Na kolejnych stronach

Na kolejnych stronach Opis podręcznika Fizyka. Po prostu.. Klasa 2 Szczegółowy rozkład materiału 8 Przedmiotowy system oceniania (PSO) 0 Plan wynikowy 8 Sprawdzian wiadomości po gimnazjum 20 Wskazówki metodyczne 30 Zadania 33 Sprawdziany 36

Fizyka Fizyka. Po prostu Podręcznik, który zainteresuje uczniów Fizyka. Po prostu to podręcznik bliski życiu, który zachęca uczniów do nauki dzięki licznym przykładom z otaczającego świata. Pokazuje praktyczne zastosowanie astosowanie fizyki w medycynie i technice tech Twoi uczniowie polubią fizykę! Przejrzysta struktura lekcji, barwne ilustracje i infografiki przekazują wiedzę w sposób lubiany przez młodzież. Prosty i przystępny język ułatwia zrozumienie trudnych zagadnień, np. z zakresu fizyki atomowej. Oryginalne zadania, ukierunkowane bardziej na rozwiązywanie problemów niż na obliczenia, odnoszą się do realiów życia codziennego. Na końcu podręcznika słowniczek pojęć z gimnazjum nie trzeba przypominać ich na lekcji. Barwne, przykuwające uwagę ilustracje zostały starannie dobrane pod względem merytorycznym i dydaktycznym. Najważniejsze nowe hasła są umieszczone w ramkach. Przydatne pojęcia z gimnazjum,, wyróżnione w tekście kolorem, są wyjaśnione w słowniczku na końcu podręcznika. 2

Dzięki dużej liczbie infografik nawiązujących do tematyki działu uczniowie lepiej przyswajają wiedzę. Wyróżniono najważniejsze nowe hasła. Informacje w tabelach przedstawiono w sposób przejrzysty i uporządkowany. 3

Fizyka Fizyka. Po prostu Uczysz skutecznie Idealny rozkład materiału na każdą lekcję zapewnia Ci komfort i skuteczność nauczania. Powtórzenia po działach w formie krótkiego przypomnienia nia informacji oraz zestawu zadań pozwalają na osiągnięcie ę e lepszych efektów kształcenia. Fizykę atomową mową i jądrową przedstawiono no przed astronomią omią i grawitacją. To ułatwi uczniom niom zrozumienie wielu procesów w związanych z budową i obserwacją gwiazd podczass omawiania tych zagadnień pod koniec nauki w pierwszej klasie. e. Zjawiska fizyczne przedstawiono na bliskich uczniom przykładach z życia codziennego. Do praktycznych zagadnień odnosi się również większość zadań. Wiele zadań z przykładowymi rozwiązaniami pomoże uczniom zrozumieć istotę danego zagadnienia. Przykłady liczbowe sprawią, że najważniejsze obliczenia będą zrozumiałe dla wszystkich uczniów. 4

Po każdej lekcji krótkie podsumowanie. Zadania (z odpowiedziami) do samodzielnego rozwiązania po lekcjij i po dziale kształcą wymagane umiejętności.. Powtórzenie wiadomości po każdym dziale składa się z dwóch części: teoretycznej i zadaniowej. 5

Fizyka Po prostu. Fizyka Miejsce, w którym dzielimy się wiedzą Przygotowywanie ciekawych lekcji, opracowanie klasówek, ocenianie umiejętności uczniów, dokumentacja Twoja praca wykracza daleko poza szkolną salę. Obowiązków Ci nie odejmiemy, ale możemy sprawić, że wszystko będzie łatwiejsze i mniej czasochłonne. WITAJ W KLUBIE! TU ZNAJDZIESZ: Programy nauczania napisane przez doświadczonych autorów, dlatego możesz mieć pewność, że Twój dyrektor je zatwierdzi. Wymagane dokumenty zawsze na czas i w odpowiedniej formie. Pomysły na lekcje udostępniamy wskazówki metodyczne do lekcji i mnóstwo innych materiałów, które pomogą w realizacji ciekawych zajęć. Sprawdziany, klasówki, testy na wysokim poziomie merytorycznym, gotowe do pobrania i drukowania. WYGODNY DOSTĘP W KAŻDEJ CHWILI Tysiące gotowych materiałów Zapewniamy pomoc nauczycielom wszystkich przedmiotów. Materiały na uczę.pl są dostępne po zalogowaniu się, można je pobierać, zapisywać na własnym komputerze i drukować w dowolnym miejscu i czasie. Nauczyciel może wykorzystać nasze materiały do wzbogacenia własnego warsztatu! 6

Wszystko w jednym miejscu Dokumentacja Komplet dokumentów niezbędnych w pracy: program nauczania z opiniami, rozkład materiału, plan wynikowy, przedmiotowy system oceniania. Lekcje Pomoce, dzięki którym nauczyciel poprowadzi świetne zajęcia, np. wskazówki metodyczne do lekcji. Ocenianie Gotowe sprawdziany pomogą nauczycielowi oceniać wiedzę i umiejętności uczniów. Diagnostyka Przedmiotowe karty pracy sprawdzają poziom wiedzy uczniów na początku klasy. Zestaw składa się z testu oraz instrukcji z kluczem odpowiedzi. Nie wiesz, jak skorzystać z Klubu Nauczyciela? To łatwe! Dołącz do Klubu Nauczyciela Członkiem Klubu może zostać każdy nauczyciel. Zarejestruj się i załóż konto: wejdź na stronę uczę.pl, kliknij przycisk Dołącz do Klubu, a następnie wypełnij formularz rejestracyjny. Zaloguj się Po rejestracji wybierz przycisk Zaloguj się. Wpisz login (adres e-mail użyty w trakcie rejestracji) oraz hasło. Jeśli masz login i hasło do dotychczasowej wersji Klubu Nauczyciela, dostępnej pod adresem nauczyciel.wsipnet.pl, to skorzystaj z nich podczas logowania się. Wyszukaj zasoby edukacyjne Z górnego menu wybierz odpowiedni segment edukacyjny oraz przedmiot. Wpisz odpowiednie hasło.. Wybierz z listy materiał, który Cię interesuje. lub 2. Kliknij przycisk Szukaj, a wyniki zostaną uporządkowane w dwóch sekcjach: Najlepiej dopasowane oraz Pozostałe. Po lewej stronie znajdziesz dodatkowe opcje filtrowania. Możesz z nich skorzystać w każdej chwili. Pobieraj materiały Na stronie zasobu kliknij przycisk Pobierz. Jeśli chcesz pobrać materiał oznaczony kłódką, musisz być zalogowany i mieć uprawnienia do zasobów, w których znajduje się plik. Na dobry start Poznaj materiały metodyczne, które znajdziesz w Klubie Nauczyciela. 7

