Przedmiotem niniejszej opinii jest odpowiedź na następujące pytania prawne: 1.Czy zobowiązania zaciągane przez jednego z małżonków obciążają majątek wspólny lub majątek osobisty drugiego z małżonków? 2.Kiedy wierzyciel może żądać zaspokojenia swojego roszczenia z majątku osobistego a kiedy z majątku wspólnego małżonków? 3.Jak ustanowić rozdzielność majątkową między małżonkami - rozwiązującą ustawową wspólność? 4.Jakie znaczenie dla skuteczności podejmowanych przez wierzyciela działań mających na celu zaspokojenie jego roszczeń ma ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami? 5.Czy ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, oraz przekazanie (powstałego w wyniku rozdzielności) udziału małżonka zadłużonego małżonkowi wolnemu od zobowiązań będzie skuteczne względem wierzycieli? 6.Co w przypadku gdy zadłużony małżonek odmawia umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej? 7.Jak skutecznie chronić majątek dorobkowy przed egzekucją komorniczą? W dniu 1 stycznia 2006 r. Jan K. zawarł związek małżeński z Janiną N..Strony niniejszego związku, zarówno przed jak również w trakcie trwania związku małżeńskiego nie zawierały umowy majątkowej małżeńskiej (tzw. intercyzy) ograniczającej bądź rozszerzającej powstałą w dniu 1 stycznia 2006 roku wspólność ustawową małżeńską. W okresie od czerwca 2006 r., do stycznia 2014 r., żona Jana K. (obecnie Janina K.) zaciągnęła na swoje nazwisko szereg różnych zobowiązań głównie kredytów i pożyczek (jako osoba fizyczna). W związku z faktem, iż Janina K. nie informowała męża o zaciąganych przez siebie zobowiązaniach, nie sposób oszacować na jaką kwotę żona Pana Jana jest obecnie zadłużona. Dodać ponadto należy, że w skład majątku "dorobkowego" małżonków wchodzą obecnie: - lokal mieszkalny o pow. 64 m2 - samochód osobowy marki BMW (w trakcie spłacania rat) - przedmioty zwykłego urządzenia domowego Jan K. z uwagi na powzięcie wiarygodnej informacji o zadłużeniu swojej żony Janiny zamierza podjąć możliwe działania prawne w celu ochrony wypracowanego wspólnie z żoną majątku. Stąd dla ustalenia katalogu możliwych do wykorzystania przez Pana Jana instytucji prawnych niezbędnym jest odpowiedź na postawione w petitum niniejszej opinii pytania prawne. Dla prawidłowej oceny zaistniałego stanu faktycznego, oraz wyboru optymalnego rozwiązania prawnego niezbędnym będzie dokonanie analizy przepisów prawnych zarówno odnoszących się do wspólności majątkowej małżeńskiej (ustawowego ustroju majątkowego), jak również stanu rozdzielności majątkowej między małżonkami (umownego ustroju majątkowego).
Odnosząc się do pierwszego z omawianych zagadnień wskazać należy, że zawarcie małżeństwa zgodnie z treścią przepisu art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej k. r. i o.) powoduje powstanie między małżonkami wspólności majątkowej (wspólność ustawowa) obejmującej przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty nieobjęte w/w wspólnością majątkową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Precyzyjny katalog przedmiotów i praw wchodzących w skład majątku osobistego każdego z małżonków został zamieszczony w art. 33 k. r. i o. w którym wskazano, że do majątku osobistego każdego z małżonków zaliczamy w szczególności przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, nabyte przez dziedziczenie, zapis, darowiznę, przedmioty majątkowe służące do zaspokajania potrzeb osobistych jednego z małżonków, oraz inne wymienione w tym przepisie. W związku z treścią przepisu art. 33 k.r. i o. wskazać również należy na zasadę surogacji z której wynika, że majątek nabyty w zamian za przedmioty majątku osobistego nadal stanowi majątek osobisty jednego z małżonków. Jak wskazuje powyższe w sferze stosunków majątkowych między małżonkami mamy do czynienia z trzema odrębnymi od siebie rodzajami majątku - majątek osobisty męża - majątek osobisty żony - majątek wspólny małżonków (dawniej-dorobkowy) Z uwagi na przedmiot niniejszego opracowania szczegółowym rozważaniom zostanie poddany majątek wspólny małżonków w zakresie regulacji chroniących majątek wspólny jak również poszczególne jego składniki przed nieuprawnionym zbyciem lub obciążeniem przez któregokolwiek z małżonków. Pierwszym ważnym przepisem wymagającym uwagi w opisanej sytuacji faktycznej jest przepis art. 35 k.r. i o. stanowiący, że w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym. Dodać w tym miejscu należy, że