Rosja 2012 Wyprawa do Petersburga i przez Kanał Bałtycko Białomorski
227 kilometrów drogi wodnej, 19 śluz, 15 zapór wodnych, 49 tam. 42 zatopione wsie, tysiące hektarów zalanych upraw i lasów. 20 miesięcy katorżniczej pracy 300 tysięcy zeka, z których nie przeżył co trzeci - a może tylko co trzeci dotrwał do kooca wielkiej budowy... Dookoła niezwykłe krajobrazy Karelii - gdzie przyroda jest surowa i piękna, a ludzie obcujący z nią wykształcili wyjątkową kulturę i specyficznego ducha - ducha dawnej Rusi. A gdyby tak przez Biełomorkanał..? Kanał Bałtycko-Białomorski - skrót łączący swojski Bałtyk z dziką północą. Szalona idea generalissimusa Stalina, za którą życiem zapłaciło ponad sto tysięcy zesłanych do łagrów zeka. Przykład geniuszu starej szkoły inżynierskiej, która dosłownie z niczego - jedynie drewna i ziemi - zdołała zaprojektowad i zbudowad gigantyczne budowle hydrologiczne. Biełomor równie dobrze najtaoszy, prymitywny papieros, jak i szlak niespiesznego wędrowca wśród unikalnej przyrody i zabytków Karelii. Symbol opresji - i wrota ku Arktyce. Trochę tajemnicza, odgrodzona rosyjską biurokracją droga wodna prosto ku północy to dla nas fascynujący kawałek świata, kolejne miejsce, w którym nas jeszcze nie było. Ale wielu kolegom starszym o pokolenie Kanał kojarzy się przede wszystkim z nieludzką historią jego powstania. Czy wypada marzyd o wyprawie szlakiem stworzonym kosztem niewolniczej pracy setek tysięcy ludzi? Wątpliwości tylko pobudzają ciekawośd: jaka jest naprawdę rosyjska Północ? Czy o jej charakterze stanowią pozostałości zon, niemi świadkowie nieludzkiego systemu? A może pierwotna siła surowej przyrody Karelii zatarła już ślady okrutnej przeszłości - i dziś tylko ona kształtuje te tereny? Jaki naprawdę jest ten kawałek świata? Z dala - nie sposób zgadnąd, trzeba się tam wybrad. Dlatego postanowiliśmy - płyniemy. Weźmiemy dwa jachty - piękną, mahoniową Legię i dzielny, zwinny Dar Pucka - i w połowie czerwca pożeglujemy z Gdyni na Północ. W Sankt Petersburgu spotkamy zaprzyjaźnionych rosyjskich żeglarzy z jachtu Piotr I i wspólnie ruszymy Kanałem Bałtycko-Białomorskim aż do Archangielska - i z powrotem, bo przecież w trzy tygodnie (tyle powinno nam zająd przejście Kanału) nie sposób dowiedzied się czegoś o tak złożonym świecie, jakim jest Rosja. Wrócimy do Gdyni jakoś w połowie sierpnia - by opowiadad, opowiadad, opowiadad... Bo jedno jest pewne - wrażeo w tej wyprawy przywieziemy mnóstwo.! 2
kpt. Maciej Sodkiewicz Żeglarz wód zimnych i dalekich bo żaden koniec świata nie jest zbyt odległy, by tam popłynąd. No chyba że trzeba poprowadzid Zawiszę Czarnego Nasi Kapitanowie Nasi Kapitanowie kpt. Aleksandra Emche Spokój, opanowanie i profesjonalizm na imię im Ola. Pani kapitan na wszystkich chyba wodach Europy, kapitan stażysta na Zawiszy kpt. Jakub Meisner Lubi jak jest zimno i mokro. Żegluje od dziecka, teraz na morzu, żeby nie było za łatwo.! A w ogóle to doktor nauk fizycznych kpt. Własysław Mierzecki Dziesiątki tysięcy mil, mnóstwo portów i duch co najmniej o pokolenie młodszy od własnej brody. Po prostu Brat Wybrzeża. kpt. Małgorzata Karolak Nie jest łatwo byd kapitanem. Mało kto uwierzy, że na tym jachcie rządzi nieopierzona studentka. 3 Ale to działa i to naprawdę nie najgorzej