Szczegółowy rozkład materiału Lp. Temat lekcji Zagadnienia do realizacji (w nawiasach odniesienia do wymagań szczegółowych podstawy programowej z fizyki) FIZYKA ATOMOWA Przegląd fal elektromagnetycznych rodzaje fal elektromagnetycznych i ich właściwości oraz zastosowanie, prędkość rozchodzenia się 2 Widmo promieniowania, promieniowanie termiczne i nietermiczne 3 Budowa atomu, mechanizm emisji promieniowania 4 Kwantowa natura promieniowania, foton definicja widma, widmo ciągłe, źródła termiczne, widmo a temperatura źródła, widma nieciągłe, źródła nietermiczne, linie widmowe pierwiastków (2.) budowa atomu a układ okresowy, poziomy energetyczne, mechanizm emisji promieniowania (2.2, 2.3) pojęcie fotonu jako porcji energii elektromagnetycznej, zależność energii fotonu od długości fali, elektronowolt (2.4) 5 Promieniowanie atomu wodoru diagram energetyczny dla atomu wodoru, energie kwantów emitowanych przez wodór (2.5) 6 Zjawisko fotoelektryczne opis zjawiska, warunki, w jakich zachodzi, bilans energetyczny zjawiska (2.6) FIZYKA JĄDROWA 7 Budowa jądra atomowego składniki jądra atomowego, siły jądrowe, skład jądra a układ okresowy, występowanie izotopów w przyrodzie (3.) 8 Energia wiązania jądra atomowego, deficyt masy związek masy i energii, energia wiązania nukleonu w jądrze, deficyt masy, zależność energii wiązania od liczby nukleonów (3.2) 9 Promieniotwórczość naturalna rodzaje promieniowania jądrowego, reakcje rozpadu, przenikliwość (3.3, 3.5) 0 Wpływ promieniowania jonizującego na organizmy Czas połowicznego zaniku, aktywność próbki 2 Zastosowanie izotopów promieniotwórczych 3 Reakcje jądrowe, rozszczepienie jąder ciężkich właściwości jonizujące a przenikliwość, przykładowe metody detekcji, jednostki dawki promieniowania, choroba popromienna, tło promieniowania (3.6, 3.7) prawo rozpadu promieniotwórczego, analiza wykresu zawartości izotopu w próbce, aktywność próbki a czas połowicznego rozpadu (3.4) datowanie za pomocą izotopów promieniotwórczych, znaczniki izotopowe w medycynie, bakteriobójcze działanie promieniowania jądrowego, radioterapia (3.4, 3.7, 3.8) sztuczne reakcje jądrowe, reakcja rozszczepienia, materiały rozszczepialne, właściwości produktów rozszczepienia (3.5, 3.9) 4 Reakcja łańcuchowa, masa krytyczna reakcja rozszczepienia jako samopodtrzymująca się, zależność masy krytycznej od koncentracji izotopu rozszczepialnego, niekontrolowana reakcja łańcuchowa, wybuch jądrowy (3.9) 5 Reaktor jądrowy, procesy zachodzące w reaktorze budowa reaktora, pozyskiwanie paliwa jądrowego, sposób sterowania reaktorem (3.0) 6 Reaktory jądrowe w gospodarce i nauce elektrownie jądrowe korzyści i zagrożenia, reaktory badawcze (3.8, 3.0) 7 Synteza jądrowa opis reakcji, warunki, w jakich zachodzi, materia w stanie plazmy, reakcje syntezy w gwiazdach, bomba wodorowa, kontrolowana reakcja syntezy jako przyszłość energetyczna (3.) AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 8 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Lp. Temat lekcji Zagadnienia do realizacji (w nawiasach odniesienia do wymagań szczegółowych podstawy programowej z fizyki) GRAWITACJA I ASTRONOMIA 8 O obrotach sfer niebieskich stała pozycja gwiazd na sferze niebieskiej, gwiazdozbiory, fazy Księżyca, ruch planet na sferze niebieskiej, zaćmienia (.7,.8) 9 Rewolucja kopernikańska i prawa Keplera ruchy planet i ich księżyców, tranzyty planet, jednostka astronomiczna (.6,.7,.9) 20 Układ Słoneczny metoda paralaksy, budowa i wiek Układu Słonecznego, meteoryty (.9,.0) 2 Ruch po okręgu, siła dośrodkowa opis ruchu po okręgu, związek między siłą dośrodkową a prędkością i promieniem, przykłady sił pełniących funkcję siły dośrodkowej (.,.2) 22 Prawo powszechnego ciążenia matematyczna postać prawa powszechnego ciążenia, stała grawitacji (.3,.5) 23 Satelity prędkość satelity na orbicie kołowej jako funkcja promienia orbity, I prędkość kosmiczna, satelita geostacjonarny (.6) 24 Wyznaczanie mas Słońca i planet III prawo Keplera, metoda wyznaczania mas Słońca i planet posiadających księżyce (.5,.6) 25 Nieważkość i przeciążenie warunki występowania przeciążenia i stanu nieważkości, realizacja stanu nieważkości przy powierzchni Ziemi (.4,.5) 26 Budowa Wszechświata gwiazdy, mgławice, Droga Mleczna, galaktyki jako podstawowe elementy struktury Wszechświata, lokalne kondensacje materii, powstawanie gwiazd z obłoków gazowo -pyłowych, rok świetlny (.9,.) 27 Ewolucja Wszechświata ekspansja przestrzeni, Wielki Wybuch, wzbogacenie materii międzygwiazdowej w pierwiastki ciężkie (.2) AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 9 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Przedmiotowy system oceniania (PSO) Temat lekcji konieczne Wiadomości Umiejętności podstawowe rozszerzające dopełniające. Przegląd fal elektromagnetycznych wymienić rodzaje fal elektromagnetycznych podać właściwości fal elektromagnetycznych wyjaśnić zastosowanie fal elektromagnetycznych w zależności od rodzaju fali wyjaśnić mechanizm działania promieniowania podczerwonego na materię 2. Widmo promieniowania, promieniowanie termiczne i nietermiczne podać, jak otrzymać widmo światła wskazać źródła światła termiczne i nietermiczne podać, że analiza widma dostarcza informacji o źródle promieniowania podać, że pierwiastki w stanie gazowym mają swoje charakterystyczne widmo liniowe odróżnić od siebie widma ciągłe, liniowe i absorpcyjne określić na podstawie obserwacji, które źródło światła ma wyższą temperaturę zademonstrować widmo źródła światła za pomocą prostego spektroskopu, pryzmatu lub płyty CD odróżnić podczas obserwacji nieba gwiazdy o wyższej temperaturze od gwiazd o niższej temperaturze wyjaśnić, na czym polega analiza widmowa określić skład atmosfery gwiazdy na podstawie jej widma absorpcyjnego i widm emisyjnych pierwiastków zbudować spektroskop na podstawie instrukcji uszeregoweć gwiazdy w konkretnym gwiazdozbiorze pod względem temperatury przy pomocy programu komputerowego Fotometr 3. Budowa atomu, mechanizm emisji promieniowania podać rozmiary atomu porównać wielkość atomu z jądrem atomowym opisać budowę atomu wyjaśnić pojęcie poziomów energetycznych elektronu w atomie wyjaśnić pojęcia stan podstawowy i stan wzbudzony elektronu opisać, jak Rutherford zbadał budowę atomu wyjaśnić, kiedy atom emituje promieniowanie opisać na podstawie układu okresowego jak zbudowany jest atom danego pierwiastka zaplanować budowę modelu atomu przedstawić poziomy energetyczne dla pudełka, ołówka itp. 4. Kwantowa natura promieniowania, foton podać, czym jest foton podać wartość i oznaczenie prędkości światła podać oznaczenie stałej Plancka podać, czym zasłynął Albert Einstein opisać cechy fotonu opisać, od czego zależy energia fotonu odróżnić pojęciowo foton od elektronu wyjaśnić, na czym polegała nowość w podejściu do światła przez Einsteina obliczyć dla danej długości lub częstotliwości fali energię fotonu w J i ev porównać energie fotonów różnego promieniowania obliczyć liczbę fotonów wysyłanych w czasie sekundy przez laser o określonej mocy AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 0 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Temat lekcji 5. Promieniowanie atomu wodoru 6. Zjawisko fotoelektryczne 7. Budowa jądra atomowego 8. Energia wiązania jądra atomowego, deficyt masy konieczne Wiadomości Umiejętności podstawowe rozszerzające dopełniające wskazać na wykresie, który ze stanów elektronu jest stanem podstawowym, a który wzbudzonym podać równanie na energię fotonu emitowanego przez elektron podczas przechodzenia ze stanu wyższego energetycznie na niższy wyjaśnić, że podczas przechodzenia elektronu z poziomu wyższego na niższy atom emituje foton wykazać, że częstotliwość fotonu zależy od różnicy poziomów energetycznych wykazać, że energia elektronu w atomie wodoru na poziomie wyższym jest większa niż na niższym obliczyć f i promieniowania emitowanego lub absorbowanego podczas przechodzenia elektronu z poziomu n na k, przy zadanych wartościach n i k dla atomu wodoru sprawdzić, czy foton o zadanej energii może być wyemitowany lub zaabsorbowany przez atom wodoru obliczyć energię jonizacji atomu wodoru wyjaśnić, że energia elektronu w atomie jest ujemna wyjaśnić pojęcie praca wyjścia wymienić zastosowania zjawiska fotoelektrycznego w życiu codziennym opisać zjawisko fotoelektryczne podać warunki konieczne, aby nastąpiło zjawisko fotoelektryczne wykorzystać zasadę zachowania energii do wyznaczenia energii i prędkości fotoelektronów obliczyć częstotliwość graniczną dla metalu, dla którego znamy pracę wyjścia obliczyć maksymalną energię kinetyczną i prędkość wybitych fotoelektronów wyjaśnić zasadę działania fotoelementu zbudować instalację alarmową (zadanie 5 z podręcznika) podać nazwę cząstek budujących jądro atomowe opisać budowę jądra atomowego opisać siły jądrowe omówić różnice w budowie jąder atomowych różnych izotopów tego samego pierwiastka wyjaśnić, dlaczego jądro atomowe ma ładunek dodatni wyjaśnić, dlaczego liczba masowa nie jest liczbą całkowitą dla większości atomów podać na podstawie układu okresowego jak zbudowane jest jądro atomowe określonego izotopu danego pierwiastka obliczyć liczbę protonów i neutronów w jądrze atomowym wyjaśnić różnicę w budowie jąder atomowych izotopów danego pierwiastka obliczyć masę jądra atomowego i atomu dla zadanego pierwiastka obliczyć ładunek jądra atomowego dla zadanego pierwiastka obliczyć liczbę atomów w zadanej próbce masy wyciągnąć wnioski o promieniu i gęstości jądra atomowego w zależności od liczby masowej wyjaśnić, co to jest energia spoczynkowa, deficyt masy i energia wiązania nukleonu w jądrze wyjaśnić, że masa jest miarą ilości energii układu wyjaśnić, że emisja energii z układu wiąże się z ubytkiem masy obliczyć