Praga Południe, Praga Północ, Targówek

Sytuacja demograficzno-społeczna wybranych dzielnic m.st. Warszawy: Praga Południe, Praga Północ, Targówek w latach 2005-2009 Opracowała Barbara Czerwińska-Jędrusiak

Spis treści o SYTUACJA Praga SPOŁECZNA Południe, Praga Północ, Targówek o Ludność ożłobki o WYKLUCZENIE SPOŁECZNE o Komputeryzacja w szkołach o Placówki opiekuńczo-wychowawcze o Świadczenia pomocy społecznej o Bezrobocie rejestrowane o Przestępstwa stwierdzone Wskaźniki i wykresy zamieszczone w prezentacji zostały opracowane na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Warszawie.

SYTUACJA SPOŁECZNA Do wskaźników prezentujących wybrane aspekty życia w dzielnicach można zaliczyć przykładowo wskaźniki dotyczące: obciążenia ekonomicznego feminizacji dostępności żłobków dla dzieci w wieku do 3 lat

LUDNOŚĆ Wskaźnik obciążenia ekonomicznego Relacje ludności w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym przedstawiono przy pomocy wskaźnika,,obciążenia, tj. liczby osób w wieku nieprodukcyjnym przypadających na 100 osób w wieku produkcyjnym. Wiek produkcyjny jest to wiek zdolności do pracy i wynosi: dla mężczyzn 18-64 lat, dla kobiet 18-59 lat. Ludność w wieku produkcyjnym dzieli się na grupy: wiek mobilny (18-44 lat) oraz niemobilny (45-59 lat dla kobiet i 45-64 lat dla mężczyzn). Na wiek nieprodukcyjny składają się: wiek przedprodukcyjny (0-17 lat) oraz wiek poprodukcyjny (dla kobiet 60 lat i więcej, dla mężczyzn 65 lat i więcej).

LUDNOŚĆ Wskaźnik obciążenia ekonomicznego Liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym Wskaźnik obciążeni a ekonomic znego = liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym według faktycznego miejsca zamieszkania (stan w dniu 31 XII) + liczba ludności w wieku produkcyjnym według faktycznego miejsca zamieszkania (stan w dniu 31 XII) liczba ludności w wieku poprodukcyjnym według faktycznego miejsca zamieszkania (stan w dniu 31 XII) X 100

LUDNOŚĆ Wskaźnik obciążenia ekonomicznego Wielkość wskaźnika obciążenia ekonomicznego jest zależna od struktury wieku i płci ludności, struktury zawodowej a także miejsca zamieszkania. Są to kwestie związane np. z pokryciem świadczeń emerytalnych osób w wieku poprodukcyjnym składkami emerytalnymi osób w wieku produkcyjnym (bieżące i prognozowane), prognozami podaży siły roboczej na rynku pracy w przyszłości, prognozami popytu na usługi w zakresie opieki zdrowia (z uwagi na duży udział osób w wieku poprodukcyjnym w strukturze ogółu pacjentów).

LUDNOŚĆ Wskaźnik obciążenia ekonomicznego Zarówno wskaźnik obciążenia ekonomicznego, jak i proporcje liczby ludności wg określonych grup wieku są najważniejszymi wskaźnikami perspektyw społeczno-demograficznych danego terenu. W przypadku m.st. Warszawy, a w szczególności jego dzielnic, fakt że w praskich dzielnicach zmniejsza się liczba ludności w grupie wieku 0-17 lat, a zwiększa w grupach 46-65 lat oraz 65 lat i więcej jest bardzo złą zapowiedzią dla dalszego rozwoju tych dzielnic. W konsekwencji tzw. młode dzielnice czyli z przewagą ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym będą charakteryzowały się lepszymi warunkami życia.

