PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA PARKU MIEJSKIEGO BŁONIE W ŁOWICZU

PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA PARKU MIEJSKIEGO BŁONIE W ŁOWICZU PROJEKT ZIELENI Inwestor: Urząd Miejski w Łowiczu Stary Rynek 1 99-400 Łowicz Projekt: Pracownia Projektowa Architektury Krajobrazu "PRZESTRZEŃ" ul. Zwierzyniecka 17/30 00-719 Warszawa Skład zespołu projektującego: mgr inż. arch. kraj. Anna Śniegucka-Pawłowska /kierownik zespołu/ mgr inż. arch. kraj. Agnieszka Sałyga-Rzońca mgr inż. arch. kraj. Magdalena Zadrożna Warszawa, październik 2007 rok

SPIS TREŚCI: I Dane ogólne. 1. Podstawa opracowania 2. Materiały wyjściowe 3. Zakres opracowania II. III. IV. Podstawowe założenia projektu zieleni Opis projektu szaty roślinnej 1. Skład gatunkowy 2. Wykaz roślinności Zasady sadzenia i pielęgnacji roślin 1. Sadzenie drzew i krzewów 2. Sadzenie bylin i traw ozdobnych 3. Zakładanie trawników 4. Zakładanie łąki kwietnej V. Część graficzna Projekt szaty roślinnej w skali 1: 500 - część I /od strony ulicy Mostowej/ - część II /od strony ulicy Św. Floriana/

I. Dane ogólne 1. Podstawa opracowania Na podstawie umowy nr 223/2007 z dnia 16.07.2007 r. zawartej z Urzędem Miejskim w Łowiczu. Pracownia Projektowa Architektury Krajobrazu Przestrzeń wykonała zlecenie Projekt zagospodarowania Parku Błonie w Łowiczu. Teren, który objęto opracowaniem znajduje się w sąsiedztwie centrum miasta Łowicz pomiędzy ul. Mostową, dalej poprzez przedłużenie ulic Browarnej i Św. Floriana aż do terenów otwartych otaczających Muszlę Koncertową. Północną granicę stanowi wał przeciwpowodziowy rzeki Bzury. 2. Materiały wyjściowe Materiałami wyjściowymi, którymi posłużono się przy opracowywaniu dokumentacji są: - mapa sytuacyjno - wysokościowa, w skali 1:500, opracowana przez uprawnionego geodetę mgr inż. Henryka Łeśniaka - pracownia w Łowiczu, ul. Starzyńskiego 1/82, stan z maja 2007 roku - inwentaryzacja dendrologiczna, opracowana przez PPAK "Przestrzeń", Warszawa 2003 rok, - projekt zagospodarowania Parku Błonia w Łowiczu opracowany przez PPAK Przestrzeń w listopadzie 2007 roku. - projekt drogowy Parku Błonia w Łowiczu opracowany przez PPAK Przestrzeń w listopadzie 2007 r. 3. Zakres opracowania Zgodnie z zapisem umowy zakresem opracowania objęto: - projekt zagospodarowania - projekt budowlany dróg i nawierzchni - projekt budowlany kanalizacji deszczowej do odwodnienia drogi i parkingów z układem separacji ścieków deszczowych - projekt budowlany oświetlenia projektowanej drogi i Parku Błonie - projekt budowlany elementów małej architektury i placu zabaw - projekt zieleni - gospodarka istniejącym drzewostanem - kosztorysy - oraz uzgodnienia i pozwolenie na budowę II. Podstawowe założenia projektu zieleni Na podstawie wytycznych powstałych na etapie tworzenia koncepcji zagospodarowania Parku Błonie (2004 r.) sformułowano podstawowe założenia projektowe, które są wiążące dla opracowywanego projektu zieleni.

