09-00 NAWIERZCHNIA Z MIESZANKI MASTYKSOWO-GRYSOWEJ (SMA) 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji technicznej (ST) są wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót związanych z wykonaniem warstwy ścieralnej z mieszanki mastyksowogrysowej, zwanej w dalszym ciągu mieszanką SMA z remontem drogi powiatowej nr DP 1026 K i 1033 K w Alwerni 1.2. Zakres stosowania ST Specyfikacje techniczne stanowią podstawę jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie 1.1. specyfikacji D.00.00.00 WYMAGANIA OGÓLNE. 1.3. Zakres robót objętych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotyczą zasad prowadzenia robót związanych z wykonaniem warstwy ścieralnej z mieszanki SMA 11 PMB 45/80-65 wg WT-2 Nawierzchnie asfaltowe dla KR3. 1.4. Określenia podstawowe 1.4.1. Mieszanka mineralna (MM) - mieszanka kruszywa i wypełniacza mineralnego o określonym składzie i uziarnieniu. 1.4.2. Mieszanka mineralno-asfaltowa (MMA) - mieszanka mineralna z odpowiednią ilością asfaltu lub polimeroasfaltu, wytworzona na gorąco, w określony sposób, spełniająca określone wymagania. 1.4.3. Mieszanka SMA - mieszanka mineralno-asfaltowa o dużej zawartości grysów, zawierająca stabilizator mastyksu. 1.4.4. Stabilizator mastyksu dodatek do mieszanki SMA (np. polimer, włókno celulozowe, mineralne), zapobiegający jej rozsegregowaniu. 1.4.5. Środek adhezyjny - substancja powierzchniowo czynna, która poprawia adhezję asfaltu do materiałów mineralnych oraz zwiększa odporność błonki asfaltu na powierzchni kruszywa na odmywanie wodą; może być dodawany do asfaltu lub do kruszywa. 1.4.6. Podłoże pod warstwę asfaltową - powierzchnia przygotowana do ułożenia warstwy z mieszanki mineralno-asfaltowej. 1.4.7. Emulsja asfaltowa kationowa - asfalt drogowy w postaci zawiesiny rozproszonego asfaltu w wodzie.
1.4.8. Próba technologiczna wytwarzanie mieszanki mineralno-asfaltowej w celu sprawdzenia, czy jej właściwości są zgodne z receptą laboratoryjną. 1.4.9. Odcinek próbny odcinek warstwy nawierzchni (o długości co najmniej 50m) wykonany w warunkach zbliżonych do warunków budowy, w celu sprawdzenia pracy sprzętu i uzyskiwanych parametrów technicznych robót. 1.4.10. Kategoria ruchu (KR) obciążenie drogi ruchem samochodowym, wyrażone w osiach obliczeniowych (100 kn) na obliczeniowy pas ruchu na dobę. 1.4.11. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z odpowiednimi polskimi normami i definicjami podanymi w ST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 1.4. 1.5. Ogólne wymagania dotyczące robót Ogólne wymagania dotyczące robót podano w ST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 1.5. 2. MATERIAŁY 2.1. Ogólne wymagania dotyczące materiałów Ogólne wymagania dotyczące materiałów, ich pozyskiwania i składowania, podano w ST D- M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 2. 2.2. Polimeroasfalt Do warstwy ścieralnej z SMA należy stosować asfalt modyfikowany PMB 45/80-65 wg PN-EN 14023. 2.3. Wypełniacz Wypełniacz do warstwy ścieralnej z SMA powinien spełniać wymagania podane w tablicy 1 Tablica 1: Wymagania wobec wypełniacza do warstwy ścieralnej z SMA Punkt WT-1 Kruszywa 2008 Właściwości wypełniacza Wymagania wobec kruszyw dla kategorii ruchu KR3 5.2.1. Uziarnienie wg PN-EN 933-10 Zgodnie z tablicą 24 5.2.2. Jakość pyłu wg PN-EN 933-9, kategoria nie wyższa niż: 5.3.1. Zawartość wody wg PN-EN 1097-5, nie wyższa niż: MB F 10 1% (m/m)
