWIADU lub jego FRAGMENTU W CZASOPIŚMIE NAZWISKO i IMIĘ udzielającego wywiadu, TYTUŁ( wywiadu), NAZWISKO i IMIĘ przeprowadzającego wywiad, TYTUŁ (czasopisma), WYDANIE OZNACZENIE NUMERU ZESZYTU, STRONY wywiadu lub jego fragmentu.

KIEŚLOWSKI K., Ciągle poszukuję, Rozmowę przeprowadził Węgrzyn S.,,, Polityka, 1992 nr 50, s. 12. 11 PRZYKŁADY SKRÓCONYCH OPISÓW BIBLIOGRAFICZNYCH DOKUMENTÓW ELEKTRONICZNYCH UWAGA!!! W opisie dokumentu elekronicznego obowiązkowymi elementami opisu w przeciwieństwie do opisu dokumentu piśmienniczego są równieŝ: typ nośnika, miejsce wydania i nazwa wydawcy, data aktualizacji, data dostępu ( dla dokumentów online), warunki dostępu i w kaŝdym przypadku numer ISBN. Typ nośnika elektronicznego naleŝy podawać w nawiasach kwadratowych po tytule. Zaleca się stosowanie następujących określeń lub ich odpowiedników: [online], [CD-ROM], [DVD]. Adresy internetowe naleŝy zamieszczać w całości. Opis obrazu lub innego dzieła sztuki obejrzany w Internecie traktujemy jak opis dokumentu elektronicznego. KSIĄśKI PRACE AUTORSKIE OPIS KSIĄśKI W INTERNECIE JAKO CAŁOŚĆ ( prace autorskie) AUTOR/ AUTORZY, TYTUŁ, TYP NOŚNIKA [w nawiasie kwadratowym], WYDANIE, MIEJSCE WYDANIA, WYDAWCA, ROK WYDANIA,DATA AKTUALIZACJI, DATA DOSTĘPU, WARUNKI DOSTĘPU( adres internetowy), ISBN. TUKIDYDES, Wojna peloponeska [online], Warszawa, Biblioteka Internetowa Izydor, 2003-2004[dostęp: 24 lutego 2006], Dostępny w Internecie: <http://www.biizy.com./tintrod.html>, ISBN 83-0126-630-2. OPIS ARTYKUŁU W KSIĄśCE W INTERNECIE ( prace autorskie) AUTOR/ AUTORZY( artykułu), TYTUŁ( artykułu), [W:]opis dokumentu macierzystego AUTOR/AUTORZY, TYTUŁ, TYP NOŚNIKA [w nawiasie kwadratowym], WYDANIE, MIEJSCE WYDANIA, WYDAWCA, ROK WYDANIA, DATA AKTUALIZACJI, DATA DOSTĘPU, numer części, strony ekranu,akapitu, WARUNKI DOSTĘPU( adres internetowy), ISBN. KONOPNICKA M., Mendel Gdański [W:] TaŜ. Wybór nowel [online], [b.m], Nauka i Edukacja w Scence Serwis Polski Serwis Naukowy, 2008 [dostęp: 9 lipca 2008], Dostępny w Internecie:,http://biblioteka.servis.pl/kn2.php>, ISBN 83-0246- 725 3. OPIS ROZDZIAŁU LUB FRAGMENTY W KSIĄśCE W INTERNECIE ( prace autorskie) AUTOR/ AUTORZY( dokumentu macierzystego), TYTUŁ( dokumentu macierzystego), TYP NOŚNIKA [w nawiasie kwadratowym], WYDANIE, MIEJSCE WYDANIA, WYDAWCA, ROK WYDANIA, DATA AKTUALIZACJI DATA DOSTĘPU, TYTUŁ rozdziału lub fragmentu, numer części, strony ekranu,akapitu, WARUNKI DOSTĘPU( adres internetowy), ISBN. KUMANIECKI K., Historia kultury staroŝytnej Grecji i Rzymu [online], Warszawa, Biblioteka Internetowa Izydor, 2003-2004 [dostęp: 24 lutego 2006], Ustawodawstwo Augusta, Cz.2, Dostępny w Internecie: http://www.biizy.com./hrz6/fini/glowna6.html#hr6r6, ISBN 83-0104-780-1.

