Tomasz Kubalica SYLLABUS ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH: JOHANNES VOLKELT I MOŻLIWOŚĆ METAFIZYKI Zagadnienia 1 1. Wprowadzenie do problemu metafizyki 2. Johannes Volkelt wobec filozofii Kanta 3. Problem metafizyki w filozofii pokantowskiej 4. Metafizyka w neokantyzmie 5. Co to jest metafizyka? 6. Metafizyka a nauka 7. Niepewność w metafizyce 8. Metafizyka krytyczna 9. Metafizyka estetyki 10. Fenomenologia i metafizyka czasu 11. Metafizyka Volkelta na tle neokantyzmu 12. Metafizyka postneokantowska 1 Omówienie niektórych zagadnień może wymagać więcej niż jednego spotkania i dlatego liczba tematów (12) jest mniejsza niż ilość spotkań w semestrze (15). Tomasz Kubalica Strona 1
Literatura Literatura źródłowa: Das Problem der Individualität. München 1928; Das Unbewußte und der Pessimismus. Berlin 1873; Die Gefühlsgewissheit. München 1922; Die Quellen der menschlichen Gewissheit. München 1906; Erfahrung und Denken. Hildesheim 2002; Festschrift Johannes Volkelt zum 70. Geburtstag. München 1918; Gewissheit und Wahrheit. München 1918; Immanuel Kant s Erkenntnistheorie. Leipzig 1879; Kant als Philosoph des Unbedingten. Erfurt 1924; Kunstphilosophie und Metaphysik der Ästhetik. München 1914; Mein philosophischer Entwicklungsgang. Leipzig 1927; Pantheismus und Individualismus im Systeme Spinoza s. Leipzig 1872; Phänomenologie und Metaphysik der Zeit. München 1925; Systematische Selbstdarstellung. Berlin 1933; Über die Möglichkeit der Metaphysik. Hamburg 1884; Literatura pomocnicza: Adickes, Erich: Kant und das Ding an sich. Berlin 1924; Kant, Immanuel: Krytyka czystego rozumu. Tłum. R. Ingarden, Warszawa 1986; Kant, Immanuel: Pisma przedkrytyczne. Toruń 1999; Kant, Immanuel: Krytyka władzy sądzenia. Tłum. J. Gałecki, Warszawa 1986; Kant, Immanuel: Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka. Tłum. B. Bornstein, Warszawa 1993; Tomasz Kubalica Strona 2
Heidegger, Martin: Czym jest metafizyka? Tłum. K. Pomian. W: M. Heidegger: Znaki drogi. Warszawa 1995; Heidegger, Martin: Kant und das Problem der Metaphysik. 4. Aufl., Frankfurt am Main 1973; Heidegger, Martin: Sein und Zeit. Tübingen 1967; Hartmann, Nicolai: Zarys metafizyki poznania. Tłum. E. Drzazgowska, P. Piszczatowski, Warszawa 2007; Hartmann, Nicolai: Zur Grundlegung der Ontologie. Berlin-Leipzig 1935; Hartmann, Eduard von: Das Ding an sich und seine Beschaffenheit. Kantische Studien zur Erkenntnisstheorie und Metaphysik. Berlin 1871; Hartmann, Eduard von: Kants Erkenntnistheorie und Metaphysik in den vier Perioden ihrer Entwickelung. Leipzig 1894; Liebmann, Otto: Zur Analysis der Wirklichkeit. Eine Erörterung der Grundprobleme der Philosophie. 2. Aufl. Straßburg 1880; Liebmann, Otto: Kant und die Epigonen. Eine kritische Abhandlung. Stuttgart 1865; Österreich, Traugott Konstantin: Kant und die Metaphysik. Berlin 1906; Paulsen, Friedrich: Kant und die Metaphysik. Ein Versuch, den Leser zum Verstehen zu zwingen. Kant-Studien 1903, Bd. 8, s. 111 112; Paulsen, Friedrich: Kants Verhältnis zur Metaphysik. Kant-Studien 1900, Bd. 4, s. 413 447; Wundt, Max: Kant als Metaphysiker. Ein Beitrag zur Geschichte der deutschen Philosophie im 18. Jahrhundert. Stuttgart 1924; Opracowania: Heimsoeth, Heinz: Studien zur Philosophie Immanuel Kants. Metaphysische Ursprünge und Ontologische Grundlagen. Köln 1956; Tomasz Kubalica Strona 3