w razie ustania wspólności udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej (art. 501 k.r. i o.). Kolejnym istotnym przepisem dotyczącym zarządu majątkiem wspólnym jest przepis art. 37 k. r. i o. w którym ustawodawca wskazuje na katalog czynności prawnych dotyczących majątku wspólnego wymagających dla swojej ważności zgody współmałżonka, oraz skutku w postaci bezwzględnej nieważności czynności jednostronnej dokonanej bez wymaganej zgody. Za najistotniejszy z punktu widzenia omawianego stanu faktycznego należy jednak uznać przepis art. 41 k. r. i o., którego interpretacja pozwoli odpowiedzieć na pytanie 1, 2 oraz 7 postawione na wstępie niniejszego opracowania. Otóż treść wspomnianego przepisu stanowi:
" 1. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków" (a contrario w przypadku braku takiej zgody brak podstaw do zaspokojenia przez wierzyciela na podstawie tego przepisu) " 2.Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt. 9, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa" " 3 Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9." Zacytowany przepis art. 41 k.r. i o. jak również inne przepisy dotyczące odpowiedzialności majątkiem wspólnym w obecnym brzmieniu obowiązują od dnia 20 stycznia 2005 r., a więc od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw. Powołana wyżej ustawa gruntownie zmieniła (w porównaniu do treści tych przepisów sprzed nowelizacji) zasady odpowiedzialności małżonków wobec wierzyciela ich majątkiem wspólnym. Jak wynika z brzmienia znowelizowanego art. 41 k.r. i o., wierzyciel może żądać zaspokojenia swoich roszczeń z całego majątku wspólnego małżonków tylko wtedy gdy małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka. Jeżeli natomiast małżonek zaciągnął zobowiązanie bez tej zgody albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika oraz z wymienionych w art. 41 2 k.r. i o. składników majątku wspólnego małżonków (np: wynagrodzenia za pracę). Dla porządku należy w tym miejscu wskazać również na treść art. 42 k.r. i o. (przed nowelizacją art. 41 4 k.r. i o.) który zabrania wierzycielowi małżonka żądać zaspokojenia z udziału, który w razie ustania wspólności przypadnie temu małżonkowi w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Jak wynika z powyższego uregulowania ustawodawca w zakresie interesu wierzycieli możliwość ich zaspokojenia uzależnił od ich zapobiegliwości, jako że zależy od uzyskania zgody małżonka kontrahenta na zaciągnięcie przez niego zobowiązania. Natomiast w zakresie dobra rodziny dłużnika, to nie jest możliwe naruszenie majątku wspólnego w przypadku, gdy małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka. Taka ochrona majątku wspólnego dotyczy wszystkich zobowiązań małżonka bez względu na ich rodzaj i wartość. Przepisy art. 41 k. r. i o. obciążają małżonka odpowiedzialnością za dług współmałżonka bądź to całym majątkiem wspólnym (art. 41 1 k.r. i o.), bądź to niektórymi składnikami tego majątku (art. 41 2 i 3
k.r. i o.). Natomiast nie rozciągają tej odpowiedzialności na majątek osobisty współmałżonka dłużnika. Na podstawie przepisów art. 41 k.r. i o. ponoszący odpowiedzialność małżonek nie staje się dłużnikiem. Odpowiada on jedynie z majątku wspólnego (nie osobistego tak jak małżonek dłużnik) za dług cudzy", tj. dług drugiego małżonka. Ta odpowiedzialność na podstawie której wierzyciel może żądać zaspokojenia swej wierzytelności z majątku wspólnego sprowadza się do obowiązku "znoszenia" kierowanej do majątku wspólnego egzekucji. Podnieść również należy, że przepisy art. 41 k.r. i o. mają charakter bezwzględnie obowiązujący co oznacza że małżonkowie nie mogą w zawartej między sobą umowie ustalić odmiennych od przewidzianych w tym przepisie zasad odpowiedzialności majątkiem wspólnym. (np. ustalić że do przyjęcia odpowiedzialności majątkiem wspólnym nie jest wymagana zgoda na dokonanie czynności przez drugiego małżonka). Odpowiedzi wymaga również pytanie jak należy rozumieć wymienioną w tym przepisie "zgodę drugiego małżonka"? Otóż omawiana zgoda na zaciągnięcie zobowiązania jest niczym innym jak oświadczeniem woli (art. 61 Kodeksu cywilnego dalej k.c.), które ma być złożone innej osobie, nie koniecznie kontrahentowi małżonka, może być bowiem skierowane wyłącznie do małżonka który zamierza zaciągnąć zobowiązanie. Jak wynika z art. 60 k.c. oświadczenie woli może być wyrażone przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Przykładem