12 KSIĄśKI PRACE ZBIOROWE OPIS KSIĄśKI W INTERNECIE JAKO CAŁOŚĆ ( praca zbiorowa) TYTUŁ, TYP NOŚNIKA [w nawiasie kwadratowym], WYDANIE, MIEJSCE WYDANIA, WYDAWCA, ROK WYDANIA,DATA AKTUALIZACJI, DATA DOSTĘPU, WARUNKI DOSTĘPU( adres internetowy), ISBN. Gospodarka odpadami [online], Kraków, Ogólnopolskie Towarzystwo Zagospodarowania Odpadów, 1998 [dostęp: 2 marca 2006], Dostępny w Internecie: http://www.otzo.most.org.pl/publikacje/praktyki/, ISBN 83-9032-147-2. JEŚLI REDAKTOR JEST WYRAŹNIE WSKAZANY OPIS KSIĄśKI W INTERNECIE JAKO CAŁOŚĆ ( praca zbiorowa) REDAKTOR/ REDAKTORZY, TYTUŁ, TYP NOŚNIKA [w nawiasie kwadratowym], WYDANIE, MIEJSCE WYDANIA, WYDAWCA, ROK WYDANIA, DATA AKTUALIZACJI, DATA DOSTĘPU, WARUNKI DOSTĘPU( adres internetowy), ISBN. GASPARSKI W. (red.), DIETL J.(red.), Etyka biznesu w działaniu [online], Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001 [dostęp: 2 marca 2006], Dostępny w Internecie: http://księgarnia.pwn.pl/2024_pozycja.html, ISBN 83-0113-266-3. OPIS ARTYKUŁU W KSIĄśCE W INTERNECIE ( praca zbiorowa) AUTOR/ AUTORZY artykułu, TYTUŁ artykułu [W:] opis dokumentu macierzystego REDAKTOR/REDAKTORZY jeśli są wyraźnie wskazani, TYTUŁ, TYP NOŚNIKA [w nawiasie kwadratowym], WYDANIE, MIEJSCE WYDANIA, WYDAWCA, ROK WYDANIA, DATA AKTUALIZACJI, DATA DOSTĘPU, numer części, stron, ekranu, akapitu, WARUNKI DOSTĘPU( adres internetowy), ISBN. CIEŚLIK J., Edukacja ekologiczna [W:] Gospodarka odpadami [online], Kraków, Ogólnopolskie Towarzystwo Zagospodarowania Odpadów, 1998 [dostęp: 2 marca 2006], Dostępny w Internecie: http://otzo.most.org.pl/publikacje/praktyki/zywiec-ee.htm>, ISBN.. OPIS ROZDZIAŁU LUB FRAGMENTU W KSIĄśCE W INTERNECIE ( praca zbiorowa) REDAKTOR/REDAKTORZY jeśli są wyraźnie wskazani, TYTUŁ, TYP NOŚNIKA [w nawiasie kwadratowym], WYDANIE, MIEJSCE WYDANIA, WYDAWCA, ROK WYDANIA, DATA AKTUALIZACJI, DATA DOSTĘPU, TYTUŁ fragmentu, numer części, stron, ekranu, akapitu, WARUNKI DOSTĘPU( adres internetowy), ISBN. Encyklopedia zdrowia [online], Cop. Medical Web Designer,1999, aktualizacja 04. 04. 2006 [dostep: 5 kwietnia 2006], Leczenie osteoporozy, s.10, Dostępny w Internecie: http://www.zdrowie.med.pl/osteo/osteo_10.html, ISBN

13 CZASOPISMA, GAZETY OPIS ARTYKUŁU lub ich FRAGMENTU W CZASOPIŚMIE W INTERNECIE AUTOR/ AUTORZY artykułu, TYTUŁ artykułu, TYTUŁ czasopisma, TYP NOŚNIKA [w nawiasie kwadratowym], WYDANIE, OZNACZENIE ZESZYTU data Miejsce numer, DATA AKTUALIZACJI, DATA DOSTĘPU, numer części, stron, ekranu, akapitu, WARUNKI DOSTĘPU( adres internetowy), ISSN. STANIÓW B., Internet w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych,,, Biblioteka w szkole [online], Luty 2002 nr 2, aktualizacja 24.02.2006 [dostep: 8 marca 