5.3.2. Gęstość ziaren wg EN 1097-7 deklarowana przez producenta 5.4.1. Wolne przestrzenie w suchym zagęszczonym wypełniaczu wg PN-EN 1097-4, wymagana kategoria 5.4.2. Przyrost temperatury mięknienia wg PN-EN 13179-1, wymagana kategoria: 5.5.1. Rozpuszczalność w wodzie wg PN-EN 1744-1, kategoria nie wyższa niż: V 28/45 Δ R&B 8/25 WS 10 5.5.3. Zawartość CaCO3 w wypełniaczu wapiennym wg CC 70 PN-EN 196-2; kategoria, co najmniej: 5.5.4. Zawartość wodorotlenku wapnia w wypełniaczu K a 20, K a 10, K a Deklarowana mieszanym; kategoria: 5.6.2. "Liczba asfaltowa" wg EN 13179-2 BN Deklarowana 2.4. Kruszywo Składowanie kruszywa powinno odbywać się w warunkach zabezpieczających je przed zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami. Wymagania dla kruszyw podano w tablicach 2 i 3. Tablica 2: Wymagania wobec kruszywa grubego do warstwy ścieralnej z SMA Punkt WT-1 Kruszywa 2008 Właściwości kruszywa Wymagania wobec kruszyw dla kategorii ruchu KR3 4.1.3 Uziarnienie wg PN-EN 933-1, kategoria nie niższa niż: 4.1.4 Tolerancje uziarnienia; odchylenia nie większe niż wg kategorii: GC90/15 G25/15 4.1.6. Zawartość pyłu wg PN-EN 933-1; kategoria nie f2
wyższa niż 4.1.8. Kształt kruszywa wg PN-EN 933-3 lub wg PNEN 933-4; kat. nie wyższa niż: 4.1.9. Procentowa zawartość ziaren o powierzchni przekruszonej i łamanej wg PN-EN 933-5; kategoria co najmniej: 4.2.2. Odporność kruszywa na rozdrabnianie wg PN-EN 1097-2, rozdział 5; kategoria nie wyższa niż: - grupa kruszyw A (tablica 8.1. WT-1) FI 20 lub SI 20 C 100/0 LA 25 LA 30 - grupa kruszyw B (tablica 8.1. WT-1) 4.2.3. Odporność na polerowanie kruszywa wg PN-EN 1097-8, kategoria nie niższa niż: 4.3.1. Gęstość ziaren wg PN-EN 1097-6, rozdz. 7, 8 lub 9 PSV 50 deklarowana przez producenta 4.3.3. Gęstość nasypowa wg PN-EN 1097-3 deklarowana przez producenta 4.4.1. Nasiąkliwość wg PN-EN 1097-6, załącznik B; kategoria nie wyższa niż: 4.4.2. Mrozoodporność wg PN-EN 1367-1, załącznik B, w 1% NaCl, kategoria nie wyższa niż: W cm 0,5 a) F NaCl 7 4.4.5. "Zgorzel słoneczna" bazaltu wg PN-EN 1367-3 SB LA 4.5.2. Skład chemiczny - uproszczony opis petrograficzny wg PN-EN 932-3 deklarowany przez producenta 4.5.3. Grube zanieczyszczenia lekkie, wg PN-EN 1744-1 p. 14.2; kategoria nie wyższa niż: 4.6.1. Rozpad krzemianowy żużla wielkopiecowego chłodzonego powietrzem wg PN-EN 1744-1 p.19.1 4.6.2. Rozpad żelazowy żużla wielkopiecowego chłodzonego powietrzem wg PN-EN 1744-1 p.19.2 m LPC 0,1 wymagana odporność wymagana odporność
4.6.3. Stałość objętości kruszywa z żużla stalowniczego wg PN-EN 1744-1p.19.3; kategoria nie wyższa: V 3,5 a) jeśli nasiąkliwość jest większa, to należy badać mrozoodporności wg p. 4.4.2. WT-1 Tablica 3: Wymagania wobec kruszywa drobnego i/lub o ciągłym uziarnieniu do warstwy ścieralnej z SMA Punkt WT-1 Kruszywa 2008 Właściwości kruszywa Wymagania wobec kruszyw dla kategorii ruchu KR3 4.1.3. Uziarnienie wg PN-EN 933-1; wymagana kategoria; 4.1.5. Tolerancje uziarnienia; odchylenia nie większe niż wg kategorii: 4.1.6. Zawartość pyłu wg PN-EN 933-1, kategoria nie wyższa niż: 4.1.7. Jakość pyłu wg PN-EN 933-9; kategoria nie wyższa od: 4.1.10 Kanciastość kruszywa drobnego wg PN-EN 933-6, G F 85 G TC 20 f 16 MB F 10 E cs 30 rozdz. 8; kategoria nie niższa niż: 4.3.1. Gęstość ziaren wg PN-EN 1097-6, rozdz. 7, 8 lub 9 4.5.3. Grube zanieczyszczenia lekkie, wg PN-EN 1744-1 p. 14.2; kategoria nie wyższa niż: deklarowana przez producenta m LPC 0,1 2.5. Środek adhezyjny Przy stosowaniu kruszyw o nie wystarczającej przyczepności należy stosować środek adhezyjny do asfaltu w ilości od 0.2 do 0.9 % masy asfaltu np. Teramin 14. 2.6. Stabilizator mastyksu W celu zapobieżenia spływaniu lepiszcza asfaltowego z ziaren kruszywa zaleca się zastosowanie stabilizatorów, którymi mogą być włókna mineralne, celulozowe lub
