Projekt planów ochrony obszarów Natura 2000 w rejonie Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego



Podobne dokumenty
GIS jako narzędzie w zarządzaniu gatunkami chronionymi na przykładzie bałtyckich ssaków morskich

Projekty planów ochrony dla obszarów Natura 2000 wyznaczonych na Zalewie Szczecińskim

Zakres i metody badań inwentaryzacyjnych prowadzonych w obszarze PLH i PLB Ujście Wisły w 2011 i 2012 roku

Zakres i metody badań inwentaryzacyjnych prowadzonych w obszarze Zatoka Pucka i Półwysep Helski PLH i Zatoka Pucka PLB w 2011 i 2012 roku

Sieć Natura 2000 na polskich obszarach morskich

NARZĘDZIA POŁOWOWE I URZĄDZENIA WSPIERAJĄCE ZRÓWNOWAŻONE RYBOŁÓWSTWO WOJCIECH GÓRSKI, BARTŁOMIEJ ARCISZEWSKI

WPRYB obejmuje: } ochronę żywych zasobów morza oraz zarządzanie ukierunkowanymi na nie połowami;

Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony

KODEKS DOBREJ PRAKTYKI RYBACKIEJ w Rybołówstwie Przybrzeżnym Bałtyku a szczególnie Zatoki Pomorskiej

WSTĘPNY PROJEKT (z dn )

SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VIII KADENCJA

Obszar specjalnej ochrony siedlisk Ostoja na Zatoce Pomorskiej PLH990002

Wyniki monitoringu połowowego okoni (Perca fluviatilis L., 1758) w Zatoce Pomorskiej w latach dr inż. Sebastian Król

(Akty przyjęte na mocy Traktatów WE/Euratom, których publikacja jest obowiązkowa) ROZPORZĄDZENIA

Możliwości wykorzystania dokumentacji rybołówstwa rekreacyjnego w monitorowaniu zasobów ichtiofauny

USTAWA z dnia 28 marca 2003 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Program ochrony brzegów morskich

Przyrodnicze uwarunkowania planowania przestrzennego w Polskich Obszarach Morskich z uwzględnieniem Sieci NATURA 2000

Wniosek ROZPORZĄDZENIE RADY

Protokół. w dniu 26 marca 2013 roku w Hotelu Scadnic w Gdańsku

WSTĘPNY PROJEKT (z dn )

Studium Uwarunkowań. zagospodarowania przestrzennego Polskich Obszarów Morskich. III Bałtycki Okrągły Stół

Warszawa, dnia 29 grudnia 2018 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI MORSKIEJ I ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ 1) z dnia 21 grudnia 2018 r.

PL Zjednoczona w róŝnorodności PL A8-0128/54. Poprawka. Linnéa Engström w imieniu grupy Verts/ALE Anja Hazekamp w imieniu grupy GUE/NGL

Aspekty środowiskowe Wspólnej Polityki Rybołówstwa. Magdalena Figura

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie sposobu i warunków wykorzystania ogólnej kwoty połowowej

DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE)

Gdańsk, dnia 22 grudnia 2014 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU. z dnia 19 grudnia 2014 r.

Fundacja MARE Ul. Laskowa 3/ Warszawa NIP: KRS: REGON: Warszawa,

Szanowni Państwo, Panie Przewodniczący!

Projekt Baltic Pipe budowa międzysystemowego Gazociągu Bałtyckiego

PLANY OCHRONY OBSZARÓW NATURA 2000 PLH ZALEW WIŚLANY I MIERZEJA WIŚLANA I PLB ZALEW WIŚLANY SPOTKANIE KONSULTACYJNE ZAGROŻENIA DLA OBSZARÓW

Bałtycki plan wielogatunkowy a rybacy małoskalowi: co przyniesie praktyka?

SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ IV kadencja

PROGRAM SPOTKANIA. Przedstawienie ogólnych informacji o realizowanym zadaniu

(Akty przyjęte na mocy Traktatów WE/Euratom, których publikacja jest obowiązkowa) ROZPORZĄDZENIA

PLAN METODYCZNY LEKCJI. Temat lekcji: Poznajemy przystosowania ryb do życia w wodzie.