deficyt masy obliczyć energię wiązania jądra atomowego i energię wiązania jednego nukleonu w jądrze atomowym w J i ev wyjaśnić, jakie procesy zachodzą we wnętrzu Słońca korzystając z informacji podanych w tekście podręcznika, oszacować, na jak długo wystarczy Słońcu swobodnych nukleonów do świecenia AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Temat lekcji 9. Promieniotwórczość naturalna 0. Wpływ promieniowania jonizującego na organizmy. Czas połowicznego zaniku, aktywność próbki 2. Zastosowanie izotopów promieniotwórczych 3. Reakcje jądrowe, rozszczepienie jąder ciężkich konieczne Wiadomości Umiejętności podstawowe rozszerzające dopełniające podać przykłady pierwiastków promieniotwórczych naturalnych wyjaśnić, jakiego naukowego odkrycia dokonała Maria Skłodowska-Curie podać, jakie muszą być zastosowane zasady zachowania przy zapisie reakcji jądrowej opisać właściwości promieniowania,, zapisać reakcje rozpadów, i obliczyć liczbę rozpadów i w zadanym szeregu promieniotwórczym wyjaśnić, które z wymienionych izotopów są + -, a które -promieniotwórcze (zadanie 3) przeanalizować zależność liczby zliczeń rozpadów promieniotwórczych od odległości od próbki na podstawie tabeli (zadanie 4 z podręcznika) wymienić sposoby detekcji promieniowania jądrowego opisać sposoby detekcji promieniowania jądrowego wyjaśnić, że promieniowanie jądrowe jest zabójcze dla bakterii opisać objawy choroby popromiennej analizować wpływ promieniowania, i na człowieka, zwierzęta i organizmy jednokomórkowe oszacować dawkę równoważną promieniowania w Sv przeanalizować, czy dana ilość promieniowania jest groźna dla człowieka podać, co oznacza czas połowicznego rozpadu podać, że zawartość izotopu promieniotwórczego maleje z upływem czasu opisać rozpad pierwiastka promieniotwórczego, posługując się pojęciem czasu połowicznego rozpadu odczytać z wykresu czas połowicznego rozpadu narysować wykres zależności liczby jąder promieniotwórczych w próbce od czasu oszacować aktywność próbki wymienić izotopy promieniotwórcze wykorzystywane w datowaniu izotopowym podać, gdzie stosuje się znaczniki promieniotwórcze wymienić zastosowanie izotopów promieniotwórczych w urządzeniach kontrolno -pomiarowych wyjaśnić, dlaczego w datowaniu szczątków organicznych stosuje się 4 C, a w geologii 40 K oszacować wiek próbki na podstawie zawartości 4 C analizować, który rodzaj promieniowania jądrowego należy zastosować do pomiaru grubości warstwy rozwiązać zadanie 5 z podręcznika obliczyć aktywność próbki i masę podać, na czym polega reakcja rozszczepienia podać, czym zajmuje się CERN wymienić warunki przeprowadzania reakcji jądrowych zapisać reakcje jądrowe zgodnie z zasadami zachowania liczby nukleonów, ładunku i energii obliczyć energię wydzieloną podczas rozszczepienia zadanej masy izotopu rozszczepialnego AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 2 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Temat lekcji 4. Reakcja łańcuchowa, masa krytyczna 5. Reaktor jądrowy, procesy zachodzące w reaktorze 6. Reaktory jądrowe w gospodarce i nauce 7. Synteza jądrowa 8. O obrotach sfer niebieskich konieczne Wiadomości Umiejętności podstawowe rozszerzające dopełniające podać warunek konieczny, aby nastąpiła reakcja łańcuchowa wymienić materiały rozszczepialne zapisać schemat reakcji łańcuchowej wyjaśnić pojęcie masy krytycznej analizować zjawiska fizyczne towarzyszące wybuchowi jądrowemu opisać skutki wybuchu jądrowego wyjaśnić, w jaki sposób otrzymuje się materiały rozszczepialne wyjaśnić, dlaczego produkcja broni jądrowej jest kosztowna podać, jakie paliwo stosuje się w reaktorach jądrowych podać, jak kontroluje się reakcje rozszczepienia w reaktorze analizować przemiany energii zachodzące podczas pracy reaktora jądrowego obliczyć masę paliwa potrzebnego do pracy reaktora o zadanej mocy na określony czas analizować informacje o awarii reaktora przeanalizować szereg przemian jądrowych zachodzących wewnątrz reaktora i wyjaśnić, w których reakcjach uwalniana jest energia podać, że źródłem energii w elektrowniach jądrowych są reaktory o dużej mocy podać, że reaktory o mniejszej mocy są źródłem neutronów do badań jądrowych i wytwarzania izotopów promieniotwórczych opisać obrót paliwa jądrowego w elektrowniach jądrowych porównać pracę elektrowni jądrowej z pracą elektrowni węglowej porównać ilość odpadów z elektrowni jądrowej i z elektrowni węglowej o podobnej mocy opisać plazmę podać warunki konieczne dla zajścia syntezy jądrowej analizować reakcję syntezy jądrowej we wnętrzu gwiazdy w zależności od jej masy podać, czym jest sfera niebieska wymienić fazy Księżyca wyjaśnić ruch Słońca i planet na sferze niebieskiej opisać fazy Księżyca przedstawić częściowe i całkowite zaćmienie Księżyca i Słońca opisać powierzchnię Księżyca zastosować wirtualną lub obrotową mapę nieba do szukania zadanych obiektów wyznaczyć i zapisać położenie obiektu za pomocą współrzędnych wyjaśnić, dlaczego widzimy tylko jedną stronę Księżyca wyjaśnić, dlaczego zaćmienia Słońca zachodzą tak rzadko wyjaśnić, dlaczego zaćmienia Księżyca zdarzają się częściej niż zaćmienia Słońca wyjaśnić różnicę między miesiącem gwiazdowym i synodycznym AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 3 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Temat lekcji konieczne Wiadomości Umiejętności podstawowe rozszerzające dopełniające 9. Rewolucja kopernikańska i prawa Keplera opisać teorię Mikołaja Kopernika podać, czym jest jednostka astronomiczna podać, jaki tor zakreśla planeta w ruchu wokół Słońca opisać różnicę między geocentryzmem a teorią heliocentryczną opisać ruch planet wokół Słońca z zastosowaniem I prawa Keplera wyjaśnić powstawanie pętli w ruchu planety obserwowanej z Ziemi na sferze niebieskiej zastosować III prawo Keplera do obliczeń odległości lub okresu obiegu planety wokół Słońca analizować ruchy planet górnych i dolnych na sferze niebieskiej rysować tor obiektu dla zadanych parametrów toru eliptycznego 20. Układ Słoneczny pokazać paralaksę opisać budowę Układu Słonecznego opisać pomiar odległości do planet i gwiazd metodą paralaksy opisać wiek i powstanie Układu Słonecznego opisać procesy fizyczne zachodzące podczas tworzenia się układów planetarnych opisać metody określania wieku planet przedstawić sposoby rozpoznawania meteorytów 2. Ruch po okręgu, siła dośrodkowa podać cechy ruchu jednostajnego po okręgu podać, co nazywamy częstotliwością podać przykłady sił pełniących funkcję siły dośrodkowej analizować zależność wartości siły dośrodkowej od wartości prędkości i promienia obliczać wartość siły dośrodkowej wyznaczyć wartość bezpiecznej prędkości przy zadanej sile tarcia (zadanie 6) analizować rolę siły dośrodkowej w ruchu na torze kolarskim (zadanie 4) uzasadnić prawdziwość II zasady dynamiki dla ruchu jednostajnego po okręgu 22. Prawo powszechnego ciążenia podać prawo powszechnego ciążenia analizować zależność wartości siły grawitacji od mas ciał przyciągających się i od odległości obliczać wartość siły grawitacji rysować wektory przyspieszenia i wektory sił grawitacji dla ciał o różnych masach i dla różnych odległości między nimi obliczać wartość przyspieszenia grawitacyjnego dla Ziemi i innych ciał niebieskich analizować rolę siły grawitacji jako siły dośrodkowej opisywać ruch wokół wspólnego środka masy 23. Satelity podać definicję prędkości orbitalnej podać, co to jest I prędkość kosmiczna wyjaśnić, że satelita na orbicie kołowej może mieć tylko jedną ściśle określoną prędkość opisać, jak umieścić satelitę na orbicie obliczyć wartość prędkości orbitalnej dla zadanego promienia orbity obliczyć I prędkość kosmiczną dla zadanej planety obliczyć okres obiegu dla satelity wyjaśnić, dlaczego większość satelitów wystrzeliwuje się tak, że krążą z zachodu na wschód (zadanie 5 z podręcznika) wyjaśnić, dlaczego satelity są widoczne po zmierzchu oraz przed świtem (zadanie 6 z podręcznika) AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 4 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Temat lekcji 24. Wyznaczanie mas Słońca i planet 25. Nieważkość i przeciążenie 26. Budowa Wszechświata 27. Ewolucja Wszechświata konieczne Wiadomości Umiejętności podstawowe rozszerzające dopełniające podać, że Newton udowodnił III prawo Keplera podać, że można zważyć każde ciało niebieskie, które ma satelitę wyjaśnić, że III prawo Keplera wynika z prawa ciążenia podać, jak można zważyć Słońce i planety obliczyć masy Słońca i planet obliczyć prędkość planet w ruchu wokół Słońca obliczyć promienie orbit księżyców sprawdzić, czy III prawo Keplera jest ścisłe dla planet (zadanie 5 z podręcznika) podać, na czym polega stan nieważkości opisać stan nieważkości opisać stan przeciążenia wyjaśnić zmiany wskazań wagi sprężynowej podczas ruchu windy analizować różne przykłady stanu nieważkości i przeciążenia obliczyć przeciążenia w zadanych sytuacjach (zadanie 6 i zadanie 7 z podręcznika) podać, co to jest rok świetlny wymienić elementy budowy Wszechświata nazwać i opisać naszą Galaktykę opisać budowę Wszechświata opisać życie gwiazd analizować kolejne etapy życia gwiazd w zależności od ich masy analizować procesy fizyczne zachodzące w gwiazdach w kolejnych stadiach ich życia podać wiek Wszechświata podać prawo Hubble a opisać teorię Wielkiego Wybuchu wyjaśnić, czym jest mikrofalowe promieniowanie tła analizować prawo Hubble a obliczyć wiek Wszechświata wynikający ze stałej Hubble a obliczyć prędkość oddalania się dla zadanej galaktyki przy znanej odległości od Drogi Mlecznej analizować zależność stałej Hubble a od czasu przedstawić najnowsze fakty dotyczące ekspansji Wszechświata AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 5 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