Przy projektowaniu układu zieleni w pierwszej kolejności należy uwzględnić specyficzne warunki fizjograficzne i biologiczne siedliska istniejącego na terenie objętym opracowaniem tj. okresowe podtopienia i stagnacja wody, wysoki poziom wód gruntowych, koncentracja zimnego powietrza, duże zacienienie i znaczna ekspansja roślinności naturalnej. Drugim ważnym czynnikiem, który należy wziąć pod uwagę to ekonomiczność pielęgnacji roślin w następnych latach. Uwzględniając wyżej wymienione kryteria określono podstawowe założenia projektowe: - należy stworzyć czytelny układ wnętrz parkowych, skupin drzewostanu, grup drzew i okazów soliterowych - wprowadzić gatunki drzew i krzewów ozdobnych z przebarwień ulistnienia, kwiatostanów i owocostanów, a zarazem odpornych na okresowe zalewanie masy korzeniowej - nawiązanie składem gatunkowym do nurtów współczesnych w celu podkreślenia nowatorskiego założenia przestrzennego - podkreślić czytelny podział parku na dwie części spacerowej i rekreacyjnej (koncentracja nowych nasadzeń w części spacerowej). Specyficzne warunki, jakie panują na terenie opracowywanego parku częste podtopienia i duża wilgotność powietrza powodują, że skład gatunkowy jest ograniczony ze względu na wyżej wymienione warunki i tworzy zwarte masywy dające duże zacienienie. Takie zbiorowisko ma wartość przyrodniczą lecz przedstawia zaniżoną wartość wypoczynkową. Dlatego też w projekcie proponuje się prześwietlenie tego terenu (selekcja drzewostanu ze względów zdrowotnych i kompozycyjnych) i wprowadzenie roślin ozdobnych. Drzewostan wytypowany do zachowania stanowi podstawę przyjętego rozwiązania projektowego i po przeprowadzeniu zabiegów pielęgnacyjno - sanitarnych stanie się cennym elementem parku. Wzdłuż podstawy wału przeciwpowodziowego rosną dwa rzędy topól kanadyjskich /Populus canadensis/, o średnim wieku 30-40 lat. Drzewa w przeważającym procencie są w dobrej kondycji zdrowotnej z nielicznymi wyjątkami, lecz o jednostronnej zachwianej statyce na skutek silnych wiatrów. Gatunek ten charakteryzuje się krótkowiecznością i za kilka lat proces zamierania zacznie się na większości egzemplarzach. Nasadzenia z omawianych topól ponadto mogą wpłynąć niekorzystnie na konstrukcję i funkcjonowanie wałów przeciwpowodziowych. System korzeniowy z dużym prawdopodobieństwem rozwinął się niejednolicie dla obu stron wału co może mieć duży wpływ na statykę budowli. Żywa masa korzeni wciąż pracuje /szczególnie w okresie wegetacji/ a tym samym zmienia swą objętość. Powoduje to czasowe powstanie /niewielkich/ wolnych przestrzeni w gruncie. W sytuacji zagrożenia powodziowego zjawisko to zwiększa skalę erozji. Dodatkowo, pnie drzew posadzone wzdłuż stopy wału od strony rzeki mogą stanowić zagrożenie tworzenia zatorów a tym samym utrudnić przepływ nadmiaru wody. Nawiązując do w/w przepisów Prawa Wodnego, wzdłuż koryta rzeki, wału przeciwpowodziowego nie należy sadzić roślin wyższych takich jak drzewa i krzewy. Zgodnie z zapisem planu zagospodarowania i wytycznymi konserwatorskimi dot. tego fragmentu miasta, czyli odsłonięcie jego panoramy oraz zagrożeniem wynikającym z bliskości wału przeciwpowodziowego projekt przewiduje usunięcie liniowego nasadzenia w/w drzew.