PROJEKT (z dnia )

RADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 9 listopada 2009 r. (OR. en) 15037/09 PECHE 301

Wspólne oświadczenie Komisji i Rady w sprawie węgorza

Dyrektywa Siedliskowa NATURA Dyrektywa Ptasia N2K - UE. N2K w Polsce. N2K w Polsce

ROZPORZĄDZENIE RADY (UE) NR

W Polsce zapisy obu dyrektyw zostały przetransponowane do ustawy o ochronie przyrody

A. Zawartość planu ochrony dla parku narodowego i obszaru Natura Porównanie zawartości obu planów.

PROJEKT (z dnia )

Projekt POIS /10 pn. Projekty planów ochrony 5 ostoi Natura 2000 wyznaczonych na obszarach morskich w województwie zachodniopomorskim

Dlaczego jest nam trudno przywrócić równowagę ekologiczną w Bałtyku?

WYNIKI ANKIETY. 1 /

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 19 stycznia 2017 r. (OR. en)

(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Warszawa, dnia 24 kwietnia 2015 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 15 kwietnia 2015 r.

Wskaźnik opisowy W10 Śmieci w morzu

PROJEKT (z dnia )

PROJEKT (z dnia )

WYMOGI OCHRONNE OBSZARÓW NATURA zasady i procedury ochrony przyrody

PROJEKT (z dnia )

Wojciech Brocki Zakład Gospodarki Rybackiej Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa ZUT w Szczecinie

Wzorcowy zestaw pytań dla komisji egzaminacyjnych na kartę wędkarską

ARTWEI ARTWEI ARTWEI

Rola Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie w zarządzaniu obszarami Natura 2000

Wpływ parków wiatrowych na ekosystemy morskie

z dnia 1 czerwca 2010 r.

Jak rybacy łowią ryby w Morzu Bałtyckim?

Celem inwestycji jest budowa obwodnicy m. Świeca w ciągu drogi wojewódzkiej nr 444

Warszawa, dnia 13 grudnia 2013 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 10 grudnia 2013 r.

dr hab. Jolanta Kempter, prof. nadzw. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Zagrożenia i propozycje działao ochronnych dla obszarów Ostoja w Ujściu Wisły PLH i Ujście Wisły PLB220004

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (EU) 2015/ z dnia

Wyjątkowe położenie na Mierzei Wiślanej u ujścia Wisły do

ROZPORZĄDZENIE RADY (UE)

1150 Zalewy i jeziora przymorskie (laguny)

Proces tworzenia bałtyckiego planu

Założenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000

Włodzimierz Meissner. Uniwersytet Gdański Pracownia Ekofizjologii Ptaków Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców

Dynamika zasobów ryb Bałtyku jej uwarunkowania i racjonalne wielkości połowów ryb. Jan Horbowy. jan.horbowy@mir.gdynia.pl

ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia r.

Poznań, dnia 11 marca 2014 r. Poz. 1629

Roczny raport z wdrożenia rozporządzenia Rady (WE) 812/

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000

Gospodarka morska w Polsce 2009 roku

Dzieje się tak ze względu na cechy środowiska przyrodniczego Polski oraz położenie w rejonie występowania licznych rzek i jezior.

PLAN GOSPODAROWANIA ZASOBAMI WĘGORZA EUROPEJSKIEGO ANGUILLA ANGUILLA (L.) W POLSCE PRZESŁANKI WYBORU TERMINU I WPROWADZENIA OKRESU OCHRONNEGO

Nowe zasady dotyczące rybołówstwa w Morzu Bałtyckim

Olsztyn, dnia 21 czerwca 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE NR 1 OKRĘGOWEGO INSPEKTORA RYBOŁÓWSTWA MORSKIEGO W GDYNI. z dnia 20 czerwca 2016 r.

Aktualizacja Programu wodno-środowiskowego kraju i Planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy. Aktualizacja planów gospodarowania wodami

Selektywne metody połowów oraz identyfikacja zagubionych sieci

- analiza przykładów z praktyki -

Raport z badania Ankietowego. Wizerunek Urzędu Miasta Nowy Targ i oczekiwania jego klientów - w ramach procedury systemu zarządzania, jakością PZ-1.5.

Monitoring rybołówstwa na obszarze morskiej farmy wiatrowej Bałtyk Środkowy III

Regulamin Amatorskiego Połowu Ryb na Morzu

Analiza rynku produktów rybnych i rybołówstwa w Bułgarii :49:49

FORUM RYBOŁÓWSTWA BAŁTYCKIEGO. Sprawozdanie 25 październik 2016 roku Morski Instytut Rybacki Państwowy Instytut Badawczy Sala im.