takiego zachowania gdzie małżonek nie wyraża swojej zgody expresis verbis np. po przez stwierdzenie na piśmie "wyrażam zgodę na..." może być np. dokonanie wraz z małżonkiem czynności prawnej polegającej na zaciągnięciu zobowiązania. Sytuacje dotyczące powstających wątpliwości co do faktu wyrażenia przez drugiego małżonka zgody fakultatywnej na zaciągnięcie zobowiązania rozstrzygnął sam ustawodawca w przepisie art. 787 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.) zgodnie z którym tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim (np. nakazowi zapłaty zobowiązującym żonę do zapłaty roszczenia) sąd nada klauzulę wykonalności (niezbędną do wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego) także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Może więc zdarzyć się taka sytuacja, że w świetle art. 41 1 k.r.o. wierzyciel będzie uprawniony do żądania zaspokojenia z całego majątku wspólnego małżonków, jednak ze względu na treść art. 787 k.p.c. nie będzie mógł tego uprawnienia zrealizować, ponieważ zgody współmałżonka dłużnika nie wykaże dokumentem urzędowym ani prywatnym. Z brzmienia art. 787 k.p.c. nie wynika, aby zgoda małżonka musiała mieć w każdym przypadku formę pisemną Wymaganie przewidziane w tym przepisie będzie więc spełnione np. wtedy, gdy małżonek po powstaniu zobowiązania złoży w formie pisemnej oświadczenie, że na zaciągnięcie zobowiązania przez drugiego małżonka wyraził zgodę. Nie chodzi w tym przypadku o zgodę ex post, lecz o stwierdzenie
faktu uprzedniego wyrażenia zgody. Wówczas zostanie spełniony wymóg stawiany tym przepisem istnienia dokumentu potwierdzającego wyrażenie zgody na dokonanie czynności obciążającej. Zgodnie z uchwałą SN z dnia 18 marca 2011 r., III CZP 117/10, OSNC 2011, nr 11, poz. 120 W sprawie o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika (art. 787 k.p.c.) nie jest dopuszczalne stosowanie domniemania faktycznego przy ustalaniu, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała za zgodą małżonka dłużnika". Odnosząc się do dalszych przepisów dotyczących postępowania egzekucyjnego stanowiących podstawę egzekucji ze składników majątku wspólnego małżonków, należy wskazać na przepis art. 7761 1 k.p.c. Zgodnie z treścią tego przepisu tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim jest podstawą do prowadzenia egzekucji nie tylko z majątku osobistego dłużnika, lecz także z pobranego przez niego wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskanych z prowadzenia przez niego innej działalności zarobkowej oraz z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy (podobnie art. 41 2 k.r. i o./patrz wyzej/). Do egzekucji z wymienionych w art. 7761 1 k.p.c. składników majątku wspólnego nie jest konieczna klauzula wykonalności wydana przeciwko małżonkowi dłużnika (którą można uzyskać po spełnieniu przesłanek wymienionych w art. 787 k.p.c. /patrz wyżej/) Są to składniki majątku wspólnego pochodzące" od małżonka będącego dłużnikiem, wymienione również w art. 41 2 i 3 k.r.o. Natomiast podstawą prowadzenia egzekucji z całego majątku wspólnego małżonków, z którego wierzyciel może żądać zaspokojenia na podstawie art. 41 1 k.r.o., jest tytuł egzekucyjny wydany przeciwko dłużnikowi z klauzulą wykonalności nadaną także przeciwko małżonkowi dłużnika, z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową (art. 787 k.p.c.). Reasumując nie jest dopuszczalne prowadzenie w sposób prawidłowy postępowania egzekucyjnego skierowanego do majątku wspólnego małżonków w przypadku zaciągnięcia zobowiązania przez żonę przy jednoczesnym braku wyraźnej zgody męża na zaciągnięcie tego zobowiązania. Małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. pomimo braku jego zgody na zaciągnięcie zobowiązania może wnieść powództwo opozycyjne (art. 840 k.p.c.) zarzucając nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności z naruszeniem tego przepisu. Jedynym wyjątkiem od zasady wyrażonej w w/w przepisach jest sytuacja przewidziana art. 8912 1 k.p.c. gdzie na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi (np. tylko żonie) pozostającemu w związku małżeńskim można prowadzić egzekucję z rachunku wspólnego dłużnika i jego małżonka. W uzasadnieniu projektu tego przepisu zwraca się uwagę na trudności wiążące się z ustaleniem przynależności do poszczególnych majątków środków pieniężnych zgromadzonych na wspólnym rachunku bankowym.