polimerowe. Włókna te mogą być stosowane także w postaci granulatu, w tym ze środkiem wiążącym. 2.7. Lepiszcze kolorowe Do wykonania warstwy ścieralnej z SMA na poboczu drogi zamiast asfaltu można zastosować barwione lepiszcze specjalne na bazie żywicy np. Kameleon. 3. SPRZĘT 3.1. Ogólne wymagania dotyczące sprzętu Ogólne wymagania dotyczące sprzętu podano w ST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 3. 3.2. Sprzęt do wykonania warstwy nawierzchni z mieszanki SMA Wykonawca przystępujący do wykonania warstwy nawierzchni z mieszanki SMA powinien wykazać się możliwością korzystania z następującego sprzętu: wytwórni (otaczarki) o mieszaniu cyklicznym lub ciągłym do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych, wyposażonej w dozownik stabilizatora, układarek do rozkładania mieszanek mineralno-asfaltowych typu zagęszczanego, skrapiarek, walców stalowych gładkich średnich, ciężkich lub bardzo ciężkich, rozsypywarek kruszywa, samochodów samowyładowczych z przykryciem lub termosów, szczotek mechanicznych i /lub innych urządzeń czyszczących. Oprócz standardowego sprzętu do wykonywania nawierzchni mineralno-bitumicznych należy przewidzieć sprzęt do rozsypywania grysów poprawiających szorstkość. 4. TRANSPORT 4.1. Ogólne wymagania dotyczące transportu Ogólne wymagania dotyczące transportu podano w ST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 4. 4.2. Transport materiałów 4.2.1. Polimeroasfalt Polimeroasfalt należy przewozić zgodnie z zasadami podanymi w zaleceniach producenta lub aprobacie technicznej. 4.2.2. Wypełniacz
Wypełniacz luzem należy przewozić w cysternach przystosowanych do przewozu materiałów sypkich, umożliwiających rozładunek pneumatyczny. Wypełniacz workowany można przewozić dowolnymi środkami transportu w sposób zabezpieczony przed zawilgoceniem i uszkodzeniem worków. 4.2.3. Kruszywo Kruszywo można przewozić dowolnymi środkami transportu w warunkach zabezpieczających je przed zawilgoceniem, zanieczyszczeniem i zmieszaniem z innymi asortymentami kruszywa lub jego frakcjami. 4.2.4. Mieszanka SMA Mieszankę SMA należy przewozić samochodami samowyładowczymi z przykryciem w czasie transportu i podczas oczekiwania na rozładunek. Czas transportu od załadunku do rozładunku nie powinien przekraczać 2 godzin z jednoczesnym spełnieniem warunku zachowania temperatury wbudowania. Zaleca się stosowanie samochodów termosów z podwójnymi ścianami skrzyni wyposażonej w system ogrzewczy. 5. WYKONANIE ROBÓT 5.1. Ogólne zasady wykonania robót Ogólne zasady wykonania robót podano w ST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 5. 5.2. Projektowanie mieszanki SMA Przed przystąpieniem do robót, w terminie uzgodnionym z Inżynierem, Wykonawca dostarczy Inżynierowi do akceptacji projekt składu mieszanki SMA oraz wyniki badań laboratoryjnych poszczególnych składników i próbki materiałów pobrane w obecności Inżyniera do wykonania badań kontrolnych przez Inwestora. Projektowanie mieszanki SMA polega na: doborze składników mieszanki mineralnej, doborze optymalnej ilości asfaltu, doborze stabilizatora mastyksu, doborze środka adhezyjnego, Krzywa uziarnienia mieszanki mineralnej powinna mieścić się w polu dobrego uziarnienia wyznaczonego przez krzywe graniczne. Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanek mineralnych oraz orientacyjne zawartości asfaltu podano w tabeli 4.