Nowy podział na jednolite części wód powierzchniowych (wody przejściowe i przybrzeżne) na lata

GŁÓWNE UWARUNKOWANIA OCHRONY I ZAGOSPODAROWANIA TERENU (1)

Grupa Badawcza Ptaków Wodnych KULING

Przygotowanie planów w zadań ochronnych dla obszarów w Natura 2000: SOO Dolina Biebrzy i OSO Ostoja Biebrzańska

Roczny raport z wdrożenia rozporządzenia Rady (WE) 812/ za rok 2013

Uwagi do Programu monitoringu wód morskich (PMWM)

Transkrypt:

Projekt planów ochrony obszarów Natura 2000 w rejonie Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego Wyniki ankietyzacji lokalnych rybaków na temat oddziaływania połowów na obszary Natura 2000 w rejonie Zatoki Gdańskiej

Gdańsk, luty 2013 Wydawnictwa Wewnętrzne Instytutu Morskiego w Gdańsku Nr 6760 Praca zrealizowana w ramach umowy nr 02/IOW/POIŚ/2011 z dnia 15 kwietnia 2011 r. na zlecenie Urzędu Morskiego w Gdyni Autor: Piotr Pieckiel Kierownik Zadania: Lidia Kruk-Dowgiałło Gdańsk, luty 2013

Spis treści Wstęp... 4 Materiał i metoda... 6 Opracowanie wyników... 8 1. Wielkości jednostki połowowej i intensywność prowadzonego rybołówstwa... 8 2. Stosowane narzędzia połowowe... 9 3. Cele połowu ukierunkowanego oraz przyłów (uwzględniając ptaki)... 9 4. Obserwacje wędkarstwa morskiego oraz nielegalnego połowu ryb... 12 5. Obserwacje ssaków morskich... 13 Podsumowanie i ocena zagrożeń... 13 Literatura:... 14

Wstęp Poniższą pracę wykonano w ramach zadania pn.: Opracowanie projektów planów ochrony obszarów Natura 2000 w rejonie Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego realizowanego w latach 2011-2014 na zlecenie UM w Gdyni. W celu rozpoznania skali potencjalnego oddziaływania zagrożeń, pn.: rybołówstwo i zbieranie zasobów wodnych (kod: F02), znajdującego się na Liście Referencyjnej Zagrożeń N2000, zastosowano jedną z metod - przeprowadzenie ankiety wśród aktywnie łowiących rybaków w następujących obszarach chronionych (rys. 1): a) Specjalnych Obszarach Ochrony Siedlisk (SOOS): Zatoka Pucka i Półwysep Helski PLH220032, Ostoja w Ujściu Wisły PLH220044; b) Obszarach Specjalnych Ochrony Ptaków (OSO): Zatoka Pucka PLB220005, Ujście Wisły PLB220004;

Rysunek 1. Obszary Natura 2000 w granicach Zatoki Gdańskiej wykorzystywane przez ankietowanych rybaków Na podstawie uzyskanych informacji oceniono wpływ rybołówstwa i zbierania zasobów wodnych (kod: F02) z podziałem na: rybołówstwo bierne (kod: F02.01) rybołówstwo czynne (kod: F02.02) wędkarstwo (kod: F02.03) Zagrożenia z kategorii rybołówstwo i zbieranie zasobów wodnych (kod: F02) z Listy Referencyjnej Zagrożeń N2000 różnią się od sporządzonej przez Urząd Morski na potrzeby realizacji zadania listy zagrożeń : niszczenie zbiorowisk dennych roślin i zwierząt, śmiertelność w wyniku efektu kontaktu z narzędziem połowu,

