PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY POWIATOWA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA w MIELCU ul. M. Skłowskiej 8; 39-300 Mielec, tel.: 17 586 33 43; tel/fax: 17 586 30 21, e-mail: psse.mielec@pis.gov.pl PSK.036.16.2017 Mielec, 2017-02- Ocena obszarowa jakości wody przeznaczonej przez ludzi na terenie gminy wiejskiej Mielec za rok 2016 Działając na podstawie art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (j.t.dz.u.2015.1412 z późn.zm.), art. 12 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z dnia 7 czerwca 2001 r. (j.t.dz.u.2017.328) oraz 20 ust. 1, ust. 2, ust. 3 pkt 1, 2 ust. 4 pkt 1 i ust. 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej przez ludzi (Dz.U.2015.1989), Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu konał obszarowej oceny jakości wody przeznaczonej przez ludzi za 2016 r. na terenie gminy wiejskiej Mielec. Podstawę oceny w 2016 r. stanowiły wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej przez ludzi (Dz.U.2015.1989). Mieszkańcy gminy wiejskiej Mielec zaopatrywani są w wodę przeznaczoną przez pięć wociągów sieciowych zlokalizowanych w miejscowościach Rzędzianowice, Chorzelów, Szydłowiec, Mielec i Wampierzów. Producentami wody przeznaczonej przez ludzi, starczanej na terenie gminy wiejskiej Mielec są: Gminny Zakład Komunalnej w Mielcu, ul. Głowackiego 5, Zakład Utrzymania Ruchu PZL-Mielec Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, 39-300 Mielec, ul. Wojska Polskiego 3, Miejskie Przedsiębiorstwo Komunalnej Sp. z o.o. w Mielcu, ul. Wolności 44 i Gminny Zakład Komunalnej, 39-308 Wawice Górne, Przebendów 44, którzy są jednocześnie odpowiedzialni za jakość wody produkowanej przez wyżej wymienione wociągi. Podstawę wociągu sieciowego Rzędzianowice, Chorzelów-Chrząstów, Szydłowiec i Wampierzów stanowi ujęcie wód podziemnych (4 studnie wiercone- Rzędzianowice, 3 studnie wiercone- Chorzelów-Chrząstów, 3 studnie wiercone- Szydłowiec i 5 studni wierconych- Wampierzów), natomiast wociągu sieciowego Mielec ujęcie wody powierzchniowej. Pomimo spoczywającej odpowiedzialności na producentach wody za stan techniczny urządzeń wociągowych ujmowania, uzdatniania i gromadzenia wody, w wociągach sieciowych w Chorzelowie i w Szydłowcu, ich stan pogorszył się w 2016 roku. Dla producenta wody wociągu sieciowego Chorzelów-Chrząstów Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu wydał decyzję tyczącą prowadzenia właściwego stanu technicznego drabiny i jej zabezpieczenia w zbiornikach wody czystej dnia 30 czerwca 2017 r. Producent wody wociągu sieciowego Szydłowiec otrzymał decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Mielcu tyczącą prowadzenia właściwego stanu technicznego powierzchnie zewnętrzne filtrów, aeratorów, armatury stalowej i płyt kanałowych na hali filtrów na stacji uzdatniania wody oraz ścian przy wejściach, stalowych pokryw, stalowych poręczy przy schodach i górnej część zbiorników wody czystej dnia 31 sierpnia 2017 r. Stan sanitarno-techniczny ujęcia, stacji uzdatniania wody oraz urządzeń uzdatniania wody wociągów sieciowych Rzędzianowice, Mielec i Wampierzów nie budził zastrzeżeń. W 2016 r. datkowo Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu wydał decyzję opiniująca pozytywnie materiały i wyroby użyte przy rozbuwie i modernizacji stacji uzdatniania wody w Chorzelowie. 1
