P O S T A N O W I E N I E SĄDU REJONOWEGO W BIAŁYMSTOKU z dnia 11 stycznia 2010 roku, sygn. akt II Ns 1180/10 Przewodniczący: SSR Małgorzata Frankowska Sąd Rejonowy w Białymstoku II Wydział Cywilny po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2010 r. w Białymstoku na rozprawie sprawy z wniosku Eugenii J., z udziałem Andrzeja J., Renaty R., Anny D., o podział majątku wspólnego i dział spadku, postanawia: I. Ustalić, że w skład majątku wspólnego Edwarda J. i Eugenii J. wchodzi nieruchomość położona w obrębie B. ( nr 0001), jednostka ewidencyjna B. ( 206101-1 ), powiat B., województwo p., przy ulicy Kazimierza Tetmajera, oznaczona numerem geodezyjnym o powierzchni 0,0443 ha zabudowana budynkiem mieszkalnym, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Białymstoku prowadzona jest księga wieczysta o wartości 438 200 zł; II. Ustalić, że w skład spadku po Edwardzie J. wchodzi udział w 1/2 części w nieruchomości opisanej w punkcie I-szym postanowienia; III. Ustalić, że uczestnik postępowania Andrzej J. poczynił nakład na spadkowej nieruchomości w kwocie 2 447 zł; IV. Dokonać podziału majątku wspólnego Edwarda J. i Eugenii J. oraz działu spadku po Edwardzie J. w ten sposób, że majątek opisany w punkcie I-szym i II-gim postanowienia przyznać na wyłączną własność wnioskodawczyni Eugenii J.; V. Zasądzić od wnioskodawczyni Eugenii J. na rzecz uczestnika postępowania Andrzeja J. tytułem spłaty kwotę 56 916 zł płatną w terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki w terminie płatności; VI. Nakazać uczestnikowi postępowania Andrzejowi J. aby wydał na rzecz wnioskodawczyni Eugenii J. majątek opisany w punkcie I-szym i II-gim postanowienia w terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się postanowienia; VII. Wydatki w sprawie ustalić na kwotę 1826,28 zł i uznać za uiszczone do kwoty 1000 zł, zaś w pozostałym zakresie przejąć na rachunek Skarbu Państwa; VIII. Zasądzić od wnioskodawczyni Eugenii J. na rzecz uczestnika postępowania Andrzeja J. kwotę 168,43 zł tytułem zwrotu części kosztów sądowych; IX. Stwierdzić, że pozostałe koszty postępowania związane z udziałem w sprawie zainteresowani ponoszą we własnym zakresie.
UZASADNIENIE Wnioskodawczyni Eugenia J. po ostatecznym sprecyzowaniu wniosku wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego Edwarda i Eugenii małżonków J. i działu spadku po Edwardzie J. Podała, iż w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość położona przy ulicy Kazimierza Tetmajera, w obrębie B., jednostka ewidencyjna B., powiat B., województwo p., oznaczona numerem geodezyjnym 1047 o powierzchni 0,0443 ha zabudowana budynkiem mieszkalnym, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Białymstoku prowadzona jest księga wieczysta. Odnośnie sposobu podziału majątku wspólnego i działu spadku wniosła o przyznanie całości majątku spadkowego na swą rzecz z obowiązkiem jednorazowej spłaty na rzecz uczestnika postępowania Andrzeja J. Domagała się wydania majątku spadkowego przez uczestnika Andrzeja J. w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Ewentualnie w przypadku orzeczenia terminu wydania majątku spadkowego w okresie dwóch miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia wnosiła o orzeczenie terminu spłaty na okres trzech miesięcy od dnia uprawomocnienie się orzeczenia. Uczestniczki postępowania Anna D. i Renata R. poparły wniosek co do zasady i akceptowały stanowisko prezentowane przez wnioskodawczynię Eugenię J. W toku postępowania w/w zrzekły się swych udziałów na rzecz wnioskodawczyni bez obowiązku spłat. Uczestniczka postępowania Andrzej J. poparł wniosek co do zasady, przyznał skład majątku wspólnego oraz spadkowego podlegającego podziałowi. Po ostatecznym sformułowaniu stanowiska wyraził zgodę na sposób podziału zgłoszony przez wnioskodawczynię. Domagała się orzeczenia na swą rzecz jednorazowej spłaty w terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia oraz obowiązku wydaniu majątku spadkowego na rzecz wnioskodawczyni w terminie sześciu miesięcy. Wnosił także o rozliczenie w niniejszym postępowaniu nakładów poczynionych przez niego na majątek spadkowy. Sąd ustalił i zważył, co następuje: W skład majątku wspólnego Edwarda i Eugeniii małżonków J. wchodziła własność nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, o powierzchni 0,0443 ha położonej przy ulicy Kazimierza Tetmajera w B. Z wypisu rejestru gruntów wynika, iż nieruchomość oznaczona jest numerem geodezyjnym 1047, położona w obrębie B. ( nr 0001), jednostka