przyłów chronionych gatunków ryb, przyłów gatunków ptaków, przyłów gatunków ssaków, przyłów gatunków ryb poniżej wymiaru ochronnego, przełowienie, kłusownictwo, degradacja lokalnych, rodzimych zasobów genetycznych oraz niezamierzona introdukcja gatunków obcych; Wykonano analizę zgodnie ze wskazaniami Zamawiającego, dla zagadnień, dla których pozyskane dane z ankiet umożliwiały ocenę (szczegóły dot. oceny w metodyce). Analizowano potencjalny wpływ rybołówstwa i zbierania zasobów wodnych (kod: F02) na przedmioty ochrony siedlisk przyrodniczych z I załącznika Dyrektywy Siedliskowej i gatunków roślin i zwierząt z II załącznika Dyrektywy Siedliskowej znajdujących się w danych obszarach. Wyniki analizy ankiet są materiałem uzupełniającym informacje niezbędne do oceny zagrożeń, które pozyskiwane są również z opracowań naukowych oraz danych Centrum Monitoringu Rybołówstwa (przeanalizowane pozycje literaturowe są wyszczególnione w sprawozdaniu zbiorczym), która będzie wchodziła w skład końcowej oceny danego zagrożenia w dalszym etapie prac. Zatoka Gdańska, w której granicach znajdują się analizowane obszary chronione Natura 2000 (rys. 1) jest pod stałą presją rybołówstwa (Polański 2000, Jackowski 2002). Notuje się tu największe nakłady połowowe rybołówstwa przybrzeżnego w Polsce (ibidem). Lokalne, tradycyjne rybołówstwo przybrzeżne opiera się tutaj na stosowaniu stawnych narzędzi połowowych jak sieci skrzelowe, mieroże i żaki (ibidem). Skład gatunkowy oraz ilościowy połowów od 1960 do 2000 roku ulegał znacznym zmianom (Jackowski 1998, Jackowski 2002). W latach 60. i 70. ubiegłego stulecia zwiększony nakład połowowy obserwowano w wewnętrznej części Zatoki Gdańskiej, gdzie łowiono duże ilości ryb słodkowodnych takich jak szczupaki i płocie oraz dwuśrodowiskowe węgorze (Morawski 1982). Obecnie główne łowiska zlokalizowane są w zewnętrznej części Zatoki Gdańskiej, a połowy szczupaka, płoci i węgorza są incydentalne (CMR 2012). Obecny skład gatunkowy połowów zdominowany jest przez gatunki typowo morskie: dorsza, stornię, śledzia, szprota i dwuśrodowiskowe: troć i łososia (ibidem). Materiał i metoda Do pozyskania informacji opracowano ankietę, która zawierała 16 pytań. Jedno związane było z obserwacją morświnów, a 15 dotyczyło rybołówstwa. Pytania podzielono na dwie następujące grupy:

pytania zamknięte (8 pytań), w odpowiedzi na które ankietowany zaznaczał x w miejscu wyboru, pytania otwarte (8 pytań), w odpowiedzi na które ankietowany udzielał odpowiedzi opisowej. Ponadto ankiety zawierały dwie mapy, na których ankietowany zobowiązany był zaznaczyć miejsca prowadzonych połowów i obserwacji. Wszystkie pytania dotyczyły ostatniego pełnego roku prowadzonych połowów (2011 r.) z wyjątkiem pytania 15. dot. obserwacji morświna (przykładowa ankieta w załączeniu). Zakres pytań dotyczył pięciu aspektów: wielkości jednostki połowowej i intensywności prowadzonego rybołówstwa, stosowanych narzędzi połowowych, połowu ukierunkowanego i przyłowu (uwzględniając ptaki), obserwacji wędkarstwa morskiego oraz nielegalnego połowu ryb, obserwacji ssaków morskich. Ocenę zagrożeń wyszczególnionych przez Zamawiającego dla przedmiotów ochrony przeprowadzono w 3-stopniowej skali tj.:1 znaczący (> 25% odpowiedzi wskazujących negatywny wpływ danego działania), 2 nieznaczący (< 25% odpowiedzi), 3 - brak wpływu, lub wpływ nieistotny (< 0% odpowiedzi). Dla następujących zagrożeń: wędkarstwo, śmiertelność w wyniku efektu kontaktu z narzędziem połowu, degradacja lokalnych, rodzimych zasobów genetycznych oraz niezamierzona introdukcja gatunków obcych i przełowienie nie wykonano oceny na podstawie ankiet, ponieważ ankietowani nie są w stanie odpowiedzieć na tego typu zagadnienia. Wyjaśnienie tych kwestii musi być poparte wynikami szeroko zakrojonych badań oraz oceną danych literaturowych. Zagrożenie - wędkarstwo zostało przy pomocy ankiet dopiero wstępnie rozpoznane i dlatego nie zostało ocenione wg przyjętych w metodyce kryteriów. Ankietowanie przeprowadzono w okresie od 01.10.2012 do 31.10.2012 roku. Aby usprawnić rozprowadzanie ankiet, jak również nadać im oficjalną rangę zwrócono się o pomoc do Okręgowego Inspektoratu Rybołówstwa Morskiego w Gdyni, który wydelegował do ankietowania Inspektorów terenowych. Ankietę wypełniło 33 aktywnie łowiących rybaków. W analizowanym obszarze znajduje się 17 przystani rybackich (Kuźnica, Chałupy, Mechelinki, Orłowo, Oksywie, Obłuże, Jastarnia, Gdańsk, Górki Wschodnie, Górki Zachodnie, Hel, Mikoszewo, Świbno, Gdynia, Sopot, Rewa, Puck), w których zarejestrowanych jest 174 jednostki połowowe, z czego 108 łodzi do 10 m oraz 66 łodzi powyżej 10 m długości kadłuba. Można zatem przyjąć, że 33 ankiety