LUDNOŚĆ LUDNOŚĆ Praga W WIEKU Południe, NIEPRODUKCYJNYM Praga NA 100 Północ, OSÓB W WIEKU Targówek PRODUKCYJNYM Stan w dniu 31 XII 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 M.st. Warszawa 52,5 52,8 53,4 54,4 55,4 Praga-Południe 50,5 50,7 51,2 52,2 53,7 Praga-Północ 50,9 50,1 49,8 50,0 50,5 Targówek 50,5 52,4 54,2 56,4 58,7 Ursynów 33,0 34,1 35,7 37,5 40,1 Żoliborz 68,7 68,8 68,2 67,8 68,6

LUDNOŚĆ Współczynnik feminizacji Współczynnik feminizacji określa, ile przeciętnie kobiet przypada na każdych 100 mężczyzn. Stosowany jest w analizach zjawisk społecznych wskazując na wzajemne relacje liczby mężczyzn i kobiet. Wartość współczynnika mniejsza od 100 wskazuje na przewagę liczby mężczyzn nad liczbą kobiet, relacje odwrotne - określają wielkość przewagi liczby kobiet nad liczbą mężczyzn.

LUDNOŚĆ Praga Południe, KOBIETY Praga NA 100 MĘŻCZYZN Północ, Targówek Stan w dniu 31 XII 130,0 128,0 126,0 124,0 122,0 120,0 118,0 116,0 114,0 112,0 110,0 108,0 106,0 104,0 102,0 100,0 2005 2006 2007 2008 2009 M.st. Warszawa 117,0 117,3 117,5 117,5 117,6 Praga-Południe 117,5 118,0 118,3 118,4 118,4 Praga-Północ 117,7 117,7 117,8 117,7 118,3 Targówek 114,3 115,0 115,6 115,9 116,2 Wesoła 106,1 106,0 106,0 106,0 106,9 Żoliborz 127,3 127,7 127,7 126,6 127,5

ŻŁOBKI Żłobki są instytucjami obejmującymi swoim zakresem działania profilaktyczne i opiekę nad dzieckiem w wieku do 3 lat. Do żłobków przyjmowane są dzieci w wieku od 4 miesięcy (gdy żłobek posiada grupę niemowlęcą). Ważnym elementem świadczonych przez żłobki usług jest m.in. wspieranie rodziny w wypełnianiu jej ról społecznych. Dostępność usług oferowanych przez żłobki ma duże znaczenia dla młodych matek, które chcą wrócić do pracy po urlopie macierzyńskim. Dzięki rozwojowi tych usług będą mogły pogodzić pracę zawodową z wychowywaniem dzieci. Jednym ze wskaźników dostępności usług żłobkowych jest liczba miejsc w żłobkach na 1000 dzieci w wieku do 3 lat na danym terenie.

ŻŁOBKI Praga MIEJSCA Południe, W ŻŁOBKACH Praga NA 1000 DZIECI Północ, W WIEKU Targówek DO 3 LAT Stan w dniu 31 XII 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 M.st. Warszawa 79,8 76,7 73,2 70,9 72,1 Białołęka 15,1 13,3 15,2 17,5 14,1 Praga-Południe 98,8 94,2 83,7 79,3 76,9 Praga-Północ 102,9 102,9 95,4 81,7 77,3 Śródmieście 78,7 83,0 95,2 134,4 145,5 Targówek 79,8 94,0 86,3 82,8 78,3

WYKLUCZENIE SPOŁECZNE Wykluczenie społeczne to sytuacja uniemożliwiająca lub znacznie utrudniająca jednostce lub grupie zgodne z prawem: pełnienie ról społecznych, korzystanie z dóbr publicznych i infrastruktury społecznej, gromadzenie zasobów i zdobywanie dochodów w godny sposób. W definicji wykluczenia społecznego kluczowy jest deficyt uczestnictwa. Powody braku uczestnictwa są z reguły: niezawinione, niedobrowolne i poza kontrolą jednostek. Marginalizacja i związany z nią brak uczestnictwa przejawiać się może i często przejawia się w tworzeniu specyficznej warstwy społecznej.

WYKLUCZENIE SPOŁECZNE Do czynników mogących wpływać i faktycznie wpływających na proces zagrożenia marginalizacją i wykluczeniem społecznym należą m.in.: poziom wykształcenia, bezrobocie, wielodzietność, niepełnosprawność, ubóstwo, bezdomność, przestępczość, uzależnienia. Są to czynniki występujące wyjątkowo intensywnie w omawianych trzech praskich dzielnicach.