s/y Legia Nr rej: PZ-93 Długośd: 14,33 m Szerokośd: 3,68 m Zanurzenie: 1,85 m Typ ożaglowania: kecz Pow. ożaglowania: 80 m2 Moc silnika: 70 kw Rok budowy: 1968 Nasze Jachty jachty s/y Dar Pucka Nr rej: PZ-2204 Długośd: 12,01 m Szerokośd: 4,08 m Zanurzenie: 2,00 m Typ ożaglowania: slup Pow. ożaglowania: 80 m Moc silnika: 20 kw Rok budowy: 1988 4
Gdynia Sankt Petersburg 2012-06-11: początek rejsu w Gdyni 2012-06-14: przystanek w Liepaji 2012-06-17: wizyta w Tallinie 2012-06-22: Alye Parusa festiwal Szkarłatnych żagli 2012-06-22: wymiana załóg w Sankt Petersburgu Sankt Petersburg - Archangielsk 2012-06-22: wymiana załóg w Archangielsku 2012-06-23: przejście nocą pod mostami na Newie 2012-06-28: monastyr na wyspie Wałaam na jeziorze Ładoga 2012-07-03: skansen na wyspie Kiży na jeziorze Onega 2012-07-05: początek żeglugi Kanałem Bałtycko-Białomorskim 2012-07-08: przybycie na wyspy Sołowieckie 2012-07-14: wymiana załóg w Archangielsku Wyprawa w liczbach 2 jachty 5 kapitanów 80 osób załogi 67 dni żeglugi 38 śluz Trasa wyprawy Trasa wyprawy Rosja, Rosja Mimo że w 2010 roku decyzją premiera Putina wewnętrzne drogi wodne na terenie Federacji Rosyjskiej zostały udostępnione dla ruchu turystycznego jednostek pod obcymi banderami, przejście Kanałem Bałtycko- Białomorskim wciąż wymaga uzyskania pozwolenia od Ministra Transportu Archangielsk Sankt Petersburg 2012-07-14: wymiana załóg w Archangielsku 2012-07-17: przybycie na wyspy Sołowieckie 2012-07-20: początek żeglugi Kanałem Bałtycko-Białomorskim 2012-07-24: skansen na wyspie Kiży na jeziorze Onega 2012-07-30: monastyr na wyspie Wałaam na jeziorze Ładoga 2012-08-03: przybycie do Sankt Petersburg 2012-08-04: wymiana załóg w Sankt Petersburg Sankt Petersburg Visby Gdynia 2012-08-04: wymiana załóg w Sankt Petersburg 2012-08-09: przybycie na Visby tydzieo średniowieczny 2012-08-11: wypłynięcie z Gotlandii 2012-08-15: Koniec rejsu w Gdyni 5
Wspierają nas nas Współorganizatorzy Patron honorowi Patroni medialni i przyjaciele 6
Formalności Mimo oficjalnego otwarcia wód wewnętrznych Rosji dla jednostek turystycznych obcych bander, żegluga po wodach wewnętrznych Rosji wciąż wymaga zebrania pokaźnego pliku dokumentów: 1. Listy polecające od właściwego Okręgowego Oddziału PZŻ, 2. Podanie do Ministra Transportu Federacji Rosyjskiej o zgodę na przejście wewnętrznymi drogami wodnymi Rosji z rozpisaniem trasy na dni i godziny, 3. Wyliczana indywidualnie opłata za przejście Kanałem Bałtycko-Białomorskim, 4. Wyliczana indywidualnie opłata osobno za przejście przez Onegę i Swir, osobno 5. Wyliczana indywidualnie opłata za przejście przez Ładogę i Newę, 6. Wyliczana indywidualnie opłata za korzystanie z latarni na wodach wewnętrznych, 7. Wyliczana indywidualnie opłata za korzystanie z innych urządzeo nawigacyjnych, 8. Procedura odprawy jachtów obcych bander wchodzących na wody terytorialne Rosji na 2 strony drobnym drukiem, 9. Zaproszenia i wizy dla całej załogi blisko 80 osób Organizacja wyprawy Organizacja wyprawy Nieocenioną pomocą w organizacji wyprawy są dla nas nasi rosyjscy przyjaciele z żeglarskiego stowarzyszenia RusArc. Młodzi, pełni energii ludzie skupieni wokół jachtu Piotr I dokonali w 2009 roku rzeczy niesamowitej w ciągu jednego sezonu pokonali zarówno przejście północno-wschodnia jak i północno-zachodnie. Teraz działają na rzecz popularyzacji żeglarstwa w rosyjskiej Arktyce a nam pomagają przebrnąd przez zawiłości biurokracji You know, Russia is crazy and expensive country but not that much Ich trzeźwe spojrzenie na rosyjską rzeczywistośd i nieograniczona chęd pomocy sprawiają, że wiemy, że nasza wyprawa po prostu musi się udad! 7
