Postacie występujące lub wspomniane w Mk: Postacie z historii starożytnego Izraela: o Izajasz, prorok (1:2; 7:6) o Mojżesz, prawodawca (1:44; 7:10; 9:4-5; 10:3-4; 12:19, 26) o Dawid, król (2:25; 11:10; 12:35-37; cf. "Syna Dawida w 10:47-48) o Abiatar, arcykapłan (2:26) o Eliasz, prorok (6:15; 8:28; 9:4-5; 9:11-13; 15:35-36) Nazwy demonicznych sił: o Szatan (1:13; 3:23, 26; 4:15; 8:33) o Nieczyste duchy (1:21-28; 3:11; 5:2; 6:7; etc.) o Demony i opętani (1:32-34, 39; 3:15; 6:13; :26; etc.) o Belzebub (3:20-30) o "Legion" przebywający w opętanym z Gerazy (5:1-20) Religijni i/lub polityczni przywódcy w I w. w Palestynie: o Jan Chrzciciel (1:4-9, 14; 2:18; 6:14-29; 8:28; 11:30-32) o Herod [Antypas], tetrarcha Galilei i Perei (6:14-28; 8:15) o [Herod] Filip, tetrarcha północno-zachodnich regionów (6:17) o Herodiada (żona Filipa) i jej córka (6:17, 19, 22) o Arcykapłan (14:53-66, nie nazwany w Ewangelii) o [Poncjusz] Piłat, rzymski namiestnik (15:1-45) o Barabasz, buntownik (15:7, 11, 15) Rodzina Jezusa: o Maria, jego matka (nazwana tylko w 6:3; matka wspomniana jest także w 3:31-35) o Bracia Jezusa: Jakub, Józef, Juda i Szymon (6:3; cf. 3:21, 31-35) o Siostry Jezusa (wspomniane, lecz nigdy nie nazwane 3:32; 6:3; cf. 10:29-30) o Maria, matka Jakub Mniejszego i Józefa (15:40, 47; 16:1) o Uwaga: Józef nie jest nigdy wspomniany w Mk! Dwunastu Apostołów: o Słowo apostołowie jest użyte tylko dwa razy (3:14; 6:30) o Grupa jako całość jest także określana jako Dwunastu (3:14, 16; 4:10; 6:7; 9:35; 10:32; 11:11; 14:10, 17, 20, 43) o Pojedynczy apostołowie wspomniani tylko raz (3:16-19): Filip, Bartłomiej, Mateusz, Tomasz, Jakub syn Alfeusza Tadeusz, Szymon Kananejczyk o Pojedynczy apostołowie wspomniani także w innych miejscach w Mk: Szymon i Andrzej, Jakub i Jan (1:16-20; 1:29; 3:16-18; 13:3) Szymon Piotr sam (nazwany Szymon w 1:29, 30, 36; nazwany Szymon Piotr w 3:16; 14:37; nazwany Piotr w 8:29, 32-33; 9:5; 10:28; 11:21; 14:29; 14:54, 66-72; 16:7; [16:9]) 1
o Piotr, Jakub i Jan razem (5:37; 9:2; 10:35, 41; 14:33) Jakub i Jan, synowie Zebedeusza razem (1:19-20; 10:35-41); także nazwani Boanerges = synowie gromu (3:17 tylko) Jan (syn Zebedeusza) sam (9:38) Judasz Iskariota (3:19; 14:10-11, 43-45) "Jedenastu" (dwunastu bez Judasza) są wspomniani tylko w 16:14, czyli w późniejszym zakończeniu Mk (cf. Mt 28:16; Łk24:9, 33; Dz1:26; 2:14) Inni nazwani uczniowie: o Bartymeusz, syn Tymeusza, niewidomy żebrak (10:46-52 tylko) o Jair, zarządca synagogi, oraz jego córka i żona (5:21-43 tylko) o Józef z Arymatei (15:43-46 tylko) o Lewi, syn Alfeusza, celnik (2:14 tylko; cf. Mt 9:9) o Maria Magdalena (15:40-47; 16:1-8; [16:9]) o Salome, kobieta przy grobie (15:40; 16:1) o Szymon Cyrenejczyk, ojciec Aleksandra i Rufusa15:21) o Szymon Trędowty (14:3 tylko) Anonimowe postacie: o teściowa Szymona (1:29-30) o opętany z Gerazy (5:1-20) o kobieta cierpiąca na krwotok(5:25-34) o matka Herodiady (6:24, 28) o żołnierz straży Heroda (6:27) o