SPRAWDZANIE I OCENA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA - 4. ) - 2) 3) 5. 2. - 3. - - Wymagania konieczne AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 6 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Wymagania podstawowe Wymagania rozszerzające Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające Kryteria oceny uczniów AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 7 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Plan wynikowy Temat lekcji Uczeń wie, że: Uczeń potrafi:. Przegląd fal elektromagnetycznych fala elektromagnetyczna to rozchodzące się w przestrzeni zmienne pole magnetyczne i związane z nim zmienne pole elektryczne drgające ładunki elektryczne są źródłami fal elektromagnetycznych wszystkie fale elektromagnetyczne rozchodzą się w próżni z prędkością światła c = 3 0 8 m/s fale radiowe rejestruje się za pomocą anteny i wykorzystuje do przekazu informacji radary wykorzystują odbite promieniowanie mikrofalowe energia promieniowania podczerwonego po pochłonięciu przez materię zamienia się na ciepło różne długości fali promieniowania widzialnego postrzegamy jako różne kolory przenikliwość promieniowania rentgenowskiego wykorzystuje się w diagnostyce Wszechświat bada się, wykorzystując wszystkie rodzaje fal elektromagnetycznych zapisać zależność między długością i częstotliwością fali opisać rodzaje i właściwości fal elektromagnetycznych 2. Widmo promieniowania, promieniowanie termiczne i nietermiczne źródła światła dzielimy na termiczne i nietermiczne widmo promieniowania to zależność natężenia promieniowania od długości fali widmo źródeł termicznych jest widmem ciągłym widma różnią się w zależności od temperatury źródła im światło jest bardziej niebieskie, tym wyższa jest temperatura źródła promieniowania widmo świecących gazów jest liniowe atomy danego pierwiastka mają swoje charakterystyczne widmo liniowe nieciągłość widma to cecha źródeł nietermicznych analiza widmowa to określenie składu chemicznego substancji na podstawie charakterystycznych linii widmowych widmo absorpcyjne zawiera ciemne prążki odpowiadające liniom widmowym pierwiastków wchodzących w skład badanej materii opisać i rozróżnić widmo ciągłe, liniowe i absorpcyjne otrzymać widmo za pomocą pryzmatu lub płytki CD wskazać podczas obserwacji nieba gwiazdy gorące i chłodne dokonać prostej analizy widmowej opisać skład atmosfery gwiazdy na podstawie widma absorpcyjnego i liniowego pierwiastków Zagadnienia z podstawy programowej (w nawiasach podano odniesienia do wymagań z podstawy) wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania prostych zadań obliczeniowych (I) wskazywanie w otaczającej rzeczywistości przykładów zjawisk opisywanych za pomocą poznanych praw i zależności fizycznych (III) wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk (I) przeprowadzanie doświadczeń i wyciąganie wniosków z otrzymanych wyników (II) wskazywanie w otaczającej rzeczywistości przykładów zjawisk opisywanych za pomocą poznanych praw i zależności fizycznych (III) uczeń opisuje promieniowanie ciał, rozróżnia widma ciągłe i liniowe rozrzedzonych gazów jednoatomowych, w tym wodoru (2.) AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 8 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Temat lekcji Uczeń wie, że: Uczeń potrafi: 3. Budowa atomu, mechanizm emisji promieniowania rozmiar atomu to około 0 0 m cząstka to jądro helu jądro ma ładunek dodatni jądro jest około 00 000 razy mniejsze od atomu atom oprócz jądra zawiera elektrony elektrony w atomie tworzą chmurę elektronową energia mechaniczna elektronu składa się z energii kinetycznej i potencjalnej energii elektrycznej energia mechaniczna elektronu w atomie może przyjmować tylko niektóre ściśle określone wartości zwane poziomami energetycznymi atomu stan o najniższej dozwolonej energii to stan podstawowy, stany o wyższej energii to stany wzbudzone atom emituje promieniowanie, gdy elektron przechodzi ze stanu o energii wyższej do stanu o energii niższej, a wypromieniowana energia jest równa różnicy energii między tymi stanami opisać doświadczenie Rutherforda opisać budowę atomu odczytać z układu okresowego pierwiastków informacje o liczbie elektronów i powłok elektronowych dla danego atomu przedstawić schematycznie poziomy energetyczne dla danego ciała wyjaśnić, jakie procesy prowadzą do świecenia atomów 4. Kwantowa natura promieniowania, foton foton to cząstka światła fotony poruszają się z prędkością światła w próżni symbolem c oznaczamy prędkość światła w próżni fotony mają energię proporcjonalną do częstotliwości promieniowania symbolem h oznaczamy stałą Plancka, wartość h jest bardzo mała energię fotonu obliczamy ze wzoru E = hf i E = hc/ fotony różnią się od innych cząstek, gdyż nie istnieją w spoczynku mechanika kwantowa to teoria fizyczna, która opisuje mikroświat Albert Einstein zmienił nasze wyobrażenie o czasie i przestrzeni obliczyć energię fotonu, mając f lub obliczyć częstotliwość fali, znając długość fali obliczyć długość fali, znając częstotliwość zamienić energię wyrażoną w J na ev i odwrotnie obliczyć, ile fotonów wysyła laser o zadanej mocy w czasie jednej sekundy Zagadnienia z podstawy programowej (w nawiasach podano odniesienia do wymagań z podstawy) wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk (I) posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) (IV) uczeń interpretuje linie widmowe jako przejścia między poziomami energetycznymi atomów (2.2) uczeń opisuje budowę atomu wodoru, stan podstawowy i stany wzbudzone (2.3) wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania prostych zadań obliczeniowych (I) posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy tekstów (w tym popularnonaukowych) (IV) uczeń wyjaśnia pojęcie fotonu i jego energii (2.4) AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 9 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A (trudniejsza) SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI PO GIMNAZJUM MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW 23. Stała Wartość stałej gęstość wody 0 3 kg/m 3 przyspieszenie ziemskie 0 m/s 2 Zadanie. (4 p.) Czas (s) 0 3, 6,0 9,2,6 4,9 Droga (m) 0 2 3 4 5 A. (3 p.) B. ( p.) Zadanie 2. (2 p.) - Zadanie 3. (3 p.) AUTOR: Krystyna Pilot 20 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Zadanie 4. (3 p.) - 2 3 2 3 Zadanie 5. (3 p.) Ciało niebieskie Przyspieszenie grawitacyjne (m/s 2 ) Księżyc,6 Merkury 3,7 - Zadanie 6. (2 p.) A. V B. 2 C. A 3 AUTOR: Krystyna Pilot 2 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Zadanie 7. ( p.) Zadanie 8. (2 p.) - A. ( p.) B. ( p.) x (m) 0, 0,0 0,5,5 2,5 t (s) 0, Zadanie 9. ( p.) Zadanie 0. (2 p.) 0 AUTOR: Krystyna Pilot 22 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja B (łatwiejsza) SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI PO GIMNAZJUM MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW 2. Zadanie. (7 p.) A V zasilacz A. ( p.) B. ( p.) C. Napięcie (V) 2 3 4 5 6 Natężenie prądu (A) 0,3 0,6 0,9,2,5,8 ( p.) D. Napięcie (V) 2 3 4 5 6 Natężenie prądu (A) 0,2 0,6 0,8,2,5,7 (4 p.) AUTOR: Ryszard Nych 23 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Zadanie 2. (2 p.) ΔE = Zadanie 3. (2 p.) m Ekin = υ 2 2 = Zadanie 4. ( p.) I = U = P = U I Zadanie 5. (2 p.) m d = V V Zadanie 6. (4 p.) Jeśli nie ma oporów ruchu, to aby utrzymać ciało w ruchu, trzeba działać na nie siłą. 2 Woda w stanie lotnym istnieje w temperaturze poniżej 0 C. 3 Przedmiot wykonany z blachy stalowej może pływać w wodzie. Zdanie Prawda Fałsz 4 Aby przez tarcie naelektryzować ciało dodatnio, musimy dostarczyć ciału ładunki dodatnie. 5 Izolatory zawierają w sobie ładunki elektryczne. 6 Fale dźwiękowe mogą rozchodzić się tylko w powietrzu. 7 Jeżeli kulka zawieszona na nici wychyla się z położenia równowagi o 5 cm w każdą stronę, oznacza to, że amplituda wahań wynosi 0 cm. 8 Obraz pozorny można obserwować na ekranie lub na ścianie. AUTOR: Ryszard Nych 24 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Zadanie 7. (3 p.) - - Zdanie Prawda Fałsz Naświetlanie silnym światłem zielonym spowoduje wybijanie elektronów z płytki cynkowej. 2 Nawet słabe promieniowanie o częstotliwości powyżej progowej powoduje wybijanie elektronów. 3 Im większe jest natężenie promieniowania, tym większa jest energia kinetyczna wybitych elektronów. AUTOR: Ryszard Nych 25 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

