Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 1/7 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA Nazwa produktu: Wzór chemiczny: Inne nazwy: Producent: Dystrybutor: Siarczek sodu Na2S siarczek disodu 2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH Składniki stwarzające zagroŝenie: Symbol Zwroty Nazwa chemiczna % wag. Nr CAS Nr WE ostrzegawczy zagroŝenia (R)* siarczek sodu 100 1313-82-2 215-211-5 C, N 31-34-50 Objaśnienie: T + = bardzo toksyczny, T= toksyczny, C= Ŝrący, Xn= szkodliwy, Xi= draŝniący, E= wybuchowy, O= utleniający, F + = skrajnie łatwo palny, F= wysoce łatwo palny, N= niebezpieczny dla środowiska *Pełne znaczenie zwrotów zagroŝenia R z punktu 2 ujęto w punkcie 16 3. IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. ZagroŜenie poŝarowe: ZagroŜenie toksykologiczne: ZagroŜenie ekotoksykologiczne: 4. PIERWSZA POMOC Substancja stała, niepalna, Ŝrąca. W kontakcie z kwasami uwalnia toksyczne gazy. Siarczek sodu jest substancją niebezpieczną, Ŝrącą. Powoduje oparzenia. Niebezpieczny jest w postaci stałej oraz roztworów. Pył atakuje drogi oddechowe, drogi pokarmowe, skórę, błony śluzowe. Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne. Uwaga: W pierwszej kolejności naleŝy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skaŝonego siarczkiem sodu środowiska. UłoŜyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Następstwa wdychania: 1. Zapewnić dopływ świeŝego powietrza. UłoŜyć poszkodowaną osobę w pozycji półleŝącej. 2. Zapewnić pomoc lekarską. Następstwa połknięcia: 1. Doraźna pomoc przy zatruciach doustnych polega na płukaniu ust a następnie wypiciu duŝej ilości wody. Unikać wymiotów. 2. Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leŝenie i ciepło. Kontakt z oczami: 1. SkaŜone oczy delikatnie oczyścić mechanicznie. Następnie oczy naleŝy obficie i długo przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki. Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego dla złagodzenia bólu. Oczy osłonić gazą. Zapewnić pomoc okulisty. 2. Zapewnić pomoc okulisty. Kontakt ze skórą: C N
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 2/7 1. Zdjąć skaŝone ubranie. Oczyścić mechanicznie skaŝoną skórę, przemyć duŝą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem. 2. W przypadku, gdy podraŝnienie skóry nie przemija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. 5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU Szczególne zagroŝenia: Środki gaśnicze: Zalecenia szczegółowe: Substancja nie palna. W ogniu wydzielają się toksyczne gazy, pary i dymy, w tym ditlenku i tritlenku siarki. Zgodne z naturą poŝaru sąsiednich obiektów. Brak. 6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA Zalecenia ogólne: Środki ochrony osobistej: Zalecenia szczegółowe: W przypadku wydostania się siarczku sodu do środowiska, skaŝony teren naleŝy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skaŝania środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze. Chronić źródła wody oraz kanalizację. Siarczek sodu moŝna strącać w wodzie chlorkiem Ŝelaza(III). Unikać wzbijania pyłu substancji stałej. Unikać kontaktu z uwolnionym siarczkiem sodu. Stosować ubrania ochronne z tkanin odpornych na działanie czynników Ŝrących, rękawice ochronne odporne na działanie czynników Ŝrących, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych przed pyłami. NaleŜy pamiętać o ograniczonym czasie ochronnego działania filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2). Starać się odciąć źródło skaŝenia środowiska (uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym). Nie wolno uŝywać wody do usuwania pozostałości. Zabezpieczenie środowiska: Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu. W przypadku skaŝenia wód powiadomić odpowiednie władze. Do strącania uŝywać chlorku Ŝelaza(III). SkaŜony grunt podlega wymianie. Metody utylizacji: Unieszkodliwianie na drodze chemicznej - zgodnie wymogami z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki 7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE Postępowanie z substancją: Zapobieganie poŝarom/ wybuchom: Podczas stosowania siarczku sodu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z siarczkiem sodu, unikać wdychania pyłów, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzieŝ i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Substancja niepalna. Nie wymaga szczególnego trybu postępowania w tym zakresie. Magazynowanie: W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach w magazynie materiałów szkodliwych, Ŝrących wyposaŝonych w instalację wentylacyjną i podłoŝe ceramiczne. Przechowywać w
