Działalność edukacyjna Archiwum Państwowego w Lesznie Opracowała: Barbara Ratajewska (APL), 2016 r.
Czym są archiwa państwowe Instytucja o charakterze urzędu i zarazem placówki naukowej - powołana do gromadzenia, przechowywania, opracowywania, zabezpieczania, udostępniania archiwaliów, przeprowadzania kwerend i prowadzenia działalności popularyzatorskiej i naukowej.
Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Wojciech Woźniak
Zasób ogólny archiwów państwowych Zasób według stanu na dzień 31 grudnia 2015 r. obejmował ogółem: - 95 760 zespołów i zbiorów archiwalnych, - 44 760 779 jednostek archiwalnych, - 331 453,57 metrów bieżących, - 50254 dokumentów elektronicznych i 137687 plików
Obszar działania
Zasób archiwum stanowią zasadniczo materiały od końca XVIII w. do czasów współczesnych. Obejmują różne dziedziny działalności. Są to między innymi: materiały archiwalne wytworzone przez administrację państwową i samorządową, akta administracji specjalnej (m.in. inspektoraty szkolne), akta instytucji prawa i wymiaru sprawiedliwości (sądy), banki i komunalne kasy oszczędności, przedsiębiorstwa i instytucje gospodarcze, szkoły i zakłady wychowawcze, instytucje kulturalne, gminy wyznaniowe ewangelickie, partie polityczne (PZPR), związki zawodowe, organizacje społeczne, kulturalne i sportowe, plany miast, mapy topograficzne, katastralne i tematyczne; dokumentacja techniczna, druki ulotne, fotografie, widokówki, tłoki pieczętne.
Według danych na koniec 2015 r. Archiwum Państwowe w Lesznie posiadało 1091 zespołów i zbiorów archiwalnych. 220 989 j.a. ; ponad 2001 mb.
Dokumentacja aktowa stanowi aż 91 % zasobu. Zasadniczo pochodzi od XIX w. do czasów współczesnych. Nieliczne są akta wcześniejsze.
Zaświadczenie z dnia 15 listopada 1806 r. o złożeniu przez Leszno przysięgi wierności cesarzowi Napoleonowi
Statut miasta Leszna z 1835 r strona tytułowa
Akt urodzenia Franciszka Sułkowskiego, syna ordynata dóbr rydzyńskich księcia Aleksandra Sułkowskiego w dniu 4 października 1874 r. na Zamku w Rydzynie
Zbiory kartograficzne * Zbiór planów miast z lat 1876-2004 liczy 381 planów * Zbiór map tematycznych (m.in. Europy, Polski, województw, powiatów, gmin, Pojezierza Leszczyńskiego i majątków ziemskich) obejmuje lata 1824-2009 i zawiera 591 map * Zbiór map katastralnych pochodzi z lat 1822-1959 i liczy 621 map * Zbiór map topograficznych obejmuje lata 1891-1992, znajduje się w nim 705 map
Najstarszy zachowany plan miasta Leszna obrazujący zabudowę miasta z końca XVIII wieku
Mapa powiatu śmigielskiego z 1913 roku
Druki ulotne (plakaty, afisze, zaproszenia) obejmują lata 1848-2015. Znajdują się przede wszystkim w wyodrębnionym zbiorze druków ulotnych, który liczy 5853 j.a. Ponadto druki ulotne znajdują się m.in. w aktach Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Lesznie, materiałach Wojewódzkiego Domu Kultury w Lesznie, Klubu Sportowego Unia Leszno.
Obwieszczenie z 18 maja 1848 r. dotyczące oddania broni powstańczej
Plakat z okazji rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego, okres międzywojenny
Ogłoszenie o zakazie noszenia przez Polaków części mundurów byłej armii polskiej, 18 X 1939
W zbiorach Archiwum znajduje się także dokumentacja techniczna. * Największa liczba projektów technicznych różnych obiektów znajduje się w w zbiorze dokumentacji technicznej 2465 j.a. z lat 1866-1974. * W aktach miasta Leszno zachowała się dokumentacja nadzoru budowlanego. Jest to 998 teczek z lat 1867-1961. Dokumentacja dotyczy przede wszystkim pozwoleń na budowę i przebudowę. Dołączone są także szkice i rysunki. W dużym stopniu dotyczy starej zabudowy miasta. Obejmuje nie tylko budynki prywatne, ale także m.in. kościoły, szpitale, obiekty przemysłowe. * Nieliczna dokumentacja techniczna znajduje się także w wielu innych zespołach archiwalnych.
Seminarium Nauczycielskie w Lesznie, 1908 r.