SCHEMAT OCENIANIA DO SPRAWDZIANU WIADOMOŚCI PO GIMNAZJUM WERSJA A (TRUDNIEJSZA) MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW 23. Nr zadania Sprawdzana czynność Punktacja Oznaczenie i poprawne wyskalowanie osi. Poprawne zaznaczenie punktów pomiarowych. Narysowanie prostej (nie łamanej). droga (m) 6 5 4 3 2 0 4 8 2 6 czas (s) Zapisanie, że samochodzik poruszał się ruchem jednostajnym, na co wskazuje liniowa zależność przebytej drogi od czasu, w którym się poruszał. 2 Wyznaczenie z II zasady dynamiki masy skrzyni: a = F m m = F a Obliczenie masy skrzyni m = 20 kg. 3 Narysowanie siły ciężkości Q. Narysowanie siły wyporu F wektor tej siły musi być mniejszy od ciężaru. F N F Q Narysowanie wektora siły naprężenia linki tak, by była spełniona I zasada dynamiki. Jeżeli uczeń narysuje wszystkie siły i doda objaśnienie, ale narysowane siły nie będą spełniać I zasady dynamiki, powinien za całe zadanie otrzymać 2 punkty. Jeśli poprawnie zaznaczy siły, lecz nie doda objaśnień, powinien otrzymać punkt. Jeśli narysuje tylko ciężar i siłę wyporu, nie powinien otrzymać żadnych punktów. AUTOR: Krystyna Pilot 26 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Nr zadania Sprawdzana czynność Punktacja 4 Zapisanie kolejnych form energii: 3. energia potencjalna ciężkości, 2. energia kinetyczna i energia potencjalna ciężkości, 3. energia wewnętrzna skrzyni i podłoża. 5 Zastosowanie zasady zachowania energii do wyznaczenia prędkości końcowej w spadku swobodnym: 2 mv mgh = v = 2 2gh lub zapisanie, że energia kinetyczna w momencie uderzenia jest równa początkowej energii potencjalnej, która zależy od przyspieszenia grawitacyjnego. Stwierdzenie, że większą prędkość i energię kinetyczną będzie miała kulka spadająca na Merkurym, bo tam jest większa wartość przyspieszenia grawitacyjnego. Stwierdzenie, że większe wgłębienie w gruncie zrobi kulka o większej energii, czyli ta spadająca na Merkurym, bo wtedy musi być wykonana większa praca sił oporu. 6 Zapisanie: A, 2 C, 3 B Za wszystkie dobrze dobrane elementy uczeń powinien otrzymać 2 punkty, za 2 pomyłki punkt, za 3 pomyłki 0 punktów. 2 7 Kawałek żelaza zbliżono do igły biegunem północnym. 8A Odczytanie z wykresu amplitudy A = 0, m. 8B Odczytanie okresu T = 2 s i obliczenie częstotliwości f = 0,5 Hz. 9 Aby wytworzyć dźwięk wyższy od dźwięku o częstotliwości 440 Hz, należy zwiększyć ilość wody w cylindrze. 0 Narysowanie obrazu przedmiotu umieszczonego przed zwierciadłem wklęsłym. przedmiot O Zapisanie, że powstał obraz rzeczywisty, powiększony i odwrócony. obraz AUTOR: Krystyna Pilot 27 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