spośród których każdy z ankietowanych reprezentuje pojedynczą łódź rybacką, stanowią ok. 19% wszystkich zarejestrowanych łodzi mogących użytkować analizowany obszar. Opracowanie wyników Wyniki przedstawiono w 5 grupach ze względu na rodzaje pytań skierowanych do rybaków: 1. wielkości jednostki połowowej i intensywności prowadzonego rybołówstwa, 2. stosowanych narzędzi połowowych, 3. połowu ukierunkowanego i przyłowu (uwzględniając ptaki), 4. obserwacji wędkarstwa morskiego oraz nielegalnego połowu ryb, 5. obserwacji ssaków morskich; oraz ze względu na obszar prowadzonych połowów: pierwszy zbiór (SOOS) to rybacy, którzy łowią przynajmniej w części Specjalnych Obszarach Ochrony Siedlisk Zatoka Pucka i Półwysep Helski PLH220032 i/lub Ostoja w Ujściu Wisły PLH220044; drugi zbiór (OSO) to rybacy łowiący prawie w całym Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków: Zatoka Pucka PLB220005, Ujście Wisły PLB220004 (uwaga: w zbiorze drugim znajduje się cały zbiór pierwszy); Pierwszy zbiór stanowi 7 ankiet, drugi zbiór stanowią 33 ankiety. Zdecydowana większość ankietowanych (79%) nie deklaruje połowów w SOOS. 1. Wielkości jednostki połowowej i intensywność prowadzonego rybołówstwa Zdecydowana większość rybaków poławia jednostkami o długości kadłuba poniżej 10 m (rys. 2). Grupa rybaków poławiająca w obszarze Natura 2000 składa się w większości z rybaków prowadzących rybołówstwo tradycyjne o skali lokalnej, które łowi łodziami przystosowanymi do prowadzenia rybołówstwa przybrzeżnego.

Rysunek 2. Odsetek ankietowanych rybaków łowiących łodziami <10 m i >10 m długości kadłuba Jak wynika z ankiet rybacy średnio w ciągu roku prowadzą połowy w obszarze: OSO 154 dni (86% odpowiedzi), SOOS 165 dni (82% odpowiedzi). Na podstawie wypowiedzi ankietowanej grupy obszar Natura 2000 jest pod stałą presją rybołówstwa przynajmniej przez połowę dni w roku. 2. Stosowane narzędzia połowowe Wszystkie udzielone odpowiedzi wskazują, że ankietowani poławiają biernymi narzędziami różnych typów jak: sieci, haki, żaki i mieroże (rys. 3) z wyłączeniem narzędzi czynnych ciągnionych jak np.: włok. Bierne narzędzia połowu ryb są charakterystyczne dla tradycyjnego rybołówstwa przybrzeżnego (Polański 2000, 2001). Grupa ankietowanych rybaków łowi w sposób nieinwazyjny, nie naruszając struktury dna, tym samym nie wpływając na organizmy bentosowe roślin i zwierząt. Najpopularniejszym używanym narzędziem połowu deklarowanym we wszystkich wypełnionych ankietach są sieci (100%), następnie haki (73%). Na obszarze SOOS, w odróżnieniu do OSO, równie często poławia się za pomocą haków jak i żaków i mieroży (rys. 3). Rysunek 3. Odsetek ankietowanych rybaków używających sieci, haków lub żaków i mieroży Sieci stawne w przypadku dużego nakładu połowowego (stosowane przez każdego ankietowanego rybaka) mogą przyczyniać się do fragmentacji obszaru oraz stanowić bariery utrudniające wędrówkę dla aktywnie poruszających się ssaków morskich oraz ryb wędrownych w okresach ochronnych oraz dla gatunków prawnie chronionych przez cały okres. 3. Cele połowu ukierunkowanego oraz przyłów (uwzględniając ptaki) Głównymi gatunkami będącymi celem ukierunkowanych połowów dla wszystkich dwóch analizowanych grup są dorsz, troć oraz stornia (rys. 4). Jednakże skład deklarowanego połowu dla OSO oraz SOOS różni się w frekwencji poławianych gatunków. Dla SOOS frekwencja niektórych poławianych gatunków jest kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt procent wyższa niż dla OSO. Należą do nich: okoń,