Park Błonie w Łowiczu ze względu na swoją lokalizację stanowi ważny element w systemie terenów rekreacyjnych całego miasta. Ciekawe usytuowanie bliskie sąsiedztwo rzeki Bzury, a zarazem centrum Łowicza powoduje, że może w przyszłości, po odpowiednim zakomponowaniu przestrzeni stać się jednym z najważniejszych i najbardziej popularnych miejsc wypoczynku mieszkańców. Na podstawie wcześniejszych ustaleń przestrzeń parku podzielono tak, aby w pełni zapewnić różne potrzeby wypoczynku odwiedzających. Na odcinku pomiędzy ul. Mostową a ul. Św. Floriana zagospodarowano przestrzeń sprzyjającą odpoczynkowi biernemu w tej części ma miejsce koncentracja alejek spacerowych z licznymi placami i gabinetami, tu także przewidziano place zabaw dla dzieci. Część za ul. Św. Floriana to otwarta przestrzeń z bogatym programem sportowym znajdują się tu liczne boiska sportowe, górka saneczkowa. Ten fragment parku adresowany jest dla osób preferujący czynny odpoczynek na świeżym powietrzu. Duża otwarta przestrzeń może w przyszłości być miejscem imprez o charakterze masowym. III. Opis projektu szaty roślinnej Większość nasadzeń roślinności niższej (krzewy, byliny i trawy ozdobne) zostały skoncentrowane w części spacerowej. Stanowią one oprawę dla licznych placów i wnętrz parkowych. Dobór gatunkowy został tak skomponowany, aby w przypadku wylewu rzeki i dłuższej stagnacji wody rośliny tolerowały utrudnione warunki bytowe. Na skutek wycinki drzew i prześwietlenia terenu stworzono warunki pozwalające na wprowadzenie nasadzeń z gatunków o charakterze ozdobnym. W piętrze wysokim są to drzewa o ciekawym, często barwnym ubarwieniu (Betula pendula 'Purpurea' /Brzoza brodawkowata odm. 'Purpurea'/, Quercus robur 'Concordia' /dąb szypułkowy odm. 'Concordia'/, Prunus padus 'Colorata' /czeremcha pospolita odm. 'Colorata'/) i atrakcyjnie przebarwiające się jesienią (Acer rubrum 'Red Sunset' /klon czerwony odm. 'Red Sunset'/, Betula utilis 'Doorenbos' /brzoza pożyteczna 'Doorenbos'/, Metasequoia glyptostroboides /metasekwoja chińska/, Quercus palustris /dąb błotny/, Quercus rubra /dąb czerwony/, Tilia cordata /lipa drobnolistna/). Wzdłuż ulicy Św. Floriana nasadzono aleję z Tilia cordata /lipy drobnolistnej/. Krzewy i nieliczne byliny charakteryzują się ozdobnym pokrojem, ulistnieniem, kwiatami i owocostanami (krzewy to między innymi: Berberis thunbergii 'Artropurpurea' /berberys Tunberg'a 'Artropurpurea'/, Viburnum opulus /kalina koralowa/, Sambucus nigra 'Laciniata' /bez czarny odm. 'Laciniata'/, Sorbaria sorbifolia /tawlina jarzębolistna/, Syringa yosikea /lilak węgierski/, Pyracantha coccinea /ognik szkarłatny/) Wśród bylin dużą uwagę zwraca, o ładnych kwiatach, Geranium sp. /bodziszek w odmianach/. Dosadzenia z traw ozdobnych mają za zadanie wprowadzenie kontrastu dzięki ciekawym kwiatostanom i pokrojowi liści i będą stanowić ważny element kompozycyjny. Na terenie większych przestrzeni trawiastych zaprojektowano plamy łąk kwietnych będących uzupełnieniem rabat z krzewów i bylin. W części gdzie znajdują się boiska sportowe wprowadzono jedynie nieliczne nasadzenia z drzew, które ze względu na ciekawą barwę liści na otwartej przestrzeni będą stanowiły ciekawą oprawę.