Kazimierczak, Marek: Wczesny neokantyzm. Poznań 1999; Kiersnowska-Suchorzewska, Janina: Metafizyka Kanta w świetle polemiki neokantystów. Przegląd Filozoficzny 1937, nr 40, s. 367 398; Köhnke, Klaus Christian: Entstehung und Aufstieg des Neukantianismus. Die deutsche Universitätsphilosophie zwischen Idealismus und Positivismus. Frankfurt am Main 1993; Martin, Gottfried: Immanuel Kant. Ontologie und Wissenschaftstheorie. 4. Aufl. Berlin 1969; Neumann, Thomas: Gewissheit und Skepsis. Untersuchungen zur Philosophie Johannes Volkelts. Amsterdam 1978; Noras, Andrzej J.: Kant a neokantyzm badeński i marburski. Wyd. 2., Katowice 2005; Ollig, Hans-Ludwig: Der Neukantianismus. Stuttgart 1979; Rolewski, Jarosław: Kant a metafizyka. Warszawa 1991; Rożdżeński, Roman: Kant i Heidegger a problem metafizyki. Kraków 1991; Schnädelbach, Herbert: Filozofia w Niemczech 1831 1933. Tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa 1992; Texte zum frühen Neukantianismus. Bd. 3: Johannes Volkelt Erfahrung und Denken. Kritische Grundlegung der Erkenntnistheorie. Red. H. Schwaetzer. Hildesheim 2002; Szyszkowska, Maria: Neokantyzm. Filozofia społeczna wraz z filozofią prawa natury o zmiennej treści. Warszawa 1970; Überweg, Friedrich: Grundriss der Geschichte der Philosophie. Teil 4: Die deutsche Philosophie des XIX. Jahrhunderts und der Gegenwart. Hrsg. von T. K. Österreich. 13. Aufl. Basel 1951; Wieczorek, Krzysztof: Spory o przedmiot poznania. Katowice 2004, s. 202 221; Windelband: Otto Liebmanns Philosophie. Kant-Studien 1910, Bd. 15, s. IV IX; Tomasz Kubalica Strona 4
Metody prowadzenia zajęć Proseminarium (seminarium) Zakłada czynny udział studentów ostatnich lat studiów w zajęciach dotyczących ww. zagadnień. Zadaniem studentów jest samodzielna analiza wybranego zagadnienia i przedstawienie wyników swojej pracy w postaci prezentacji multimedialnej, referatu lub jeszcze innej. Ważne, by studenci brali aktywny udział w dyskusji nad zagadnieniem wykazując się uzyskaną wiedzą. Celem proseminarium jest nie tylko zapoznanie studentów z nową wiedzą, lecz przede wszystkim jej utrwalenie, nabycie umiejętności analizy, argumentowania w dyskusji, uzasadniania własnego stanowiska itp. Wykład monograficzny Ma szczegółowo i wyczerpująco przedstawić omawiany problem metafizyki współczesnej na przykładzie poglądów Volkelta. Obejmuje cykl wykładów dotyczących ww. zagadnień przeprowadzonych w trakcie jednego semestru. Wykład oprócz jednostronnego ustnego przekazu wiedzy do słuchaczy dopuszcza możliwość zadawania ewentualnych pytań przez jego uczestników w trakcie jego trwania lub po jego zakończeniu. Celem wykładu jest wprowadzenie studentów do szczegółowych zagadnień metafizyki współczesnej. Wykład może być uzupełniony odpowiednimi środkami wizualnymi takimi jak rysunki na tablicy, prezentacje multimedialne, a także notatkami wykładowcy (tzw. handout) zawierającymi streszczenie wykładu lub innego rodzaju ilustracje do wykorzystania w trakcie wykładu. Tomasz Kubalica Strona 5
Forma zaliczenia Proseminarium (seminarium) Ocena efektów pracy własnej, czyli referatu lub prezentacji studenta oraz jego udziału w dyskusji na zajęciach. Wykład monograficzny Egzamin ustny na zakończenie cyklu wykładów. Efekty kształcenia 1. Zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami metafizyki współczesnej i współczesnymi próbami ich rozwiązania. 2. Wzrost umiejętności rozwiązywania samodzielnie postawionych problemów filozoficznych. 3. Wzrost umiejętności analizy problemu w oparciu o źródła. 4. Wzrost umiejętność prezentacji własnego stanowiska w wystąpieniu publicznym oraz w dyskusji. Tomasz Kubalica Strona 6