belona, turbot, węgorz, szczupak, gładzica. Dla połowów w SOOS 8 gatunków ma frekwencję w deklarowanych połowach powyżej 40%, tymczasem dla OSO taką frekwencję mają tylko 4 gatunki ryb. Te różnice mogą mieć odzwierciedlenie w składzie gatunkowym poszczególnych części wód, gdzie dla Zatoki Puckiej wewnętrznej (w całości obszar SOOS), panują odmienne (prawdopodobnie korzystniejsze warunki życia dla niektórych gatunków ryb w porównaniu z wodami otwartymi oraz gdzie również mogą występować skoncentrowane tarliska (Jackowski 1998)). Niestety nie ma do tej pory przeprowadzonych badań naukowych pełnego składu i struktury rozkładu gatunkowego ichtiofauny dla tej części wód, dzięki którym można by stwierdzić koncentrację zasobów ryb typowych dla tego rejonu. Ze względu na istniejący podział na kwadraty rybackie (dane Centrum Monitoringu Rybołówstwa) nie jest możliwe uzyskanie dostatecznych informacji na temat ichtiofauny analizowanego obszaru, gdyż granice kwadratów wykraczają poza obszary chronione. W skład połowu ukierunkowanego wchodzi łosoś, gatunek wymieniony w II Załączniku Dyrektywy Siedliskowej, który jednak nie jest przedmiotem ochrony w obszarze. Rysunek 4. Frekwencja poławianych gatunków ryb połowu ukierunkowanego deklarowana w ankietach przez rybaków Mediana z deklarowanych rocznych połowów przez rybaków wynosi 10,05 tony. Rybacy odpowiadali na to pytanie z dużą rozbieżnością, podając tonaż roczny od 0,1 do 110 (tab. 1). Tabela 1. Deklarowana w ankietach masa rocznych połowów w tonach Lp. Ton rok -1 Lp. Ton rok -1 Lp. Ton rok -1 1. 110 11. 15 21. 4,5 2. 100 12. 12 22. 4 3. 100 13. 11 23. 4 4. 80 14. 10,1 24. 3,2 5. 70 15. 10 25. 3,2 6. 43 16. 8,1 26. 3 7. 40 17. 7 27. 3