ewidencyjna B. ( 206101-1 ), powiat B., województwo podlaskie. Dla opisanej nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Białymstoku prowadzona jest księga wieczysta. Edward J. zmarł w dniu 10 lutego 2000 roku w Białymstoku. Postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2000 roku Sąd Rejonowy w Białymstoku II Wydział Cywilny, o sygn. akt II Ns 1026/00, stwierdził, że spadek po w/w na podstawie ustawy nabyli: żona Eugenia J., córka Renata R., córka Anna J. oraz syn Andrzej J. każdy w ¼ części. Nieruchomość objęta wnioskiem w sprawie, o numerze geodezyjnym 1047, o powierzchni 0,043 ha, położona przy ulicy Tetmajera zabudowana jest budynkiem mieszkalnym konstrukcji murowanej, piętrowym z poddaszem zamieszkałym i garażem. W budynku mieszkalnym od 1980 roku zamieszkiwali małżonkowie Edward i Eugenia J. Aktualnie zamieszkuje w nim wnioskodawczyni oraz uczestnik postępowania Andrzej J. z rodziną, zajmując poddasze. Uczestnik postępowania poniósł na nieruchomości nakłady w postaci: wymiany okien na poddaszu, wykonania muru oporowego przy wjeździe do garażu oraz podłączenie przewodów kotła centralnego ogrzewania w piwnicy. W/w nieruchomość stanowi obecnie współwłasność: Eugenii J. z udziałem 5/8 ( ½ z tytułu majątku wspólnego + 1/8 z tytułu spadkobrania po Edwardzie J.) oraz Andrzeja J., Renaty R. i Anny D. z udziałem po 1/8 każdego z nich ( udział w majątku spadkowym po Edwardzie J.). Powyżej wskazane udziały wynikają także z faktu, iż żaden z uczestników postępowania nie kwestionował równych udziałów małżonków J. w ich majątku wspólnym. Z chwilą stwierdzenia nabycia spadku przez kilku spadkobierców powstaje między nimi wspólność praw i obowiązków spadkowych, która utrzymuje się do chwili dokonania działu spadku. Zgodnie z art. 1035 kc w sytuacji gdy spadek przypada kilku spadkobiercom do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów tytułu VIII Kodeksu Cywilnego. Powstała w ten sposób wspólność masy majątkowej w postaci spadku nabytego przez kilka osób ma specyficzny charakter. Nie stanowi ona mianowicie współwłasności, której zniesienia można dokonać w trybie przewidzianym w art. 210 kc bądź art. 617 kpc. Do zniesienia tego typu współwłasności konieczne jest zastosowanie przepisów o dziale spadku, w szczególności art. 1035 i następne kc, art. 1070 i następne kc oraz art. 680 kpc ( orz. SN z dnia 05.06.1991r., III CRN 125/91, Biuletyn SN z 1991r. Nr 8, s. 13 ). Z art. 1037 kc wynika, iż możliwe jest dokonanie działu spadku umowne na podstawie umowy między wszystkimi spadkobiercami bądź sądowe na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Stosownie do art. 684 kpc skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala Sąd. W świetle art. 31 1 krio zasadą jest powstanie między małżonkami z mocy ustawy ustroju
wspólności ustawowej, obejmującego przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub jednego z nich. Powstała w ten sposób współwłasność ma charakter współwłasności łącznej, co oznacza iż w czasie obowiązywania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego (art. 35 zd. 1 krio). Wobec ustania wspólności ustawowej małżeńskiej wskutek śmierci koniecznym zatem przed dokonaniem działu spadku po zmarłym jest dokonanie podziału majątku wspólnego. Z art. 689 kpc wynika, że w sytuacji gdy cały majątek spadkowy lub poszczególne rzeczy wchodzące w jego skład stanowią współwłasność z innego tytułu niż dziedziczenie, dział spadku i zniesienie współwłasności mogą być połączone w jednym postępowaniu. Zgodnie z art. 924 kc otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy, zaś spadkobierca właśnie z tą chwilą nabywa spadek (art. 925 kc). Skład spadku określa się na chwilę otwarcia spadku, zaś następujące po niej działania skutkujące zmianą właścicieli przedmiotów spadkowych nie mają wpływu na skład spadku. W uchwale z dnia 27 września 1974r. / III CZP 