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 3/7 Metody postępowania z odpadami: odpowiednio zabezpieczonych pomieszczeniach. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spoŝywania posiłków. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400. Za odpad moŝna uznać siarczek sodu, który w Ŝadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy siarczek sodu odstawiany jest do wskazanego przez słuŝbę ochrony środowiska miejsca celem utylizacji. 8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania siarczku sodu. Sprawna wentylacja. Osobiste wyposaŝenie ochronne: Ręce: Oczy: Drogi oddechowe: Skóra i ciało: Ogólne środki ochrony: Ochrony zbiorowe: Higiena pracy: Rękawice z tworzywa odpornego na działanie czynników Ŝrących. Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego). Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z pyłami siarczku wapnia (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2). Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny odpornej na działanie czynników Ŝrących. Fartuchy ochronne. Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliŝu stanowisk pracy. Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zaŝywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagroŝeniom: Tam gdzie występuje moŝliwość pojawienia się niebezpiecznych stęŝeń pyłu siarczku sodu, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą. Obowiązujące w Polsce najwyŝsze dopuszczalne stęŝenie (mg/m 3 ) w środowisku pracy: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005r. (Dz.U. 212 poz.1769). NDS - nie ustanowiono 9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE Masa cząsteczkowa: Postać fizyczna, barwa, zapach: Gęstość: Gęstość par względem powietrza: Temperatura topnienia: Temperatura wrzenia: 78,04 g/mol Siarczek sodu w warunkach normalnych jest ciałem stałym, występującym w postaci bezbarwnych kryształów. Charakteryzuje się nieprzyjemnym zapachem zgniłych jaj. 1,856 g/cm³/20ºc. 2,69. 1180ºC. Rozkład.
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 4/7 Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Stopień zagroŝenia wód: Inne: Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie. Dobrze w metanolu i etanolu. DuŜy Siarczek sodu stosowany jest jako środek usuwający włosie i włosy (depilator), do wytwarzania sztucznego jedwabiu, do rozwarstwiania drewna, w laboratoriach, w fotografice i in. 10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ Stabilność i reaktywność: Właściwości korozyjne: W warunkach normalnych siarczek sodu, prawidłowo przechowywany jest chemicznie stabilną substancją. W reakcji z kwasami uwalnia się trujący siarkowodór. Gwałtownie reaguje z chromianem(vi) sodu, węglem, substancjami utleniającymi. Silne 11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE Drogi naraŝenia człowieka: Wdychanie pyłów, połknięcie, kontakt pyłu z oczami i ze skórą. Informacja ogólna: Siarczek sodu działa Ŝrąco na błony śluzowe oraz skórę. Działanie miejscowe: Wdychanie pyłów i par: DuŜe stęŝenie w postaci pyłów lub dymów prowadzi do podraŝnienia dróg oddechowych. Uszkodzony zostaje układ nerwowy, wątroba, nerki, jądra. Połknięcie: W wyniku połknięcia siarczku sodu pojawia się niesmak w gardle połączony z nudnościami, wymiotami i biegunką. W reakcji z kwasem solnym Ŝołądka wydziela się trujący siarkowodór. W cięŝkich przypadkach zdarza się uszkodzenie wątroby i nerek. Kontakt z oczami: MoŜe wystąpić groźne podraŝnienie, zaczerwienienie i ból. Istnieje groźba wystąpienia zapaleni spojówek. Kontakt ze skórą: Pojawia się zaczerwienienie skóry. W następstwie przewlekłego naraŝenia zawodowego: U osób naraŝonych na wdychanie pyłu siarczku wapnia ból głowy, brak łaknienia, osłabienie, drŝenie. 12. INFORMACJE EKOLOGICZNE Działanie na organizmy wskaźnikowe: Stopień zagroŝenia wód: duŝy Wskaźnik oceny dla ostrej toksyczności: wobec ssaków: 7,2 wobec ryb: 5,0 wobec bakterii: 5,5 13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI Metody unieszkodliwiania: Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U.62 poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz. 1206) Zawartość opakowania wg: rodzaju 07 01 04 inne nie wymienione odpady Opakowania wg: rodzaju 15 01 02 opakowania z tworzyw sztucznych rodzaju 15 01 04 opakowania z metali