Tabela 4. Rzędne krzywych granicznych uziarnienia mieszanek mineralnych, minimalna zawartość asfaltu oraz środka stabilizującego Wymiar oczek sit [mm] SMA 11 Przechodzi przez: 16 11,2 8,0 5,6 2,0 0,063 Orientacyjna zawartość środka stabilizującego, [% (m/m)] 100 90-100 50-65 35-45 20-30 8-12 0,3 1,5 Zawartość lepiszcza B min.6,0 * *Minimalna zawartość lepiszcza (kategoria B min ) w mieszankach mineralno-asfaltowych określona jest przy założonej gęstości mieszanki mineralnej 2,650 Mg/m 3. Jeśli stosowana mieszanka mineralna ma inną gęstość (ρ d ), to do wyznaczenia minimalnej zawartości lepiszcza podaną wartość należy pomnożyć przez współczynnik α według równania: 2,650 α = ρ d Skład mieszanki mineralno-asfaltowej powinien spełniać wymagania podane w tabeli 5. Tabela 5. Wymagane właściwości SMA 11 do warstwy ścieralnej dla KR3
Właściwość Warunki zagęszczania wg PN- EN 13108-20 Metoda i warunki badania Wymagania SMA 11 Zawartość wolnych przestrzeni C.1.3, ubijanie, 2 55 ud. PN-EN 12697-8, p. 4 V min3,0 V max4,0 Odporność na deformacje trwałe: maksymalny przyrost koleiny, maksymalna proporcjonalna głębokość koleiny C.1.20, wałowanie, P 98 -P 100 PN-EN 12697-22, metoda B w powietrzu, PN-EN 13108-20, D.1.6, 60 C, 10 000 cykli WTS AIR0,70 PRD AIR7,0 Odporność na działanie wody C.1.1, ubijanie, 2 25 ud. PN-EN 12697-12, lecz przechowywanie w 40 C z jednym cyklem zamrażania, badanie w 15 C ITSR 90 Spływność lepiszcza - PN-EN 12697-18, p. 5 D 0,3 5.3. Wytwarzanie mieszanki SMA Środek adhezyjny powinien być dozowany do asfaltu w ilościach określonych w recepcie, a sposób dozowania wg Aprobaty Technicznej. Stabilizator powinien być dozowany w sposób zalecany przez Producenta. Czas mieszania składników powinien być stały, zgodny z receptą dla stosowanego stabilizatora. Proces mieszania składników mieszanki SMA obejmuje następujące fazy: - Dozowanie mieszanki mineralnej, - Mieszanie na sucho mieszanki mineralnej z dodatkiem stabilizatora - 5-15 s, - Dozowanie lepiszcza ok. - 20 s, - Mieszanie mieszanki mineralno-bitumicznej z dodatkami - 5-10 s. Wyprodukowanej mieszanki nie powinno się magazynować, ani przechowywać dłużej niż to jest niezbędne, ponieważ może się rozsegregować. Lepiszcze asfaltowe należy przechowywać w zbiorniku z pośrednim systemem ogrzewania, z układem termostatowania zapewniającym utrzymanie żądanej temperatury z dokładnością ±5 C. Temperatura lepiszcza asfaltowego w zbiorniku magazynowym (roboczym) nie powinna przekraczać 180 C
Kruszywo (ewentualnie z wypełniaczem i granulatem asfaltowym) powinno być wysuszone i podgrzane tak, aby mieszanka mineralna uzyskała właściwą temperaturę do otoczenia lepiszczem asfaltowym (ewentualnie rozdrobnienia kawałków granulatu asfaltowego). Temperatura mieszanki mineralnej nie powinna być wyższa o więcej niż 30 C od najwyższej temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej wynoszącej 180 C. Mieszanka mineralnoasfaltowa dostarczona miejsce wbudowania nie powinna mieć temperatury niższej niż 140 C. 5.4. Przygotowanie podłoża Podłoże powinno mieć odpowiedni profil, powierzchnia powinna być sucha i dokładnie oczyszczona z wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń (kurzu, błota, piasku, rozlanego paliwa itp.). Nierówności podłoża pod warstwę ścieralną nie powinny być większe od 9 mm dla dróg klasy Z. W przypadku gdy nierówności podłoża są większe od podanych, podłoże należy wyrównać poprzez frezowanie lub ułożenie warstwy wyrównawczej. Przed rozłożeniem mieszanki SMA podłoże należy skropić emulsją asfaltową modyfikowaną w ilości 0,1 0,3 kg/m 2, w przeliczeniu na czysty asfalt. Powierzchnie czołowe krawężników, włazów, wpustów itp. urządzeń powinny być pokryte asfaltem lub materiałem uszczelniającym określonym w SST i zaakceptowanym przez Inżyniera. 5.5. Warunki przystąpienia do robót Warstwa nawierzchni z mieszanki SMA może być układana, gdy temperatura otoczenia jest nie niższa od +5 o C, temperatura otoczenia w ciągu doby nie może być niższa niż 0 C. Nie dopuszcza się układania mieszanki SMA na nawierzchni ze śniegiem lub lodem oraz gdy na podłożu tworzy się zamknięty film wodny. 5.6. Próba technologiczna lub odcinek próbny Ustalony skład wejściowy mieszanki mineralno-asfaltowej powinien przed ostatecznym zastosowaniem zostać sprawdzony w warunkach budowy poprzez wykonanie próby technologicznej i/lub odcinka próbnego. Próba technologiczna ma na celu sprawdzenie zgodności właściwości wyprodukowanej mieszanki mineralno-asfaltowej z receptą. Odcinek próbny (o długości co najmniej 50 m) wykonywany jest w warunkach zbliżonych do warunków budowy w celu sprawdzenia pracy sprzętu i uzyskiwanych parametrów technicznych robót. 5.7. Zakładowa Kontrola Produkcji Należy prowadzić Zakładową Kontrolę Produkcji (ZKP) zgodnie z PN-EN 13108-21.