Archiwum ma w swoich zbiorach także kilka tysięcy fotografii. * Najwięcej znajduje się w osobnym zbiorze fotografii: 3773 fotografie z lat 1888-2006 *Krajowa Agencja Wydawnicza miesięczna kronika fotograficzna województwa leszczyńskiego 638 fotografii z lat 1978-1981 * Leszczyński Serwis Fotograficzny z lat 1994-1998, 978 fotografii * w materiałach przekazanych przez Jerzego Zielonkę znajduje się około 2200 fotografii * Fotografie znajdują się także w innych zespołach archiwalnych: m.in. KW PZPR w Lesznie, Leszczyńskie Towarzystwo Kulturalne, Dom Kultury w Lesznie, Powiatowe Archiwum Państwowe w Lesznie, Klub Unia Leszno, Centrum Szybowcowe
Uroczystości pogrzebowe cesarza Wilhelma I w Berlinie, marzec 1888 r. Foto: Ottomar Anschűtz
Zamek w Rydzynie w latach I wojny światowej pełnił funkcję obozu jenieckiego
Powstańcy w Gołanicach
Wizytacja ks. biskupa Alojzego Dymka w miejscowości Długie Stare w dniu 4 IX 1932 r.
W zbiorach Archiwum znajdują się także widokówki. * Zbiór widokówek z lat 1902-2015, 1543 widokówki * W materiałach przekazanych przez Jerzego Zielonkę znajduje się 140 widokówek
Fragment Wolsztyna, ok.1904
Leszno widok na obecny Plac Komeńskiego
Śmigiel widok na rynek, początek XX w.
Archiwum posiada także 82 tłoki pieczętne. Pochodzą z lat 1781-2000. Najstarsza jest pieczęć burmistrza miasta Borku.
Nasza oferta lekcji archiwalnych Archiwum Państwowe w Lesznie dzieje, zasób, zadania (prezentacja multimedialna, pokaz internetowych baz danych, magazyn archiwalny) Jakie informacje odczytujemy z map? (np. plany miasta Leszna z różnych okresów historycznych nazwy ulic, kierunki rozbudowy miasta) Jak odszukać własnych przodków? (zajęcia genealogiczne gdzie szukać i zajęcia praktyczne) Dzieje Leszna (prezentacja multimedialna dostosowana do wieku uczniów, pokaz materiałów archiwalnych) Południowo-zachodnia Wielkopolska w walce o niepodległość (ukazanie różnorodnych form walki o zachowanie tożsamości narodowej przez Polaków na terenie południowo-zachodniej Wielkopolski od powstania kościuszkowskiego w 1794 r. do stanu wojennego w 1981 r.)
Zbrodnia katyńska (ofiary zbrodni pochodzące z terenu południowo-zachodniej Wielkopolski) Działalność polskiego podziemia na terenie południowo-zachodniej Wielkopolski w okresie II wojny światowej (m.in. Armia Krajowa, Bataliony Chłopskie, Czarny Legion, Narodowa Organizacja Bojowa) Historia sportu w Lesznie Organizacja pracy kancelaryjnej i zadania archiwum zakładowego
ROK 2010 Przyjęto 17 wycieczek szkolnych. Uczniowie obejrzeli zorganizowaną w siedzibie Archiwum wystawę 65 rocznica wyzwolenia Leszna spod okupacji niemieckiej. Zwiedzanie wystawy połączone było z prelekcjami. Ponadto 10 grup wzięło udział w lekcjach na temat działalności Archiwum oraz funkcjonowania leszczyńskiego samorządu w latach 1990-2010. Także te spotkania urozmaicone były prezentacją wystaw: Archiwum Państwowe w Lesznie 60 lat działalności oraz Samorząd miasta Leszna w latach 1990-2010.
ROK 2011 Przyjęto 26 wycieczek. Uczniowie obejrzeli zorganizowane w siedzibie Archiwum wystawy: Rok 1945 na Ziemi Leszczyńskiej, Symbole narodowe i wojskowe, Obiekty przemysłowe i infrastruktura techniczna miasta Leszna oraz Leszno w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Zwiedzanie wystaw połączone było z prelekcjami. Dla 4 grup uczniów szkół średnich zorganizowano zajęcia dotyczące działalności Archiwum i spraw kancelaryjno-archiwalnych. Ponadto zorganizowano dla dwóch grup zajęcia z genealogii, a 5 klas uczestniczyło w prelekcjach historycznych o dziejach Leszna. Dyrektor Archiwum wystąpiła dwukrotnie z prelekcjami o działalności Archiwum - w Szkole Podstawowej nr 7 w Lesznie.
ROK 2012 Przyjęto 37 grup. Uczniowie zwiedzali wystawy: 30. rocznica stanu wojennego w regionie leszczyńskim, Leszno w okresie dwudziestolecia międzywojennego, Międzynarodowe zawody sportowe w Lesznie oraz Generał brygady Józef Kustroń (1892-1939) - 120. rocznica urodzin. Zwiedzaniu wystaw towarzyszyły prelekcje. Ponadto część z wymienionych grup uczestniczyła w zajęciach edukacyjnych: dzieje i działalność archiwów, historia Leszna, nauka czytania informacji zawartych na mapach, prowadzenie badań genealogicznych.