Pomysł na Kanał Trudno powiedzied, kto jako pierwszy pomyślał, by przebid się przez wyrzeźbione lodowcem skalne progi rozdzielające zlewnie mórz Białego i Bałtyckiego - i otworzyd spławną drogę, która zastąpiłaby splątane ścieżki na bagnach Karelii. Możliwe, że byli to angielscy kupcy Thomas Southem i John Spark, którzy, zaopatrzywszy się z lokalnych przewodników, 29 czerwca 1566 roku ruszyli z monastyru na Wyspach Sołowieckich w kierunku Nowogrodu. Pozostawili po sobie spisaną relację, w której zauważają, że gdyby nie skalne progi i mielizny, cała droga z Archangielska do Nowogrodu byłaby prosta i wygodna. Ruch na północnych szlakach był znaczny, bo to Morze Białe było dla odciętego od Bałtyku Nowogrodu oknem na świat. Towary wymieniano, kupcy podróżowali, docierały wieści z całej Europy, a miasta północnej Rusi bogaciły. Dopiero na początku XVIII wieku, za panowania Piotra I Wielkiego, gdy Rosja na dobre uzyskała dostęp do Bałtyku, i zbudowano Petersburg, północna droga zaczęła z wolna tracid na znaczeniu. By odnieśd zwycięstwo w wojnie północnej, która odsunęła Szwecję znad północnowschodniego Bałtyku sam Piotr I musiał skorzystad z drogi przez Karelię. W 1702 roku rozkazał, aby rosyjska flota stacjonująca na Morzy Białym została przesunięta na jezioro Onega - i tak tysiące chłopów na carski rozkaz na leżach z bali wlokło fregaty przez północny krajobraz. Już wtedy pojawiały się głosy, że irracjonalny znój chłopów-rabów można by wykorzystad na przekopanie kanału.. Skalne żebra przecinające Białomorską tajbołę pokryte są neolitycznymi petroglifami - niezatartymi świadectwami obecności człowieka na tych terenach już od najdawniejszych czasów Gdy na przełomie XVIII i XIX wieku budowano Maryjską drogę wodną - połączenie kanałami Wołgi z Bałtykiem), pracujący nad nią francuscy inżynierowie badali również skalne progi Wyga. Niewiele później, bo w 1824 roku do pomysłu przekopania kanału aż po Morze Białe wrócili kupcy. Przedsiębiorczy Tichon Anatow w środku sierpnia 8
sprowadził do Petersburga trasą proponowanego kanału świeżego białomorskiego śledzia - udowadniając, że przedsięwzięcie może mied sens. Potem wracano do tematu jeszcze w 1868, 1874, 1886, 1889 roku, znów na przełomie wieków - w 1900, 1913.. Na coraz wyższym szczeblu, w coraz szacowniejszych gronach, angażując coraz większe środki. I może w koocu podjęto by jakieś wiążące decyzje - tym bardziej, że zbudowane w międzyczasie kanały Sueski i Panamski święciły spektakularne tryumfy - ale w 1915 wybuchła rewolucja, razem ze starym porządkiem skutecznie - jak się wydawało - niszcząc mrzonki o połączeniu między Bałtykiem a Morzem Białym. Budowa Kanału Jakoś w 1930 roku Wielki Językoznawca i Lokomotywa Historii, Josif Wissarionowicz Dżugaszwili, zdecydował, by do planów pierwszej pięciolatki, oprócz kolektywizacji wsi i industrializacji na niespotykaną skalę, dodad również kontrowersyjne przedsięwzięcie komunikacyjne - budowę Kanału Bałtycko-Białomorskiego. Pierwsze prace zaczęto jesienią 1931 roku - od wyznaczenia przez Stalina daty otwarcia Kanału - postanowiono, że pierwsze