DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NA TERENIE GMINY GRODZISK MAZOWIECKI

DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NA TERENIE GMINY GRODZISK MAZOWIECKI Oficyna Profilaktyczna Dworcowa 9a/19 30-556 Kraków tel. 12 39 50 665 fax: 12 39 50 665 e-mail: biuro@oficyna-profilaktyczna.pl

Spis treści: 1. WPROWADZENIE DO BADANIA... 4 2. METODOLOGIA BADANIA... 5 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 6 3.1. POŁOŻENIE GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 6 3.2. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA MIESZKAŃCÓW GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 7 3.3. PROBLEM ALKOHOLOWY I PROBLEM PRZEMOCY - ZAGROŻENIA ORAZ ZASOBY W GMINIE GRODZISK MAZOWIECKI... 9 3.3.1. DOSTĘPNOŚĆ ALKOHOLU W GMINIE GRODZISK MAZOWIECKI... 9 3.3.2. SKALA PROBLEMU ALKOHOLOWEGO W GMINIE GRODZISK MAZOWIECKI... 10 3.3.3. ZASOBY ANTYALKOHOLOWE GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 13 4. BADANIE DZIECI I MŁODZIEŻY SZKOLNEJ NA TERENIE GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 18 4.1. STRUKTURA BADANEJ PRÓBY... 18 4.2. PROBLEM ALKOHOLOWY Z PERSPEKTYWY DZIECI I MŁODZIEŻY SZKOLNEJ GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 19 4.3. PROBLEM NIKOTYNOWY Z PERSPEKTYWY DZIECI I MŁODZIEŻY SZKOLNEJ GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 24 4.4. PROBLEM NARKOTYKOWY Z PERSPEKTYWY DZIECI I MŁODZIEŻY SZKOLNEJ GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 25 4.5. PROBLEM PRZEMOCY Z PERSPEKTYWY DZIECI I MŁODZIEŻY SZKOLNEJ GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 27 4.6. KORZYSTANIE Z KOMPUTERA I PROBLEM PRZEMOCY W INTERNECIE Z PERSPEKTYWY DZIECII MŁODZIEŻY GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 29 5. BADANIE DOROSŁYCH MIESZKAŃCÓW GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 32 5.1. STRUKTURA BADANEJ PRÓBY... 32 5.2. POSTRZEGANIE WYBRANYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH PRZEZ DOROSŁYCH MIESZKAŃCÓW GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 33 5.3. PROBLEM ALKOHOLOWY Z PERSPEKTYWY DOROSŁYCH MIESZKAŃCÓW GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 34 5.4. PROBLEM NIKOTYNOWY Z PERSPEKTYWY DOROSŁYCH MIESZKAŃCÓW GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 38 5.5. PROBLEM NARKOTYKOWY Z PERSPEKTYWY DOROSŁYCH MIESZKAŃCÓW GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 39 6. BADANIE SPRZEDAWCÓW ALKOHOLU NA TERENIE GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 41 6.1. STRUKTURA BADANEJ PRÓBY... 41 6.2. PROBLEM ALKOHOLOWY Z PERSPEKTYWY SPRZEDAWCÓW ALKOHOLU NA TERENIE GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 42 2

6.3. PROBLEM NIKOTYNOWY Z PERSPEKTYWY SPRZEDAWCÓW ALKOHOLU NA TERENIE GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 47 6.4. INNE PROBLEMY SPOŁECZNE Z PERSPEKTYWY SPRZEDAWCÓW ALKOHOLU NA TERENIE GMINY GRODZISK MAZOWIECKI... 48 7. ZESTAWIENIE PORÓWNAWCZE NAJWAŻNIEJSZYCH DIAGNOSTYCZNIE DANYCH DOTYCZĄCYCH PROBLEMÓW: ALKOHOLOWEGO, NIKOTYNOWEGO, NARKOTYKOWEGO ROK 2011 I 2015... 49 8. PODSUMOWANIE... 51 8.1. PROBLEM ALKOHOLOWY... 51 8.2. PROBLEM NIKOTYNOWY... 52 8.3. PROBLEM NARKOTYKOWY... 52 8.4. PROBLEM PRZEMOCY... 53 8.5. UZALEŻNIENIE OD KOMPUTERA... 54 8.6. PROBLEM BEZROBOCIA I UBÓSTWA... 54 9. REKOMENDACJE... 55 3

1. Wprowadzenie do badania W celu przeprowadzenia diagnozy zagrożeń społecznych na terenie gminy Grodzisk Mazowiecki przeprowadzono badanie ankietowe, które objęło trzy wybrane grupy mieszkańców gminy. Łącznie w badaniu wzięło udział 2696 respondentów. I. II. III. DZIECI I MŁODZIEŻ SZKOLNA (UCZNIOWIE SZKÓŁ PODSTAWOWYCH, GIMNAZJUM I PONADGIMNAZJALNYCH) (2121 osób) DOROŚLI MIESZKAŃCY GMINY (500 osób) SPRZEDAWCY ALKOHOLU (75 osób) Celem przeprowadzonych badań była analiza wybranych problemów społecznych, występujących na terenie gminy. Badany obszar dotyczył kwestii takich jak: Problem alkoholowy spożywanie, uzależnienie oraz dostępność napojów alkoholowych dla dzieci i młodzieży szkolnej na terenie gminy, skala problemu wśród dorosłych mieszkańców gminy; Problem nikotynowy spożywanie, uzależnienie oraz dostępność dla dzieci i młodzieży szkolnej na terenie gminy, skala problemu wśród dorosłych mieszkańców gminy; Problem narkotykowy rozpowszechnienie i dostępność narkotyków oraz dopalaczy, skala problemu wśród dorosłych mieszkańców, dzieci i młodzieży szkolnej na terenie gminy; Zjawisko przemocy na terenie szkoły oraz domu skala problemu; Korzystanie z komputera z uwzględnieniem narażenia na zjawisko przemocy w Internecie; Inne problemy społeczne bezrobocie, ubóstwo. Dane zostały zebrane w okresie marzec-czerwiec 2015 r. Zrealizowano łącznie 2696 ankiety. Zróżnicowany dobór próby do badania umożliwił pogłębienie badanych zjawisk związanych bezpośrednio z zagrożeniami społecznymi na terenie gminy Grodzisk Mazowiecki i uzyskanie informacji oraz opinii z różnych środowisk uczniów szkolnych. Analiza i interpretacja danych pozwoliła na sformułowanie wniosków oraz rekomendacji względem planowanych przyszłych działań profilaktycznych w gminie. 4

2. Metodologia badania Badanie diagnozujące problemy społeczne na terenie gminy Grodzisk Mazowiecki zostało przeprowadzone zgodnie z metodologią ilościową, przy użyciu kwestionariusza ankiety. Koncepcja badania uwzględniła zapewnienie trafności i rzetelności planowanych działań, z czym wiązała się przede wszystkim triangulacja źródeł danych, która polegała na zgromadzeniu informacji od różnych grup uczniów (uczniów ze szkoły podstawowej, gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej), dorosłych mieszkańców oraz sprzedawców alkoholu na terenie gminy. Głównym celem badania było poznanie opinii oraz postaw względem wybranych problemów społecznych: problemu alkoholowego, nikotynowego, narkotykowego, przemocy (w tym cyberprzemocy), ubóstwa, a także oszacowanie skali występowania tych zjawisk w badanej gminie. W celu znalezienia odpowiedzi na główne kwestie problemowe przeprowadzone zostały trzy komplementarne badania. Do badania wybrano trzy grupy, których opinie pozwoliły na wieloaspektowe potraktowanie badanej tematyki, analizę nasilenia oraz dynamiki wybranych problemów: uczniów, dorosłych mieszkańców oraz sprzedawców alkoholu. Każda grupa respondentów wniosła coś nowego względem badanych zagadnień i pozwoliła na lepszą diagnozę oraz głębsze zrozumienie, czego efektem końcowym jest niniejszy raport z badań. Kwestionariusz ankiety użyty w badaniu miał, niezależnie od badanej grupy, podobną konstrukcję. Różnice w kwestionariuszach kierowanych do różnych grup, związane były przede wszystkim z ich specyfiką, która wymagała szeregu spersonalizowanych pytań. Ankieta wypełniana była samodzielnie przez badanych, co ma niebagatelną rolę w przypadku badania postaw i opinii względem delikatnych i drażliwych kwestii (alkoholizm, przemoc, zażywanie narkotyków). Przed przystąpieniem do ankietowania dzieci i młodzieży, za każdym razem uzyskiwano zgodę dyrekcji szkół na przeprowadzenie badania w placówce szkolnej, udzielano informacji o całkowitej anonimowości oraz o zasadach wypełniania kwestionariuszy. Wyniki przedstawione w raporcie mają charakter procentowy, a ewentualne dysproporcje związane są z zaokrągleniem do liczb całkowitych. W ankiecie pojawiły się także pytania wielokrotnego wyboru. W przypadku części badania dotyczącej uczniów, analizy zostały przedstawione na zasadzie porównań między uczniami szkoły podstawowej a uczniami gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej nazywanych w dalszej części badania młodzieżą szkolną. Jeżeli odpowiedzi na dane pytanie nie zostały przedstawione z podziałem na dwie grupy oznacza to, że zostało one zadane tylko młodzieży szkolnej. 5