W ramach Zakładowej Kontroli Produkcji należy sprawdzać produkcyjny poziom zgodności metodą pojedynczych wyników zgodnie z punktem A.3 załącznika A do normy PN-EN 13108-21. Oznaczenie produkcyjnego poziomu zgodności jest miarą ogólnego stanu nadzorowania procesu produkcyjnego i polega w uproszczeniu na analizowaniu ostatnich 32 wyników dla wszystkich typów wyrobu. W analizie wynik klasyfikowany jest jako niezgodny, jeżeli którykolwiek z sześciu wyszczególnionych parametrów jest poza zakresem tolerancji (Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania.6). Odchylenia te zawierają poprawkę ze względu na dokładność pobierania próbek i przebieg badań. Tabela 6. Odchylenia stosowane w ocenie zgodności produkcji mieszanki mineralnoasfaltowej drobnoziarnistej z projektem (w procentach wartości bezwzględnej) Przechodzi przez sito Pojedyncze próbki, odchylenia od założonego składu, % Dozwolone odchylenie średnie od wartości założonej D -8 +5 ±4 D/2 lub sito charakterystyczne kruszywa grubego ±7 ±4 2 mm ±6 ±3 Sito charakterystyczne kruszywa drobnego ±4 ±2 0,063 mm ±2 ±1 Zawartość rozpuszczalnego lepiszcza ±0,5 ±0,3 Pozostałe zapisy ZKP są zgodne z ST-D-04.07.01.Podbudowa z betonu asfaltowego. 5.8. Deklaracja zgodności i oznakowanie CE Zapisy dotyczące deklarowania zgodności i oznakowania CE są przedstawione w ST-D- 04.07.01.Podbudowa z betonu asfaltowego. 5.9. Wykonanie warstwy ścieralnej z mieszanki SMA Mieszanka SMA powinna być wbudowywana układarką wyposażoną w układ z automatycznym sterowaniem grubości warstwy i utrzymywaniem niwelety zgodnie z dokumentacją projektową. Temperatura mieszanki wbudowywanej nie powinna być niższa od minimalnej temperatury mieszanki podanej w pkt 5.3.
Zagęszczanie mieszanki powinno odbywać się bezzwłocznie, zgodnie ze schematem przejść walca ustalonym na odcinku próbnym. Zagęszczanie mieszanki należy rozpocząć od krawędzi nawierzchni ku osi. Wskaźnik zagęszczenia ułożonej warstwy powinien wynosić minimum 97%. Złącza w podbudowie powinny być wykonane w linii prostej, równolegle lub prostopadle do osi drogi. W przypadku rozkładania mieszanki całą szerokością warstwy, złącza poprzeczne, wynikające z dziennej działki roboczej, powinny być równo obcięte, posmarowane lepiszczem i zabezpieczone listwą przed uszkodzeniem. W przypadku rozkładania mieszanki połową szerokości warstwy, występujące dodatkowo złącze podłużne należy zabezpieczyć w sposób podany dla złącza poprzecznego. Złącze układanej następnej warstwy, np. wiążącej, powinno być przesunięte o co najmniej: 15 cm dla złączy podłużnych 2 m dla złączy poprzecznych. Technologia rozkładania gorące przy gorącym Do metody tej używane są rozkładarki pracujące obok siebie. Wydajności wstępnego zagęszczania stołami rozkładarek muszą być do siebie dopasowane. Odległość między rozkładanymi pasami warstwy technologicznej nie może być większa niż długość rozkładarki. W celu zapewnienia dobrego połączenia układanych pasów druga rozkładarka musi nadkładać mieszankę na pierwszy pas na odpowiednią szerokość. Technologia rozkładania gorące przy zimnym Wcześniej wykonany pas warstwy technologicznej musi mieć wyprofilowaną krawędź, równomiernie zagęszczoną, bez pęknięć. Krawędź ta nie może być pionowa, lecz powinna być nieco skośna. Najczęściej takie przygotowanie krawędzi polega nadcięciu wąskiego pasa wzdłuż krawędzi ciepłej warstwy. Na krawędzi pasa warstw wiążącej i ścieralnej należy nanieść lepiszcze lub inny materiał do złączy według niniejszej ST, w ilości co najmniej 50g na 1 cm grubości warstwy na 1 metr bieżący krawędzi. Na krawędź pasa warstw wiążącej i ścieralnej nie wolno nanosić lepiszczy używanych do połączenia międzywarstwowego. Zakończenie działki roboczej Zakończenie działki roboczej dotyczy wystąpienia przerw w rozkładaniu pasa warstwy technologicznej na czas, po którym temperatura mieszanki mineralno-asfaltowej obniży się poza dopuszczalną granicę. W takim wypadku kontynuowanie wykonywania warstwy technologicznej z mieszanek wałowanych (nie dotyczy asfaltu lanego) należy poprzedzić usunięciem ułożonego wcześniej pasa o długości do 3 m. Należy usunąć fragment pasa na całej jego grubości. Na tak powstałą krawędź nanieść lepiszcze lub inny materiał do złącz, w ilości co najmniej 50 g na 1 cm grubości warstwy na 1 metr bieżący krawędzi.
