Temat 1. - CZEŚĆ! JAK MASZ NA IMIĘ?

Temat 1. - CZEŚĆ! JAK MASZ NA IMIĘ? W Warszawie, w Instytucie Języka i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców Polonicum przy uniwersytecie rozpoczyna się roczny kurs kultury i języka polskiego dla starszych uczniów szkół polskich oraz tych, którzy uczą się języka polskiego na Wschodzie: w Rosji, Estonii, Kazachstanie, na Litwie, Łotwie, Białorusi, Ukrainie oraz w Rumunii i Mołdawii. Mieszkają przy ulicy Długiej, niedaleko Starego Miasta. Korytarz akademika. Adam z Litwy spotyka Tanię z Białorusi. Tania niesie ciężki plecak. Adam Cześć! Może ci pomóc? Tania Cześć! Dzięki. Przyjechałam dopiero dzisiaj, nie wiesz, gdzie jest pokój numer 137? Adam 137? Hm... Ja tam mieszkam, z kolegą z Kazachstanu... Tania Tak? Ale numer! Muszę iść do recepcji to wyjaśnić. A tak w ogóle to Tania jestem. Adam Miło mi! Mam na imię Adam. Jestem tu od kilku dni. Kompletny bałagan. Nie martw się, wszystko się wyjaśni. Idziemy! Tania Nie chcę robić kłopotu... Adam Żaden kłopot. Skąd przyjechałaś? Tania Z Białorusi, z Mińska. Uczę się tam polskiego na fakultecie. Adam A ja pochodzę z Wilna. Uczę się polskiego jako obcego w liceum. Tania Z Wilna? Znam to miasto. Byliśmy tam na wycieczce w tamtym roku. Jest piękne. Adam Jesteśmy! to już nasz pokój. Zapraszam, panie przodem. Tania Dzięki! Pokój Adama. W pokoju jest kolega Adama - Wiktor. Adam Cześć, Wiktor! Na pewno jeszcze się nie znacie - poznajcie się: to jest Tania z Mińska. Będzie z nami mieszkać... Tania Tylko przez chwilę. Mam mały kłopot... Wiktor Lubimy pomagać w kłopotach pięknym dziewczynom... Bardzo mi miło! Nazywam się Wiktor Aganow. Tania Mnie również jest przyjemnie. Wiktor Co robisz wieczorem? Tania Och, najpierw muszę się zakwaterować, a na razie nawet nie mam pokoju... Muszę iść do kierownika. Wiktor Może pójdziemy razem? Adam Dobra, chodźmy! Tania razem z nowymi kolegami pukają do pokoju kierownika akademika, pana Krzysztofa Janowicza. Puk, puk... Kierownik Proszę! No co tam, Adasiu? Co słychać? Adam Dziękuję, u mnie wszystko w porządku... Chciałbym przedstawić panu Tanię z Białorusi. Jest mały problem... Mieszka razem z nami... Kierownik O, to chyba nie problem? - oczywiście żartuję! (Do Tani:) Miło mi. Kierownik Janowicz. Tania Dzień dobry! Miło mi pana poznać. Tatiana Racewicz. Mam klucz do tego samego pokoju, co Adam i Wiktor. Kierownik Proszę się nie martwić, zaraz to wyjaśnimy... *** Tania Dzięki za pomoc! Adam Nie ma za co. Mam nadzieję, że jeszcze się spotkamy? Wiktor Na pewno jeszcze nie raz! To na razie, Taniu! Tania Do zobaczenia! ĆWICZENIA 1. Proszę podać poprawną odpowiedź według wzoru. Wzór: Czy Adam przyjechał z Ukrainy? Nie, proszę pana, Adam przyjechał z Litwy. 1. Czy Tania przyjechała do Warszawy dwa dni temu? 2. Czy Adam jest uczniem szkoły podstawowej? 3. Czy Tania mieszka w Wilnie? 4. Czy Tania nigdy nie była w Mińsku? 5. Czy Adam i Tania mieszkają w hotelu? 6. Czy Tania uczy się w szkole imienia Kupały? 7. Czy Adam uczy się języka polskiego jako ojczystego? 8. Czy Adam i Tania będą mieszkać razem? 9. Czy kierownik znał już Tanię, zanim przyszła do niego z Adamem? 10. Czy Wiktor również poszedł do kierownika? 3