3. Ogólna charakterystyka gminy Grodzisk Mazowiecki 3.1. Położenie Gminy Grodzisk Mazowiecki Gmina Grodzisk Mazowiecki to gmina miejsko-wiejska w województwie mazowieckim, w powiecie grodziskim. Sąsiaduje z następującymi gminami: Baranów, Błonie, Brwinów, Jaktorów, Milanówek, Nadarzyn, Radziejowice, Żabia Wola. Siedzibę gminy stanowi miasto Grodzisk Mazowiecki. Gmina Grodzisk Mazowiecki zajmuje powierzchnię 107 km 2, w tym 72% to użytki rolne, 16% grunty zabudowane, 9% użytki leśne, 1% grunty pod wodami. W jej skład wchodzą: miasto Grodzisk Mazowiecki (1319ha) oraz 35 wsi. Gęstość zaludnienia wynosi 397 osób/ km 2. Gmina leży na 52 06 długości geograficznej północnej oraz 20 37 szerokości geograficznej wschodniej. Grodzisk Mazowiecki leży w centralnej Polsce, blisko głównych szlaków komunikacyjnych kraju i liczących się centrów ekonomicznych. To usytuowanie zapewnia nie tylko szybkie połączenie z największym rynkiem stołecznym (30 km do centrum Warszawy), ale daje możliwość łatwego dojazdu do Łodzi, Katowic, Krakowa, Poznania i Gdańska. Obszar gminy znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego, podobnie jak cała Polska. Pogodę kształtują ścierające się masy powietrza oceanicznego i kontynentalnego. Średnia temperatura lipca wynosi +18 C, natomiast stycznia 2,5 C. Dominują wiatry z kierunku zachodniego i południowo zachodniego. 6

3.2. Sytuacja demograficzna mieszkańców Gminy Grodzisk Mazowiecki Wg stanu na 2011 rok na terenie Gminy Grodzisk Mazowiecki zameldowanych na pobyt stały było 40726 osób. W okresie czterech lat liczba ludności stale wzrastała, w związku z czym w roku 2014 liczba zameldowanych osób wynosiła już 42460. 43000 42500 42460 42000 41500 41000 40500 40726 41263 41835 40000 39500 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 Wyk.3.1 Struktura ludności gminy Grodzisk Mazowiecki na lata 2011-2014 W przeciągu czterech lat, od 2011 roku do 2014 roku kobiety stanowiły 53% ludności gminy Grodzisk Mazowiecki, a mężczyźni 47%. Stan ludności na rok: Kobiety Mężczyźni Ogółem 2011 21585 (53%) 19141 (47%) 10 (40726) 2012 21871 (53%) 19392 (47%) 10 (41263) 2013 22180 (53%) 19655 (47%) 10 (41835) 2014 22511 (53%) 19949 (47%) 10 (42460) Tab.3.1. Struktura ludności gminy Grodzisk Mazowiecki z uwzględnieniem kryterium płci 7

Analizując strukturę mieszkańców pod względem wieku, zauważa się przewagę osób w wieku produkcyjnym - 61% populacji ogólnej. Osoby niepełnoletnie do 7 roku życia stanowią 13% populacji, a w przedziale 0-6 lat 9%. Pozostałe 17% to dorośli w okresie poprodukcyjnym. Liczba osób ogółem Kobiety Mężczyźni Podział wiekowy wg ekonomicznych grup wiekowych Od 0 do 6 lat 3951(9%) 1914(5%) 2037(5%) Wiek Od 7 do 18 lat 5476(13%) 2662(6%) 2814(7%) przedprodukcyjny Od 19 do 60 12855(3) 12885(3) - Od 19 do 65 lat 13059(31%) - 13059(31%) Wiek produkcyjny 60 lat i więcej 5050(12%) 5050(12%) - 65 lat i więcej 2039(5%) - 2039(5%) Wiek poprodukcyjny OGÓŁEM 42460(10) 22511(53%) 19949(47%) Tab.3.2. Struktura ludności gminy Grodzisk Mazowiecki z uwzględnieniem kryterium wieku na rok 2014 8

3.3. Problem alkoholowy i problem przemocy - zagrożenia oraz zasoby w gminie Grodzisk Mazowiecki 3.3.1. Dostępność alkoholu w gminie Grodzisk Mazowiecki Z danych uzyskanych od przedstawicieli Urzędu Gminy Grodzisk Mazowiecki wynika, iż w roku 2014 na terenie gminy działało 151 punktów sprzedaży napojów alkoholowych, w tym 101 punktów przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży (sklepy), 49 punktów sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży (lokale gastronomiczne) oraz 1 punkt przeznaczony do organizacji imprez. W gminie Grodzisk Mazowiecki na jeden punkt sprzedaży przypada zatem około 281 mieszkańców. Podział punktów alkoholowych występujących na terenie gminy pod względem rodzaju sprzedawanego alkoholu w roku 2014: - 143 punkty znajdujące się na terenie gminy zajmują się sprzedażą alkoholi do 4,5% oraz piwa - 121 punktów posiada zezwolenie na sprzedaż alkoholu od 4,5% do 18% (bez piwa) - 105 posiada zezwolenie na sprzedaż alkoholu powyżej 18% Stan punktów alkoholowych na rok: 2011 2012 2013 2014 Punkty sprzedaży napojów alkoholowych ogółem Punkty prowadzące sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży Punkty prowadzące sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży 124 136 152 151 89 91 101 101 34 43 48 49 Organizacja imprez 1 2 3 1 Tab.3.3 Wykaz punktów alkoholowych na terenie gminy Grodzisk Mazowiecki na lata 2011-2014 9

3.3.2. Skala problemu alkoholowego w gminie Grodzisk Mazowiecki Wiedzy na temat problemów alkoholowych występujących w gminie Grodzisk Mazowiecki dostarcza analiza liczby wniosków składanych do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, o podjęcie czynności zmierzających do zobowiązania osoby uzależnionej od alkoholu do poddania się leczeniu odwykowemu. Liczba przeprowadzonych rozmów z członkami rodzin osób z problemem alkoholowym w 2014 roku wynosiła 336, liczba wszczętych procedur dotyczących zobowiązania do podjęcia leczenia odwykowego 294, a liczba spraw skierowanych do sądu 48. W 2014 złożono 109 wniosków o zastosowanie leczenia w zakładzie lecznictwa odwykowego. W 2014 roku przeprowadzono 6 Kontroli Punktów Sprzedaży alkoholu. Rok 2011 2012 2013 2014 Liczba członków rodzin osób z problemem alkoholowym, z którymi GKRPA przeprowadziła rozmowę Liczba wszczętych procedur dotyczących zobowiązania do podjęcia leczenia odwykowego Liczba spraw skierowanych do sądu ( wysłane wnioski o zobowiązanie do leczenia) Liczna wniosków o zastosowanie leczenia w zakładzie lecznictwa odwykowego Liczba Kontroli Punktów Sprzedaży Alkoholu 235 208 260 336 235 208 239 294 41 45 33 48 81 66 66 109 4 7 7 6 Tab.3.4. Statystyki spraw prowadzonych przez KRPA w latach 2011-2014 10

