NAZWA SUBSTANCJI WIADOMOŚCI OGÓLNE Klarowna, bezbarwna ciecz o możliwym lekko żółtym zabarwieniu. Łatwopalna, działająca drażniąco na oczy i skórę, szkodliwa po połknięciu i w wyniku wdychania. IDENTYFIKACJA CHEMICZNA Nazwa: Nazwy firmowe: Nazwa chemiczna (IUPAC): techniczny Numer CAS: 108-94-1 Numer EINECS: 203-631-1 Wzór sumaryczny: Wzór strukturalny: C 6 H 10 O ZASTOSOWANIA Stosowany głównie do produkcji kaprolaktamu i kwasu adypinowgo. Ponadto wykorzystywany jest w przemyśle farb, lakierów, rozpuszczalników, barwników, past drukarskich, klejów, utwardzaczy i środków ochrony roślin. Stosowany jest również jako odczynnik laboratoryjny. WŁASNOŚCI FIZYCZNE/CHEMICZNE Stan skupienia Barwa Ciekły w 20 C/1013.25 hpa Bezbarwny, lub lekko żółty Gęstość 0.9465 g/cm3 w 20 C Temperatura topnienia Temperatura wrzenia Palność Właściwości wybuchowe Temperatura samozapłonu -31 o C 154.3 C w 1013.25 hpa Substancja palna granice wybuchowości w mieszaninie z powietrzem: dolna : 1,3 % obj. górna : 9,4 % obj. 420 C w 1013 hpa Prężność pary 7 hpa w 30 C Ciężar cząsteczkowy Rozpuszczalność w wodzie Punkt zapłonu 44 C 98.15 g/mol 5-10 g/100 ml Współczynnik podziału oktanol-woda (logk ow ) 0.86 w 25 C 1
ODDZIAŁYWANIE ZDROWOTNE został sklasyfikowany jako działający szkodliwie po połknięciu i w następstwie wdychania, działający drażniąco i szkodliwie na skórę oraz powodujący poważne oparzenia skóry i uszkodzenia oczu. Toksyczność ostra Działanie drażniące/żrące skóra / oko / układ oddechowy Działanie uczulające Toksyczność genetyczna / mutagenność Rakotwórczość Toksyczność rozrodcza Substancja toksyczna. Wchłaniana drogą pokarmową, inhalacyjnie i przez skórę. Substancja działa drażniąco na skórę, powoduje ciężkie uszkodzenia oczu Nie można wykluczyć działania uczulającego na ludzi. Substancja o możliwym działaniu mutagennym. Stwierdzono marginalne działanie rakotwórcze przy długotrwałym narażeniu. Nie stwierdzono. NARAŻENIE Konsument: W związku z możliwością stosowania cykloheksanonu do produkcji farb, lakierów, rozpuszczalników, klejów, past drukarskich oraz środków ochrony roślin istnieje możliwość kontaktu konsumenta z cykloheksanonem poprzez drogi oddechowe, skórę, oczy oraz drogę pokarmową. W takim przypadku należy postąpić zgodnie z zaleceniami bezpiecznego posługiwania się produktem określonymi przez jego producenta. Pracownik: Nie ma kontaktu z cykloheksanonem, gdyż wytwarzanie i manewrowanie substancją następuje w warunkach przemysłowych w systemach zamkniętych. W przypadku narażenia niezamierzonego (podczas prac remontowych, pobierania próbek, prób lub innych) pracownik powinien postąpić zgodnie z zaleceniami bezpieczeństwa podanymi w rozszerzonej karcie charakterystyki. ZALECENIA ŚRODKÓW KONTROLI RYZYKA Używać w zamkniętych procesach z okazjonalną kontrolowaną ekspozycją. Unikać częstego i bezpośredniego kontaktu z cykloheksanonem. Natychmiast likwidować źródła wydostawania się cieczy lub jej par. Bezwzględnie stosować uziemienie wszystkich aparatów, zbiorników oraz rurociągów i urządzeń przetłaczających. Wszelkie operacje wykonywać w rękawicach chemoodpornych i ubraniu w wykonaniu antyelektrostatycznym oraz okularach ochronnych. W przypadku częstego lub dłuższego kontaktu stosować zabezpieczenie dróg oddechowych w postaci maski przeciwgazowej z pochłaniaczem uniwersalnym. Regularnie czyścić sprzęt pracujący w kontakcie z cykloheksanonem. Nie spożywać pokarmów i napojów, nie palić w obecności cykloheksanonu. Przed wyjściem do miejsca przeznaczonego do spożywania posiłków zdjąć zanieczyszczoną odzież i sprzęt ochronny, umyć ręce. Zapobieganie pożarom i wybuchom: wyeliminować ewentualne źródła zapłonu (nie palić, nie używać otwartego ognia, nie używać telefonów komórkowych). 2