2006], s. 1, Dostępny w Internecie: http://sukurs.edu.pl/archiwum/2002/02/internet.php>, ISSN 0867-5600. INNE DOKUMENTY ELEKTRONICZNE W INTERNECIE KOMUNIKATY ELEKTRONICZNE, np.: listy z korespondencji osobistej, informacje na stronach www, wypowiedzi pisemne z list dyskusyjnych, komunikaty z biuletynów elektronicznych, notatki z blogów itp. AUTOR/ AUTORZY komunikatu, TYTUŁ komunikatu, [W:] TYTUŁ macierzystego systemu komunikowania się, TYP NOŚNIKA [w nawiasie kwadratowym], MIEJSCE WYDANIA, WYDAWCA, ROK WYDANIA lub data wysłania wiadomości, DATA DOSTĘPU, numer części, stron, ekranu, akapitu, WARUNKI DOSTĘPU( adres internetowy). KŁOS B., Bezrobocie na wsi [W:] [online], Warszawa, Biuro Studiów ELEKTRONICZNEGO Ekspertyz,1998 [dostęp: 08 kwietnia 2007], Informacje BSE, III/98, s. 13, Dostępny ELEKTRONICZNEGO Internecie: http://biurose.sejm.gov.pl/info/index.htm>. SYSTEMY ELEKTRONICZNEGO KOMUNIKOWANIA SIĘ, np.: biuletyny elektroniczne, portale, blogi,strony WWW., listy dyskusyjne, fora dyskusyjne, komunikaty z biuletynów elektronicznych, notatki z blogów itd. TYTUŁ biuletynu, portalu TYP NOŚNIKA [w nawiasie kwadratowym], MIEJSCE WYDANIA, WYDAWCA, ROK WYDANIA, DATA AKTUALIZACJI, DATA DOSTĘPU, WARUNKI DOSTĘPU( adres internetowy). Wirtualna historia ksiąŝki i bibliotek [online], Akademia Pedagogiczna w Krakowie, aktualizacja16.12.2006 [dostep: 14 kwietnia 2007], Dostępny w Word Wide Web:<http://www.ap.krakow.pl/whk/>. DOKUMENTY SAMOISTNE AUTOR/ AUTORZY pracy, TYTUŁ pracy, TYP NOŚNIKA [w nawiasie kwadratowym], ROK WYDANIA lub data wysłania wiadomości, DATA AKTUALIZACJI DATA DOSTĘPU, WARUNKI DOSTĘPU( adres internetowy). SZULSZEWSKI G., Etyczna ekonomia w ujęciu Petera Kozłowskiego [onine], aktualizacja 23.03.2004 [dostęp: 23 marca 2006], Dostępny w Word Wibe Web: http://www.cebi.win.pl/teksty/etyczna_ekonomia.doc. FILM NA DVD ( traktujemy jak opis dokumenu elektronicznego) AUTOR/ AUTORZY filmu, TYTUŁ filmu, TYP NOŚNIKA [w nawiasie kwadratowym], WYDANIE, MIEJSCE WYDANIA, WYDAWCA, ROK WYDANIA, DATA AKTUALIZACJI, ISBN. JONES D. H. ( reŝ), Proces [DVD], Warszawa, Mediaprofit Sp. z o.o., 2006, ISBN 978-83-60174-46-3

DOKUMENTY AUDIOWIZUALNE FILM 14 UWAGA!!! FILM NA DVD ( traktujemy jak opis dokumenu elektronicznego). Przy opisie filmu obejrzanego na VHS, w kinie lubtp nie stosujemy oznaczeń nośnika lecz traktujemy jako opis dokumentu audiowizualnego. FILMY JEDNOCZĘŚCIOWE OPIS FILMU JEDNOCZĘŚCIOWEGO JAKO CAŁOŚĆ AUTOR/ AUTORZY filmu, TYTUŁ filmu, ROK RODUKCJI. WAJDA A.(reŜ.), Pan Tadeusz, 1999. OPIS FILMOWEJ SKŁADANKI JEDNOCZĘŚCIOWEJ POD WSPÓLNYM TYTUŁEM AUTOR/ AUTORZY filmu, TYTUŁ filmu, ROK RODUKCJI. PACYNA W.