Porównując dane uzyskane z Poradni Leczenia Uzależnień w latach 2012-2014, obserwowalny jest wzrost liczby pacjentów. W roku 2012 liczba osób uzależnionych od alkoholu, zgłoszonych do Poradni Leczenia Uzależnień wynosiła 142, w roku 2014 było to już 223 osoby. Liczba osób dorosłych żyjących w otoczeniu alkoholika takich jak współmałżonkowie, czy rodzice także wzrosła w przeciągu lat 2012-1014 z 56 osób do 79. Liczba dzieci wychowujących się w rodzinach alkoholików w roku 2013 wynosiła 5, a w 2014 roku wzrosła dwukrotnie i w Poradni Leczenia Uzależnień odnotowano 10 dzieci. Liczba osób pijących szkodliwie odnotowanych w 2014 przez Poradnię Leczenia Uzależnień wynosiła 12 osób. Obserwowalny jest także wzrost liczby ofiar przemocy w rodzinie w 2013 roku poszkodowanych było 36, a w 2014 było to niemal dwa razy więcej bo 71 osób. Ofiarami przemocy w rodzinie padają w większości przypadków kobiety, zauważa się jednak wzrost zgłoszeń, w których doświadczającymi przemocy byli mężczyźni ( w roku 2013 odnotowano 4 mężczyzn, w roku 2014 liczba ta wzrosła ponad trzykrotnie i wyniosła 13 mężczyzn). Stan na rok: 2012 2013 2014 Liczba osób uzależnionych 142 230 223 od alkoholu Dorośli żyjący w 56 62 79 otoczeniu alkoholika (współmałżonkowie, rodzice) Dzieci wychowujące się w - 5 10 rodzinach alkoholików Osoby pijące szkodliwie - - 12 Ofiary przemocy w - Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni rodzinie 32 4 58 13 Tab.3.5. Populacje osób, u których występują różne kategorie problemów alkoholowych ( dane z Poradni Leczenia Uzależnień) 11

Liczba korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z uwagi na zdiagnozowany alkoholizm w 2014 roku wyniosła 112 rodzin liczących 167 osób. Liczba rodzin korzystających ze świadczeń pomocy społecznej z uwagi na zdiagnozowaną przemoc w rodzinie wyniosła w 2014 roku 5 rodzin, liczących 16 członków. Wobec rodzin z problemem przemocy w rodzinie wszczynana jest Procedura Niebieskie Karty. W 2014 roku założono ich 51. Stan na rok: 2011 2012 2013 2014 Problem alkoholowy 129 120 128 112 Liczba rodzin Problem alkoholowy liczba osób w 205 182 197 167 rodzinie Problem przemocy liczba rodzin 15 1 3 5 Problem przemocy liczba osób w rodzinie Liczba rozpoczętych procedur Niebieskie Karty 30 3 7 16 5 35 35 51 Tab.3.6. Rodziny korzystające ze świadczeń z powodu problemów alkoholowych i z powodu przemocy w rodzinie ( dane z Ośrodka Pomocy Społecznej) Z danych na temat wykroczeń i przestępstw popełnionych pod wpływem alkoholu dotyczących lat 2011-2014 uzyskanych z Komendy Powiatowej Policji w Grodzisku Mazowieckim wynika, iż obserwuje się spadek ilości osób zatrzymanych do wytrzeźwienia w tzw. Pomieszczeniach dla Osób Zatrzymanych w KPP pełniących funkcję izby wytrzeźwień. W roku 2011 liczba tych osób wynosiła 378, w roku 2014 już 218. W odniesieniu do ilości zgłoszeń w związku ze spożywaniem alkoholu w miejscu pracy zaobserwowano względnie stałą tendencję w roku 2011 liczba zgłoszeń wynosiła 12, w 2014 roku 10. Podobna sytuacja dotyczy kar dla sprzedawców napojów alkoholowych, których liczba na przestrzeni lat 2011-2014 wahała się od 1 do 2 kar. Rok 2011 2012 2013 2014 Nietrzeźwi zatrzymani w celu wytrzeźwienia 378 320 287 218 Ilość zgłoszeń spożywania alkoholu w 12 7 11 10 miejscu pracy Kary dla sprzedawców napojów alkoholowych 2 2 1 1 Tab.3.7. Statystyki wykroczeń i przestępstw popełnionych pod wpływem alkoholu w latach 2011-2014 na terenie gminy Grodzisk Mazowiecki 12

3.3.3. Zasoby antyalkoholowe gminy Grodzisk Mazowiecki Gmina Grodzisk Mazowiecki w roku 2014 realizowała Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkotykowych na rok 2014, który stanowił rozwinięcie i kontynuację działań z zakresu profilaktyki i działań naprawczych dotyczących problemu uzależnień prowadzonych w latach poprzednich. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Grodzisku Mazowieckim prowadzi działania, które zmierzają do wdrażania w życie lokalnej społeczności różnych form pomocy profilaktycznej, zdrowotnej oraz leczniczej dotyczące problematyki uzależnień. W skład Komisji wchodzi dziewięciu członków. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych realizuje następujące zadania: niesienie pomocy osobom uzależnionym od alkoholu poprzez prowadzenie rozmów interwencyjnych oraz kierowanie wniosków do Sądu Rejonowego o zastosowanie obowiązku podjęcia leczenia w systemie zamkniętym zapobieganie powstawaniu nowych problemów alkoholowych na terenie gminy udzielanie pomocy członkom rodzin borykających się z problemem uzależnień niwelowanie niekorzystnych skutków nadużywania alkoholu w obszarze zdrowia, życia rodzinnego i zawodowego, kwestii prawnych i porządku publicznego, etc. promowanie postaw społecznych ważnych dla profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych dbałość o dostęp do usług terapeutycznych dla osób uzależnionych i współuzależnionych od alkoholu oraz ich rodzin prowadzenie kontroli punktów korzystających z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych Na terenie Gminy Grodzisk Mazowiecki funkcjonuje także Gminny Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Celem zespołu jest: niesienie pomocy dzieciom krzywdzonym i ich rodzinom wspólne rozwiązywanie problemów, opracowywanie strategii działania, szukanie nowych możliwości pomocy działania pomocowe i interwencyjne w momencie zaistniałego problemu współdziałanie z innymi podmiotami przy rozwiązywaniu problemu i przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym 13