8. 40 18. 5 28. 2 9. 40 19. 5 29. 1 10. 20 20. 5 30. 0,1 Mediana 10,05 Procent udzielonych odpowiedzi 91% Udział procentowy ryb niewymiarowych w połowach ukierunkowanych w OSO średnio został oszacowany przez rybaków na 1,3% (79% odpowiedzi), dla SOOS 0,9 % (100% odpowiedzi).udział procentowy ryb z przyłowu w połowach ukierunkowanych w OSO średnio został oszacowany przez rybaków na 5,1 % (73% odpowiedzi), dla SOOS 5,7% (86% odpowiedzi). Znikomy udział procentowy ryb niewymiarowych w połowach (około 1,3 %) może być wynikiem wysokiej selektywności narzędzi połowowych np.: poprzez dobór rozmiaru i rodzaju oczka. Przyłów ryb innych gatunków oszacowany został na zdecydowanie większy (5,1%), niż w pierwszym przypadku. Może to świadczyć, iż selektywność stosowanych narzędzi w doborze składu gatunkowego jest gorsza niż w przypadku selekcji rozmiaru, z uwagi na nieraz bardzo zbliżone sylwetki różnych gatunków ryb, a nawet zbieżne jak np.: śledzia i parposza. Skład gatunkowy przyłowu deklarowanego przez rybaków tworzy 12 gatunków ryb. Najwyższe frekwencje przyłowu przebiegają podobnie jak dla połowów ukierunkowanych dla OSO i SOOS, składając się z gatunków ryb takich jak: stornia, dorsz, śledź, troć (rys. 5). Istnieją pewne odstępstwa od tej reguły, polegające na przyłowie śledzia w SOOS (67%) w przypadku gdy nie deklarowano dużej frekwencji połowu tej ryby w tym obszarze, oszacowanej na 29%. Znaczący przyłów śledzia w SOOS (deklarowany na 67%) jest możliwy z uwagi na skoncentrowane tarliska tego gatunku na tym obszarze (Jackowski 1998, 2000, 2002). Parposze i minogi gatunki z II Załącznika Dyrektywy Siedliskowej, znalazły się na liście deklarowanego przyłowu, jednak łowiono je poza obszarem SOOS. Dla gatunków chronionych tj.: parposza frekwencja przyłowu stanowiła 13% (4 ankietowanych), a dla minoga 3% (1 ankietowany). Informacja, iż przedmioty ochrony jako przyłów są deklarowane w połowach jest bardzo ważna dla opisu stanu ochrony tych gatunków (w tym przypadku jest to dodatkowa informacja, przydatna w interpretacji wyników badań naukowych nad składem i strukturą ichtiofauny tego obszaru, iż parposz nie występuje w przyłowie rybaków łowiących w SOOS gdzie jest obecnie przedmiotem ochrony).

Rysunek 5. Frekwencja przyławianych gatunków ryb deklarowana przez ankietowanych rybaków Przyłów ptaków dla obszaru OSO deklarowało 42% ankietowanych, (100% odpowiedzi). Dla obszaru SOOS zdecydowana większość ankietowanych deklarowała przyłów ptaków (71%), (100% odpowiedzi). Ptaki były łowione na obu obszarach najczęściej w marcu (OSO 40%, SOOS 80%) i późnej jesieni w listopadzie oraz grudniu (rys. 6). Rysunek 6. Frekwencja występowania ptaków w połowach deklarowana przez ankietowanych rybaków Wśród deklarowanych w przyłowie gatunków ptaków wystąpiły (cytowanie): alki, lodówki, uhle, ogorzałki, nury, kormorany, mewy wszystkie wymienione znajdują się na liście gatunków chronionych. Ptaki łowią się w sieci stawne powierzchniowe i denne nawet na znacznych głębokościach do np.: 20 m. 100% ankietowanych rybaków deklarowało połów sieciami, które przy dużym nakładzie połowowym w okresach koncentracji ptaków mogą wpłynąć na stan ich populacji. 4. Obserwacje wędkarstwa morskiego oraz nielegalnego połowu ryb Ankietowani w większości przypadków obserwowali wędkarzy na łowisku w obu obszarach (OSO 89%, SOOS 100%), (tab. 2). 6% rybaków zaobserwowało kłusownictwo w OSO w, w SOOS 16%

rybaków. Rybacy nie deklarowali niszczenia sprzętu połowowego przez kłusowników, natomiast w wielu przypadkach przy zaznaczaniu odpowiedzi dodawano uwagę, że uszkodzenie sprzętu miało miejsce dość często lecz spowodowane było przez (cyt.): łodzie motorowe, skutery, jachty, innych wędkarzy, dlatego też informacja o uszkodzeniach sprzętu przez kłusowników (40%) dla OSO może być niemiarodajna. Tabela 2. Odsetek ankietowanych obserwujących wędkarstwo oraz działalność kłusowniczą Obserwowano wędkarzy OSO SOOS Tak 89% 100% Nie 11% 0% Procent udzielonych odpowiedzi 79% 86% Obserwowano kłusowników Tak 6% 16% Nie 94% 84% Procent udzielonych odpowiedzi 91% 86% Uszkodzenie sprzętu przez kłusowników Tak 40% 0% Nie 54% 100% Procent udzielonych odpowiedzi 73% 86% 5. Obserwacje ssaków morskich Ankietowani w większości przypadków obserwowali w ostatnim roku niszczenie połowu i/lub sprzętu połowowego przez foki dla obszaru SOS 75% (97% odpowiedzi), SOOS 86% (100% odpowiedzi). Obserwacje morświna przez ankietowanych w ciągu całego okresu ich pracy na morzu zdarzały się jednorazowo tylko przez 2 rybaków. Odnotowano jeden przypadek zaplątania się morświna w sieć (morświna rybak przekazał do Stacji Morskiej UG w Helu). Podsumowanie i ocena zagrożeń Analiza wielkości jednostek połowowych, stosowanych narzędzi połowowych oraz rejonu prowadzonych połowów wykazała, iż grupa ankietowanych reprezentowana jest przez lokalne, tradycyjne rybołówstwo przybrzeżne. Informacje zawarte w opracowaniu będą wykorzystane w ocenie zagrożeń dla zachowania właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków zwierząt i ich siedlisk będącymi przedmiotami ochrony poszczególnych obszarów Natura 2000 w kategorii rybołówstwo i zbieranie zasobów wodnych (kod: F02), z wyszczególnieniem, iż są one informacjami uzupełniającymi, na których nie można opierać ostatecznej oceny. Wstępna ocena została przedstawiona w tabeli 3.