Syrofenicjanka (7:24-30) o dwaj uczniowie Jezusa (11:1-7; 14:13-16) o dobry uczony w Piśmie(12:28-34) o jeden z uczniów Jezusa (13:1) o kobieta, która namaszcza głowę Jezusa (14:3-9) o sługa Arcykapłanaa (14:47) o młody mężczyzna, który ucieka nagi z Getsemani (14:51-52) o służąca Arcykapłana(14:66-69) o [dwaj anonimowi uczniowie] - ([tylko 16:12-13]; cf. Łk 24:13-35) Żydowskie grupy w I w. w Palestynie: o faryzeusze (2:18, 24; 3:6; 7:1-13; 8:11, 15; 10:2; 12:13) o zwolennicy Heroda (3:6; 12:13 tylko) o saduceusze (12:18 tylko) o uczniowie Jezusa (2:15-16, 23; 3:7, 9; 4:34; 6:1; etc. często) o uczniowie Jana Chrzciciela (2:18; 6:29 tylko) o uczniowie faryzeuszy (2:18 tylko) o uczeni w Piśmie z faryzeuszy (2:16 tylko) o uczeni w Piśmie i faryzeusze (7:1, 5) o sami uczeni w Piśmie (1:22; 2:6; 3:22; 9:11, 14; 12:35, 38) o arcykapłani, uczeni w Piśmie i starsi razem (8:31; 11:27; 14:43, 53; 15:1) o arcykapłani i uczeni w Piśmie razem (10:33; 11:18; 14:1; 15:31) o arcykapłan sam (14:10; 15:3, 10-11) o kapłani sami (1:44; 2:26) o starsi sami (7:5) o Wysoka Rada (14:55; 15:1, 43) o Żydzi (7:3 tylko; cf. 15:2-26) Ogólne grupy: o trędowaci (1:40-45; 14:3) 2
o tłumy (2:4, 13; 3:9, 20, 32; 4:1, 36; 5:21; etc. często) o celnicy (2:14-17; cf. 12:14) o grzesznicy (2:15-17; 14:41) o osoby postronne, które przepytują uczniów Jezusa (11:5) o strażnicy (14:54, 65) o świadkowie na procesie Jezusa(14:57-59) o osoby postronne na dziedzińcu Arcykapłana (14:69-70) o osoby postronne przy ukrzyżowaniu (15:35) Postacie wspomniane w innych Ewangeliach, lecz nie w Mk: o Postacie z ST: Abraham; Izaak; Jakub; Juda; Józef o Postacie z N: Zachariasz i Elżbieta (rodzice Jana Chrzciciela) Jóżef (mąż Marii) Symeon i Anna (prorocy w Świątyni) Natanael Marta, Maria i Łazarz z Betanii Zacheusz Annasz & Kajfasz (arcykapłani) Nikodem Malchos Nazwy miejsc w Mk: Judea i okolice: o pustynia [Judei] (1:3-4, 12-13) o Jordan [rzeka] (1:5, 9) o Idumea = region południowej Judei (3:8) o Perea = region "Zajordania" (3:8; 10:1) o Judea, jako region(3:8; 10:1; 13:4) o Jerycho (10:46) Galilea: o Nazaret, miasteczko rodzinne Jezusa (1:9, 24; 10:47; 14:67; 16:6), i synagoga (6:1-6) o Galilea, jako region (1:14, 39; 9:30; 14:28; 16:7; etc.) o Morze Galilejskie i jego wybrzeża (1:16; 2:13; 3:7; 4:1, 35; etc.) o Kafarnaum (1:21; 2:1; 9:33), włączając: synagoga (1:21), dom Szymona i Andrzeja (1:29), komora celna (2:14), własny dom Jezusa? (2:1; 3:19; 9:33) o galilejskie miasta (1:38, 45; etc.), pola zbożowe (2:2:23), góra (3:9), wioski (6:6), pojedyncze wiejskie miejsca (6:31) o Betsaida (6:45; 8:22) o Genezaret (6:53) o Dalmanuta [czy Magdala?] (8:10) o Cezarea Filipowa (8:27) o "wysoka góra" (9:2, 9) Za granicą Izraela: o Tyr i Sydon (3:8; 7:24, 31) o "druga strona" [Morza Galilejskiego] (4:35; 5:1, 21; 6:45; 8:13) o gerazeński [lub gadareński] region (5:1) o Dekapolis, zgromadzenie dziesięciu miast (5:20; 7:31) W Jeruzalem i w okolicach o Jeruzalem (3:8; 7:1; 10:32; duża część rozdziałów 11--16), włączając: 3