prowadzenie ewaluacji efektów działań Ponadto, na terenie Gminy Grodzisk Mazowiecki funkcjonuje m.in: Ośrodek Pomocy Społecznej Poradnia Leczenia Uzależnień Punkt Informacyjno-Konsultacyjny, w którym dyżurują: prawnik, konsultant ds. uzależnień, konsultant ds. przeciwdziałania przemocy oraz dwóch psychologów 12 świetlic opiekuńczo wychowawczych z których korzysta około 180 dzieci, dziewięć z nich prowadzi Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Grodziskie Stowarzyszenie Rodzin Abstynenckich Familia, w Stowarzyszeniu funkcjonują 3 grupy wsparcia AA i 1 grupa Al-Anon Grupa wsparcia dla osób doświadczających przemocy. Przykładowe inicjatywy i działania prowadzone przez Policję na rzecz przeciwdziałania problemom społecznym podejmowane w latach 2011 2014: akcje kierowane w stronę uczestników ruchu drogowego dotyczące przeciwdziałaniu nietrzeźwości na drogach takie jak: Trzeźwy Poranek, Alkohol, Alkohol i Narkotyki, Trzeźwość w Przewozie Osób, Nie Prowadzę Po Alkoholu, Bezpieczny Weekend. formy przeciwdziałania przemocy w rodzinie takie jak: przeprowadzanie interwencji domowych w związku z przemocą w rodzinie; kierowanie sprawców przemocy nadużywających alkoholu do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; sporządzanie przez zespół ds. Nieletnich i Patologii wniosków do Sądu o wgląd w sytuację rodzinną w domach, gdzie dochodzi do przemocy w obecności dzieci. Przykładowe programy i akcje profilaktyczne kierowane do dzieci i ich opiekunów organizowane na terenie gminy Grodzisk Mazowiecki w roku 2014: programy profilaktyczne dotyczące uzależnienia od substancji psychoaktywnych i zagrożeń Internetowych dla wszystkich uczniów klas I i II Gimnazjum nr 2 w Grodzisku Mazowieckim pn. Pierwszy syndrom. Odpowiedzialność = konsekwencje ; Stop cyberprzemocy. Odpowiedzialność = konsekwencje realizowane przez pracownię Doskonalenia Zawodowego Meritum z Krakowa; programy profilaktyczne dotyczące uzależnienia od substancji psychoaktywnych i zagrożeń Internetowych oraz zachowań agresywnych i przemocowych dla wszystkich uczniów Szkoły Podstawowej w Izdebnie Kościelnym pn. Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego ; Dobry start ; Internet nie dla wszystkich ; Mądrzejszy niż silniejszy ; Jak być bezpiecznym w świecie zagrożeń realizowane przez pracownię Doskonalenia Zawodowego Meritum z Krakowa; 14

zajęcia warsztatowe dla rodziców uczniów Szkoły Podstawowej w Izdebnie Kościelnym pn. Trening umiejętności wychowawczych realizowane przez pracownię Doskonalenia Zawodowego Meritum z Krakowa; programy profilaktyczne dotyczące uzależnienia od substancji psychoaktywnych i zagrożeń internetowych dla wszystkich uczniów Szkoły Podstawowej w Książenicach pn. Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego ; Odpowiedzialność = konsekwencje ; Mini trening komunikacji rówieśniczej realizowane przez pracownię Doskonalenia Zawodowego Meritum z Krakowa; program profilaktyki zagrożeń internetowych dla uczniów klas I i II w Szkole Podstawowej nr 6 pn. Magiczne kryształy ; Cukierki realizowane przez Zespół Pedagogów Dezyderia z Warszawy; programy profilaktyki zachowań agresywnych i zażywania substancji psychoaktywnych dla uczniów Szkoły Podstawowej pn. Magiczna podróż ; Zatopiony skarb realizowane przez Centrum Rozwiązywania Problemów Społecznych z Warszawy; zajęcia warsztatowe dla nauczycieli z Gimnazjum nr 1 dotyczące profilaktyki agresji i zachowań problemowych uczniów oraz rozwiązywania konfliktów realizowane przez Pracownię Rozwoju Moc inspiracji z Warszawy; szkolenie dla całej kadry pedagogicznej oraz 2 godzinne szkolenie dla rodziców dzieci z Przedszkola nr 4 w Grodzisku Mazowieckim z zakresu profilaktyki stosowania przemocy poprzez naukę racjonalnego użytkowania nowych technologii i zagrożeń płynących z gier komputerowych i Internetu realizowane przez Pracownię Psychoterapii i Rozwoju z Podkowy Leśnej; szkolenie dla nauczycieli z Przedszkola nr 4 z zakresu rozpoznawania i reagowania w sytuacji podejrzenia przemocy wobec dziecka realizowane przez firmę Psychoedukacja i Psychoterapia oraz firmę Fenix z Warszawy; szkolenie dla rodziców uczniów Gimnazjum nr 3 Grodzisku Mazowieckim z zakresu zagrożeń młodzieży, związane z używaniem Internetu oraz substancji psychoaktywnych realizowane przez firmę Profilaktyka Uzależnień i Przemocy z Warszawy; program profilaktyki zażywania substancji psychoaktywnych pn.: Cienka czerwona linia dla uczniów, rodziców oraz nauczycieli z Gimnazjum nr 3 zrealizowany przez Wojciecha Wanata, pracującego jako pedagog ulicy w Grodzisku; program profilaktyki uzależnień od substancji psychoaktywnych dla uczniów Gimnazjum nr 3 Noe oraz Noe II zrealizowany przez Zespół Pedagogów Dezyderia z Warszawy; 2-dniowy program Archipelag Skarbów dla uczniów, rodziców oraz rady pedagogicznej z Gimnazjum nr 3 w Grodzisku realizowany przez firmę Pro Integro z Łodzi; projekt Pedagog ulicy odbywający się poprzez prowadzenie zajęć w środowisku otwartym, skierowany do młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym; 15

zajęcia profilaktyczne, socjoterapeutyczne i wychowawcze przeznaczone dla młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym dotyczące wsparcia w problemach życiowych, przeciwdziałania zażywaniu środków psychoaktywnych; Program Wczesnej Interwencji FreD dla gimnazjalistów, zatrzymanych w szkole na używaniu nikotyny realizowany w Młodzieżowym Klubie Alternatywa ; wypoczynek letni z programem profilaktycznym dla dzieci i młodzieży z rodzin rozbitych, alkoholowych, niewydolnych wychowawczo, o trudnej sytuacji materialnej; warsztaty dla rodziców i wychowawców pn.: Jak mówić żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby do nas mówiły. Przykładowe programy i akcje profilaktyczne kierowane do pozostałych mieszkańców gminy Grodzisk Mazowiecki w roku 2014: szkolenia dla pracowników socjalnych i policjantów z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie i realizacji procedury Niebieskiej Karty; program profilaktyczny w formie koncertu i pogadanki Nie zmarnuj swojego życia, dotyczący profilaktyki uzależnienia od narkotyków realizowany przez Gminę Grodzisk Mazowiecki wspólnie z Radą Duszpasterską Parafii Miłosierdzia Bożego w Grodzisku Mazowieckim; grupa wsparcia dla kobiet doświadczających przemocy oraz warsztaty rozwojowe dla kobiet; szkolenia dla Głównego Specjalisty ds. uzależnień oraz jednego z pracowników socjalnych pn. Sztuka motywowania podejścia i metody skutecznej motywacji w pracy z osobą uzależnioną i sprawcą przemocy ; Praktyczne elementy funkcjonowania Zespołów Interdyscyplinarnych oraz konferencja Gotowość do zmiany w funkcjonowaniu mazowieckiej pomocy społecznej i aktywnej integracji ; szkolenie dla Głównego Specjalisty ds. uzależnień W trosce o jakość profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień i przemocy trochę teorii i dużo praktyki ; Tworzenie strategii pracy z rodziną w ramach pracy Zespołu Interdyscyplinarnego i grupy roboczej ; szkolenie dla wszystkich właścicieli punktów sprzedaży napojów alkoholowych oraz sprzedawców alkoholu na terenie gminy Grodzisk Mazowiecki pn. Szkolenie dla przedsiębiorców i sprzedawców napojów alkoholowych z terenu gminy Grodzisk Mazowiecki ; udział w kampanii Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych pn. Powstrzymaj pijanego kierowcę ; zajęcia dla kandydatów na kierowców, dotyczące wpływu alkoholu na organizm człowieka; 16

realizacja przez Grodziskie Stowarzyszenie Rodzin Abstynenckich Familia zadań, mających na celu przeciwdziałanie alkoholizmowi poprzez organizację zajęć o charakterze kulturalno-artystycznym dla osób uzależnionych i współuzależnionych; dystrybucja wśród mieszkańców gminy Grodzisk Mazowiecki, m. in. w szkołach nauki jazdy, w instytucjach pomocowych i organizacjach pozarządowych, zajmujących się pracą na rzecz rodziny oraz przeciwdziałających uzależnieniom od alkoholu, pakietu broszur i ulotek, dotyczących wpływu alkoholu na organizm człowieka. 17