(reŜ.), Polska w ogniu Katyń, 2004. OPIS POEDYŃCZEGO FILMU W SKŁADANKACH JEDNOCZĘŚCIOWYCH POD WSPÓLNYM TYTUŁEM AUTOR/ AUTORZY filmu, TYTUŁ filmu, [W:] opis dokumentu macierzystego AUTOR/AUTORZY, TYTUŁ, ROK RODUKCJI, LOKALIZACJA FILMU w dokumencie macierzystym/ numer filmu lub numer kasety VHS, na której znajduje się opisany film. PACYNA W.(reŜ.), Atmosfera wojny polsko- radzieckiej 1939 [W:] TenŜe, Polska w ogniu Katyń, 2004, odc.1. FILMY WIELOCZĘŚCIOWE OPIS FILMU WIELOCZĘŚCIOWEGO JAKO CAŁOŚĆ AUTOR/ AUTORZY filmu, TYTUŁ filmu, ROK RODUKCJI. MALEC M. ( reŝ.), Dzieje kultury polskiej, 2004. OPIS POJEDYNCZEJ CZĘŚCI FILMU WIELOCZĘŚCIOWEGO AUTOR/ AUTORZY całości filmu, TYTUŁ całości filmu, NUMER CZĘŚCI, ROK RODUKCJI. CHMIELEWSKI T. ( reŝ), Jak rozpętałem II wojnę światwą, cz.3, 1969.

DOKUMENTY AUDIALNE 15 NAGRANIA DŹWIĘKOWE OPIS POJEDYŃCZEGO UTWORU MUZYCZNEGO- PRACA AUTORSKA AUTOR/ AUTORZY utworu TYTUŁ utworu [W:] opis dokumentu macierzysego, AUTOR/AUTORZY, TYTUŁ, WYDANIE, ROK RODUKCJI, LOKALIZACJA utworu w dokumencie macierzystym/ srona kasety lub płyty, kolejność utworu/. GRIEG E., Pieśn Solveigi [W:] TenŜe, Peer Gynt z czasów Holberga, [b.r.], s. B2. OPIS POJEDYŃCZEGO UTWORU MUZYCZNEGO- PRACA ZBIOROWA AUTOR/ AUTORZY utworu TYTUŁ utworu [W:] opis dokumentu macierzysego TYTUŁ, WYDANIE, ROK RODUKCJI, LOKALIZACJA utworu w dokumencie macierzystym/ srona kasety lub płyty, kolejność utworu/. CHOPIN F., Etiuda c-moll "Rewolucyjna"[ W: ] Chopin. Utwory fortepianowe, Point Classics AG, 1997, s. A1. DOKUMENTY IKONOGRAFICZNE( ilustracje, plakaty, itd.) UWAGA!!!

Opis bibliograficzny obrazu( rzeźby, dzieła archit..) w ksiąŝce traktujemy jak opis artykułu w ksiąŝce. 16 ILUSTRACJE W KSIĄśCE PRACA AUTORSKA AUTOR dzieła, TYTUŁ lub OKREŚLENIE TEMATU dzieła jeśli brak tytułu,[ W:] opis dokumentu macierzystego AUTOR/AUTORZY, TYTUŁ, WYDANIE, ROK WYDANA, LOKALIZACJA ilustracji w dokumencie macierzystym /nr tomu, strony i/lub numer tablicy. MALCZEWSKI J., Błędne koło [W:] STORCZYK S. K., Malarstwo polskie, 1988, s. 94. ILUSTRACJE W KSIĄśCE PRACA ZBIOROWA AUTOR dzieła, TYTUŁ lub OKREŚLENIE TEMATU dzieła jeśli brak tytułu,[ W:] opis dokumentu macierzystego REDAKTOR/REDAKTORZY, TYTUŁ, WYDANIE, ROK WYDANA, LOKALIZACJA ilustracji w dokumencie macierzystym /nr tomu, strony i/lub numer tablicy/ilustracji. KOSSAK W., Autoportret z koniem na polowaniu [W:] ROSTWOROWSKI M.( red.nauk.), Polaków portret własny, 1983, nr tabl. 349. MANKOWICZ W., Portret Adama Mickiewicza na Judahu. 1828 [W: ] ROSTWOROWSKI M.