statki ruszą na południe dokładnie 1 maja 1933 roku. Po ustaleniu tego kluczowego założenia, nadzorowane przez czekistów brygady więźniów wbiły w grząską ziemię pierwsze łopaty - nie czekając nawet na inżynieryjny projekt tej 'budowy stulecia'. Na budowie kanału brakowało nie tylko projektów inżynieryjnych, brakowało wszystkiego. Niedostatek inżynierów dało się rozwiązad dośd prosto, ściągając rozsianą po wszystkich łagrach imperium kadrę profesorską technicznych uczelni - lub zsyłając na katorgę tych, którzy jakimś cudem dotąd uniknęli tego losu. Dużo trudniej było sobie poradzid z brakiem podstawowych surowców: nie było stali, cementu, dźwigów. Były za to łopaty, kilofy i drewniane taczki, drewniane kołowroty i drewniane platformy na ociosanych pniakach zamiast kół... Nie brakło tylko niewolniczej pracy - w szczytowym okresie przy budowie Kanału pracowało jednocześnie ponad sto tysięcy łagierników. Różne szacunki mówią, że przez wszystkie obozy Biełbałtłagu przewinęło się od 250 do 300 tysięcy osób, z czego - według Sołżenicyna - zginęło blisko dwieście tysięcy. Nowsze szacunki są bardziej optymistyczne - życie stracid miałby ledwie co trzeci z budowniczych kanału... Niedostatek inżynierów dało się rozwiązad dośd prosto, ściągając rozsianą po wszystkich łagrach imperium kadrę profesorską technicznych uczelni - lub zsyłając na katorgę tych, którzy jakimś cudem dotąd uniknęli tego losu 9
Ale Biełomorsko-Bałtycki Isprawitielno Trudowoj Łagier miał jeszcze inny cel niż tylko wybudowanie jak najszybciej i jak najtaniej imponującej drogi wodnej. Miał to byd również wielki eksperyment społeczny przeprowadzony zgodnie z doktryną Dzierżyoskiego - "próba przekuwania charakteru ludzi za pomocą trudu". Każdy więzieo był przypisany do jednego z obozów-węzłów, odpowiedzialnych za realizację konkretnego odcinka Kanału a tam do kolektywu. Kolektyw zaś zarządzał wspólnym barakiem, wspólnymi narzędziami, wymuszał samokrytykę, i motywował do wyrabiania wyznaczonych norm. Norma wszak była najważniejsza - według obowiązującej w BBL zasady 'kotła' tylko ten, kto wyrobił normę, zasługiwał na posiłek. Po szesnastu miesiącach katorżniczej pracy do ukooczenia pozostał krytyczny odcinek przez najwyżej położone okolice jeziora Wyg. Jedynie zimą, gdy lód i śnieg stabilizował wody, można było przebid śluzę między wysoko położonym zbiornikiem, a kanałem prowadzącym w dół, w kierunku jeziora Onega. Od stycznia 1933 roku praca na zagrożonym odcinku trwała bez ustanku dzieo i noc - i tak aż do kwietnia. Przez ostatnich kilka dni ludzie pracowali dosłownie bez wytchnienia, bez przerw na sen czy posiłek. Opłaciło się - 1 maja 1933 Josif Wissarionowicz Stalin mógł dokonad oficjalnego otwarcia Kanału. A jednak generalissimus nie był zadowolony. Inspekcja kanału, którą przeprowadził osobiście już w lipcu 1933 roku z pokładu parostatku Anochin nie pozwalała żywid złudzeo, że Kanał Bałtycko Białomorski spełni pokładane w nim nadzieje. Wąski i głęboki na ledwie trzy-trzy i pół metra (obecnie pogłębiony do czterech metrów) nie pozwalał na przejście większych jednostek marynarki wojennej. Zostawała jedynie drobna flota handlowa, a to przecież zdecydowanie za mało jak na tak wielkie przedsięwzięcie 10 Ponod w umyśle coraz bardziej miotanego obsesjami Stalina zrodził się pomysł, by równolegle do obecnego zbudowad nowy Bolszoj Biełomorkanał - wystarczająco szeroki i głęboki na ponad siedem metrów, tak by mogły nim przechodzid i największe ówczesne lotniskowce... Tej idei - chyba na