WERSJA B (ŁATWIEJSZA) MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW 2. Zadanie Sprawdzana umiejętność (w nawiasach podano odniesienia do wymagań podstawy programowej). Uczeń: A wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny (8.). Narysowanie pełnego, poprawnego schematu na podstawie opisu w tekście (jak poniżej). Punkty A V zasilacz B wyjaśnia rolę użytych przyrządów (8.). woltomierz służy do pomiaru napięcia pomiędzy końcami opornika amperomierz służy do pomiaru natężenia prądu płynącego przez opornik regulowane źródło zasilania zmiana napięcia pomiędzy końcami opornika Trzy poprawne odpowiedzi punkt. C rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie danych liczbowych (8.7). Zapisanie uzasadnienia proporcjonalności, np. napięcie rośnie liniowo (o jednakowe wartości) i tak samo rośnie natężenie prądu lub dwukrotny (trzykrotny) wzrost napięcia powoduje taki sam wzrost natężenia prądu. D sporządza wykres na podstawie danych z tabeli (oznaczenie wielkości i skali na osiach), a także odczytuje dane z wykresu (8.8). nat nie pr du (A) 2,0,8,6,4,2,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 0 2 3 4 5 6 7 napi ie (V) Punktacja: opis i oznaczenia osi punkt, poprawne naniesienie wszystkich punktów na siatkę punkt, poprawne poprowadzenie prostej punkt, zapisanie wniosku (np. zależność jest wprost proporcjonalna, ponieważ punkty leżą bardzo blisko prostej, a każdy wynik pomiaru jest obarczony niepewnością pomiarową ) punkt. 4 AUTOR: Ryszard Nych 28 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Zadanie Sprawdzana umiejętność (w nawiasach podano odniesienia do wymagań podstawy programowej). Uczeń: 2 szacuje wartości wielkości fizycznych (8.3). Przyjęcie założenia co do wysokości jednego piętra (realne wartości w granicach 2 3 m i liczby pięter 9 lub 0). Obliczenie zmiany energii potencjalnej w dżulach odpowiednio do przyjętych założeń. 3 przelicza wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki mikro-, mili-, centy-, hekto-, kilo-, mega-) (8.4). Poprawne wyrażenie masy (0 kg) i prędkości (0,0 m/s). Poprawne obliczenie energii kinetycznej E k = 0,0005 J (lub E k = 5,0 0 4 J). 4 zapisuje wynik pomiaru lub obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do dwóch cyfr znaczących) (8.). Obliczenie mocy wydzielanej na oporniku P 0,67 W. 5 planuje doświadczenie lub pomiar (8.2). Zapisanie kolejnych czynności: pomiar długości krawędzi prostopadłościanu i wyznaczenie jego objętości; wyznaczenie masy prostopadłościanu; obliczenie gęstości zgodnie z podanym wzorem. wybiera właściwe narzędzia pomiaru; mierzy długość, masę (8.). Podanie narzędzi pomiaru: linijka, waga. 6 Zdanie P F 4. Jeśli nie ma oporów ruchu, to aby utrzymać ciało w ruchu, trzeba działać na nie siłą. F 2. Woda w stanie lotnym istnieje w temperaturze poniżej 0 C. P 3. Przedmiot wykonany z blachy stalowej może pływać w wodzie. P 4. Aby przez tarcie naelektryzować ciało dodatnio, musimy dostarczyć ciału ładunki dodatnie. F 5. Izolatory zawierają w sobie ładunki elektryczne. P 6. Fale dźwiękowe mogą rozchodzić się tylko w powietrzu. F 7. Jeżeli kulka zawieszona na nici wychyla się z położenia równowagi o 5 cm w każdą stronę, oznacza F to, że amplituda wahań wynosi 0 cm. 8. Obraz pozorny można obserwować na ekranie lub na ścianie. F Uwaga: kwestię punktacji w zadaniu 6. można rozwiązać na dwa sposoby. I sposób polega na tym, by za każdą dobrą odpowiedź przyznawać punkt, razem za całe zadanie 8 punktów. Przy analizie trzeba uwzględniać wówczas 8 elementów. II sposób polega na wprowadzeniu punktacji skróconej: 8 dobrych odpowiedzi to 4 punkty, 7 lub 6 dobrych odpowiedzi to 3 punkty, 5 dobrych odpowiedzi to 2 punkty, 4 dobre odpowiedzi to punkt. Za mniej niż 4 dobre odpowiedzi nie zostaną przyznane żadne punkty. 7 Zdanie P F. Naświetlanie silnym światłem zielonym spowoduje wybijanie elektronów z płytki cynkowej. F 2. Nawet słabe promieniowanie o częstotliwości powyżej progowej powoduje wybijanie elektronów. P 3. Im większe jest natężenie promieniowania, tym większa jest energia kinetyczna wybitych elektronów. F Punkty AUTOR: Ryszard Nych 29 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Wskazówki metodyczne DZIAŁ. FIZYKA ATOMOWA RODZIAŁ. PRZEGLĄD FAL ELEKTROMAGNETYCZNYCH. Popu- 2. - - - - - - ROZDZIAŁ 2. WIDMO PROMIENIOWANIA, PROMIENIOWANIE TERMICZNE I NIETERMICZNE - www.pl.euhou.net - - AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 30 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