58/74, OSNC z 1975r. Nr 6, poz. 90 / Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, iż w dziale spadku na podstawie art. 1035 i nast. k.c. stan spadku ustala się według otwarcia spadku, jego zaś wartość - według cen z chwili dokonania działu. W niniejszej sprawie poza sporem pozostawała kwestia dotycząca składników majątku wspólnego małżonków Edwarda i Eugenii J. i działu spadku po Edwardzie J. podlegającego podziałowi. Przedmiotem podziału majątku wspólnego i spadkowego po Edwardzie J. jest zatem nieruchomość położona w obrębie B., jednostka ewidencyjna B., powiat miasto B., województwo podlaskie, przy ulicy Kazimierza Tetmajera, oznaczona numerem geodezyjnym 1047 o powierzchni 0,0443 ha zabudowana budynkiem mieszkalnym. Na uwzględnienie w sprawie zasługiwał również w wniosek w przedmiocie rozliczenia nakładów poczynionych na nieruchomości przez uczestnika postępowania Andrzeja J. Nakłady zostały przez w/w wykazane, nadto zostały one potwierdzone przez pozostałych zainteresowanych. Celem ustalenia rzeczywistej wartości nieruchomości położonej w B. przy ulicy Tetmajera oznaczonej numerem geodezyjnym 1047 według stanu na dzień 10 lutego 2000 roku i cen aktualnych oraz wartości nakładów poczynionych na przedmiotowej nieruchomości przez uczestnika postępowania Andrzeja J., Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości. Biegły sądowy po dokonaniu oględzin nieruchomości szczegółowo ocenił ich stan. Dokonując wyceny nieruchomości w podejściu porównawczym metodą korygowania średniej ceny wziął pod uwagę ceny nieruchomości reprezentatywnych, a następnie stosując
odpowiednie wskaźniki dotyczące lokalizacji ogólnej i szczegółowej, uzbrojenie działki, powierzchnie nieruchomości oraz budynku, a także stan techniczny budynku i standard wykończenia, oszacował wartość nieruchomości na kwotę 438 200 złotych. Wycenę dokonanych przez uczestnika postępowania Andrzeja J. nakładów biegły wyliczył na podstawie 35 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 roku w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego, na kwotę 2 447 złotych (k. 104-128). Zainteresowani nie kwestionowali opinii biegłego sądowego (k. 141). W związku z tym Sąd tak przedstawioną opinię biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości uznał za rzetelną, fachową oraz sporządzoną w oparciu o wiedzę i doświadczenie biegłego, w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. Mając powyższa uwadze wartość udziałów zainteresowanych w majątku wspólnych oraz majątku spadkowych zainteresowanych kształtowała się w następujący sposób: Eugenii J. na kwotę 272 345,60 złotych, zaś każdego z uczestników postępowania na kwotę 54 649,10 złotych. Rozliczeniu podlegał również nakład poczyniony na nieruchomości przez uczestnika postępowania Andrzeja J. w kwocie 2 447 złotych, którego wartość należało odjąć od wartości całego majątku. Zwrócić należy uwagę, iż zgodnie z art. 688 kpc do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 2 i 3 kpc. Odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących zniesienia współwłasności uzasadnione jest specyfiką postępowania o dział spadku i odnosi się głównie do zastosowania określonego sposobu zniesienia współwłasności zgodnie z przewidzianą prawem hierarchią sposobów jej zniesienia. Stosownie do art. 622 kpc pierwszeństwo ma dokonanie podziału w oparciu o zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, jeżeli nie sprzeciwia się prawu, zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych. Do tego sposobu dokonania działu spadku i zniesienia współwłasności powinien nakłaniać współwłaścicieli Sąd w toku postępowania (art. 622 1 kpc). W przypadku braku podstaw do zniesienia współwłasności na skutek zgodnego wniosku współwłaścicieli wchodzi w grę zniesienie współwłasności przez podział w naturze na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno gospodarczym. Różnice wartości wyrównuje się w tej sytuacji przez dopłaty pieniężne (art. 623 kpc). W niniejszej sprawie mamy do czynienia z podziałem majątku wspólnego i działem spadku dotyczącym gospodarstwa