Krawędzie W wypadku warstwy ścieralnej rozkładanej przy urządzeniach ograniczających nawierzchnię, których górna powierzchnia ma być w jednym poziomie z powierzchnią tej nawierzchni (np. ściek uliczny, korytka odwadniające), oraz gdy spadek jezdni jest w stronę tych urządzeń, to powierzchnia warstwy ścieralnej musi być wyższa o od 0,5 do 1,0 cm. W wypadku warstw nawierzchni z mieszanki wałowanej bez urządzeń ją ograniczających (w tym krawężniki) krawędziom należy nadać spadki o nachyleniu nie większym niż 2:1, a za pomocą odpowiednich środków technicznych (np. element wykańczający zamontowany na walcu drogowym), wykonać krawędzie w linii prostej i docisnąć równomiernie na całej jej długości. Po wykonaniu nawierzchni asfaltowej o jednostronnym nachyleniu jezdni należy uszczelnić wyżej położoną krawędź, a w strefie zmiany przechyłki obie krawędzie. W tym celu boczną powierzchnię krawędzi należy pokryć gorącym lepiszczem w ilości 4,0 kg/m². Lepiszcze powinno być naniesione odpowiednio szybko, tak aby krawędzie nie uległy zabrudzeniu. Niżej położona krawędź (z wyjątkiem strefy zmiany przechyłki) powinna pozostać nieuszczelniona. Krawędź kolejnych warstw może być uszczelniona jednocześnie, jeśli kolejne warstwy układane są bezpośrednio jedna po drugiej, oraz jeśli zabezpieczy się krawędzie przed zanieczyszczeniem. Jeżeli wyżej położona krawędź jest uszczelniana warstwowo, to przylegającą powierzchnię odsadzki danej warstwy należy również uszczelnić na szerokości co najmniej 10 cm. W wypadku nakładania warstwy na nawierzchnię przeznaczoną do ruchu publicznego należy odpowiednio ukształtować krawędź nakładanej warstwy łączącą ją z niższą warstwą, aby złagodzić wjazd z niższej warstwy na wyższą. W tym celu należy: - usunąć (sfrezować) klin warstwy niższej: na głębokość od 0 do wartości grubości nakładanej - warstwy oraz na długości co najmniej 125 krotności grubości nakładanej warstwy, - przygotować podłoże i połączenia zgodnie z zapisami niniejszych SST, - ułożyć nakładaną warstwę o stałej grubości. Wykończenie powierzchni warstwy ścieralnej Warstwa ścieralna musi mieć jednorodną teksturę i strukturę dostosowaną do przeznaczenia, np. ze względu na właściwości przeciwpoślizgowe, hałas toczenia kół lub względy estetyczne. Do zwiększenia szorstkości warstwy ścieralnej konieczne może być jej uszorstnienie. Do warstw z mieszanek mineralno-asfaltowych o D 11 mm można stosować posypkę frakcji 1/4 lub 2/5. Na powierzchnię gorącej warstwy należy równomiernie nanieść posypkę odpowiednio wcześnie tak, aby została wgnieciona w warstwę przez walce. Nanoszenie posypki powinno
odbywać się maszynowo, a jedynie w miejscach trudno dostępnych dopuszcza się prace ręczne. Po ostygnięciu warstwy niezwiązaną posypkę należy usunąć. Przy wyborze uziarnienia posypki należy wziąć pod uwagę wymagania ochrony przed hałasem. Jeśli wymaga się obniżenia hałaśliwości od toczących się kół, należy stosować drobniejsze uziarnienie. Zalecana ilość posypki do warstw z mieszanek wałowanych: kruszywo frakcji 1/4: od 0,5 do 1,0 kg/m², kruszywo frakcji 2/5: od 1,0 do 2,0 kg/m². 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT Wymagania co do kontroli jakości robót związanych z układaniem warstwy ścieralnej z SMA w większości podano w ST-D04.07.01 Podbudowa z betonu asfaltowego. Dodatkowo poniżej podano badania gotowej warstwy asfaltowej z SMA. 6.1. Grubość warstwy lub ilość materiału Grubość wykonanej warstwy lub warstw oraz ilość wbudowanego materiału na określoną powierzchnię (dotyczy przede wszystkim cienkich warstw) mogą odbiegać od projektu o podane wartości (tabela 7). W wypadku ilości materiału na określoną powierzchnię i średniej wartości grubości warstwy z reguły należy przyjąć za podstawę cały odcinek budowy. Zleceniodawca (nadzór) ma prawo sprawdzać odcinki częściowe. Odcinek częściowy powinien zawierać co najmniej jedną dzienną działkę roboczą. Do odcinka częściowego obowiązują te same wymagania jak do odcinka budowy. Za grubość warstwy lub warstw przyjmuje się średnią arytmetyczną wszystkich pojedynczych oznaczeń grubości warstwy lub warstw na całym odcinku budowy lub częściowym. Niezależnie od średniej grubości w wypadku warstw wiążącej i podbudowy pojedyncze oznaczenie grubości nie może być mniejsze od projektowanej grubości o więcej niż 2,5 cm, a całej nawierzchni asfaltowej o więcej niż 3,0 cm. Tabela 7. Dopuszczalne odchyłki grubości warstwy oraz ilości materiału na określonej powierzchni, [%]