ROK 2013 Przyjęto 27 grup. Uczniowie zwiedzali wystawy: Płk Władysław Wiecierzyński, dowódca 55. Poznańskiego Pułku Piechoty, 75 lat sportu żużlowego w Lesznie, Walka o wolność w południowo-zachodniej Wielkopolsce w latach 1806-1945, Leszczyńscy fotograficy od Ottomara Anschűtza do Henryka Frąckowiaka. Zwiedzaniu wystaw towarzyszyły prelekcje. Ponadto część z wymienionych grup uczestniczyła także w zajęciach edukacyjnych: dzieje i działalność archiwów, ziemia leszczyńska w 1945 r., nauka czytania informacji zawartych na mapach, prowadzenie badań genealogicznych, dzieje leszczyńskiego sportu. Ponadto zajęcia z genealogii przeprowadzono w Szkole Podstawowej nr 7 w Lesznie.
ROK 2014 Znaczna grupa szkół odwiedzających Archiwum w 2014 r. uczestniczyła w projekcie Cyfrowa Dziecięca Encyklopedia Wielkopolan. W Archiwum uczniowie poszukiwali informacji o wybranych przez siebie osobach, wysłuchali prelekcji o działalności archiwum i zaznajamiano ich z bazami danych. Ponadto uczniowie zwiedzali także wystawy : 95. rocznica powstania wielkopolskiego 1918/1919-2013/2014, Leszno-Gronowo. Obóz o którym nikt nie chciał pamiętać, W 100. rocznicę wybuchu I wojny światowej, Sentymentalny spacer po Lesznie. W sumie Archiwum odwiedziło 29 grup z różnych szkół z terenu południowo-zachodniej Wielkopolski: Borku Wlkp., Kaczkowa, Kościana, Lasocic, Leszna, Lipna, Moch, Pakosławia, Święciechowy, Wijewa i Wilkowic. Dla uczniów z Borku Wlkp. i Wijewa przygotowano dodatkowo wystawy prezentujące materiały archiwalne dotyczące tych miejscowości. W Muzeum we Wschowie zorganizowaliśmy także w dniach 9 i 11 września 2014 r. spotkania z uczniami miejscowych szkół. Zaprezentowaliśmy wystawę W 100. rocznicę wybuchu I wojny światowej, której towarzyszyły prelekcje. W spotkaniach wzięło udział 13 grup (263 osoby).
ROK 2015 W Archiwum uczniowie poszukiwali informacji o wybranych przez siebie osobach, wysłuchali prelekcji o działalności archiwum i zaznajamiano ich z bazami danych. Zwiedzali także wystawy: Sentymentalny spacer po Lesznie, 70. rocznica wyzwolenia Leszna spod okupacji niemieckiej, 75. rocznica zbrodni katyńskiej, 95. rocznica utworzenia Policji Państwowej w Lesznie (1920-2015). Ponadto dla jednej grupy zorganizowano spotkanie na temat historii Leszna, inna grupa miała zajęcia z planami miasta Leszna (m.in. ustalanie nazw ulic). Cztery grupy uczniów z Zespołu Szkół Ekonomicznych zapoznano z tematyką związaną z systemami kancelaryjnymi i kategoriami archiwalnymi, a dla dwóch grup z Liceum Ogólnokształcącego nr 3 w Lesznie przeprowadzono zajęcia dotyczące genealogii (bazy danych, wystawa materiałów przydatnych przy poszukiwaniach genealogicznych). W sumie Archiwum odwiedziło 38 grup z różnych szkół z terenu południowo-zachodniej Wielkopolski: Chojna, Daleszyna, Górzna, Jezierzyc Kościelnych, Kaczkowa i Leszna. Dla uczniów ze szkół w Chojnie, Daleszynie i Górznie przygotowano dodatkowo wystawy prezentujące materiały archiwalne dotyczące tych miejscowości.
Zajęcia genealogiczne w 2013 r. Dsc06975.jpg
Zajęcia genealogiczne 2013 r.
Wystawa dotycząca historii leszczyńskiej policji 2015 r.
Spotkanie na temat historii leszczyńskiej policji 2015 r.
Inne działania edukacyjne Dzień z Archiwum miejsca organizacji spotkań: Wschowa, Gostyń, Kościan Wystawy wirtualne dostępne na stronie Archiwum Materiały źródłowe dostępne na stronie www.szukajwarchiwach.pl Współpraca z kółkami historycznymi działającymi w szkołach np. SP 7 w Lesznie Wydawnictwa regionalne
plakat_a3_arch_leszno.jpg
Nasza strona www.archiwum.leszno.pl