rolnego. Jest to szczególny składnik masy spadkowej i jej podział winien nastąpić z uwzględnieniem art. 213 kc i 214 kc i art. 619 kpc : Jako, że stanowiska zainteresowanych w przedmiotowej sprawie, co do sposobu dokonania działu spadku i podziału majątku wspólnego, były zgodne, Sąd czyniąc zadość ich woli dokonał podziału majątku wspólnego małżonków Jurczyk i działu spadku po Edwardzie J. w ten sposób, iż całość majątku spadkowego przyznał na rzecz wnioskodawczyni Eugenii J. ze stosowną spłatą na rzecz uczestnika postępowania Andrzeja J. w wysokości odpowiadającemu mu udziałowi w masie spadkowej, przy uwzględnieniu poczynionych przez w/w nakładów. Sąd zgodnie ze stanowiskiem uczestniczek postępowania Renaty R. i Anny D. nie orzekał na ich rzecz spłat od wnioskodawczyni. Biorąc ten sposób wyjścia ze współwłasności, Sąd uznał, iż brakuje jakichkolwiek przeciwwskazań merytorycznych dla wskazanego rozwiązania, a przed wszystkim jest on zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. Przy przyjęciu, że przedmiotem działu spadku i podziału majątku wspólnego jest majątek o wartości 438 200 złotych, ( od wartość m całego majątku 438 200 zł należało odjąć wartość nakładów uczestnika postępowania Andrzeja J. w kwocie 2 447 zł = 435 753 zł : 2 = 217 876,50 zł wartościowo udziały zainteresowanych w tym majątku wynosiły: Eugenii J. udział 272 345,60 złotych, udziały każdego uczestników postępowania po 54 469,10 złotych. Uwzględniając uiszczony przez Andrzeja J. nakład w kwocie 2 447 złotych i wartość jego udziału 54 469,10 złotych = 56 916,10 złotych w zaokrągleniu 56 916 złotych), Sąd zasądził na rzecz uczestnika postępowania Andrzeja J. tytułem spłaty od wnioskodawczyni kwotę 56 916 złotych. Opisaną spłatę zasądzono w terminie miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia. Sąd uznał bowiem, że jest to wystarczający okres do pozyskania środków finansowych, zwłaszcza z uwagi na fakt, iż wnioskodawczyni wyrażając wolę przejęcia nieruchomości musiała liczyć się z obowiązkiem dokonania spłat w terminie jak najkrótszym. Nadto jak wskazała sama wnioskodawczyni na ostatnim termie rozprawy jest w stanie dokonać spłaty w tym terminie, albowiem skorzysta z pomocy finansowej córek. Powyższe zatem warunki płatności uwzględniają sytuację życiową i możliwości płatnicze obu stron, uprawnionej oraz zobowiązanej, i realizują w pełni ich uzasadnione interesy. Na wypadek zwłoki w płatności należności zasądzone zostały odsetki ustawowe na podstawie art. 212 3 kc w zw. z art. 688 kpc.
Stosownie do orzeczonego terminu spłaty Sąd nakazał uczestnikowi Andrzejowi J., aby w terminie jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia wydał wnioskodawczyni majątek podlegający podziałowi. Orzekając w przedmiocie terminu Sąd uznał, iż wzajemne interesy stron uzasadniają konieczność orzeczenia jednego terminu spłaty, jak i wydania nieruchomości. Ustalenie jednego terminu dla obu tych czynności powoduje należyte zabezpieczenie interesów obu stron i gwarantuje właściwą realizacje nałożonych obowiązku. Nadto, w ocenie Sądu termin wydania jest odpowiedni, aby w tym czasie uczestnik postępowania mógł podając czynności w celu zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych swej rodziny. O powyższym orzeczono w oparciu o art. 624 kpc w zw. z art. 688 kpc. Reasumując o powyższym orzeczono mając na uwadze art. 567 3 kpc, art. 624 kpc, art. 688 kpc, w zw. z art. 686 kpc w zw. z art. 212 kc. Orzekając o kosztach sądowych Sąd uznał, że zainteresowani powinny w nich partycypować stosownie do swych udziałów w majątku objętym wnioskiem, albowiem udziały te odzwierciedlają ich stopień zainteresowania rozstrzygnięciem sprawy (art. 520 1 kpc). Wydatki w sprawie wyniosły 1 826,28 złotych i stanowiły je koszt wynagrodzenia biegłego powołanego w sprawie (k. 131). Wydatki zostały uiszczone przez uczestnika postępowania Andrzeja J. do kwoty 1 000 złotych. W pozostałym zakresie zgodnie Sąd przejął koszty sądowe na rachunek Skarbu Państwa. Jednocześnie mając na uwadze udział uczestnika postępowania Andrzeja J. w majątku objętym wnioskiem Sąd zasądził na jego rzecz od wnioskodawczyni kwotę 168,43 złotych tytułem zwrotu części kosztów sądowych. Pozostałe koszty związane ze swym udziałem w sprawie zainteresowani powinni ponieść we własnym zakresie (art. 520 1 kpc).