2. Proszę powiedzieć po polsku. 1. Как тебя зовут? Меня зовут... 2. Как твоя фамилия? Моя фамилия... 3. Я учусь в лицее. 4. Я здесь живу несколько дней. 5. Я приехала только вчера вечером. 6. Мою учительницу польского языка зовут... 7. Мы были в Минске с экскурсией. 8. Я надеюсь, что мы еще встретимся. 9. Извини, могу ли я тебе помочь? 10. Могли бы вы это объяснить? 3. Proszę ułożyć wypowiedzi z podkreślonymi zwrotami i wyrażeniami z wyżej podanych dialogów. Wzór: Idę ulicą w Warszawie i nagle widzę znanego polskiego aktora, wołam do kolegi: Ale numer! Patrz, tam idzie Bogusław Linda! ACH, TE SŁÓWECZKA... oczywiście конечно koniecznie - обязательно ta эта tamta - та to - это tamto - то Co słychać? Jak się masz? Co u ciebie? NIE!!! Jak sprawy? znać (ogół, wszystko z danej dziedziny, człowieka: wszystko o nim) wiedzieć (konkret, szczegół) wiedzieć + spójniki: wiedzieć, że...; wiedzieć, czy...; wiedzieć o... ZASADA PROSTA I W 100 % SKUTECZNA! Znam dobrze historię Polski (ogół) wiem, kiedy była bitwa pod Grunwaldem. (szczegół) Znam twoją sąsiadkę, ale nie znam jej męża. Wiem, jak ona ma na imię, ale nie wiem, ile ma lat. Wiecie coś o Mickiewiczu? (jakieś informacje nie całość) Znacie język polski? (cały) Ćwiczenie. Proszę wybrać właściwą formę. Wzór: My (wiemy / znamy), kiedy w tym roku będzie Wielkanoc. 1. Ty (wiesz / znasz), że wszystko będzie dobrze. 2. Czy (wiecie / znacie) dobrze Warszawę? 3. (Wiem / Znam), że nic (nie wiem / nie znam). 4. (Nie wiemy / Nie znamy), kiedy są twoje urodziny. 5. Czy (wiesz / znasz), że Witek (wie / zna) wszystkie obrazy Matejki? ACH, TE KONSTRUKCJE... Nie chcę robić kłopotu... Nie... + Dopełniacz!!! 1) ZAWSZE!!! 2) NAWET TAM, GDZIE WYDAJE CI SIĘ TO NIEMOŻLIWE. 3) W RAZIE WĄTPLIWOŚCI PATRZ PUNKT 1. i 2. Ktoś czegoś nie zrozumiał. On jej nie zna. Nie można nie zauważyć takiego problemu. Ćwiczenie. Proszę zanegować podane zdania. Wzór: Mam duży problem. Nie mam dużego problemu. 1. Lubię czytać współczesną poezję. 2. Tania ma swój klucz. 3. Odrobiliśmy zadanie domowe. 4. Adam pomaga tej dziewczynie nieść ciężką walizkę. 5. Widzicie te studentki? Znacie je? 6. Oni mają rasowego psa. 7. Moja sąsiadka lubi koty. 8. To jest jej dziecko ona kocha je. 9. Muszę iść do kierownika wyjaśnić pewną sprawę. 10. Adam próbuje zainteresować sobą Tanię. 4

SŁOWO ZA SŁOWEM Synonimy przymiotnika kompletny = cały, całkowity, zupełny, pełny, absolutny Ćwiczenie. Proszę przymiotnik kompletny zastąpić jego synonimem. 1. Jestem kompletnie wyczerpany. 2. W klasie zapanowała kompletna cisza. 3. Mam już kompletne wyposażenie pokoju. 4. To jest kompletny bezsens! 5. Jeszcze nie mamy kompletnej listy chętnych na wycieczkę. Poznanie się ludzi, którzy spotykają się po raz pierwszy, mają różny wiek, odmienny status społeczny, odbywa się z użyciem następujących form: PAN - Pan mieszka w Mińsku? PANI - Pani jest Białorusinką? lub PAŃSTWO - Państwo są studentami? PANOWIE - Panowie są nauczycielami? PANIE - Panie są nauczycielkami? Jeśli ktoś zwraca się do nas z pytaniem: Czy pani / pan ma dzieci? Nie możemy odpowiedzieć: Tak, pani / pan ma dzieci. Ale w 1.os. l.poj.: Tak, mam dzieci. Natomiast jeśli rozmawiamy o trzeciej osobie i podajemy nazwisko: Czy pani Kowalska ma dzieci? Odpowiadamy: Tak, pani Kowalska ma dzieci. Podobnie: Czy to jest pani bagaż? Tak, to jest mój bagaż. NIE! Tak, to jest pani bagaż. Należy pamiętać, że samej formy pan, pani, państwo (bez nazwiska), można używać tylko w kontaktach bezpośrednich: mówimy do pani, pana, państwa. W przeciwnym razie, gdy mówimy o jakimś panu, pani, państwu, musimy używać tych form łącznie z nazwiskiem, np.: Pani jest bardzo miła gdy mówimy do tej pani; Pani Kowalska jest bardzo miła gdy mówimy o pani Kowalskiej do jakiejś innej osoby. Gdy mówimy bezpośrednio, nie możemy używać form pan, pani, państwo z nazwiskiem, np. nie można powiedzieć do pani Kowalskiej: Pani Kowalska jest bardzo miła. Ale: Pani jest bardzo miła. Rówieśnicy, ludzie młodzi, członkowie rodziny, ludzie o tym samym statusie społecznym w trakcie zapoznawania się używają formy TY - Mieszkasz na Litwie? WY - Mieszkacie na Białorusi? Ćwiczenie. Proszę odpowiedzieć pełnym zdaniem według wzoru: Czy to jest pana samochód? (Nie - brat) Nie, to nie jest mój samochód. To jest samochód brata. 