Artykuł 8912 1 k.p.c. nie wyłącza oczywiście możliwości obrony małżonka dłużnika w drodze powództwa o zwolnienie od egzekucji, jeżeli na rachunku wspólnym małżonków zgromadzono środki, które nie wchodzą do majątku osobistego dłużnika, albo też środki, które nie pochodzą z pobranego przez dłużnika wynagrodzenia za pracę, dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy (art. 8912 2 k.p.c.), z tym jednak zastrzeżeniem że ciężar udowodnienia tych okoliczności będzie wówczas spoczywał na wnoszącym takie powództwo. Odnośnie natomiast nieruchomości będącej częścią majątku wspólnego małżonków Janiny i Jana Kowalskich wskazać również należy na treść przepisu art. 9231 k.p.c. który stanowi, że tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim (np. tylko żonie) stanowi podstawę do zajęcia nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego. Dalsze czynności egzekucyjne dopuszczalne są na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko obojgu małżonkom (art. 9231 1 k.p.c.). Jeżeli małżonek dłużnika sprzeciwi się zajęciu, o sprzeciwie komornik niezwłocznie zawiadamia wierzyciela, który w terminie tygodniowym powinien wystąpić o nadanie przeciwko małżonkowi dłużnika klauzuli wykonalności pod rygorem umorzenia egzekucji z zajętej nieruchomości (art. 9231 2 k.p.c.). Dopuszczalność zajęcia nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego tylko przeciwko dłużnikowi podyktowana jest interesem wierzyciela. Mianowicie, zanim wierzyciel uzyskałby klauzulę wykonalności przeciwko drugiemu małżonkowi, dłużnik mógłby nieruchomość zbyć lub obciążyć. Ustawodawca chroni jednak również interes współmałżonka dłużnika, ponieważ zajęcie nieruchomości co wynika z art. 9231 2 k.p.c. ma charakter warunkowy. W omawianym przypadku nie dojdzie do wydania klauzuli również obejmującego drugiego małżonka w związku z czym postępowanie egzekucyjne nie przejdzie w kolejną fazę którą w przypadku nieruchomości jest jej opis i oszacowanie przez komornika. Odpowiadając na pytania z grupy 3-6 dotyczących ustanowienia rozdzielności majątkowej wskazać należy na dwa sposoby jej ustanowienia tj. 1.w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego (art. 47 1 k.r. i o.) 2.w drodze orzeczenia sądu (art. 52 k.r. i o.) Ad. 1 W ramach takiej umowy w formie aktu notarialnego zastrzeżonej pod rygorem nieważności małżonkowie mogą ustanowić rozdzielność majątkową. Oznacza to że od chwili ustanowienia rozdzielności małżonkowie nie mają już majątku wspólnego. Każdy małżonek ma swój majątek osobisty, który wobec braku powództwa o wyrównanie dorobków po ustaniu wspólności (art. 514 k.r. i o.) będzie wynosił po 1/2 tzn. będą one równe (art. 501 k.r. i o.). Po ustanowieniu w/w rozdzielności majątkowej zaciąganie zobowiązań przez małżonka daje wierzycielowi możliwość zaspokojenia się wyłącznie z majątku osobistego małżonka będącego dłużnikiem (tj. jego majątku osobistego który istniał w czasie trwania wspólności majątkowej
małżeńskiej, oraz jego udziału we wspólności, który po ustanowieniu rozdzielności przeszedł do jego majątku osobistego). Z uwagi na okoliczność że w przepisie art. 47 wskazuje się na "umowę" między małżonkami zaznaczyć wypada, że taka umowa powinna się składać ze zgodnych oświadczeń woli stron co do jej przedmiotu którym w niniejszym przypadku jest ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami. Stąd nie jest dopuszczalnym ustanowienie rozdzielności na drodze jednostronnego oświadczenia woli np. męża zadłużającej się żony. Ad.2 W takim przypadku jak opisany wyżej istnieje możliwość sądowego ustanowienia rozdzielności majątkowej (Ad. 2) na podstawie art. 52 k.r. i o. z tym jednak zastrzeżeniem, że małżonek składający powództwo w tym trybie zobowiązany jest wykazać "ważne powody" które usprawiedliwiają ustanowienie takiej rozdzielności. W zaprezentowanym przypadku bez wątpienia taką okolicznością będzie bezrefleksyjne zadłużanie się przez Janinę Kowalską. Ponadto należy zaznaczyć, ze ustanowienie rozdzielności majątkowej wywołuje skutek jedynie na przyszłość tzn. ma charakter konstytutywny. Zatem dopiero od jej ustanowienia odnosi ona skutek względem (przyszłych) wierzycieli. Z tak rozumianym charakterem prawnym ustanowionej rozdzielności koresponduje treść przepisu art. 471 k.r. i o., który stanowi że "małżonek może powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską (w szczególności próbując uchronić majątek przed ich roszczeniami), gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome"- nie