Drewniane skarby Kiży Południowy kraniec Kanału Bałtycko-Białomorskiego wychodzi w wody jeziora Onega. Cała północno-zachodnia częśd akwenu usiana jest półwyspami i wysepkami, które cofający się lodowiec wyrył je tu w wapiennych skałach. To Zaonieże - tereny, które z perspektywy Nowogrodu czy Moskwy leżały za-onegą. Otoczone wodą szkiery, odgrodzone niespokojnym jeziorem, przybyszom z południa wydawały się niegościnne i niewarte zainteresowania. Cerkiew Przemienienia Paoskiego nie była ogrzewana i tylko latem sprawowano w niej liturgie. Od października do Wielkiej Nocy nabożeostwa odbywały się w mniejszej Cerkwi Wstawiennictwa Matki Bożej. Niewielka, zamieszkała od tysiącleci wyspa Kiży przynajmniej od XVI stanowiła centrum regionu dla mieszkaoców ponad 180 wsi rozsianych po całym archipelagu. Tu koncentrowała się władza administracyjna i tu mieli siedziby przedstawiciele Cerkwi. Naturalne więc, że to na Kiży postanowiono wznieśd najokazalszą świątynię Zaonieża: drewniany kompleks Cerkiew Przemienienia Paoskiego. Mimo powtarzających się w XVIII wieku krwawo tłumionych buntów chłopskich, rewolucyjnej zawieruchy w początkach XX wieku i okupacji fioskiej w czasie II wojny światowej cerkwie na Kiży zachowały się w przez wieki w doskonałym stanie, a i w okolicznych wsiach - chod opustoszałe - zachowały się liczne domy będące przykładami tradycyjnej architektury ludowej. Najsłynniejszym spośród skarbów na Kiży jest leżący na południowym skraju wyspy Kiży Pogost - wzniesiony w XVIII i XIX wieku kompleks drewnianych świątyo. Dominuje w nim okazała cerkiew Przemienienia Paoskiego, której kryte charakterystyczną, osikową łuską kopuły stały się symbolem całego regionu. Cerkiew została założona zgodnie z tradycyjnym rozumieniem harmonii - na planie ośmiokąta, z czterema dwustopniowymi przybudówkami - na cztery 11
strony świata. Na ośmiokątnej podstawie zbudowano kolejny ośmiobok - i jeszcze jeden, jeszcze mniejszy. Każdy fragment dachu ukoronowano osobną kopułą na 'beczce'. Kopuły - w sumie aż dwadzieścia dwie!- różnią się wielkością w zależności od piętra, na którym się znajdują - tworząc rytmiczną piramidę. Budowę cerkwi zimowej pod wezwaniem Wstawiennictwa Matki Bożej rozpoczęto w 1764 roku, wyraźnie nawiązując stylem i kompozycją do sąsiadującej budowli: została zbudowana na planie pięciokąta połączonego z prostokątną częścią ołtarzową, a całośd jest zwieoczona dziewięcioma kopułami na beczkach, które kształtem i wielkością odpowiadają tym na niższych piętrach Cerkwii Przemienienia Paoskiego. W XIX wieku do kompleksu dwóch świątyo dobudowano drewnianą, wysoką na 30 metrów dzwonnicę, która - chod wyraźnie późniejsza - sanowi spójny element całego założenia: na czworobocznej podstawie wzniesiono ośmioboczne piętro, nad którym znajduje się wsparta na kolumnach galeria z 12 dzwonami, a całośd przykryta jest wspartym na kolumnach namiotowym dachem. Kompleks Cerkwii Przemienienia Paoskiego to nie wszystkie zabytki, jakie znajdują się na Kiży. Pochodząca z XVI wieku cmentarna Cerkiew Wskrzeszenia Łazarza czy czatownia pod wezwaniem Michała Archanioła również nie wyczerpują listy. Uzupełnia ją