1. Jak ma na imię państwa córka? (Wanda). 2. Czy pani Sosnowska jest nauczycielką? (Tak). 3. Czy to jest pana pokój? (Nie mój sąsiad). 4. Czy wieczorem pani będzie w domu? (Nie). 5. Czy państwo Śniadeccy mają dzieci? (Tak syn i córka). Dzień dobry! Do widzenia! Dobry wieczór! Dobranoc! Witam! Żegnam! Kłaniam się! Całuję rączki! Moje uszanowanie. Cześć! Serwus! Do zobaczenia! No to pa! Na razie! Trzymaj się! Dziękuję! Przepraszam! Proszę! Pozwoli pan, że się przedstawię Jestem / Moje nazwisko Mam zaszczyt przedstawić Chciałbym przedstawić panu Poznajcie się. To jest Mów mi Cieszę się, że pana poznałem. Co słychać? Jak się masz? Co nowego? cudownie = świetnie = wspaniale bardzo dobrze dobrze tak sobie = nie najgorzej = jako tako źle bardzo źle beznadziejnie = fatalnie = okropnie Nic nowego. Po staremu. Wszystko w porządku. Ćwiczenie. Zabawa w podanych wyrazach proszę odszukać ukryte imiona. Wzór: pantofelek Felek. filozofia, kawaleria, belka, hala, aureola, malina, skakanka. Ćwiczenie. Zabawa jakie wyrazy kryją się w podanych imionach. Czy Twoje imię też coś skrywa? Wzór: Adam dam., Henryk, Wiktor, Łukasz, Barbara, Alina, Eleonora, Bogumiła. JAK MÓWIĄ POLACY? frazeologia witać chlebem i solą witać serdecznie z należytymi honorami z pocałowaniem ręki bardzo chętnie, z wdzięcznością na dzień dobry na początku, od razu, ledwie się coś zaczęło chylić przed kimś / czymś czoła okazywać szacunek, podziwiać coś, uznawać czyjąś wartość, wielkość nazwać rzecz po imieniu mówić wprost, otwarcie 5

Ćwiczenie. Proszę wstawić odpowiednie z powyższych związki frazeologiczne (we właściwej formie). 1. Proszę państwa, przestańmy wreszcie unikać mówienia wprost i - to jest marnotrawstwo. 2. Kiedy Jan wrócił do pracy po urlopie, dowiedział się, że następnego dnia musi wyjechać w delegację. 3. Ponieważ od dłuższego czasu chorował i czuł się źle, propozycję wyjazdu do sanatorium przyjął. 4. Dawno nie widzieliśmy się, więc znajomi. 5. Profesor Kraszewski miał szeroką wiedzą i wyróżniał się inteligencją, ogólnie był lubiany i nawet teraz po wielu latach jego wychowankowie POWIEDZ TO PO POLSKU - ćwiczenia komunikacyjne 1. Proszę uzupełnić dialogi. a) oficjalnie...? Nazywam się Krasicki....? Mam na imię Marek. Andrzej Kowalski.... Mnie również. b) nieoficjalnie...? Dzięki, ale nie chcę ci robić kłopotu......! c) Czy mógłby pan otworzyć okno?... Bardzo dziękuję!... 2. Proszę odegrać następujące scenki. a) Poznajesz się z kolegą i koleżanką. b) Przedstawiasz koleżance kolegę. c) Przedstaw się nauczycielowi lub nauczycielce. d) Przedstaw nauczycielowi lub nauczycielce koleżankę (kolegę). e) Przedstaw rodzicom swoją sympatię. Pamiętaj! Przedstawia się mężczyznę kobiecie, młodszego starszemu, młodszego rangą starszemu rangą. Choć od tych zasad istnieje dużo wyjątków, np. nowo przybyłych gości przedstawia się już obecnym, a pojedynczą osobę (nieważne, czy to jest kobieta czy mężczyzna) przedstawia się małżeństwu. 