WYKLUCZENIE SPOŁECZNE Do wskaźników sygnalizujących możliwość zagrożenia wykluczeniem społecznym i marginalizacją można zaliczyć takie wskaźniki jak np.: liczba uczniów na 1 komputer przeznaczony do użytku uczniów w szkołach, liczba wychowanków placówek wsparcia dziennego na 10000 ludności, udział w % osób znajdujących się na granicy ubóstwa w ogólnej liczbie ludności lub liczba osób na granicy ubóstwa na 1000 ludności, udział w % bezrobotnych w ludność w wieku produkcyjnym lub liczba bezrobotnych na 1000 ludności w wieku produkcyjnym, udział w % bezrobotnych z wykształceniem gimnazjalnym i podstawowym w ogólnej liczbie bezrobotnych, udział w % długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych, przestępstwa stwierdzone na 1000 ludności.

KOMPUTERYZACJA W SZKOŁACH Komputery odgrywają w edukacji i gospodarce kraju wiodącą rolę: komputery to podstawa rozwoju gospodarczego opartego na wiedzy; dostęp do komputera szansą na rozwój osobisty dziecka; dostęp do komputera to wyrównanie szans edukacyjnych; komputer to narzędzie wspomagające zdobywanie wiedzy i informacji, narzędzie pracy, źródło rozrywki. Niewłaściwe wykorzystanie komputera (np. wyłącznie do gier komputerowych) może prowadzić do: zaniedbań w nauce, zaniedbań rozwoju fizycznego, uzależnienia od komputera i Internetu nałogu. Takiemu wykorzystaniu komputerów sprzyjają sposoby udostępniania komputerów w kawiarenkach komputerowych.

KOMPUTERYZACJA W SZKOŁACH Osoby, które mają problem z dostępem do komputera mogą podlegać szybkiemu wykluczeniu społecznemu. Zjawisko wykluczenia komputerowego dotyka przede wszystkim osoby: w trudnej sytuacji materialnej, mieszkające na terenach o słabo rozwiniętej infrastrukturze telekomunikacyjnej, starsze i niepełnosprawne. Problem wykluczenia komputerowego związany jest ściśle z innymi formami wykluczenia społecznego i może prowadzić do: trudnych sytuacji życiowych, niskiego poziomu wykształcenia, trudności w znalezieniu pracy, długotrwałego bezrobocia, ubóstwa. Trudna sytuacja życiowa może być przyczyną popełniania przestępstw i popadania w nałogi (np. alkoholizm, narkomania).

KOMPUTERYZACJA W SZKOŁACH Dynamika zmian w zakresie wyposażenia szkół w komputery jest dość duża, ale ze względu na fakt, że dotyczy stolicy i ze względu na skalę zmian w kraju jest to postęp niewystarczający. Można powiedzieć, że nawet 8 uczniów na 1 komputer to 16 rąk na klawiaturze tego komputera. To oznacza, że w najlepszym przypadku 2 pary rąk biorą czynny udział w pracy na klawiaturze.

KOMPUTERYZACJA W SZKOŁACH UCZNIOWIE NA 1 KOMPUTER W SZKOŁACH PODSTAWOWYCH Stan na poczatku roku szkolnego 60,0 50,0 52,3 40,0 39,7 M.st. Warszawa 30,0 20,0 10,0 30,1 30,9 28,5 25,8 20,6 22,1 20,0 18,8 19,5 15,8 15,2 15,0 12,5 13,3 10,3 9,5 17,1 18,5 16,7 16,7 14,7 14,2 13,2 12,6 12,1 12,1 7,9 7,7 Białołęka Praga-Południe Praga-Północ Śródmieście Targówek 0,0 2005 2006 2007 2008 2009

KOMPUTERYZACJA W SZKOŁACH UCZNIOWIE NA 1 KOMPUTER W GIMNAZJACH Stan na początku roku szkolnego 30,0 25,0 28,2 25,4 27,3 25,2 20,0 20,9 20,9 20,6 15,0 10,0 5,0 15,5 15,4 14,9 10,9 13,3 12,8 12,4 9,3 17,5 12,1 11,4 10,7 7,5 16,3 12,0 9,9 9,9 6,2 15,2 11,5 9,7 8,9 6,4 M.st. Warszawa Praga-Południe Praga-Północ Targówek Wesoła Wola 0,0 2005 2006 2007 2008 2009

PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE Jednym z rodzajów placówek opiekuńczo-wychowawczych obok placówek całodobowych są placówki wsparcia dziennego. Placówki wsparcia dziennego (ogniska wychowawcze, świetlice socjoterapeutyczne, kluby młodzieżowe) są placówkami organizującymi czas wolny dzieciom i młodzieży ze środowisk zagrożonych. Placówki te prowadzą działania o charakterze profilaktycznym, przeciwdziałają patologii dzieci i młodzieży oraz podejmują prace środowiskowe z rodziną. Pobyt w tych placówkach jest dobrowolny i nieodpłatny, a w działaniach wychowawczych organizowanych w placówkach powinni czynnie uczestniczyć rodzice lub opiekunowie dziecka. Liczba wychowanków tych placówek na 10000 ludności sygnalizuje natężenie występowania grup dzieci i młodzieży ze środowisk zagrożonych.

PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE WYCHOWANKOWIE PLACÓWEK OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH WSPARCIA DZIENNEGO NA 10000 LUDNOŚCI Stan w dniu 31 XII 90,0 80,0 75,2 71,1 73,1 78,0 70,0 60,0 64,4 50,0 40,0 34,1 30,0 20,0 10,0 26,9 18,3 26,0 19,8 17,7 28,7 20,6 15,6 22,8 20,0 7,7 28,1 24,6 7,8 M.st. Warszawa Praga-Południe Praga-Północ Targówek 0,0 2005 2006 2007 2008 2009

ŚWIADCZENIE POMOCY SPOŁECZNEJ Ubóstwo odnosi się do osób, rodzin lub grup osób, których zasoby (materialne, kulturowe lub społeczne) są ograniczone w takim stopniu, że wyklucza to je z minimalnego sposobu życia w kraju w którym mieszkają. To definicja ubóstwa sformułowana w 1984 r. i obowiązująca w Unii Europejskiej. W praktyce istnieje kilka sposobów obliczenia wskaźnika zagrożenia ubóstwem np. według: granicy ubóstwa skrajnego (minimum egzystencji), relatywnej granicy ubóstwa, ustawowej granicy ubóstwa.

ŚWIADCZENIE POMOCY SPOŁECZNEJ Ustawowa granica ubóstwa to kwota, która zgodnie z obowiązującą ustawą o pomocy społecznej uprawnia do ubiegania się o przyznanie świadczenia pieniężnego z systemu pomocy społecznej. Wskaźnik zagrożenia ubóstwem według ustawowej granicy ubóstwa to udział osób korzystających z pieniężnych świadczeń pomocy społecznej w ogólnej liczbie ludności. W przypadku dzielnic wskaźnik ten obliczony został jako wskaźnik liczby korzystających z pomocy pieniężnej na 1000 ludności.

ŚWIADCZENIE POMOCY SPOŁECZNEJ KORZYSTAJĄCY Praga Z PIENIĘŻNYCH Południe, ŚWIADCZEŃ Praga POMOCY Północ, SPOŁECZNEJ Targówek NA 1000 LUDNOŚCI 6,2 24,2 2009 56,9 16,8 23,4 6,7 24,3 2008 56,9 15,9 23,8 Wilanów 2007 9,2 17,5 28,1 64,4 Targówek Praga-Północ Praga-Południe M.st. Warszawa 25,9 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0

BEZROBOCIE REJESTROWANE W szczególnej sytuacji na rynku pracy znalazły się m.in. osoby bezrobotne: bez wykształcenia średniego, długotrwale bezrobotne (powyżej 12 miesięcy), bez doświadczenia zawodowego, do 25 roku życia. Występowanie tych zjawisk może być przyczyną zagrożenia wykluczeniem społecznym i marginalizacją. Prezentując niektóre z tych zjawisk zastosowano następujące wskaźniki liczba bezrobotnych na 1000 ludności w wieku produkcyjnym, udział bezrobotnych z wykształceniem wyższym w ogólnej liczbie bezrobotnych, udział bezrobotnych z wykształceniem gimnazjalnym i podstawowym w ogólnej liczbie bezrobotnych, udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych.