kolekcja obiektów świeckich liczy kilkadziesiąt budynków: od przewiezionego jako pierwszy w 1951 roku domu bogatego chłopa Oszewniewa, przez liczne spichrze, stodoły, młyny, kuźnie - a wreszcie banie, bez których w północnej Rosji od stuleci nie wyobrażano sobie życia. Już w 1945 objęto wyspę Kiży ochroną, tworząc na niej rezerwat architektury tradycyjnej. W 1951 zaczęto przenosid na wyspę kolejne zabytki architektury drewnianej z całego regionu, a w 1966 roku udostępniono skansen zwiedzającym. Elementy tej niezwykłej kolekcji zostały w 1990 roku wpisane na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. 12
Badania lekarskie po przybyciu do obozu, rozdział obowiązków zgodnie z umiejętnościami, ośmiogodzinny dzieo pracy, codzienne zajęcia kulturalne, walka z analfabetyzmem Propagandowy obraz SŁON to niemal sielanka. SŁON - Sołowiecki Łagier Osobowo Naznaczenia Pierwszy eksperymentalny obóz sowieckiej Rosji, założony w 1923 roku w murach jednego z najważniejszych monastyrów rosyjskiego prawosławia. Odmawiający pracy, szkodnicy i próżniacy, podejrzani o nielojalnośd przedstawiciele mniejszości narodowych, zdeprawowani moralnie wrogowie klasowi, wyznawcy religijnych zabobonów i zwykli kryminaliści mieli się tam - przez pracę w kolektywie - przemienid w przykładnych obywateli sowieckiej ojczyzny. Propagandowe filmy z przełomu lat 20 i 30 XX wieku prezentują życie zakluczonnych niemal jako sielankę. Nie pokazywały, jak wyglądało tam życie w niekoocząca się polarną noc, gdy wyjechali operatorzy z kamerą. A jednak prawda o prymitywnych warunkach życia, niewolniczej pracy ponad siły i permanentnym, łamiącym charaktery nadzorze docierały do Moskwy, Leningradu czy Odessy i terroryzowały mieszkaoców. Wbrew nieludzkim warunkom i nieustającym upokorzeniom więźniowie SŁON próbowali organizowad sobie normalne życie: na Sołowkach działały dwa teatry, orkiestra kameralna, towarzystwo krajoznawcze oraz wydawnictwo, a profesorowie-zesłaocy organizowali ekspedycje badawcze na okoliczne wyspy, próbując kontynuowad pracę naukową. Ale ponura historia monastyru na Sołowkach nie zaczęła wraz z powstaniem SŁON. Tutaj wymyślono tiurmę: drewniane skrzynie, w której zamykano więźniów a następnie zasypywano ziemią, zostawiając jedynie niewielki otwór, przez podawano jedzenie. To również monachowie sołowieccy uchodzili za najpilniejszych stróży to ich pieczy carowie powierzali szczególnie niebezpiecznych więźniów.. Po przełomie 1990 roku niszczejący klasztor na Sołowkach zwrócono cerkwi, w białe mury wrócili monachowie modlitwą i pracą próbują zatrzed ciemne karty przeszłości. 13
Nim zaczęła się historia Na początku IV wieku p.n.e., gdy lodowiec na dobrze cofnął się z Karelii, z południa i wschodu przybyli Ugrofinowie. Nie znamy ich mitów, nie wiemy, jakie pieśni śpiewali w swoich osadach, ale na wygładzonych przez lodowiec skalach pozostawili petroglify - niezatarte ślady swojej Kultury. 