4. Badanie dzieci i młodzieży szkolnej na terenie gminy Grodzisk Mazowiecki 4.1. Struktura badanej próby W badaniu wzięło udział 2121 uczniów, w tym 1002 uczniów szkoły podstawowej, 1119 uczniów ze szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Wśród respondentów znalazło się 52% kobiet oraz 48% mężczyzn. W próbie najwięcej uczniów było w kategorii wiekowej 14-16 lat (4), następnie 11-13 lat (39%). 16% to osoby w przedziale wiekowym 17-19 lat, a 5% 8-10 lat. 45% 4 35% 3 25% 15% 1 5% 39% 4 16% 5% od 8 do 10 lat od 11 do 13 lat od 14 do 16 lat od 17 do 19 lat Wyk. 4.1. Struktura badanej próby wg kategorii wiekowych 18

4.2. Problem alkoholowy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Grodzisk Mazowiecki Pierwszym problemem społecznym diagnozowanym wśród dzieci i młodzieży szkolnej gminy Grodzisk Mazowiecki było narażenie na problem alkoholowy. W tym celu uczniom zadano szereg pytań związanych ze skalą zjawiska w otoczeniu oraz indywidualnymi doświadczeniami z alkoholem. 34% uczniów szkoły podstawowej, 78% młodzieży szkolnej twierdzi, że rówieśnicy piją alkohol. nie wiem 18% 13% nie 9% 48% szkoła podstawowa młodzież szkolna tak 34% 78% 4 6 8 10 Wyk. 4.2. Czy osoby w Twoim wieku piją alkohol? Młodzież szkolna najczęściej spożywa alkohol na imprezach, dyskotekach (62%), na świeżym powietrzu (47%). Spożywanie alkoholu w domu wybrało 3 respondentów, a na wycieczkach szkolnych ankietowanych. 1 wybrało jeszcze inne, bliżej nieokreślone miejsca. inne miejsca 1 nie wiem 24% podczas wycieczek szkolnych na świeżym powietrzu 47% młodzież szkolna w domu 3 na imprezach, dyskotekach 62% 4 6 8 (pytanie wielokrotnego wyboru odpowiedzi nie sumują się do 10) Wyk. 4.3. Gdzie osoby w Twoim wieku piją alkohol? 19

Uczniowie szkół podstawowych (6) oraz młodzież szkolna (62%) uważają, że najczęstszym powodem sięgania po alkohol jest chęć zaimponowania innym. 59% starszych uczniów, 32% uczniów szkoły podstawowej uznało, że rówieśnicy sięgają po alkohol dla lepszej zabawy, wyluzowania, a 43% młodzieży szkolnej, 18% młodszych uczniów dla towarzystwa. 18% uczniów szkoły podstawowej oraz 32% młodzieży szkolnej twierdzi, że ich rówieśnicy sięgają po alkohol, żeby zapomnieć o kłopotach. nie wiem żeby zapomnieć o kłopotach dla towarzystwa żeby zaimponować innym dla lepszej zabawy, wyluzowania 17% 11% 18% 32% 18% 32% 43% 6 62% 59% 4 6 8 szkoła podstawowa młodzież szkolna (pytanie wielokrotnego wyboru odpowiedzi nie sumują się do 10) Wyk. 4.4. Z jakich powodów osoby w Twoim wieku piją alkohol? Badanym uczniom zadano pytanie o sposoby zdobywania alkoholu przez dzieci i młodzież niepełnoletnią. 5 uczniów szkół podstawowych, 61% młodzieży szkolnej wskazało na kupowanie alkoholu przez starszych kolegów. 31% starszych uczniów, 15% uczniów szkoły podstawowej uznało, że osoby niepełnoletnie proszą obcych ludzi pod sklepem o pomoc, 22% młodzieży szkolnej, 28% uczniów szkoły podstawowej, iż podkradają alkohol rodzicom w domu. 18% uczniów szkoły podstawowej, 36% młodzieży szkolnej stwierdziło, że młodzież sama sobie kupuje alkohol. nie wiem sama sobie kupuje prosi obcych ludzi pod sklepem o zakup podkrada rodzicom w domu kupują jej starsi koledzy 26% 22% 18% 36% 15% 31% 28% 22% 5 61% szkoła podstawowa młodzież szkolna 1 3 4 5 6 7 (pytanie wielokrotnego wyboru odpowiedzi nie sumują się do 10) Wyk. 4.5. Jak młodzież w Twojej okolicy może zdobyć alkohol? 20

Między uczniami szkół podstawowych oraz młodzieżą szkolną wystąpiły różnice w opinii, co do występowania miejsc, w których osoba niepełnoletnia może kupić alkohol. Większość uczniów szkół podstawowych (42%) uważa, że w gminie nie ma takich miejsc, za to 44% młodzieży szkolnej twierdzi, iż występują. 3 uczniów szkoły podstawowej, 37% młodzieży szkolnej nie ma zdania w tej kwestii. nie mam zdania 3 37% nie zgadzam się 19% 42% szkoła podstawowa młodzież szkolna zgadzam się 28% 44% 1 3 4 5 Wyk. 4.6. W mojej gminie są miejsca, gdzie osoba niepełnoletnia może kupić alkohol bez problemu Młodzież szkolna określiła częstotliwość spożywania przez nich alkoholu. 66% respondentów nie przyznaje się do spożywania alkoholu. Wśród pozostałych ankietowanych 18% pije rzadziej niż raz w miesiącu, 1 co najmniej raz w miesiącu, a 7% co najmniej raz w tygodniu. co najmniej raz w tygodniu 7% co najmniej raz w miesiącu rzadziej niż raz w miesiącu 1 18% młodzież szkolna nigdy 66% 4 6 8 Wyk. 4.7. Jak często zdarza Ci się spożywać alkohol? 21

Większość badanej młodzieży szkolnej wskazuje, że nigdy nie doświadczyło nieprzyjemnych społecznych konsekwencji związanych z piciem alkoholu (83%). 17% ankietowanych przyznaje, że spotkały ich nieprzyjemności z powodu spożywania alkoholu. nie 83% młodzież szkolna tak 17% 4 6 8 10 Wyk. 4.8. Czy doświadczyłeś jakichś nieprzyjemnych społecznych konsekwencji związanych z piciem alkoholu? Większość uczniów szkół podstawowych (85%) oraz młodzieży szkolnej (68%) zadeklarowało, że nie piją alkoholu. 4% uczniów szkoły podstawowej, 15% młodzieży szkolnej uznaje, iż rodzice nie wiedzą o spożywaniu przez nich alkoholu, a 11% młodszych uczniów, 17% młodzieży szkolnej twierdzi, że wiedzą. Trzeba przy tym zaznaczyć, iż zdecydowana większość ankietowanej młodzieży szkolnej to nadal osoby niepełnoletnie, na co wskazuje struktura badanej próby wg kategorii wiekowych (wyk.3.1.) nie piję alkoholu 68% 85% nie tak 4% 15% 11% 17% szkoła podstawowa młodzież szkolna 4 6 8 10 Wyk. 4.9. Czy Twoi rodzice wiedzą, że pijesz alkohol? 22

Większość uczniów poprawnie twierdzi, że każdy może uzależnić się od alkoholu 68% uczniów szkoły podstawowej, 7 młodzieży szkolnej. Przeciwnego zdania jest 17-19% uczniów z obu grup szkolnych. nie mam zdania 15% 12% nie zgadzam się 17% 19% szkoła podstawowa młodzież szkolna zgadzam się 68% 7 4 6 8 Wyk. 4.10. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem Każdy może uzależnić się od alkoholu? Większość badanych uczniów poprawnie klasyfikuje piwo jako rodzaj alkoholu 71% uczniów szkoły podstawowej, 69% młodzieży szkolnej. Przeciwnego zdania jest 17-19% uczniów z obu grup szkolnych. nie mam zdania 11% 12% nie zgadzam się 71% 69% szkoła podstawowa młodzież szkolna zgadzam się 17% 19% 4 6 8 Wyk. 4.11. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem Piwo to nie alkohol? 23