chodzi tutaj o zaznajamianie np. wierzyciela z dokładną treścią zawartej umowy ale o sam fakt przekazania informacji na temat zawartej umowy i jej istoty. (Tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 16 listopada 2012 r., III CZP 60/12) Odpowiadając na pytanie 4 zawarte na wstępie wskazać należy na przepisy Kodeksu postępowania cywilnego regulujące wspomniane kwestie, a mianowicie treść art. 7872 k.p.c., który stanowi że zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej nie stanowi przeszkody do nadania klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c. oraz prowadzenia egzekucji do tych składników które należałyby do majątku wspólnego gdyby umowy nie zawarto. Przy czym przepis niniejszy nie wyłącza obrony małżonków w drodze powództw przeciwegzekucyjnych (840 k.p.c. i nast.), jeżeli umowa majątkowa małżeńska była skuteczna wobec wierzyciela ( w szczególności po przez spełnienie wymogu z art. 471 k.r. i o.) o dopuszczalności powołania się przez małżonka na zawartą umowę majątkową małżeńską wspomina także art. 8401 wskazując na odpowiednie stosowanie przepisów o powództwie opozycyjnym (przeciwegzekucyjnym art. 840 k.p.c.). Należy zatem skonstatować, że umowa o rozdzielności majątkowej musi funkcjonować między małżonkami jeszcze przed datą zaciągnięcia zobowiązania przez jednego z nich, tylko wtedy bowiem wydaje się możliwym spełnienie wymogów stawianych w/w przepisami, a służącymi do ochrony majątku "dorobkowego".
Mając na uwadze powyższe, oraz odpowiadając na pytanie 5 należy wpierw rozstrzygnąć inną kwestię tj. czy wierzyciel jest uprawniony do zaspokajania się z majątku wspólnego (art.41 k.r. i o.) czy tylko i wyłącznie jest uprawniony do zaspokajania się z majątku osobistego dłużnika (brak zgody małżonka na zaciągnięcie zobowiązania)? W pierwszym przypadku tj. jeżeli był uprawniony do zaspokajania się z majątku wspólnego małżonków nie będzie miał dla skutecznego przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego znaczenia fakt dokonania rozdzielności następczej gdyż nie umożliwi to powołania się na tą rozdzielność w powództwach przeciw egzekucyjnych (patrz wyżej). Natomiast w drugim przypadku tj. odpowiedzialności osobistej żony (dłużnika) fakt ustanowienia rozdzielności spowoduje powiększenie jej majątku osobistego (o 1/2 udziału w majątku wspólnym). Zakładając zgodnie z zadanym pytaniem 5, że małżonka dokona następnie (po ustanowieniu rozdzielności) przeniesienia swojego udziału na męża (wolnego od zobowiązań Pana Jana) w formie aktu notarialnego to taka czynność (przy założeniu, że wierzyciel ujawni dokonane przesunięcie) może zostać zaskarżona przez wierzyciela w trybie art. 527 k.c. tj. skargi pauliańskiej. Bez wątpienia bowiem w zakresie 1/2 którą nabyła, a następnie zbyła na rzecz męża dokonała czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzycieli, którzy mogą żądać uznania jej za bezskuteczną (oczywiście w zakresie jedynie przysługującego jej udziału czyli 1/2). W ramach opisanego w treści pytania 5 działania oprócz możliwej reakcji wierzycieli możliwej w trybie przepisów Kodeksu cywilnego, możliwym jest ponadto podjęcie przez wierzycieli działań na drodze prawa karnego, polegających na złożeniu zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa opisanego treścią art. 300 1 Kodeksu karnego. Przepis ten penalizuje bowiem zachowanie dłużnika, który w razie grożącej mu niewypłacalności uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to że np. zbywa składniki swego majątku (udział 1/2 majątku wspólnego stałby się składnikiem majątku żony z chwilą ustanowienia rozdzielności majątkowej) za takie działanie przewidując karę pozbawienia wolności do lat 3. Mając na uwadze przedstawioną analizę przepisów prawnych w zakresie odpowiedzialności małżonków majątkiem wspólnym za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich wskazać należy co następuje: W przypadku spełnienia wymogów opisanych treścią art. 41 k.r. i o. w zakresie - braku zgody męża na zaciągnięcie zobowiązania przez żonę - braku uczestnictwa męża w czynnościach prawnych zobowiązujących w charakterze strony wierzyciel nie będzie mógł skutecznie żądać zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków swojego roszczenia, oraz w trakcie trwania wspólności również z udziału, który teoretycznie przypada żonie w majątku wspólnym (jednak z uwagi na charakter prawny wspólności, oraz przepisy k.r. i o. nie może być przedmiotem takiego zaspokojenia).