1. Skład gatunkowy Wykaz gatunków proponowanych w projekcie zieleni: Drzewa: 1. Acer rubrum 'Red Sunset' (klon czerwony) 5 szt. 2. Betula papyrifera (brzoza papierowa) 8 szt. 3. Betula pendula 'Purpurea' (Brzoza brodawkowata) 3 szt. 4. Betula pubescens (brzoza omszona) 22 szt. 5. Betula utilis 'Doorenbos' (brzoza pożyteczna) 2 szt. 6. Fraxinus excelsior 'Pendula' (jesion pospolity) 1 szt. 7. Metasequoia glyptostroboides (metasekwoja chińska) 3 szt. 8. Quercus palustris (dąb błotny) 11 szt. 9. Quercus robur 'Concordia' (dąb szypułkowy odm. żółtolistna) 15 szt. 10. Quercus robur 'Fastigiata' (dąb szypułkowy odm. kolumnowa) 25 szt. 11. Quercus rubra (dąb czerwony) 21 szt. 12. Prunus padus 'Colorata' (czeremcha pospolita odm. o czerwonych kwiatach) 7 szt. 13. Salix alba 'Tristis' (wierzba płacząca) 4 szt. 14. Salix sepulclaris 'Erythroflexuosa' (wierzba sepulcralis) 3 szt.. 15. Taxodium distichum (cypryśnik błotny) 1 szt. 16. Tilia cordata (lipa drobnolistna) 29 szt. Krzewy: 17. Berberis thunbergii (berberys Tunberg'a) 166 szt. 18. Berberis thunbergii 'Artropurpurea' (berberys Tunberg'a odm. purpurowa) 1113 szt. 19. Viburnum opulus (kalina koralowa) 259 szt. 23. Cornus alba 'Aurea' (dereń biały odm. żółtolistna) 717 szt. 24. Cornus alba 'Sibirica' (dereń biały) 237 szt. 25. Sambucus nigra 'Laciniata (bez czarny odm. strzępolistna) 216 szt. 26. Sorbaria sorbifolia (tawlina jarzębolistna) 2729 szt. 27. Syringa yosikea (lilak węgierski) 417 szt. 28. Ribes nigrum (porzeczka czarna) 4189 szt. 29. Rosa rugosa /biała/ (róża pomarszczona) 394 szt. 30. Rosa rugosa /różowa/ (róża pomarszczona) 3856 szt. 31. Salix purpurea 'Nana' (wierzba purpurowa) 1035 szt. 32. Spirea argutta (tawuła wczesna) 616 szt. 33. Spirea bumalda 'Froebelii' (tawuła Bumalda) 752 szt. 34. Spirea x billardii (tawuła x Billarda) 596 szt. 35. Pyracantha coccinea (ognik szkarłatny) 131 szt. Byliny i trawy: 36. Calamagrostis acutifolia 'Karl Foester' (trzcinnik piaskowy) 510 szt. 37. Darmera peltata (dammera) 684 szt. 38. Deschampsia cespitosa 'Goldschleier' (śmiałek darniowy) 210 szt. 39. Deschampsia flexuosa 'Tatra Gold' (śmiałek darniowy) 814 szt. 40. Geranium x magnificum (bodziszek) 3400 szt. 41. Geranium macrorrhizum (bodziszek korzeniasty) 4910 szt. 42. Geranium sylvaticum (bodziszek leśny) 6910 szt. 43. Lysymachia punctata (tojeść kropkowana) 1776 szt. 44. Lysimachia clethroides (tojeść orszelinowata) 1939 szt.

45. Miscanthus sinensis 'Gracillimus' (miskant chiński) 696 szt. 46. Miscanthus sinensis 'Silberfeder' (miskant chiński) 453 szt. 47. Molinia careulea 'Variegata' (trzęślica modra) 828 szt. 48. Phalaris arundinacea (mozga trzcinowata) 170 szt. 2. Wykaz roślinności Powierzchnia do zagospodarowania pod zieleń Trawników: 72 677 m2 Krzewów: 12 698 m2 Bylin i traw ozdobnych: 3 100 m2 Łąka kwietna: 1 577 m2 Nawierzchnia trawiasta odporna na deptanie : 4 050 m2 Do posadzenia: Drzew: 160 szt. Krzewów: 17 423 szt. Bylin i traw ozdobnych: 23 300 szt. Długość: Taśmy Eko-Bord: 2060 mb. IV. Zasady sadzenia i pielęgnacji roślin Najważniejszym elementem poprzedzającym urządzanie zieleni na terenie parku jest przeprowadzenie prac porządkowych po założeniu dróg i wymianie nawierzchni oraz wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych drzew, które wykazane są w opracowaniu dotyczącym inwentaryzacji i gospodarki drzewostanem. Następnie należy odpowiednio przygotować glebę do posadzenia nowej roślinności. Po założeniu dróg i placów, ziemia może być ubita i zniszczona, dlatego też zalecane jest przeprowadzenie orki mechanicznej z dwukrotnym bronowaniem, zakończoną grabieniem i odpowiednim wymodelowaniem powierzchni gruntu. 1. Sadzenie drzew i krzewów Najlepiej sadzić drzewa w terminie wiosennym (20 marzec 15 kwiecień) w uprzednio przygotowane doły o szerokości 0,7 m i głębokości 0,7 m. (krzewy sadzimy w doły o szerokości 0,5 m i głębokości 0,5 m.). Doły te należy zaprawić do połowy ziemią kompostową. Pozwoli to na stworzenie odpowiedniej struktury i dostarczenie niezbędnej ilości materiału organicznego. W przypadku uszkodzonych części korzeni należy je przyciąć ostrym narzędziem. Zwinięte korzenie należy nieco rozluźnić. Drzewa po posadzeniu przywiązać do palików (wcześniej wkopanych w dół). Przy pniach utworzyć misy, aby ułatwić podlewanie. Podlewać podczas pierwszej wiosny i pierwszego lata po posadzeniu. Korony drzew przycinamy po posadzeniu. Jest to zabieg niezbędny po wykopaniu drzew ze szkółki, kiedy to utraciły dużo włoskowatych korzeni. Przycinamy je usuwając zupełnie gałęzie i gałązki słabsze i cieńsze, a skracając silniejsze.