W tabeli poniżej przedstawiono dane tyczące przedmiotowych wociągów: Wociągi sieciowe/ Producenci wody Rzędzianowice/ Gminny Zakład Komunalnej w Mielcu ul. Głowackiego 5 Wielkość produkcji m 3 /bę Zaopatrywane miejscowości w gminie wiejskiej Mielec 667,2 Boża Wola, Goleszów, Książnice, Podleszany, Rzędzianowice, Wola Mielecka, Piątkowiec Liczba ludności zaopatrywanej w wodę w gminie wiejskiej Mielec Sposób uzdatniania /dezynfekcja 6432 Napowietrzanie, Filtracja/ Przekroczone wartości puszczalnych parametrów Ocena jakości wody na koniec 2016 r. Chorzelów- Chrząstów/ Gminny Zakład Komunalnej w Mielcu ul. Głowackiego 5 Szydłowiec/ Zakład Utrzymania Ruchu PZL-Mielec Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, Mielec, ul. Wojska Polskiego 3 Mielec/ Miejskie Przedsiębiorstwo Komunalnej Sp. z o.o., w Mielcu, ul. Wolności 44 Wampierzów/ Gminny Zakład Komunalnej, Wawice Górne, Przebendów 44 330,0 Chorzelów, Chrząstów, Złotniki (część) 400,5 Szydłowiec, Trześń, Wola Chorzelowska 3370 Napowietrzanie, Filtracja/ 1815 Napowietrzanie, Filtracja/ Brak dezynfekcji 8370,0 Złotniki (część) 900 Napowietrzanie, Koagulacja chemiczna siarczanem glinu, Filtracja na filtrach piaskowych, Filtracja na filtrach węglowych/ Ozonowaniestałe, Dezynfekcja chlorem- stała 1121,0 Rydzów 330 Napowietrzanie, Koagulacja chemiczna siarczanem glinu, Filtracja, Odżelazianie chemiczne nadmanganianem potasu/ Ogólna liczba mikroorganizmów w 22 ± 2 C po 72h- 204 jtk/1 ml Mętność 1,60 NTU; 1,20 NTU; 1,40 NTU; 1,50 NTU; 1,20 NTU; 1,95 NTU Barwa 20 Żelazo- 213 µg/l, 244 µg/l Bakterie z grupy coli- 3 jtk/100 ml; 4 jtk/100ml Na obszarze zaopatrywanym przez w/w urządzenia wociągowe znajduje się 17 punktów wytypowanych pobierania próbek wody w ramach monitoringu jakości wody przeznaczonej przez ludzi. W ramach nadzoru sanitarnego prowadzonego przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Mielcu oraz wewnętrznej kontroli jakości wody prowadzonej przez Gminny Zakład Komunalnej w Mielcu, ul. Głowackiego 5; Zakład Utrzymania Ruchu PZL-Mielec Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, Mielec, ul. Wojska Polskiego 3 w 2016 r. pobrano z obszaru gminy wiejskiej Mielec 28 próbek wody badań. w zakresie monitoringu kontrolnego oraz 6 próbek w zakresie monitoringu przegląwego. Pobór próbek wody odbywał się zgodnie z częstotliwością określoną w obowiązujących przepisach w wociągach sieciowych: Chorzelów-Chrząstów, Rzędzianowice, Mielec i Wampierzów oraz ze zmniejszona o połowę częstotliwością w przypadku wociągu sieciowego Szydłowiec, z uwagi na obniżoną o ponad połowę bową produkcję wody w 2016 r. Dodatkowo Gminny Zakład Komunalnej w Mielcu, ul. Głowackiego 5 w ramach kontroli wewnętrznej pobrał 4 próbki wody w ramach monitoringu przekroczonego parametru ogólnej liczby mikroorganizmów w 22 ± 2 C po 72h. Ponadto w związku z przekroczeniem parametru bakterii z grupy coli Gminny Zakład Komunalnej, 39-308 Wawice Górne, Przebendów 44 w ramach kontroli wewnętrznej przeprowadził datkowo 2 badania wody oraz Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu w ramach nadzoru sanitarnego 3 badania wody. W zakresie wymagań mikrobiologicznych wykonane były oznaczenia wymienione w załącznikach nr 1 i 3, zaś w zakresie wskaźników fizyko-chemicznych i organoleptycznych oznaczenia wynikające z załączników nr 2, 3, 4 obowiązującego rozporządzenia. Przekroczeń 2
badanych wskaźników nie stwierdzono w wociągach sieciowych Rzędzianowice, Szydłowiec i Mielec. W wociągu sieciowym Chorzelów-Chrząstów stwierdzono jednorazowe przekroczenie ogólnej liczby mikroorganizmów w 22 ± 2 C po 72h oraz w wociągu sieciowym Wampierzów dwukrotne przekroczenie parametru bakterii grupy coli, jednokrotne przekroczenie parametru barwy, dwukrotne przekroczenie parametru żelaza oraz sześciokrotne przekroczenie parametru mętności. Kontrola wewnętrzna jakości wody starczanej konsumentom z wociągów sieciowych Rzędzianowice, Chorzelów-Chrząstów, Szydłowiec, Mielec i Wampierzów prowadzona przez producentów wody, wykonywana była zgodnie z harmonogramem pobierania próbek wody zatwierdzonym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Mielcu. Według danych PPIS w Mielcu pozyskanych od producentów wody, z wody pochodzącej z przedmiotowych wociągów korzystało w 2016 r. ok. 12847 konsumentów w gminie wiejskiej Mielec. Oprócz