Świątynia (11:11, 15, 27; 12:35) skarbiec (12:41) "sala na górze" (14:13-15) dom Arcykapłana (14:53) pretorium [pałac rzymskiego namiestnika] (15:1-20) Kluczowe zdarzenia w Mk: o Betfage (11:1), i pobliska wioska (11:2) o Betania (11:1-12; 14:3), razem z domem Szymona Trędowatego(11:3) o Góra Oliwna (11:1; 13:3; 14:26) o Getsemani (14:32) o Golgota = "miejsce czaszki" (15:22) o grób, gdzie Jezus został pochowany (15:46-47; 16:1-8) Wstęp Ewangelii (1:1-15): o Chrzest Jezusa (1:9-11; cf. 10:38-39) o Kuszenie na pustyni (1:12-13) o Pierwsze nauczanie Jezusa (1:14-15) Publiczna działalność w Galilei i okolicach (1:16 8:21): o Powołanie pierwszych uczniów (1:16-20) o Inauguracyjne zdarzenie [pierwszy egzorcyzm] (1:21-28) o Egzorcyzmy (1:21-28, 34, 39; 3:15; etc.) o Uzdrowienia, cuda (1:32-34; etc.) o Sporne dialogi (2:1 3:6; 11:27 12:44) o Spór o Belzebuba (3:20-30) o Przypowieśći (3:23; 4:1-34; 7:17; 12:1, 12) o Cuda natury (4:35-41; 6:45-52) o Cud przywrócenia (5:35-43) o Odrzucenie w Nazarecie (6:1-6) o Nakarmienie 5000 (6:30-44) o Nakarmienie 4000 (8:1-10) Centralna sekcja: podróż do Jeruzalem (8:22 10:52): o Wyznanie Piotra (8:27-30) o Zapowiedzi męki (8:31; 9:31; 10:33-34) o Przemienienie (9:2-8) o Podróż do Jeruzalem (10:1-52) Ostatnio tydzień w Jeruzalem (11:1 13:37): o Tryumfalny wjazd do Jeruzalem (11:1-11) o Oczyszczenie Świątyni (11:15-19) o Przeklęcie drzewa figowego (12:12-14, 20-24) o Mowa apokaliptyczna (13:1-37) Opowieść o męce (14:1 15:47): o Pascha [święto] (14:1, 12-25) o Namaszczenie w Betanii (14:3-9) o Ostatnia wieczerza (14:12-25) o Zdrada Judasza (14:10-11, 42-50; cf. 3:19; 9:31) o Zaparcie się Piotra (14:26-31, 66-72) o Ukrzyżowanie i pogrzeb (15:21-47) Zmartwychwstanie Jezusa i podsumowanie Ewangelii (16:1-8): o Opowieść o pustym grobie (16:1-8); oryginalne zakończenie w 16:8 o Późniejsze dodatki / Dłuższe zakończenie [16:9-20] [Zmartwychwstały Jezus ukazuje się uczniom, zsumowane z Mt i Łk] 4
Główne tytuły Jezusa użyte w Mk: Chrystus [= Mesjasz] (1:1; 8:29; 9:41; 12:35; 13:21; 14:61; 15:32) Syn Boży(1:1; 3:11), równoważne: o Syn Boga Najwyższego (5:7) o Mój Syn umiłowany (1:11; 9:7) o Święty Boży (1:24) o Syn Błogosławionego (14:61) Syn Człowieczy (2:10, 28; 8:31, 38; 9:9; etc.) Nauczyciel (4:38; 5:35; 9:17, 38; etc.) = Rabbi (9:5; 11:21; 14:45) Prorok (6:4; 8:28) Pan (7:28; 11:3; 12:35-37) Syn Dawida (10:47-48; 12:35) Król Żydów (15:2-26) = Król Izraela (15:32) Inne ważne pojęcia w Mk: Ewangelia vs ewangelia (1:1, 14-15; 8:35; 10:29; 13:10; 14:9; [16:15]) Królestwo/panowanie Boga (1:15; 4:11, 26, 30; 9:1, 47; 10:14-15, 23-25; 11:10; 12:34; 14:25; 15:43 ) szabat (1:21; 2:23-28; 3:2, 4; 6:2; 16:1, 2; [16:9]) nakazy Mojżesza/Boga (1:44; 7:8-13; 10:2-9, 19-20; 12:28-34) tradycje faryzeuszy (7:1-23) Tłumaczenie i opracowanie: Tomasz Sobczyk Tablice opracowane na podstawie materiałów o. Felixa Justa SJ (http://catholic-resources.org/) 5