Warunki oceny Warstwa asfaltowa lub pakiet warstw S¹, W, P S¹ + P S¹ + W S¹ P A) Średnia z wielu oznaczeń grubości lub ilości 1. - duży odcinek budowy, powierzchnia powyżej 6 000 m² lub - ulica w krawężnikach, powierzchnia powyżej - - 10 10 10 1 000 m² lub - warstwa ścieralna, ilość powyżej 50 kg/m² 2. - mały odcinek budowy lub - warstwa ścieralna, ilość poniżej 50 kg/m² - - 15 15 10 B) Pojedyncze oznaczenie grubości 10 15 15 25 - ¹ W wypadku budowy dwuetapowej, tzn. gdy warstwa ścieralna lub warstwa wiążąca jest układana z opóźnieniem, wartości z wiersza B) odpowiednio obowiązuje; w pierwszym etapie budowy do górnej warstwy nawierzchni obowiązuje wartość 25%, a do łącznej grubości warstw etapu 1 15%. 6.2. Zagęszczenie warstwy Zagęszczenie wykonanej warstwy z SMA, wyrażone wskaźnikiem zagęszczenia powinno osiągać wartość minimum 97%. Zawartość wolnych przestrzeni, nie może przekroczyć wartości granicznych wynoszących 3,0 6,0 %. 6.3. Równość Pomiary równości podłużnej należy wykonywać w środku każdego ocenianego pasa ruchu. Do oceny równości podłużnej warstwy ścieralnej nawierzchni drogi klasy Z i dróg niższych klas należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina. Pomiar wykonuje się nie rzadziej niż co 10 m. Wymagana równość podłużna warstwy ścieralnej jest określona przez wartość odchylenia równości (prześwitu), które nie mogą przekroczyć 6 m. Przed upływem okresu gwarancyjnego wartośc odchylenia równości podłużnej nie powinna być większa niż 8 mm. Do oceny równości poprzecznej warstw nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych należy stosować metodę z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metody równoważnej użyciu łaty i klina. Pomiar wykonuje się nie rzadziej niż co 10 m. Wymagana równość poprzeczna jest określona w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać drogi publiczne. Przed upływem okresu gwarancyjnego wartości odchyleń równości poprzecznej warstwy ścieralnej nawierzchni dróg wszystkich klas technicznych nie powinny być większe niż podane wartości (tabela 9). Badanie wykonuje się według procedury jak podczas odbioru nawierzchni. Tabela9. Dopuszczalne wartości odchyleń równości poprzecznej wymagane przy odbiorze warstwy ścieralnej wymagane przed upływem okresu gwarancyjnego Klasa Element nawierzchni Wartości odchyleń równości drogi poprzecznej, mm Z Pasy ruchu 6 6.4. Właściwości przeciwpoślizgowe Przy ocenie właściwości przeciwpoślizgowych nawierzchni drogi klasy Z i dróg wyższych klas powinien być określony współczynnik tarcia na mokrej nawierzchni przy całkowitym poślizgu opony testowej. Pomiar wykonuje się przy temperaturze otoczenia od 5ºC do 30ºC, nie rzadziej niż co 50 m na nawierzchni zwilżanej wodą w ilości 0,5 l/m 2, a wynik pomiaru powinien być przeliczalny na wartość przy 100% poślizgu opony Barum Brawura rozmiaru 185/70 R14. Miarą właściwości przeciwpoślizgowych jest miarodajny współczynnik tarcia. Za miarodajny współczynnik tarcia przyjmuje się różnicę wartości średniej E(μ) i odchylenia standardowego D: E(μ) D. Długość odcinka podlegającego odbiorowi nie powinna być większa niż 1000 m. Liczba pomiarów na ocenianym odcinku nie powinna być mniejsza niż 10. W wypadku odbioru krótkich odcinków nawierzchni, takich jak np. ronda lub dojazdy do skrzyżowania, na których nie można wykonać pomiarów z prędkością 60 lub 90 km/h, poszczególne wyniki pomiarów współczynnika tarcia nie powinny być niższe niż 0,47, przy prędkości pomiarowej 30 km/h. Dopuszczalne wartości miarodajnego współczynnika tarcia nawierzchni wymagane w okresie od 4 do 8 tygodni od wykonania warstwy są określone w rozporządzeniu dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne. Jeżeli warunki atmosferyczne uniemożliwiają wykonanie pomiaru w wymienionym terminie, powinien być on zrealizowany z najmniejszym możliwym opóźnieniem. Przed upływem okresu gwarancyjnego wartości miarodajnego współczynnika tarcia nie powinny być mniejsze niż podane (tabela 10). W wypadku badań na krótkich odcinkach nawierzchni, rondach lub na dojazdach do skrzyżowań poszczególne wyniki pomiarów współczynnika tarcia nie powinny być niższe niż 0,44, przy prędkości pomiarowej 30 km/h. Tabela 10. Dopuszczalne wartości miarodajnego współczynnika tarcia wymagane przed upływem okresu gwarancyjnego