Należy uważnie dobierać materiał roślinny w szkółkach i sklepach ogrodniczych, aby nie narazić się na dodatkowe koszty w przypadku złej jakości roślin. Dlatego też należy zwrócić uwagę czy wykazują właściwy pokrój dla danego gatunku, czy odmiany są prawidłowo ukształtowane, przewodnik jest prosty, a pędy boczne korony równomiernie rozłożone oraz czy system korzeniowy nie jest uszkodzony. Pielęgnacja: Zabiegi pielęgnacyjne, zwłaszcza w pierwszym roku po posadzeniu, mają bardzo istotny wpływ na dalszy rozwój i wzrost drzew. Należy pamiętać, że drzewa miały zmniejszony system korzeniowy i proces regeneracji u młodych roślin trwa przez cały sezon, a u starszych nawet 2 3 lata. - podlewanie świeżo posadzonych roślin, a w przyszłości podlewanie ich co pewien czas (zwłaszcza w okresach suszy). Przy pniach utworzyć misy zatrzymujące wodę. - nawożenie w okresie wiosennym, przed rozpoczęciem wegetacji. Nawożenie letnie może spowodować przedłużenie wegetacji i tym samym niedostateczne zdrewnienie tkanek przed zimą. - cięcie, które należy wykonywać z uwzględnieniem właściwości i cech drzew, w celu zachowania indywidualnego charakteru i uniknięcia zniekształceń. Właściwą porą tego zabiegu jest czas spoczynku zimowego. Cięcia należy przeprowadzać dla formowania korony, jej prześwietlania lub odmładzania roślin. Cięcie formujące stosować przy drzewach młodych przez kilka lat po posadzeniu (należy unikać wykonania cięć jako jednorazowego zabiegu, ponieważ mogłoby to zachwiać równowagę fizjologiczną drzewa, doprowadzić do jego osłabienia). Miejsca cięć należy zawsze zasmarować maścią sadowniczą (Funaben 3 lub inne) w celu uniknięcia zakażeń. - odchwaszczanie gleby pod koroną drzewa jest ważne ze względu na uniknięcie konkurencji o wodę i składniki pokarmowe 2. Sadzenie bylin i traw ozdobnych W miejscu sadzenia roślin kwitnących, gleba powinna być bardzo starannie przygotowana dokładnie odchwaszczona, przekopana na głębokość 20-40cm. oraz wzbogacona dużą ilością materiału organicznego (np. torfem, który rozluźnia glebę i zatrzymuje wodę). Powierzchnię przygotowanej ziemi należy wyrównać. Zaleca się cały obszar wokół młodych nasadzeń wysypać warstwą (min. 5 cm) mielonej kory. Kora utrudnia w znacznym stopniu wzrost chwastów, ponadto utrzymuje ziemię wilgotną, co sprzyja rozwojowi posadzonych roślin. Najbardziej odpowiednią porą sadzenia dla większości bylin jest okres wiosenny. Należy wybrać takie egzemplarze, które mają zdrową i prawidłowo rozwiniętą część nadziemną oraz nieuszkodzony system korzeniowy. Sadzenie roślin wodnych jest łatwiejsze po opróżnieniu zbiornika lub po obniżeniu poziomu lustra wody. Głębokość, która jest odpowiednia dla prawidłowego wzrostu grzybieni to 50-100cm. Woda w zbiorniku powinna być ciepła, dopiero wtedy można zacząć sadzić rośliny. Pielęgnacja: - utrzymanie powierzchni gleby w stanie spulchnienia. Warunek niezbędny, aby ułatwić dostęp powietrza do korzeni. - odchwaszczanie.