gminy wiejskiej Mielec wociąg sieciowy Szydłowiec zaopatrywał w wodę również osiedle Mościska w gminie miejskiej Mielec; wociąg sieciowy Mielec oprócz miejscowości Złotniki w gminie wiejskiej Mielec zaopatrywał miasto Mielec w gminie miejskiej Mielec; wociąg sieciowy Wampierzów oprócz miejscowości Rydzów w gminie wiejskiej Mielec, zaopatrywał miejscowości Grzybów, Jamy, Izbiska, Kawęczyn, Kosówka, Piątkowiec, Przebendów, Wawice Górne, Wawice Dolne, Wampierzów, Wola Wawska, Wierzchowiny, Zabrnie w gminie Wawice Górne. Analizując wszystkie wyniki badań wody przeznaczonej, wykonane w 2016 r., starczanej mieszkańcom gminy wiejskiej Mielec, stwierdzono: 1. Brak przekroczeń badanych parametrów w wodzie pochodzącej z wociągów sieciowych Rzędzianowice, Szydłowiec i Mielec. 2. W wociągu sieciowym Chorzelów-Chrząstów jednorazowe przekroczenie parametru ogólnej liczby mikroorganizmów w 22 ± 2 C po 72h. Po przeprowadzonych działaniach naprawczych i ponownych badaniach woda odpowiadała warunkom rozporządzenia. Istotnym problemem coraz częściej występującym na przestrzeni lat w wodzie przeznaczonej w w/w wociągu jest zwiększona obecność ogólnej liczby mikroorganizmów, która jest wskaźnikiem skuteczności prowadzonych procesów uzdatniania i dezynfekcji wody, czystości i szczelności systemów dystrybucyjnych wody oraz obecności w instalacjach wodnych biofilmu. Działania naprawcze polegające na płukaniach sieci i dezynfekcji wody krótkotrwale rozwiązywały problemy. Należy jednak w modernizacji i rozbuwie stacji uzdatniania wody w Chorzelowie upatrywać polepszenia skuteczności uzdatniania wody, a co za tym jej jakości. 3. W wociągu sieciowym Wampierzów znacznie pogorszyła się jakość wody pod względem fizykochemicznym i bakteriologicznym. Z uwagi na obecność w wodzie bakterii z grupy coli Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu wydał decyzję stwierdzającą przydatności wody. Działania naprawcze i datkowe badania wody potwierdziły spełnienie wymagań rozporządzenia pod względem przekroczonego parametru. Oprócz tego w przeprowadzonych badaniach występowały przekroczenia mętności, żelaza i barwy związane z iem skutecznych rozwiązań. Działania naprawcze przeprowadzane przez przedsiębiorstwo wociągowe były krótkotrwałe. Występowanie żelaza w zwiększonej ilości w wodzie może wywołać wzrost mętności i barwy w wodzie. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu wydał dwie decyzje o opłacie. Po przeprowadzanych działaniach naprawczych polegających na naprawie zowania wodnego roztworu siarczanu glinu (rozszczelnienie przewodu) oraz płukaniu sieci wociągowej ponowne badania wody potwierdziły prowadzenie jej wymagań rozporządzenia. Wpływ przekroczonych parametrów na zdrowie konsumentów w oparciu o Wytyczne tyczące jakości wody picia wydane przez Światową Organizację Zdrowia: 1. Bakterie grupy coli są to bakterie wskaźnikowe. Stwierdzenie ich obecności w próbce wody stanowi wód niedawnego skażenia wody odchodami. Zmusza poszukiwania potencjalnych przyczyn zanieczyszczenia takich jak niewłaściwe uzdatnianie, nieszczelność systemu dystrybucyjnego. Ich obecność jest także sygnałem rozwoju flory mikrobiologicznej, 3
działania błony biologicznej, zanieczyszczenia zewnętrznego. Bakterie grupy coli mogą powować różnego rodzaju zakażenia żołądkowo-jelitowe. Na podstawie obowiązujących przepisów bakterie grupy coli powinny być nieobecne w wodzie picia. 2. Ogólna liczba mikroorganizmów w 22 ± 2 C po 72 h jest to wskaźnik obecności w wodzie patogenów, który stanowi o skuteczności prowadzenia procesów uzdatniania i dezynfekcji wody. Prawidłowo prowadzone procesy wskazują utrzymanie jak najniższej liczebności populacji drobnoustrojów. Oznaczenie ogólnej liczby mikroorganizmów wskazujące istotną zmianę w stosunku poprzedzających w ostatnich latach badań wody, może wskazywać na czystości i szczelności systemów dystrybucyjnych wody, obecność w instalacjach wodnych biofilmu. Ponadto pozwala wykryć obecność szerszego spektrum drobnoustrojów. Brak jest wodów na związek któregokolwiek z tych drobnoustrojów z zakażeniami przewodu pokarmowego w populacji ogólnej, wywołanymi spożyciem wody picia, w której oznaczono wysoką ogólna liczbę mikroorganizmów. 