W takiej sytuacji wierzyciel może żądać wszczęcia postępowania egzekucyjnego wyłącznie przeciwko temu z małżonków, który jest jego dłużnikiem z jego majątku osobistego. (majątek wspólny tj. mieszkanie i samochód pozostają bezpieczne) Nie ma zatem konieczności w zaprezentowanym stanie faktycznym podejmowania prewencyjnych działań prawnych mających na celu uchronienie majątku, bowiem jak wykazano wyżej takie działania są nie tylko nie celowe, ale również mogą okazać się niezwykle ryzykowne dla dłużnika tj. Janiny K.. W przypadku niespełnienia w/w przesłanek wyłączających odpowiedzialność majątkiem wspólnym, dokonanie w chwili obecnej rozdzielności majątkowej nie spowoduje poprawy sytuacji tegoż majątku w przyszłym postępowaniu egzekucyjnym. Biorąc pod uwagę przewidywane do podjęcia czynności związane z ochroną majątku wspólnego (pytanie 5), który będzie mógł posłużyć według w/w norm prawnych do zaspokojenia wierzyciela, nie sposób zaakceptować sugerowane czynności polegające na - zniesieniu wspólności (ustanowienie rozdzielności majątkowej) - przeniesienie udziału żony w majątku wspólnym na męża - sprzedaż przez męża (bądź wspólnie przez męża i żonę po ustanowieniu rozdzielności) majątku dorobkowego tj. lokalu i samochodu osobowego celem ochrony/ukrycia majątku przed wierzycielami, którzy jeszcze nie wystąpili przeciw żonie na drogę powództwa sądowego o odzyskanie wierzytelności. Takie działanie byłoby dopuszczalne jedynie przy założeniu, że nie spowoduje to narażenia interesów wierzycieli na szkodę (opierających się na wypłacalności dłużnika i bieżącym zaspokajaniu roszczeń wierzycieli). Przyjmując taką optykę również należało by stwierdzić bezzasadność takiego działania w sytuacji gdy dłużniczka jest w stanie uregulować zaciągnięte zobowiązania bez potrzeby dochodzenia przez wierzycieli roszczeń z majątku wspólnego na drodze postępowań sądowych i egzekucyjnych. Prezentowane teoretycznie działanie z pewnością pociągnęło by za sobą koszty jego przeprowadzenia, oraz w przypadku braku zgody żony na ustanowienie rozdzielności przeciągnęło się w czasie (z uwagi na konieczność sądowego ustanowienia rozdzielności). W mojej ocenie ochrona majątku wspólnego małżonków w obecnym stanie faktycznym i prawnym jest możliwa w oparciu o w/w przepisy prawne bez konieczności dokonywania rozdzielności majątkowej między małżonkami, brak bowiem podstaw do przyjęcia aby wierzyciele Janiny K. uzyskali tytuł do zaspokajania swoich wierzytelności z majątku wspólnego. Jedynym wyjątkiem pozostaje rachunek bankowy (o czym mowa wyżej) stąd zasadnym jest zlikwidowanie obecnie istniejącego rachunku bankowego (gdzie w umowie rachunku widnieje Jan i Janina K.) na który oboje małżonkowie wpłacają swoje np. wynagrodzenie za pracę lub inne dochody np. z majątku osobistego.