'The crime and punishment of an evil frog' na półwyspie Peri Nos - czym jest stworzenie po środku? Nie pies - bo za gruby, nie żółw - bo i skąd Ugrofinowie mieliby wiedzied jak żółw wygląda? Pierwsze rysunki wyryto w skałach pod koniec IV tysiąclecia p.n.e., najmłodsze pochodzą z początków II tysiąclecia p.n.e. Prehistoryczni artyści upodobali sobie dwa miejsca: skaliste brzegi rzeki Wyg w okolicach Bielomorska oraz wcinające się w jezioro Onega półwyspy Biesow Nos, Kladowiec, Gażyj czy Peri Nos. Te nad Onegą odkryto dla nauki w połowie XIX wieku, chod już wcześniej o 'diabelskich' rysunkach wiedziano w pobliskim Muromskim Monastyrze, te nad Wygiem, w pobliżu miejscowości Wygostrow, dostrzeżono dopiero po II wojnie światowej. Do tej pory odnaleziono około 1200 rytów, ale badacze wciąż odkrywają nowe. Petroglify różnią się znacząco wielkością - niektóre mają po 2-3 metry wysokości, inne nie przekraczają rozmiarem kartki papieru. Częśd to tylko wykropkowane kontury, inne zostały starannie wypełnione. Wszystkie przedstawienia są dośd schematyczne - przedhistoryczny twórca nie czuł potrzeby fotograficznego odtwarzania świata, który go otaczał, przeciwnie - to symbolami i siłą ich tworzenia chciał zakląd rzeczywistośd. Przedstawiano udane łowy, udaną obronę przed groźnymi zwierzętami czy obcym plemieniem. Ryto znaki obfitych połowów, topory i noże dzielnych wojowników, myśliwych ścigających na nartach łosie. 14
Północna stolica Rosji Petersburg wyłonił się z bagien i szalonej wyobraźni Piotra I. Przez ponad 300 lat rozrastał się i piękniał, zadziwiając Europę przepychem i do dziś jest najbardziej europejskim z rosyjskich miast. Petersburg jest wymyślny i teatralny, nieco przytłaczający swoją scenografią. To miasto szerokich arterii, rozległych parków, imponujących pałaców i 600 mostów. Fasady większości budynków pomalowano kolorowymi farbami, by wydobyd architekturę z mroku mgieł i ciemności północnego krajobrazu. Dziesiątki przecinających miasto kanałów sprawiają, że Petersburg nazwano Wenecją Północy. Stolica carów pełna jest zabytków, które cudem tylko uniknęły zniszczenia w czasach, gdy miasto nazywano Leningradem: Barokowe kamienice przy Newskim Prospekcie, Nabrzeże Pałacowe z Pałacem Admiralicji i Soborem Izaaka największa świątynią Petersburga, czy wreszcie Pałac Zimowy imponująca siedziba carów, dziś mieszcząca Ermitaż największe muzeum świata, z kolekcją ponad 3 milionów dzieł sztuki. I cumująca przy Nabrzeżu Pałacowym Aurora pancernik, z którego wystrzał był sygnałem do rozpoczęcia rewolucji październikowej. A jeśli opuścid ścisłe centrum miasta, jest Carskie Sioło z jednym z najpiękniejszych pałaców świata (to tutaj znajduje się odtworzona Bursztynowa Komnata), jest Wielki Pałac Peterhof letnia rezydencja carów, nie mniej okazała niż Wersal czy Hofburg, a wreszcie Twierdza Pietropawłowska najstarsza budowla w Sankt Petersburgu Petersburg słynie również ze swych Białych Nocy. Miasto leży na 60stopniu szerokości geograficznej północnej i na przełomie czerwca i lipca noc trwa tu tylko 4 godziny, z czego jeszcze godzinę po zachodzie jest wciąż jasno i już godzinę przed wschodem znów można czytad na ulicach. Praktycznie nocy prawie w ogóle nie ma 15
Dawno, dawno temu, w małej wiosce nad morzem żył ubogi wdowiec z córeczką o imieniu Assol. Ojciec niegdyś marynarz, rzeźbił z drewna statki-zabawki, a dziewczynka sprzedawała je w miasteczku. Pewnego dnia wracając do domu spotkała czarownika, który obiecał jej, że przyjdzie dzieo, gdy przybędzie do niej książę niesiony szkarłatnymi żaglami Wiele lat później kapitan wspaniałego statku spotkał ubogą dziewczynę, wyśmiewaną przez całą wieś z powodu bajek, w które wierzyła. Zakochany, postanowił spełnid jej marzenia