. 2. 3. 4. - - 5. www.pl.euhou.net - 6. Zadanie domowe a) - b) http://wastedstudios.dyndns.ws/~ppo/fotometr/ c) d) - ROZDZIAŁ 3. BUDOWA ATOMU, MECHANIZM EMISJI PROMIENIOWANIA. 2. - - www.pl.euhou.net 3. - 4. - AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 3 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

ROZDZIAŁ 4. KWANTOWA NATURA PROMIENIOWANIA, FOTON. 2. ROZDZIAŁ 5. PROMIENIOWANIE ATOMU WODORU. - - 2. - - 3. - 4. - ROZDZIAŁ 6. ZJAWISKO FOTOELEKTRYCZNE. - - 2. - 3. 4. AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 32 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Zadania DZIAŁ. FIZYKA ATOMOWA. 2. 3. 4 *. 5. 6. 7. 8. 9. 0.. 2. AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 33 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

3. 4 *. 5. 6. 7. 8. - 9. 20. Odpowiedzi do zadań DZIAŁ. FIZYKA ATOMOWA. 2. 3. AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 34 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

4 *. P = E E = = P = 5. 8. 9. - = 9 2E 64 0 = k, J m = 9400 m 27 7, 0 kg s 0.. 2. 3. 4. 5. = f gr = 2E 32 0 = k, = m 9 0 9 J 3 kg 600 000 44, ev 5 0 Hz 663, 0 34 J s 3 08, 0 J 5 n = 270, 34 4 663, 0 J s 455, 0 Hz m s AUTOR: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk 35 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja A (trudniejsza) SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI Z FIZYKI ATOMOWEJ MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW 9. Stała Wartość stałej Stała Wartość stałej prędkość rozchodzenia się światła w próżni c = 3 0 8 m/s stała Plancka h = 6,63 0 34 J s ładunek elementarny e =,6 0 9 C elektronowolt ev =,6 0 9 J masa elektronu m e = 9 0 3 kg Światło (promieniowanie widzialne) Barwa Długość fali (nm) Barwa Długość fali (nm) fioletowa 360 450 żółta 550 580 niebieska 450 490 pomarańczowa 580 640 zielona 490 550 czerwona 640 770 Zadanie. (4 p.) - E E żarówka gaz 400 600 800 λ (nm) 400 600 800 λ (nm) A. (2 p.) B. ( p.) C. ( p.) AUTOR: Krystyna Pilot 36 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Zadanie 2. (6 p.) E = E 2 0 E n = E n A. (2 p.) B. - (3 p.) C. - - ( p.) E 0 9 4 E 0 E 0 Zadanie 3. (3 p.) - E 0 Zadanie 4. (6 p.). 2. I ( A) 2,5 2,0,5,0 0,5 2 0 2 4 6 8 U (V) A. (3 p.) AUTOR: Krystyna Pilot 37 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

B. ( p.) katoda anoda A C. (2 p.) AUTOR: Krystyna Pilot 38 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Imię i nazwisko Data Klasa Wersja B (łatwiejsza) SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI Z FIZYKI ATOMOWEJ MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW 9. Zadanie. ( p.) Zadanie 2. ( p.) Zadanie 3. (2 p.) Zadanie 4. (4 p.) - A. (2 p.) B. (2 p.) E 0 E 4 =,4 0 9 J E 3 = 2,4 0 9 J E 2 = 5,4 0 9 J n = n = 4 n = 3 n = 2 E = 2,8 0 9 J n = AUTOR: Ryszard Nych 39 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Zadanie 5. (7 p.) A. ( p.) B. ( p.) C. - (2 p.) D. Barwa niebieska fioletowa Długość fali 486 nm 434 nm (3 p.) Zadanie 6. (4 p.) - - A. (2 p.) B. ( p.) C. - ( p.) AUTOR: Ryszard Nych 40 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