4.3. Problem nikotynowy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Grodzisk Mazowiecki Kolejny problem społeczny poddany badaniu wśród populacji dzieci i młodzieży szkolnej gminy Grodzisk Mazowiecki związany był z narażeniem na problem nikotynowy. W celu poznania skali zjawiska, uczniom zadano pytania związane z występowaniem zjawiska w najbliższym otoczeniu uczniów oraz indywidualnymi doświadczeniami z papierosami. Zebrane dane pokazują, że w dużej mierze na problem nikotynowy narażona jest młodzież szkolna - 83% ankietowanych wskazuje, że ich rówieśnicy palą papierosy. Wśród uczniów klas podstawowych odsetek tych odpowiedzi jest mniejszy, jednakże wynosi 43%. nie wiem 24% 12% nie tak 5% 33% 43% 83% szkoła podstawowa młodzież szkolna 4 6 8 10 Wyk. 4.12. Czy osoby w Twoim wieku palą papierosy? Zdecydowana większość uczniów nie przyznaje się do palenia papierosów 83% uczniów szkoły podstawowej, 68% młodzieży szkolnej. Do regularnego palenia przyznaje się 5-6% uczniów z obu grup szkolnych. 9% uczniów szkoły podstawowej, 15% młodzieży szkolnej spróbowało raz, a 4% młodszych uczniów oraz 1 młodzieży szkolnej twierdzi, iż sięga po papierosy od czasu do czasu. palę regularnie 5% 6% palę od czasu do czasu spróbowałem raz 4% 1 9% 15% szkoła podstawowa młodzież szkolna nie palę 83% 68% 4 6 8 10 Wyk. 4.13. Czy palisz papierosy? 24

4.4. Problem narkotykowy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Grodzisk Mazowiecki W ankiecie kierowanej do uczniów poruszono kwestię problemu narkotykowego, w tym doświadczeń uczniów z dopalaczami. 21% uczniów szkoły podstawowej, 46% młodzieży szkolnej jest zdania, że ich rówieśnicy mają kontakt z substancjami psychoaktywnymi. Wynika z tego, że wśród starszych uczniów nasila się kontakt z tego typu środkami. Duży odsetek ankietowanych z obu grup szkolnych nie posiada zdania w tej kwestii 35% uczniów szkoły podstawowej, 41% starszych uczniów. nie wiem 35% 41% nie 14% 43% szkoła podstawowa młodzież szkolna tak 21% 46% 1 3 4 5 Wyk. 4.14. Czy osoby w Twoim wieku mają kontakt z narkotykami lub dopalaczami? 91% uczniów szkoły podstawowej, 86% młodzieży szkolnej zadeklarowało, iż nie mieli nigdy do czynienia z narkotykami lub dopalaczami. Tego typu doświadczenia potwierdza 9% młodszych ankietowanych, 14% młodzieży szkolnej. nie 91% 86% szkoła podstawowa tak 9% 14% młodzież szkolna 4 6 8 10 Wyk. 4.15. Czy zażywałeś kiedykolwiek narkotyk lub dopalacz? 25

Telewizja i Internet są źródłami informacji na temat narkotyków i dopalaczy dla 62% uczniów szkoły podstawowej, 7 młodzieży szkolnej. Na szkołę wskazuje 38% uczniów szkoły podstawowej, 41% starszych uczniów, rodzinę wybrało 21-22% uczniów z obu grup szkolnych, a znajomych 17% uczniów szkoły podstawowej, 33% młodzieży szkolnej. z innych źródeł 18% 26% z telewizji i Internetu 62% 7 od znajomych ze szkoły 17% 33% 38% 41% szkoła podstawowa młodzież szkolna od rodziny 21% 22% 4 6 8 (pytanie wielokrotnego wyboru odpowiedzi nie sumują się do 10) Wyk.4.16. Skąd czerpiesz wiedzę na temat narkotyków i dopalaczy? Młodzieży szkolnej zadano pytanie dotyczące chęci eksperymentowania z narkotykami w przyszłości. 76% badanych deklaruje, że nie chciałoby spróbować narkotyków. Chęć spróbowania wykazuje 5% uczniów, a 11% wskazało odpowiedź nie wiem. próbowałem już narkotyków 7% nie wiem 11% nie 76% młodzież szkolna tak 5% 4 6 8 Wyk. 4.17. Chciałbym kiedyś spróbować narkotyku. 26

4.5. Problem przemocy z perspektywy dzieci i młodzieży szkolnej gminy Grodzisk Mazowiecki 48% uczniów szkoły podstawowej, 32% młodzieży szkolnej jest zdania, że w ich szkole występuje problem przemocy rówieśniczej. Przeciwnego zdania jest 27% młodszych uczniów, 33% młodzieży szkolnej. nie wiem 25% 35% nie 27% 33% szkoła podstawowa młodzież szkolna tak 32% 48% 4 6 Wyk. 4.18. Czy w Twojej szkole występuje problem przemocy między uczniami? Młodzież szkolna wypowiedziała się na temat swoich doświadczeń związanych z sytuacjami przemocowymi. Respondenci w większości (73%) stwierdzili, że nie doznali przemocy ze strony rówieśników, jednakże 27% młodzieży szkolnej potwierdza tego typu doświadczenia. nie 73% młodzież szkolna tak 27% 4 6 8 Wyk.4.19. Czy doświadczyłeś kiedyś przemocy ze strony rówieśników 27

76% młodzieży szkolnej deklaruje, iż nigdy nie stosowało przemocy wobec innych osób. Do stosowania przemocy przyznaje się 24% uczniów. nie 76% młodzież szkolna tak 24% 4 6 8 Wyk. 4.20. Czy samemu zdarzyło Ci się stosować przemoc? Głębsza analiza wykazała, że 14% młodzieży szkolnej było zarówno ofiarami jak i sprawcami przemocy. Uczniowie wypowiedzieli się na temat problemu przemocy domowej 95% uczniów szkoły podstawowej, 96% młodzieży szkolnej odpowiedziało, że w ich domu nie występuje problem przemocy. 4-5% uczniów z obu grup szkolnych deklaruje, że w ich domu dochodzi do przemocy. nie tak 5% 4% 95% 96% szkoła podstawowa młodzież szkolna 4 6 8 10 Wyk. 4.21. Czy w Twoim domu występuje problem przemocy? 28

4.6. Korzystanie z komputera i problem przemocy w Internecie z perspektywy dzieci i młodzieży gminy Grodzisk Mazowiecki Kolejne zagadnienia w ankiecie skierowanej do uczniów gminy Grodzisk Mazowiecki związane były z korzystaniem z komputera oraz problemami z nim związanymi uzależnieniem oraz narażeniem na przemoc w Internecie. Większość badanej młodzieży nie doświadczyła przykrych zachowań w Internecie 76% uczniów szkoły podstawowej, 72% młodzieży szkolnej. Pozostali uczniowie zetknęli się ze zjawiskiem cyberprzemocy, w tym 13-14% uczniów z obu grup szkolnych otrzymywało przykre wiadomości, 5% uczniów szkoły podstawowej, 9% młodzieży szkolnej miało problem z podszywaniem się pod nich przez inne osoby, 3% młodszych uczniów oraz 7% młodzieży szkolnej twierdzi, że ich działania w Internecie były śledzone. 11% uczniów szkoły podstawowej, 13% młodzieży szkolnej doznało jeszcze innych przykrych zachowań w Internecie. inne podszywanie się pode mnie przez inne osoby wysyłanie mi przykrych wiadomości śledzenie moich działań w Internecie 11% 13% 5% 9% 13% 14% 3% 7% szkoła podstawowa młodzież szkolna nie doświadczyłem 76% 72% 4 6 8 10 (pytanie wielokrotnego wyboru odpowiedzi nie sumują się do 10) Wyk. 4.22. Czy doświadczyłeś przykrych zachowań w Internecie? 29