Tabela 3. Wstępna ocena zagrożeń związanych z rybołówstwem w OSO i SOOS łącznie na podstawie ankiet Opis zagrożenia Niszczenie zbiorowisk dennych roślin i zwierząt Przyłów chronionych gatunków ryb Przyłów gatunków ptaków Przyłów gatunków ssaków Przyłów gatunków ryb poniżej wymiaru ochronnego Kłusownictwo Wpływ lokalnego rybołówstwa i wędkarstwa Znaczący Nieznaczący Brak wpływu x x x x x x Analiza ankiet wykazała, iż lokalne rybołówstwo przybrzeżne nie zagraża w sposób istotny chronionym gatunkom ryb. Deklarowane połowy rybaków odznaczają się dużą selektywnością, co sprawia iż nie łowią znaczących ilości ryb poniżej wymiaru ochronnego. Rybacy nie stosują czynnych (inwazyjnych) narzędzi, przez co nie niszczą zbiorowisk dennych. Natomiast rybacy deklarowali częste przyławianie ptaków w narzędzia połowowe, co może stanowić istotny problem dla analizowanego obszaru. Rzeczywisty wpływ deklarowanego przyłowu ptaków na stan zagrożenia ich populacji musi być poprzedzony szczegółową analizą ilościową. Bardzo niepokojącym zjawiskiem w rybołówstwie na danym obszarze jest deklarowany częsty kontakt rybaków z fokami, które niszczą im połów oraz narzędzia połowowe. Lokalne rybołówstwo przybrzeżne może wpływać na zachowanie fok w obszarze, które wabione są łatwą zdobyczą w obszary częstych połowów (dotyczy Ujścia Wisły). Następnym zjawiskiem, wynikającym z deklaracji rybaków, jest intensywne wędkarstwo morskie w analizowanym obszarze. Nie rozpoznano do tej pory bezpośredniego wpływu wędkarstwa morskiego na przedmioty ochrony w obszarze, jednak jest to prężnie rozwijająca się działalność (Kuczyński 2012) i należy ją monitorować pod kątem ewentualnego zagrożenia w obszarze. Literatura: Centrum Monitoringu Rybołówstwa 2012. Baza danych Centrum Monitoringu Rybołówstwa. Gdynia. Jackowski E. 1998. Stan tarlisk w Zatoce Puckiej. Studia i Materiały. MIR Gdynia, ser. B. Jackowski E. 2000. Zmiana ichtiofauny w Zatoce Puckiej. Wiadomości Rybackie 4 5 MIR. Gdynia: 110 111. Jackowski E. 2002. Ryby Zatoki Puckiej. MIR Gdynia. Kuczyński T. 2012, Wędkarstwo na Zatoce Gdańskiej. Wiadomości Rybackie nr 9-10 (189) 2012, s. 13-5.

Morawski M. S. 1982. Zmiany w strukturze ichtiofauny w przybrzeżnych wodach Zatoki Gdańskiej w okresie 1964 1979. Studia i Materiały Oceanograficzne nr. 39. Polska Akademia Nauk. Gdańsk. Polański Z. 2000, Polskie rybołówstwo przybrzeżne. Studia i Materiały MIR seria E nr 60. Gdynia 2000, s. 50.Polański Z. 2001, Uwarunkowania rozwoju połowów przybrzeżnych. Studia i Materiały MIR seria E nr 62,Gdynia 2001, s. 43-58.