PIERWSZA POMOC W PRZYPADKU NARAŻENIA DROGĄ ODDECHOWĄ Przytomny: Wyprowadzić z miejsca narażenia. Zapewnić spokój, ułożyć w pozycji półsiedzącej lub dowolnej. Wezwać lekarza. W razie duszności podawać tlen, najlepiej przez maskę twarzową. Nieprzytomny: Wynieść z miejsca narażenia. Ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Usunąć z jamy ustnej ciała obce. Odessać przez cewnik strzykawkę wydzielinę z nosa i jamy ustnej. Jeżeli zatruty oddycha - podać tlen przez maskę. Jeżeli nie oddycha - zastosować sztuczne oddychanie metodą usta-usta albo za pomocą aparatu AMBU. Zapewnić szybki transport do szpitala karetką reanimacyjną. W PRZYPADKU POŁKNIĘCIA Przytomny: Nie wywoływać wymiotów; niezwłocznie zasięgnąć porady lekarza i pokazać opakowanie lub etykietę. Nieprzytomny: Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym W PRZYPADKU KONTAKTU ZE SKÓRĄ Zdjąć odzież, zmyć skórę dużą ilością wody (z mydłem, jeżeli nie ma zmian na skórze). Zapewnić transport do szpitala karetką reanimacyjną (ze względu na łatwość wchłaniania cykloheksanonu przez skórę). Zapewnić konsultację dermatologiczną. W PRZYPADKU KONTAKTU Z OCZAMI Przemywać dużą ilością wody przez około 15 minut. Zapewnić konsultację okulistyczną. ODDZIAŁYWANIE ŚRODOWISKOWE Toksyczność dla organizmów wodnych Biodegradacja Potencjał bioakumulacyjny Opinia o własności PBT / vpvb LC50(96h): 527 732 mg/dm 3 (ryby Pimephales promelas), Ulega biodegradacji w wodzie (87 % po 14 dniach) Nie ulega bioakumulacji Nie uważany za PBT ani vpvb NARAŻENIE ŚRODOWISKA Substancja stosowana w zamkniętych procesach przemysłowych oraz w zastosowaniach konsumenckich (farby, lakiery, kleje, środki ochrony roślin) nie stanowi ryzyka dla środowiska wodnego ze względu na niewielką ilość uwolnianej substancji, która ulega biodegradacji i nie akumuluje się w organizmach żywych. Jedyne ryzyko stanowią poważne awarie przemysłowe oraz wypadki w czasie transportu dużych ilości cykloheksanonu. 3
ZALECENIA ŚRODKÓW KONTROLI RYZYKA ŚRODOWISKA Zabezpieczyć studzienki ściekowe, przy dużych wyciekach miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, powiadomić pracowników odpowiednich służb zajmujących się gospodarką wodną i ściekową. Małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać do zamykanego pojemnika, zanieczyszczoną powierzchnię spłukać wodą (wody tej, nie należy odprowadzać do wód i zbiorników powierzchniowych oraz kanalizacji). Niewielkie ilości cykloheksanonu należy niszczyć poprzez kontrolowane spalanie w metalowych tacach, w specjalnie do tego celu przygotowanych miejscach, zebrane, duże ilości cykloheksanonu, należy poddać procesowi oczyszczania i regeneracji (destylacja) w zakładach posiadających instalacje do wykonania tego typu operacji. OPINIE URZĘDÓW Substancja zarejestrowana w REACH. Numer rejestracji: 01-2119453616-35-0007 jest ujęty w bazie danych IRIS prowadzonej przez Environmental Protection Agency: http://www.epa.gov/iris INFORMACJA O UREGULOWANIACH / KLASYFIKACJI I OZNAKOWANIU Klasyfikacja zgodnie z rozporządzeniem WE nr 1272/2008 Substancja palna kat. 3 (H226 Łatwopalna ciecz i pary), Toksyczność ostra kat. 4 (H302 - Działa szkodliwie po połknięciu, H332 Działa szkodliwie w następstwie wdychania), Działanie drażniące na skórę kat. 2 (H312 - Działa szkodliwie w kontakcie ze skórą, H315 - Powoduje poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu), Poważne uszkodzenie oczu kat. 1 (H318 - Powoduje poważne uszkodzenie oczu). Piktogramy określające rodzaj zagrożenia: Hasło ostrzegawcze: NIEBEZPIECZEŃSTWO Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia: H226 Łatwopalna ciecz i pary, H302 - Działa szkodliwie po połknięciu, H312 - Działa szkodliwie w kontakcie ze skórą, H332 Działa szkodliwie w następstwie wdychania, H315 - Powoduje poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu, H318 - Powoduje poważne uszkodzenie oczu. Zwroty wskazujące środki ostrożności: Przechowywać z dala od źródeł ciepła/iskrzenia/otwartego ognia/gorących powierzchni. Palenie 4
wzbronione. Przedsięwziąć środki ostrożności zapobiegające statycznemu rozładowaniu. Stosować rękawice ochronne/odzież ochronną/ochronę oczu/ochronę twarzy. W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO DRÓG ODDECHOWYCH: wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego na świeże powietrze i zapewnić warunki do odpoczynku w pozycji umożliwiającej swobodne oddychanie. W przypadku pożaru: Użyć proszków gaśniczych, dwutlenku węgla, pian gaśniczych, wody tzw. prądy rozproszone do gaszenia cykloheksanonu. Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty. Przechowywać w chłodnym miejscu. DANE KONTAKTOWE ZAKŁADY AZOTOWE w TARNOWIE- MOŚCICACH S.A. 33-101 Tarnów ul. Kwiatkowskiego 8 tel. 014/ 633-07-81 do 85 Fax 014/ 633-07-18 5