Uczniowie określili ile czasu spędzają przed komputerem oraz wypowiedzieli się na temat podejmowania ewentualnych prób ograniczenia tego czasu. Większość respondentów korzysta z komputera z rozwagą 28% uczniów szkoły podstawowej, 25% młodzieży szkolnej sporadycznie (kilka razy w tygodniu), a 3 uczniów szkoły podstawowej, 25% młodzieży szkolnej poświęca na tę czynność do 2 godzin dziennie. 19% uczniów szkoły podstawowej, 23% młodzieży szkolnej spędza czas przed komputerem do 4 godzin dziennie. Do 6 godzin 6% młodszych uczniów, 1 młodzieży szkolnej, ponad 6 godzin 6% uczniów szkoły podstawowej, 1 starszych uczniów. Wynika z tego, że wśród starszych uczniów wydłuża się nieco czas przeznaczony na korzystanie z komputera. nie spędzam czasu przed komputerem sporadycznie (kilka razy w tygodniu) 11% 7% 28% 25% powyżej 6 godz. do 6 godz, 6% 1 6% 1 szkoła podstawowa młodzież szkolna do 4 godz. do 2 godz. 19% 23% 3 25% 1 3 4 Wyk. 4.23. Ile godzin codziennie spędzasz przed komputerem? 30

Młodzież szkolna wypowiedziała się na temat podejmowanych prób ograniczenia czasu poświęconego na surfowanie po Internecie. 53% młodzieży szkolnej nie próbowało nigdy ograniczyć czasu poświęcanego na surfowanie po Internecie. Pozostałe osoby podejmowały takie próby, wśród nich 29% odniosło pozytywny skutek, 18% młodzieży szkolnej się to nie udało. nie 53% tak, z pozytywnym skutkiem 29% młodzież szkolna tak, ale bez skutku 18% 1 3 4 5 6 Wyk. 4.24. Czy podejmowałeś próby ograniczenia czasu poświęconego na surfowanie po Internecie? Głębsza analiza wykazała, że 16% młodzieży szkolnej spędzając czas przed komputerem do 6 godzin, powyżej 6 godzin, nie podejmowało prób ograniczenia tego czasu lub przy podejmowanych próbach nie odnosiło pozytywnych skutków. 31

5. Badanie dorosłych mieszkańców gminy Grodzisk Mazowiecki 5.1. Struktura badanej próby W badaniu wzięło udział 500 dorosłych mieszkańców gminy Grodzisk Mazowiecki wśród nich 64% kobiet oraz 36% mężczyzn. Najwięcej osób w próbie znajdowało się w kategorii wiekowej 41-60 lat (37%), następnie 26-40 lat (35%). 17% to mieszkańcy do 25 roku życia, a 11% powyżej 60 roku życia. 4 35% 3 25% 35% 37% 17% 15% 1 11% 5% do 25 lat od 26 do 40 lat od 41 do 60 lat powyżej 60 lat Wyk. 5.1. Struktura próby wg kategorii wiekowych 54% ankietowanych mieszkańców pracuje zawodowo, 15% stanowią osoby uczące się, po 1 ankietowanych to osoby bezrobotne, utrzymujące się z renty oraz utrzymujące się z emerytury. 6 54% 5 4 3 1 1 15% 1 1 pracuję jestem bezrobotny/a uczę się/studiuję jestem na rencie jestem na emeryturze Wyk. 5.2. Struktura próby wg statusu zawodowego 32

5.2. Postrzeganie wybranych problemów społecznych przez dorosłych mieszkańców gminy Grodzisk Mazowiecki Pierwsza część pytań skierowana do dorosłych mieszkańców gminy dotyczyła postrzegania i oceny wybranych problemów społecznych, z którymi zmaga się gmina. Zebrane dane pokazują, że większość problemów społecznych jest postrzeganych przez mieszkańców jako ważne. Za najistotniejsze należy uznać: bezrobocie (65% ocen bardzo ważne), uzależnienie od alkoholu (62% ocen bardzo ważne), palenie papierosów oraz spożywanie alkoholu przez osoby niepełnoletnie (po 41% ocen bardzo ważne), uzależnienie od narkotyków (41% ocen bardzo ważne). Następnie lokuje się przemoc domowa (32% ocen bardzo ważne, 47% dość ważne), ubóstwo (26% ocen bardzo ważne, 56% dość ważne), przestępczość (23% ocen bardzo ważne, 49% dość ważne), uzależnienie od komputera i Internetu (24% ocen bardzo ważne, 43% dość ważne), przemoc w szkole (21% ocen bardzo ważne), niepełnosprawność (18% ocen bardzo ważne). Przemoc w szkole 6% 33% 4 21% Palenie papierosów przez niepełnoletnie osoby 1% 24% 35% 41% Spożywanie alkoholu przez niepełnoletnie osoby 1% 21% 37% 41% Przestępczość 2% 26% 49% 23% Uzależnienie od komputera i Internetu Niepełnosprawność 3% 4% 29% 31% 43% 47% 24% 18% zupełnie nieważne niezbyt ważne przeciętnie ważne Bezrobocie 9% 25% 65% dość ważne Uzależnienie od alkoholu 11% 27% 62% bardzo ważne Przemoc domowa 1% 47% 32% Uzależnienie od narkotyków 16% 43% 41% Ubóstwo 1% 16% 56% 26% 4 6 8 10 Wyk. 5.3. Postrzeganie wybranych problemów społecznych na terenie gminy 33

5.3. Problem alkoholowy z perspektywy dorosłych mieszkańców gminy Grodzisk Mazowiecki Poprzednie pytanie pokazało, że problem alkoholowy jest ważnym problemem społecznym ocenianym przez mieszkańców gminy. 95% respondentów wskazuje, że zna w swoim najbliższym otoczeniu osoby borykające się z problemem uzależnienia od alkoholu. 10 8 6 4 95% tak 5% nie Wyk. 5.4. Czy znasz osoby uzależnione od alkoholu? Większość ankietowanych (77%) nie słyszała o przypadkach sprzedaży alkoholu osobom niepełnoletnim na terenie gminy. 23% respondentów potwierdza jednak występowanie sytuacji, w których dochodzi do sprzedaży alkoholu osobom nieletnim. 10 8 77% 6 4 23% tak nie Wyk. 5.5. Czy słyszałeś o przypadkach sprzedaży alkoholu niepełnoletnim osobom? 34

95% mieszkańców uznało spożywanie alkoholu przez osoby niepełnoletnie za zjawisko pojawiające się w gminie 54% ankietowanych twierdzi, że młodzież pije alkohol czasami, często, 19% rzadko, 5% bardzo często. 6 5 54% 4 3 19% 1 1% nigdy rzadko czasami często bardzo często 5% Wyk. 5.6. Jak często zdarza się, że niepełnoletnie osoby spożywają alkohol? 34% badanych mieszkańców wskazuje, że najczęściej sięga po wino, 29% piwo, wódkę, a 8% po jeszcze inny, bliżej nieokreślony rodzaj alkoholu. Pozostałe 8% deklaruje, że w ogóle nie pije alkoholu. 4 35% 3 25% 15% 1 5% 29% 34% 8% 8% piwo wino wódka inny nie piję alkoholu Wyk. 5.7. Jaki rodzaj alkoholu najczęściej spożywasz? 35

Kolejne pytanie dotyczyło częstotliwości spożywania alkoholu. 53% mieszkańców pije alkohol kilka razy w miesiącu, 29% kilka razy w roku, 6% kilka razy w tygodniu, zaś 1% codziennie. 9% mieszkańców deklaruje, iż w ogóle nie pije alkoholu. 6 5 53% 4 3 29% 1 9% nigdy kilka razy w roku kilka razy w miesiącu 6% kilka razy w tygodniu 1% codziennie Wyk. 5.8. Jak często spożywasz alkohol? Zdaniem większości (74%) na terenie gminy nie dochodzi do prowadzenia pojazdów przez nietrzeźwych kierowców. 51% respondentów uważa, że w środowisku lokalnym rzadko zdarzają się sytuacje prowadzenia pojazdów przez nietrzeźwych kierowców, 16% czasami, 5% często, 1% bardzo często. 6 5 51% 4 3 26% 1 16% 5% 1% nigdy rzadko czasami często bardzo często Wyk. 5.9. Jak często ma miejsce sytuacja jazdy po wypiciu alkoholu w środowisku lokalnym? 36