- regularne podlewanie. - nawożenie może odbywać się nawozami organicznymi lub mineralnymi w ilości ok. 30-50 g/m2 w okresie jednego roku. Ilość tę można dostarczyć w dwóch dawkach, wiosną i jesienią. - usuwanie przekwitłych kwiatostanów i uschniętych liści. - przycinanie zbyt rozrośniętych roślin ekspansywnych. - w przypadku pojawienia się pędów słabych i wybujałych, można zastosować cięcia poprawiające kondycję i wspomagające rozkrzewianie roślin. Cięcia takie najlepiej przeprowadzać wiosną, gdyż późniejsza pora opóźnia znacznie termin kwitnienia. - podczas mroźnych zim można okrywać byliny np. gałęziami jodłowymi. Taka konstrukcja zatrzyma warstwę śniegu i ochroni rośliny przed przemarznięciem. 3. Zakładanie trawników W projekcie zastosowano nawierzchnie trawiaste, charakteryzujące się niską, zwartą i elastyczną darnią, wytrzymałą na intensywną eksploatację. Przed założeniem trawnika należy dokładnie oczyścić glebę z martwych korzeni i zanieczyszczeń mechanicznych. W razie konieczności należy usunąć również starą murawę i nawieźć teren 10 cm warstwą urodzajnej ziemi. Warstwa powierzchniowa przed siewem powinna być wyrównana. Na kilka dni przed założeniem trawnika można wysiać nawóz wieloskładnikowy. Po upływie 3 4 dni wysiać trawę siewnikami rzutowymi, przykryć ziemią, wyrównując ją lekko broną. Następnie należy ugnieść powierzchnię gładkim walcem. Siew można przeprowadzić od kwietnia do września. Później nie powinno się siać, gdyż młoda trawa winna się przed mrozami dostatecznie ukorzenić i rozrosnąć. Po skończonych zabiegach obficie podlać trawnik. Gdy darń osiągnie wysokość 3-5cm, powierzchnię młodego trawnika należy uwałować lekkim walcem w celu wyrównania terenu. Po dwóch, trzech dniach można wykonać pierwsze koszenie do ok. 5cm. Pielęgnacja: - podlewanie trawnika jest istotnym elementem pielęgnacji. Należy to robić tak, aby woda przenikała na głębokość 7-10cm. Lepiej podlewać trawnik rzadziej, ale obficiej. - koszenie powinno być wykonywane regularnie, gdy wysokość roślin przekroczy 5cm. Podczas upalnego lata dobrze jest kosić w godzinach popołudniowych i wyżej niż zwykle. - nawożenie można przeprowadzić w dwóch ratach: wiosną, przed rozpoczęciem wzrostu, a resztę w końcu IX lub na początku X i stosować dawkę nawozu wieloskładnikowego. Jeśli w ciągu dwóch dni po nawożeniu nie spadnie deszcz, trzeba podlać trawnik obficie tak, aby nawóz wraz z wodą dostał się do gleby. - odchwaszczanie - miejscowe dosiewanie trawy - wałowanie - napowietrzanie 4. Zakładanie łąki kwietnej

Najważniejszym zabiegiem jest odpowiednie przygotowanie gleby, jak pod trawnik. Następnie należy wybrać rośliny jednoroczne i byliny chociaż lepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z gotowej mieszanki zawierającej 25 gatunków typowych dla środkowej Polski. (Producent: Łukasz Łuczaj, ul. Białobrzeska 74, 38-400 Krosno, tel. 0602695798, (0-90)674164). Nasiona siejemy w ilości ok. 1g/m2, od połowy kwietnia do początku maja. Pielęgnacja Łąkę kwietną należy kosić dwa razy w ciągu roku, w końcu kwietnia i w końcu października, po przekwitnięciu kwiatów.