BEZROBOCIE REJESTROWANE BEZROBOTNI ZAREJESTROWANI NA 1000 LUDNOŚCI W WIEKU PRODUKCYJNYM Stan w dniu 31 XII 120,0 100,0 96,3 80,0 80,3 60,0 40,0 20,0 64,8 63,9 52,4 23,3 56,5 56,5 44,4 21,2 52,8 40,8 37,4 28,7 16,0 29,4 23,6 21,3 18,7 44,8 33,6 32,9 28,4 15,0 M.st. Warszawa Praga-Południe Praga-Północ Targówek Wilanów 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 7,8

BEZROBOCIE REJESTROWANE Praga UDZIAŁ Południe, BEZROBOTNYCH Praga Z WYKSZTAŁCENIEM Północ, WYŻSZYM Targówek W OGÓLNEJ LICZBIE BEZROBOTNYCH Stan w dniu 31 XII 50,0 w % 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 M.st. Warszawa 12,6 13,5 16,3 21,7 23,4 Praga-Południe 12,0 12,5 13,8 19,7 22,9 Praga-Północ 5,7 6,2 7,1 11,8 11,9 Targówek 8,3 8,6 11,0 17,1 17,3 Wilanów 21,8 21,4 21,8 33,3 44,0

BEZROBOCIE REJESTROWANE UDZIAŁ BEZROBOTNYCH Z WYKSZTAŁCENIEM GIMNAZJALNYM, PODSTAWOWYM I NIEPEŁNYM PODSTAWOWYM W OGÓLNEJ LICZBIE BEZROBOTNYCH Stan w dniu 31 XII 45,0 w % 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 M.st. Warszawa 28,1 28,1 26,4 24,2 23,5 Praga-Południe 28,7 28,9 28,7 23,6 22,9 Praga-Północ 42,4 42,4 41,0 34,1 36,3 Targówek 29,0 30,3 28,2 23,4 22,2 Wilanów 21,0 20,9 21,3 23,3 11,4

BEZROBOCIE REJESTROWANE UDZIAŁ DŁUGOTRWALE BEZROBOTNYCH W OGÓLNEJ LICZBIE BEZROBOTNYCH Stan w dniu 31 XII 60,0 w % 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 M.st. Warszawa 51,6 51,0 48,1 33,1 17,3 Praga-Południe 51,7 51,3 51,1 35,0 15,9 Praga-Północ 52,3 52,7 51,6 32,9 13,1 Rembertów 49,9 49,6 49,3 31,1 12,1 Śródmieście 55,1 56,0 45,3 33,6 21,3 Targówek 51,9 50,3 51,2 34,7 14,9

PRZESTĘPSTWA STWIERDZONE Ogólną zauważalną tendencją w m.st. Warszawie i jego trzech omawianych dzielnicach jest zmniejszanie się liczby przestępstw zarówno o charakterze kryminalnym, jak i gospodarczym, a także przestępstw drogowych. Pomimo, że przestępczość ogółem zmniejsza się to ze statystyk policyjnych wynika, że niepokojącym zjawiskiem jest wzrost udziału przestępstw popełnionych przez nieletnich w przestępstwach stwierdzonych ogółem. Natężenie zjawiska przestępczości na danym terenie zostało zaprezentowane za pomocą wskaźnika liczby przestępstw stwierdzonych w zakończonych postępowaniach przygotowawczych na 1000 ludności.

PRZESTĘPSTWA STWIERDZONE PRZESTĘPSTWA STWIERDZONE W ZAKOŃCZONYCH POSTĘPOWANIACH PRZYGOTOWAWCZYCH NA 1000 LUDNOŚCI 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 2005 2006 2007 2008 2009 M.st. Warszawa 53,53 46,64 38,31 33,22 34,07 Praga-Południe 58,54 50,98 40,88 33,31 35,54 Praga-Północ 67,07 64,46 57,62 54,98 47,21 Targówek 40,22 35,70 28,19 24,44 24,21 Ursus 34,52 26,96 25,04 18,66 19,57 Wilanów 92,14 112,46 88,49 82,98 85,73

DZIĘKUJĘZA UWAGĘ