99% mieszkańców zauważa osoby spożywające alkohol w miejscach publicznych. Wśród nich 49% widuje takie sytuacje często, 41% czasami, 5% rzadko, 4% bardzo często. 6 5 4 3 1 1% 5% 41% 49% 4% nigdy rzadko czasami często bardzo często Wyk. 5.10. Jak często zauważasz osoby spożywające alkohol w miejscach publicznych? 99% ankietowanych mieszkańców nie zgadza się na liberalizm pracodawców wobec osób przychodzących do pracy pod wpływem alkoholu. 10 8 6 4 1% zgadzam się 99% nie zgadzam się Wyk. 5.11. Czy pracodawcy powinni być bardziej wyrozumiali wobec osób przychodzących do pracy po wypiciu alkoholu? Zdecydowana większość ankietowanych (93%) podziela poprawny pogląd, że alkohol w piwie jest tak samo szkodliwy jak alkohol zawarty w wódce. Pozostałe 7% uważa, że alkohol w piwie jest mniej szkodliwy niż w wódce. 10 93% 5 7% zgadzam się nie zgadzam się Wyk. 5.12. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem Alkohol w piwie jest mniej szkodliwy niż alkohol w wódce? 37

5.4. Problem nikotynowy z perspektywy dorosłych mieszkańców gminy Grodzisk Mazowiecki Kolejne zagadnienie poruszane w badaniu dotyczyło diagnozy problemu nikotynowego. 73% badanych przyznaje, że osoby w ich otoczeniu palą papierosy, co wiąże się z ryzykiem biernego palenia. 10 73% tak 27% nie Wyk. 5.13. Czy osoby w otoczeniu palą papierosy? Do palenia papierosów przyznaje się 65% ankietowanych, w tym 43% pali codziennie, 9% kilka razy w tygodniu, 7% kilka razy w roku, 6% kilka razy w miesiącu. 6 4 35% nigdy 7% 6% 9% kilka razy w roku kilka razy w miesiącu kilka razy w tygodniu 43% codziennie Wyk. 5.14. Jak często palisz papierosy? Respondenci mieli również wypowiedzieć się na temat prawnych aspektów dotyczących palenia przez osoby niepełnoletnie. 98% mieszkańców nie zgadza się, by palenie papierosów mogło być dozwolone od 15 roku życia. 10 2% zgadzam się 98% nie zgadzam się Wyk. 5.15.Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem Palenie papierosów powinno być dozwolone od 15 roku życia, bo i tak większość młodzieży pali? 38

5.5. Problem narkotykowy z perspektywy dorosłych mieszkańców gminy Grodzisk Mazowiecki Następne zagadnienie poruszane w ankiecie skierowanej do dorosłych mieszkańców gminy związane było z problemem narkotykowym. 53% respondentów wykazuje, że nie zna osób zażywających narkotyki. Tego typu znajomości potwierdza 47% ankietowanych mieszkańców. 55% 53% 5 45% 47% 4 tak nie Wyk. 5.16. Czy znasz kogoś kto zażywa narkotyki? Większość dorosłych mieszkańców (88%) uważa, że młodzież w ich gminie nie jest narażona na kontakt z narkotykami. 10 8 6 4 88% tak 12% nie Wyk. 5.17. Czy młodzież w gminie narażona jest na kontakt z narkotykami? 39

Około co trzeci respondent (32%) uważa, że nie jest trudno uzyskać dostęp do narkotyków na terenie gminy. 8 68% 6 4 32% tak nie Wyk.5.18. Czy trudno jest uzyskać dostęp do narkotyków na terenie gminy? Dorosłych mieszkańców zapytano o indywidualne doświadczenia związane ze stosowaniem narkotyków lub dopalaczy. Zdecydowana większość z nich twierdzi, że nigdy nie zażywała tych substancji (72%). Pozostałe 28% przyznaje się do eksperymentowania z narkotykami lub dopalaczami. 8 72% 6 4 28% tak nie Wyk. 5.19. Czy kiedykolwiek zażyłeś narkotyk lub dopalacze? 86% ankietowanych opowiedziało się przeciwko legalizacji miękkich narkotyków. Pozostałe 14% uważa, że narkotyki miękkie takie jak marihuana powinny zostać zalegalizowane. 10 8 6 4 14% zgadzam się 86% nie zgadzam się Wyk. 5.20. Czy powinno się zalegalizować miękkie narkotyki takie jak marihuana? 40

6. Badanie sprzedawców alkoholu na terenie gminy Grodzisk Mazowiecki 6.1. Struktura badanej próby W badaniu wzięło udział 75 sprzedawców alkoholu zatrudnionych w punktach na terenie gminy Grodzisk Mazowiecki w tym 75% kobiet i 25% mężczyzn. 45% stanowią osoby z kategorii wiekowej 26-40 lat, 41% 41-60 lat, 9% to ankietowani do 25 lat oraz 4% powyżej 60 roku życia. 5 4 3 45% 41% 1 9% 4% do 25 lat od 26 do 40 lat od 41 do 60 lat powyżej 60 lat Wyk.6.1. Struktura próby wg kategorii wiekowych 44% respondentów pracuje na stanowisku 1-5 lat, 6-10lat, 16% powyżej 20 lat, 13% 11-20 lat, 7% poniżej jednego roku. 5 45% 4 35% 3 25% 15% 1 5% 44% 13% 16% 7% poniżej roku od 1 do 5 lat od 6 do 10 lat od 11 do 20 lat powyżej 20 lat Wyk.6.2. Struktura próby wg stażu pracy 41

6.2. Problem alkoholowy z perspektywy sprzedawców alkoholu na terenie gminy Grodzisk Mazowiecki Sprzedawców alkoholu pytano przede wszystkim o doświadczenia związane z wykonywaniem pracy zawodowej oraz opiniami na temat nasilenia wybranych zjawisk, w tym szczególnie problemu alkoholowego wśród mieszkańców gminy Grodzisk Mazowiecki 8 sprzedawców jest zdania, że na terenie gminy dochodzi do sprzedaży alkoholu nieletnim, w tym 29% uznało, iż czasami, 27% rzadko, 24% często. Pozostałe twierdzi, że nigdy nie zdarza się, by alkohol był sprzedawany osobom niepełnoletnim w gminie. 35% 3 25% 24% 29% 27% 15% 1 5% bardzo często często czasami rzadko nigdy Wyk. 6.3. Jak często zdarza się, że alkohol jest sprzedawany osobom niepełnoletnim w gminie? 42

8 respondentów wskazało, że zdarzyło im się, by osoby niepełnoletnie próbowały dokonać zakupu alkoholu w ich punkcie zdaniem 6 tego typu sytuacje miały miejsce raz lub kilka razy, wg. wiele razy. Jest to wynik niepokojący ponieważ świadczy o częstych próbach zakupu napojów alkoholowych przez dzieci i młodzież niepełnoletnią na terenie badanej gminy. 7 6 6 5 4 3 1 tak, wiele razy tak, raz lub kilka razy nie, nigdy Wyk.6.4. Czy zdarzyło się by osoba niepełnoletnia chciała kupić u Ciebie alkohol? 95% ankietowanych sprzedawców twierdzi, że nigdy nie zdarzyło im się sprzedać alkoholu osobie niepełnoletniej. 5% przyznaje, iż takie sytuacje miały miejsce raz lub kilka razy. 10 95% 8 6 4 5% tak, wiele razy tak, raz lub kilka razy nie, nigdy Wyk.6.5. Czy kiedykolwiek sprzedałeś alkohol osobie niepełnoletniej? 43