( red.nauk.), Polaków portret własny Cz. 1, 1983. nr il. 223, s. 48. ILUSTRACJE W CZASOPIŚMIE AUTOR dzieła, TYTUŁ lub OKREŚLENIE TEMATU, TYTUŁ czasopisma, WYDANIE, LOKALIZACJA ilustracji w dokumencie macierzystym /oznaczenie zeszytu np.: lipiec 2006 nr 7, strony i/lub numer tablicy. MALCZEWSKI J., Anioł i pastuszek,,,wielcy Malarze, 2000 nr 92,, Jacek Malczewski, s.17. REPRODUKCJE i inne SAMOISTNE WYDAWNICZO DOKUMENTY IKONOGRAFICZNE( obrazy, luźne plansze i obiekty) OPIS REPRODUKCJI AUTOR oryginału, TYTUŁ lub OKREŚLENIE TEMATU oryginału jeśli brak tytłu, ROK WYDANIA. CHARDIN J. B., Martwa naura, 1975. JeŜeli obraz został obejrzany w muzeum w oryginale to po roku namalowania dzieła podajemy nazwę muzeum np.: Muzeum Nardowe. OPIS PLAKATU, FOTOGRAFII, RYCINY, MIEDZIORYTU tp: z wyjątkiem reproducji AUTOR, TYTUŁ lub OKREŚLENIE TEMATU oryginału jeśli brak tytłu. REGULSKI A.., Franciszek Salezy Dmochowski. BIBLIOGRAFIA:

BONIK G., Opis bibliograficzny stosowany w bibliografii załącznikowej, [online],,,biblioteka w szkole, Prezentacje multimedialne: edukacja czytelnicz i medialna, [dostęp: 28 października 2004], Dostępny w Word Wide Web http://vucan.com.pl/biblioteka/prezentacje/prezentacje.html#czytelnicza. 17 HRYNIEWIECKA D., ( instruktor w PBW im. Komisji Edukacji Narodowej w Warszawie), Bibliografia załącznikowamateriały szkoleniowe, 2009. ANTCZAK M., NOWACKA A., Przypisy. Powołania. Bibliografia załącznikowa, Wyd. 2 popr., 2009, ISBN 978-83-61464-13-6. PN- 78/N-01222.07 Kompozycja wydawnicza ksiąŝki. Bibliografia załącznikowa. PN- 78/N-01222.07 Kompozycja wydawnicza ksiąŝki. Bibliografia załącznikowa.materiały uzupełniające tekst główny. PN- 79/N-01222/07 Kompozycja wydawnicza ksiąŝki. Bibliografia załącznikowa. PN- 85/N- 01158 Skróty wyrazów i wyraŝeń w opisie bibliograficznym i katalogowym. PN -92 N-01227 Bibliotekarstwo i bibliografia. Typologia dokumentów. Terminologia. PN ISO 690-2: 1999 Informacja i dokumentacja. Przypisy bibliograficzne. Dokumenty elektroniczne i ich części. PN ISO 690: 2002 Dokumentacja. Przypisy bibliograficzne. Zawartość, forma i struktura. PRAFFENBERGER B., Słownik terminów komputerowych, Wyd.2 popr. i rozsz., 2001, ISBN 83-7255-14-4. PISAREK W. (red.), Słownik Terminologii Medialnej, 2006, ISBN 83-7268- 17-4. SANIEWSKA D., Vademecum nauczyciela bibliotekarza, Wyd. 2, 2003. SEBASTIAN D., TOPOLSKA U., Redagowanie bibliografii załącznikowej i przypisów bibliograficznych [Część pierwsza] [online], Wrocław: Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna, opublikowano 27.12.2004, [dostęp: 10 lutego 2006], Serwis informacyjny s. 8-18 Dostępny w Internecie < http://www.bib.edu.pldbp3.html> WISZNIEWSKA A., Sztuka pisania, 2003, ISBN 83-7183-262-1. ZACZYŃSKI W.P., Poradnik autora prac seminaryjnych, dyplomowych, magisterskich, 1995. Zebrała i opracowała na podstawie w/w literatury GraŜyna Szymczyk ( nauczyciel bibliotekarz) Warszawa,dnia 15.01.2010r.