SCHEMAT OCENIANIA DO SPRAWDZIANU WIADOMOŚCI Z FIZYKI ATOMOWEJ WERSJA A (TRUDNIEJSZA) MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW 9. Nr zadania Sprawdzana czynność Punktacja A Zapisanie, że widmo żarówki jest widmem ciągłym, a widmo gazu jest widmem liniowym. 2 B Z wykresu wynika, że maksimum energii promieniowania żarówki odpowiada długości fali równej 600 nm. Długość ta odpowiada barwie pomarańczowej. C Światło emitowane przez gaz ma barwę żółtą. 2A Za poprawne zaznaczenie wszystkich poziomów na rysunku należy przyznać 2 punkty, za odpowiedź z jedną pomyłką punkt, za odpowiedź z dwiema pomyłkami 0 punktów. E 2 0 E 9 0 drugi poziom wzbudzony E 4 0 poziomy wzbronione poziom podstawowy E 0 2B Zapisanie zasady zachowania energii dla danej sytuacji: 3 h = E0 E0 = E0 4 4 Wyznaczenie częstotliwości: = 3 E0 4h Obliczenie wartości = 2,47 0 5 Hz. 2C Energia stanu podstawowego układu z mionem jest większa od energii stanu podstawowego atomu wodoru narysowanie na diagramie linii powyżej poziomu podstawowego atomu wodoru. AUTOR: Krystyna Pilot 4 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Nr zadania Sprawdzana czynność Punktacja 3 Zapisanie: hc E = hν = λ 2 Zapisanie, że laser emitujący światło o barwie niebieskiej będzie miał największą energię, bo tej barwie odpowiada najmniejsza długość fali. 4A 4B 4C Zapisanie λ = c i obliczenie = 337 nm. ν 2 Stwierdzenie (na podstawie tabeli z początku testu), że jest to promieniowanie niewidoczne dla oka. Na schemacie anoda fotokomórki jest połączona z ujemnym biegunem źródła napięcia, czyli jest naładowana ujemnie na wykresie odpowiada to napięciom mniejszym od zera, czyli U < 0. Natężenie prądu fotoelektrycznego zmniejszy się, ponieważ zmniejszy się liczba fotonów emitowanych przez laser. 2 WERSJA B (ŁATWIEJSZA) MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW 9. Nr zadania Sprawdzana umiejętność (w nawiasach podano odniesienia do wymagań podstawy programowej). Uczeń: rozróżnia widma ciągłe i liniowe (2.). Zapisanie odpowiednio: ciągłe, liniowe. 2 wyjaśnia pojęcie fotonu i jego energii (2.4). Zapisanie w kolejności: niebieska, zielona, żółta, czerwona. Punktacja 3 wyjaśnia pojęcie fotonu i jego energii (2.4). h c h c Zapisanie Ef = oraz Ecz = i uzyskanie związku: E cz f = f cz Ef. cz Obliczanie energii fotonu światła czerwonego: 3,3 0 9 J. 4A opisuje efekt fotoelektryczny, wykorzystuje zasadę zachowania energii do wyznaczenia energii i prędkości fotoelektronów (2.6). Podstawienie poprawnych wartości liczbowych do zależności: E k 2 3 5 2 m 9, 0 kg ( 4, 2 0 m/s) = = 2 2 Wykonanie działań dających oczekiwany wynik E k 8,0 0 20 J. 4B opisuje efekt fotoelektryczny, wykorzystuje zasadę zachowania energii do wyznaczenia energii i prędkości fotoelektronów (2.6). Zapisanie: E fotonu = W + E k max, czyli W = E fotonu E k max Wykonanie działań i obliczenie wartości pracy wyjścia: W = 4 0 9 J 8,0 0 20 J = 3,2 0 9 J 5A opisuje budowę atomu wodoru, stan podstawowy i stany wzbudzone (2.3). Poprawne zaznaczenie na podanym rysunku stanu podstawowego i kilka stanów wzbudzonych. AUTOR: Krystyna Pilot, Ryszard Nych 42 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Nr zadania 5B Sprawdzana umiejętność (w nawiasach podano odniesienia do wymagań podstawy programowej). Uczeń: interpretuje zasadę zachowania energii przy przejściach elektronu między poziomami energetycznymi w atomie z udziałem fotonu (2.5). Wyznaczenie z rysunku i zapisanie wartości energii 2,8 0 9 J (uwaga: zapis z minusem jest błędny). 5C interpretuje linie widmowe jako przejścia między poziomami energetycznymi atomów (2.2). Obliczenie wartości różnicy między drugim i trzecim poziomem energii: ΔE = 3,0 0 9 J. 5D Punktacja h c Obliczenie długości fali otrzymanego promieniowania: = = 663 nm. interpretuje zasadę zachowania energii przy przejściach elektronu między poziomami energetycznymi w atomie z udziałem fotonu (2.5). Zapisanie wyjaśnienia zawierającego następujące elementy:. Promieniowanie fioletowe ma mniejszą długość fali niż niebieskie, f < n. h c 2. Energia fotonu światła fioletowego jest większa niż energia fotonu światła niebieskiego, ponieważ E =, fotonu czyli jest odwrotnie proporcjonalna do długości fali. 3. Skoro energia fotonu światła fioletowego jest większa, to atom musi przejść z wyższego poziomu energetycznego na poziom drugi niż podczas przejścia dla światła niebieskiego. 6A Zapisanie, że większość atomów będzie na poziomie podstawowym. Zapisanie, że przyczyną będzie mała energia zderzających się atomów, co uniemożliwia przejście atomu na wyższe poziomy energetyczne. 6B Zapisanie, że atom na poziomie podstawowym ma energię 2,8 0 9 J i musi pochłonąć dokładnie 6,4 0 9 J, aby wejść na drugi poziom energetyczny. Aby wejść na wyższe poziomy energetyczne, musi pochłonąć jeszcze więcej energii. 6C Zapisanie stwierdzenia, że różnica energii podczas przejścia z poziomu trzeciego na czwarty będzie mniejsza niż dla przejścia z poziomu drugiego na trzeci. ΔE 3 AUTOR: Ryszard Nych 43 Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 205

Autorzy: Iwona Bronowicka, Ludwik Lehman, Witold Polesiuk, Ryszard Nych, Krystyna Pilot Źródła ilustracji: s. (grupa przy stole) Łukasz Ryłko; s. 36 (wykres dla żarówki) Stefan Drewiczewski, (wykres dla gazu) Stefan Drewiczewski; s. 37 (poziomy energetyczne) Stefan Drewiczewski; s. 38 (obwód z fotokomórką) Stefan Drewiczewski; s. 39 (poziomy energetyczne) Stefan Drewiczewski; s. 4 (poziomy energetyczne) Stefan Drewiczewski; pozostałe ilustracje: Krzysztof Galicki Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o. Warszawa 205 Wydanie I Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Agnieszka Drzazgowska (redaktor koordynator, redaktor merytoryczny) Redakcja językowa: Milena Schefs Redakcja techniczna: Janina Soboń Projekt okładki: Marta Jedlińska Projekt graficzny: Marta Jedlińska Skład i łamanie: MathMaster Studio, Tomasz Korwin-Szymanowski Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96 Tel.: 22 576 25 00 Infolinia: 80 220 555 www.wsip.pl Druk i oprawa: Drukarnia Interak Sp. z o. o., Czarnków Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na www.legalnakultura.pl Polska Izba Książki