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 5/7 rodzaju 15 01 07 opakowania ze szkła Sposób likwidacji (D10) - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie. ZuŜyte opakowania dostarczać do uprawnionych do ich przerabiania przedsiębiorstw. Opakowania opróŝnić całkowicie. 14. INFORMACJE O TRANSPORCIE Numer UN (ONZ): 1385 SIARCZEK SODOWY BEZWODNY 1849 SIARCZEK SODOWY UWODNIONY Numer rozpoznawczy zagroŝenia: 40 Klasa ADR/RID: 4.2 Kod klasyfikacyjny: S4 Ilości ograniczone: Lq0 Grupa pakowania: III Nalepka ostrzegawcza Nr 8 Wg. RID/ADR: 15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem. Na etykietach naleŝy umieścić następujące informacje: Symbol ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym: Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych: C Produkt Ŝrący. N Produkt niebezpieczny dla środowiska. Zwroty wskazujące rodzaj zagroŝenia R 31 W kontakcie z kwasami uwalnia toksyczne gazy. R 34 Powoduje oparzenia. R 50 Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne. Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania S 1/2 Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi. S 26 Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast duŝą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza. S 45 W przypadku awarii lub jeŝeli źle się poczujesz niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeŝeli to moŝliwe, pokaŝ etykietę. S 61 Unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub kartą charakterystyki. Kartę wykonano zgodnie z:
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 6/7 Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11.01.2001r. (Dz.U.11 poz.84; z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 140, poz. 1171) ze zmianą z dnia 14.12.2004r. (Dz.U. 2 z 2005r. poz.2). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 28.09.2005r w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U.201 poz.1674), (29ATP). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1679 z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666 z późniejszymi zmianami). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005r. (Dz.U. 212 poz.1769). Ustawą z dnia 27.04.2001r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206). Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 2001 nr 63 poz. 638). Klasyfikacją towarów niebezpiecznych zgodnie z Umową Europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Ustawą z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2002 nr 199 poz. 1671) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami. Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86). Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173). 16. INNE INFORMACJE Chemiczne określenie produktu: C N R 31 R 34 R 50 Normy na sprzęt ochronny: Siarczek sodu Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych Produkt Ŝrący. Produkt niebezpieczny dla środowiska. Znaczenie zwrotów zagroŝenia z punktu 2 W kontakcie z kwasami uwalnia toksyczne gazy. Powoduje oparzenia. Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne. PN-EN 141:2002 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Pochłaniacze i filtropochłaniacze, wymagania, badanie, znakowanie; PN-EN 344:1996 Wymagania i metody badania obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawodowego do uŝytku w pracy. Zmiana A1; PN-EN 166:2002 (U) Ochrona indywidualna oczu. Wymagania; PN-EN 374-3:2004 (U) Rękawice chroniące przed chemikaliami i mikroorganizmami. Wyznaczanie odporności na przenikanie chemikaliów; PN-EN 466:1998 OdzieŜ ochronna. Ochrona przed ciekłymi chemikaliami. Wymagania dotyczące
Data wydania: 21.08.2006 Data aktualizacji: Strona/stron 7/7 Powietrze na stanowiskach pracy PN-EN 1540:2004 PN-EN 689:2002 odzieŝy chroniącej przed chemikaliami z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy (typ 3); Powietrze na stanowiskach pracy. Terminologia Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny naraŝenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa. Uwaga: UŜytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyŝszej karcie stanowi opis wymogów bezpieczeństwa uŝytkowania preparatu. UŜytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy uŝytkownika. Karta charakterystyki nie moŝe być traktowana jako gwarancja właściwości preparatu. Produkt nie moŝe być uŝywany bez pisemnej zgody w Ŝadnym innym celu aniŝeli podanym w p.1 karty charakterystyki. Karta charakterystyki jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi produktu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych. Kartę wykonano w Przedsiębiorstwie EKOS S.C. 80-266 Gdańsk, al. Grunwaldzka 209, tel/fax: (0-58)305-37- 46, www.ekos.gda.pl e-mail: ekos@ekos.gda.pl. na podstawie informacji i konsultacji uzyskanych od Zamawiającego oraz materiałów z własnej bazy danych. Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki są zgodne z aktualnym stanem naszej wiedzy i spełniają warunki prawa krajowego oraz Unii Europejskiej. Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki nie są gwarancją parametrów technicznych czy przydatności do określonych zastosowań. * * * * *