3. Proszę powiedzieć, jak: a) Powitasz sąsiadkę wieczorem. b) Powitasz koleżankę, którą spotkałeś w bibliotece. c) Pożegnasz dziadka rano. d) Pożegnasz kolegę, który wyjeżdża na dłużej za granicę. e) Powitasz nauczycielkę w południe. f) Adam i Tania pożegnają kierownika biura po załatwieniu sprawy. h) Pożegnają się z Tanią, gdy ta pójdzie do swojego już pokoju. i) Powitają ponownie kierownika, który przyszedł do pokoju, bo zapomniał o czymś powiedzieć. j) Żegna się chłopak z dziewczyną po randce? POROZMAWIAJMY PO POLSKU 1. Czy kobiety zasługują na specjalny szacunek w kontaktach codziennych, np. przepuszczanie w drzwiach, całowani w rękę itp.? 2. Z kim przy powitaniu trzeba całować się, komu wypada podać rękę, komu ukłonić się, a komu wystarczy tylko powiedzieć Dzień dobry!? 3. Jakie formy uprzejmości dla kobiet obserwujesz w swoim kraju? 4. Jak oceniasz formę pan / pani pod względem elegancji, trudności użycia, przydatności? 5. Kto komu powinien się przedstawiać jako pierwszy? Kto komu powinien być przedstawiany? 6. Z kim można być na ty? POZNAJEMY POLSKĘ NASZA OSOBLIWOŚĆ Pisząc o uścisku dłoni, nie sposób jest przejść do porządku dziennego nad całowaniem kobiety w rękę. Ten zasługujący na uwagę zwyczaj występuje stosunkowo rzadko wśród innych narodów. Na przykład w krajach skandynawskich pocałowanie w rękę może być przyjęte jako daleko idąca poufałość. Praktykowany przez nas sposób całowania w rękę jest niewątpliwie naszą osobliwością. W niektórych krajach Europy też się całuje w rękę, ale... Mężczyzna, chcąc okazać swój szacunek kobiecie, czyni głęboki ukłon i lekko podnosząc rękę zbliża do niej swe usta. Kierując się jednak wymaganiami higieny, nie dotyka do niej ustami. My tego zwyczaju nie akceptujemy. 6

Ale i nasz sposób całowania w rękę nie jest powszechnie przyjmowany. Powiedzmy więcej, budzi wśród nas, mieszkańców polskiej ziemi, pewne kontrowersje. Możemy wyróżnić trzy stanowiska w tej sprawie. Jedni uważają, że jest to zwyczaj rycerski, światowy zasługujący na pielęgnowanie. Zwolennicy tego poglądu całują w rękę na ulicy, w pociągu, tramwaju, w sali gimnastycznej, w urzędzie, w czasie wręczania nagród i odznaczeń. Słowem - wszędzie. Do drugiej grupy, stosunkowo nielicznej, zaliczamy mężczyzn, którzy nie całują w rękę w ogóle. Uważają oni bowiem, że przywitanie się przez podanie ręki w zupełności wystarcza. Wreszcie trzecia grupa mężczyzn. Stoją oni na stanowisku, że całuje się w rękę jedynie najdroższe osoby w życiu matkę i żonę oraz inne panie, dziękując za okazaną życzliwość, składając życzenia, gratulacje, kondolencje i in. Wypowiadają się oni przeciwko całowaniu w rękę na ulicy i w urzędzie. Są przeciwko przenoszeniu tego zwyczaju na stosunki oficjalne. Rzeczywiście, czy musimy zwyczaje nie mające nawet powszechnego zasięgu w życiu prywatnym przenosić na teren działalności oficjalnej? Wydaje się, że możemy spokojnie zrezygnować z tego rodzaju galanterii w kontaktach oficjalnych. Edward Pietkiewicz, Savoir-vivre dzisiaj Ćwiczenie. Proszę odpowiedzieć według swego uznania: Tak. / Nie. i uzasadnić, dlaczego? 1. Zwyczaj całowania w rękę należy do rzadkości. 2. Jest oznaką poufałości. 3. Całowanie w rękę jest niehigieniczne. 4. Zwyczaj ten zasługuje na kontynuowanie. 5. Jest przestarzały i staromodny. 6. Całowanie w rękę powinno być zastąpione przez podanie ręki. 7. Powinno ograniczać się tylko do najbliższych. Ćwiczenie. Proszę powiedzieć to inaczej: czyni głęboki ukłon - My tego zwyczaju nie akceptujemy. - Wypowiadają się oni przeciwko całowaniu ręki. - Dworek Białoprądnicki - Kraków Witamy w Polsce! 7