3. Mętność wody jest wywołana zawieszonymi w niej cząsteczkami stałymi lub koloidami utrudniającymi przenikanie światła. Może być spowowana obecnością zarówno substancji organicznych jak i nieorganicznych. Zawiesiny te mogą w sposób istotny ograniczać skuteczność dezynfekcji, zapewniając ochronę mikroorganizmom. Wiczne zmętnienie wody może mieć także negatywny wpływ na jej akceptowalność przez konsumentów. Istnieją niesienia wskazujące na wzrastające ryzyko infekcji żołądkowo-jelitowych, mających związek z wysoką mętnością wody picia lub jej pojawieniem się podczas dystrybucji. Jest to możliwe ponieważ mętność jest jednym ze składników potencjalnego zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wskaźnik mętności w wodzie nie powinien przekraczać 1 NTU. 4. Barwa - w optymalnych warunkach woda picia powinna być bezbarwna. Zabarwienie wody jest najczęściej wynikiem obecności barwnych substancji organicznych związanych z frakcją humusową gleby. Na barwę wody silnie wpływa również obecność żelaza i innych metali, w postaci zanieczyszczeń naturalnego pochodzenia lub produktów korozji. Dla barwy nie zaproponowano wartości zalecanej, opartej o kryterium zdrowotne. Jednak wartość barwy powyżej 15 może być nieakceptowana przez konsumentów. 5. Żelazo jest jednym z najpowszechniej spotykanych metali w skorupie ziemskiej. Żelazo w wodzie może pochodzić z gruntu, ze ścieków przemysłowych, jak też z korozji rur i zbiorników. Żelazo zawarte w wodzie sprzyja również wzrostowi bakterii żelazowych, które czerpią energię z jego utleniania, przyczyniając się powstawania mazistych osadów na wewnętrznej powierzchni przewodów wociągowych. Nadmiar związków żelaza może wywoływać wzrost mętności i barwy wody. Dla żelaza nie proponuje się zalecanej wartości opartej na kryterium bezpieczeństwa dla zdrowia, gdyż w stężeniu w jakim występuje w wodzie picia nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Jest to pierwiastek niezbędny w diecie człowieka jako składnik krwiotwórczy, a jego zapotrzebowanie jest zależne od wieku, płci, stanu fizjologicznego oraz jego przyswajalności i waha się w przedziale od 10 50 µg dziennie. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wartość żelaza w wodzie nie powinna przekraczać 200 µg/l. W związku z powyższym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu w 2016 r. roku stwierdził, że mieszkańcy gminy wiejskiej Mielec korzystający z wody starczanej z wociągów sieciowych w Rzędzianowice, Chorzelów-Chrząstów, Szydłowiec i Mielec spożywali wodę brej jakości, ocenioną jako przydatną przez ludzi, tzn: bezpieczną dla zdrowia ludzkiego, wolną od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, oraz substancji chemicznych w ilościach zagrażających zdrowiu. Po analizie oceny jakości wody starczanej z wociągów sieciowych: Rzędzianowice, Chorzelów-Chrząstów, Szydłowiec i Mielec woda przeznaczona przez ludzi na terenie gminy wiejskiej Mielec nie stanowi ryzyka dla zdrowia ludzi. Natomiast po analizie oceny jakości wody starczanej z wociągu sieciowego Wampierzów mieszkańcom gminy wiejskiej Mielec Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu nie stwierdził 4
istotnych zagrożeń dla zdrowia populacji miejscowości Rydzów, jednakże obecność bakterii z grupy coli w wodzie pitnej nie może być ignorowana. Niniejszą obszarową ocenę jakości wody przeznaczonej przez ludzi, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu wydał celem poinformowania mieszkańców gminy wiejskiej Mielec. 5