Szkarłatne Żagle - Alye Parusa Krótko po zakooczeniu II wojny światowej, gdy Petersburg-Leningrad jeszcze nie do kooca zapomniał o koszmarze głodu i oblężenia, maturzyści z kilku tutejszych gimnazjów postanowili wspólnie uczcid ukooczenie szkoły. Urządzili festiwal nawiązujący do popularnej, na poły baśniowej, książki dla dzieci pt. Szkarłatne Żagle, której autorem był Alexander Grin. Główną atrakcją święta był statek o szkarłatnych żaglach, który żeglował Newą wzdłuż Nabrzeża Angielskiego, Nabrzeża Admiralicji, aż do Pałacu Zimowego. Władze sowieckie planowały, że młodzież pod czerwonymi żaglami będzie sławid Kraj Rad, ale młody duch nie dał się wziąd w karby. Święto maturzystów przekształciło się w festiwal wyzwolenia od szkoły i jej reguł wszelkich reguł i stało się jednym z najpopularniejszych tradycyjnych wydarzeo Petersburga. W 2012 roku festiwal Szkarłatnych żagli odbędzie się między 20 a 24 czerwca zapewne jak w latach ubiegłych zgromadzi ponad milion ludzi, którzy będą brali udział w wydarzeniach organizowanych przez władze Petersburga. Na wolnym powietrzu będą występowały gwiazdy rocka i orkiestry symfoniczne, tancerze klasycznego baletu wyjdą na ulice prowadzid barwne parady. Kulminacyjnym punktem całego festiwalu będzie rozegrana na Newie wielka bitwa z piratami i pojawienie się wśród kaskad fajerwerków żaglowca pod szkarłatnymi żaglami Możecie wziąd udział w tym cudownym święcie żeglując z Nami w trakcie I etapu wyprawy. 16
Tydzień średniowieczny na Visby Na środku morza leży niedostępna wyspa Gotlandia. W jej stolicy Visby zachowała się wspaniale średniowieczna architektura. Port otacza gęsta sied wąskich uliczek starego miasta, otoczonego, dobrze zachowanym murem obronnym o długości ponad 3,5 km i wysokości 11 metrów. Dostępu do starówki strzegą bramy z podnoszonymi kratami oraz 50 masywnych wież. Ze względu na ten wspaniały średniowieczny klimat, od wielu lat na początku sierpnia odbywa się tutaj Tydzień kultury średniowiecznej. Na 7 dni i nocy miasto cofa się o kilka wieków. Po uliczkach wędrują kupcy, rzemieślnicy, kobiety i mężczyźni przebrani w stroje odbiegające od tych teraźniejszych. Ma się wrażenie, że czas cofnął się o kilkaset lat. Bogactwo stylizacji, to nie tylko ludzie ubrani w stroje, to również cały styl życia tamtej epoki. Z postawionych w cieniu murów miejskich, namiotów wydobywa się śpiew, rozmowy, odgłosy kutego żelaza, zapachy przyrządzanej nad ogniem dziczyzną i pieczonych owoców. Popołudniami odbywają się turnieje rycerskie, które zachwycą niejednego. Nie zabraknie też brawurowych pokazów łuczników, kuszników jak również występów błaznów. Ci ostatni odciągają wzrok przechodnia od doczesnego życia, przybliżając atmosferę tamtej epoki, zachwycając, rozweselając, ukazując magię i czar średniowiecznej Skandynawii. Obok takiego festiwalu nie można przejśd obojętnie. Ludzie, którzy raz poczuli klimat tamtej epoki, przybywają ponownie, by chod na krótką chwilę przenieśd się w epokę, w której rycerz walczył o rękę swojej wybranki a za honor potrafił oddad życie. W trakcie IV etapu wyprawy spędzimy dwa pełne dni w Visby, biorąc udział w festiwalu. 17
Kontakt Kontakt SEKSTANT Szkoła Żeglarstwa ul.żwirki 60 83-110 TCZEW www.sekstant.pl biuro@sekstant.pl kpt. Maciej Sodkiewicz tel. +48 791 167 981 kpt.aleksandra Emche tel. +48 790 758 920 18