Klasa drogi GP, G, Z Element nawierzchni Pasy ruchu zasadniczego, dodatkowe, utwardzone pobocza Miarodajny współczynnik tarcia przy prędkości zablokowanej opony względem nawierzchni 60 km/h 90 km/h 0,36-7. OBMIAR ROBÓT Zapisy dotyczące obmiaru robót podano w ST-D04.07.01 Podbudowa z betonu asfaltowego. 8. ODBIÓR ROBÓT Zapisy dotyczące odbioru robót związanych z układaniem warstwy ścieralnej z SMA w większości podano w ST-D.04.07.01 Podbudowa z betonu asfaltowego. Dodatkowo poniżej zapisy dotyczące potrąceń związanych z niewłaściwą równością i właściwościami przeciwpoślizgowymi dla warstwy ścieralnej z SMA. 8.1. Równość Jeżeli nierówność podłużna lub poprzeczna warstwy nawierzchni, oceniana metodą z wykorzystaniem łaty 4-metrowej i klina lub metodą równoważną, jest większa od ustalonej wartości granicznej Zamawiający naliczy potrącenia za wady trwałe. Nierówność ustala się dla każdego pasa ruchu, dla 100-metrowych odcinków warstwy nawierzchni. Obliczanie kwoty potrąceń Potrącenie za nierówności mierzone metodą łaty i klina obliczane jest według wzoru: 2 A =,0015 K F p (11) r 0 r r w którym: A r potrącenie, [PLN]; F r powierzchnia ocenianego pasa warstwy nawierzchni na długości 100 m, P r zmierzone nierówności w mm powyżej ustalonej wartości dopuszczalnej, na ocenianym odcinku K koszt 1 m 2 wykonanej, ocenianej warstwy wg kosztorysu wykonawczego łącznie z zastosowanymi narzutami, 2 W wypadku gdy Σp r będzie większa od 130 Wykonawca jest do zobowiązany usunięcia wady w sposób uzgodniony z Zamawiającym.
8.2. Właściwości przeciwpoślizgowe Zamawiający naliczy potrącenia za wady trwałe, jeżeli wartość miarodajnego współczynnika tarcia będzie niższa od ustalonej wartości dopuszczalnej oraz nie przekroczy wartości podanej w tablicy 11 lub gdy poszczególne wyniki badań na krótkich odcinkach nawierzchni są nie niższe niż 0,42, przy prędkości pomiarowej 30 km/h. W wypadku uzyskania podczas badań odbiorczych wartości niższych od dopuszczających potrącenia Wykonawca jest zobowiązany przed odbiorem ostatecznym do usunięcia wady w sposób uzgodniony z Zamawiającym. Tabela 11. Dopuszczalne wartości miarodajnego współczynnika tarcia, dla których stosuje się potrącenia na etapie odbioru nawierzchni Klasa Element nawierzchni Miarodajny współczynnik tarcia przy drogi prędkości zablokowanej opony względem nawierzchni 60 km/h 90 km/h GP, G, Z Pasy ruchu zasadniczego, dodatkowe, utwardzone pobocza 0,34 - Obliczanie kwoty potrąceń Potrącenie za wady trwałe obliczane jest według wzoru: 2 A = K F p (12) SRT 80 SRT SRT w którym: A SRT potrącenie, [PLN]; K koszt 1 m 2 wykonanej, ocenianej warstwy wg kosztorysu wykonawczego łącznie z zastosowanymi narzutami, F SRT powierzchnia ocenianego pasa warstwy ścieralnej nawierzchni, reprezentowana przez pomierzoną wartość współczynnika tarcia, p SRT wielkość zmniejszenia wartości współczynnika tarcia poniżej ustalonej wartości dopuszczalnej, na ocenianym odcinku. 9. PODSTAWA PŁATNOŚCI 9.1. Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności Ogólne ustalenia dotyczące podstawy płatności podano w OST D-M-00.00.00 Wymagania ogólne pkt 9 oraz ST_D 04.07.01 Podbudowa z betonu asfaltowego. 9.2. Cena jednostki obmiarowej Cena wykonania 1 m 2 warstwy nawierzchni z mieszanki SMA obejmuje: prace pomiarowe i roboty przygotowawcze,
oznakowanie robót, oczyszczenie podłoża, skropienie podłoża, dostarczenie materiałów, wyprodukowanie mieszanki SMA i jej transport na miejsce wbudowania, posmarowanie lepiszczem krawędzi urządzeń obcych i krawężników, rozłożenie i zagęszczenie mieszanki SMA, posypanie grysem i przywałowanie, obcięcie krawędzi i posmarowanie lepiszczem, przeprowadzenie pomiarów i badań laboratoryjnych, wymaganych w specyfikacji technicznej. 10. PRZEPISY ZWIĄZANE Obowiązują przepisy podane w ST-D.04.07.01. Podbudowa z betonu asfaltowego.