Eksperyment ATLAS na Wielkim Koliderze Hadronowym. Czyli Wielka Przygoda z Fizyką i nie tylko

Podobne dokumenty
Wstęp do fizyki cząstek elementarnych: część eksperymentalna

Oddziaływania podstawowe

Jak działają detektory. Julia Hoffman

Eksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa

Few-fermion thermometry

Poszukiwany: bozon Higgsa

Tychy, plan miasta: Skala 1: (Polish Edition)

WYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW

Electromagnetism Q =) E I =) B E B. ! Q! I B t =) E E t =) B. 05/06/2018 Physics 0

SSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1. Fry #65, Zeno #67. like

WYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników

Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)

Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950?

ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS.

Theory Polish (Poland)

Proposal of thesis topic for mgr in. (MSE) programme in Telecommunications and Computer Science

Astrofizyka cząstek w planach CERNu

Epiphany Wykład II: wprowadzenie

Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)

LHC i po co nam On. Piotr Traczyk CERN

Symmetry and Geometry of Generalized Higgs Sectors

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11. Random Projections & Canonical Correlation Analysis

LHC: program fizyczny

Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1: = City map (Polish Edition)

Jak działają detektory. Julia Hoffman

Katowice, plan miasta: Skala 1: = City map = Stadtplan (Polish Edition)

Helena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

Czego oczekujemy od LHC? Piotr Traczyk. IPJ Warszawa

Fizyka cząstek elementarnych warsztaty popularnonaukowe

Nauka i technologia dwa spojrzenia na CERN

Wszechświat czastek elementarnych

Źródła cząstek o wysokich energiach. Promieniowanie kosmiczne. Akceleratory. Ograniczenia na energię maksymalną. Parametry wiązek.

MaPlan Sp. z O.O. Click here if your download doesn"t start automatically

TEST: ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW PRZYKŁADY

kdpw_stream Struktura komunikatu: Status komunikatu z danymi uzupełniającymi na potrzeby ARM (auth.ste ) Data utworzenia: r.

ARNOLD. EDUKACJA KULTURYSTY (POLSKA WERSJA JEZYKOWA) BY DOUGLAS KENT HALL

Eksperymenty reaktorowe drugiej generacji wyznaczenie ϑ 13

Camspot 4.4 Camspot 4.5

Fizyka klasyczna. - Mechanika klasyczna prawa Newtona - Elektrodynamika prawa Maxwella - Fizyka statystyczna -Hydrtodynamika -Astronomia

PORTS AS LOGISTICS CENTERS FOR CONSTRUCTION AND OPERATION OF THE OFFSHORE WIND FARMS - CASE OF SASSNITZ

Technologia GRID w badaniach naukowych na Wielkim Zderzaczu Hadronów w CERN

Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition)

Poszukiwania bozonu Higgsa w rozpadzie na dwa leptony τ w eksperymencie CMS

Jak działają detektory. Julia Hoffman# Southern Methodist University# Instytut Problemów Jądrowych

Revenue Maximization. Sept. 25, 2018

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture 11. Spectral Embedding + Clustering

Fizyka Procesów Klimatycznych Wykład 11 Aktualne zmiany klimatu: atmosfera, hydrosfera, kriosfera

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to teachers

Wyznaczanie efektywności mionowego układu wyzwalania w CMS metodą Tag & Probe

Emilka szuka swojej gwiazdy / Emily Climbs (Emily, #2)

DODATKOWE ĆWICZENIA EGZAMINACYJNE

Compact Muon Solenoid

Domy inaczej pomyślane A different type of housing CEZARY SANKOWSKI

Marek Kowalski

Network Services for Spatial Data in European Geo-Portals and their Compliance with ISO and OGC Standards

1. Wcześniejsze eksperymenty 2. Podstawowe pojęcia 3. Przypomnienie budowy detektora ATLAS 4. Rozpady bozonów W i Z 5. Tło 6. Detekcja sygnału 7.

Artur Kalinowski WYBRANE ASPEKTY POSZUKIWA BOZONU HIGGSA Z MODELU STANDARDOWEGO W ZDERZENIACH PROTON PROTON W EKSPERYMENCIE CMS PRZY LHC

Ankiety Nowe funkcje! Pomoc Twoje konto Wyloguj. BIODIVERSITY OF RIVERS: Survey to students

Angielski bezpłatne ćwiczenia - gramatyka i słownictwo. Ćwiczenie 4

Zestawienie czasów angielskich

BADANIA ELEKTROMAGNESÓW NADPRZEWODNIKOWYCH W PROCESIE ICH WYTWARZANIA I EKSPLOATACJI

Steeple #3: Gödel s Silver Blaze Theorem. Selmer Bringsjord Are Humans Rational? Dec RPI Troy NY USA

Lecture 18 Review for Exam 1

EXAMPLES OF CABRI GEOMETRE II APPLICATION IN GEOMETRIC SCIENTIFIC RESEARCH

OpenPoland.net API Documentation

Perspektywy fizyki czastek elementarnych

Jak to działa: poszukiwanie bozonu Higgsa w eksperymencie CMS. Tomasz Früboes

Extraclass. Football Men. Season 2009/10 - Autumn round

Strangeness in nuclei and neutron stars: many-body forces and the hyperon puzzle

Angielski bezpłatne ćwiczenia - gramatyka i słownictwo. Ćwiczenie 8

W jaki sposób dokonujemy odkryć w fizyce cząstek elementarnych? Maciej Trzebiński

USB firmware changing guide. Zmiana oprogramowania za przy użyciu połączenia USB. Changelog / Lista Zmian

deep learning for NLP (5 lectures)

Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej

Fizyka cząstek elementarnych

Bardzo formalny, odbiorca posiada specjalny tytuł, który jest używany zamiast nazwiska

The Overview of Civilian Applications of Airborne SAR Systems

Rev Źródło:

Rozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów

MAGNESY KATALOG d e s i g n p r o d u c e d e l i v e r

Terminarz postępowania rekrutacyjnego na studia I stopnia stacjonarne Deadlines for admission for Bachelor (first-level) full time studies

Gravi&no dark ma-er with constraints from Higgs mass and sneutrino decays

Grzegorz Wrochna Narodowe Centrum Badań Jądrowych Z czego składa się Wszechświat?

Jak działa grawitacja?

Weronika Mysliwiec, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

ITIL 4 Certification

Hard-Margin Support Vector Machines

Wszechświat czastek elementarnych

Identyfikacja cząstek

Test sprawdzający znajomość języka angielskiego

General Certificate of Education Ordinary Level ADDITIONAL MATHEMATICS 4037/12

Miedzy legenda a historia: Szlakiem piastowskim z Poznania do Gniezna (Biblioteka Kroniki Wielkopolski) (Polish Edition)

Jak zasada Pareto może pomóc Ci w nauce języków obcych?

Installation of EuroCert software for qualified electronic signature

Czego już dowiedzieliśmy się dzięki Wielkiemu Zderzaczowi Hadronów LHC

Źródła cząstek o wysokich energiach

BULLETIN 2 II TRAINING CAMP POLISH OPEN MTBO CHAMPIONSHIPS MICHAŁOWO TRAINING CAMP WORLD MTB ORIENTEERING CHAMPIONSHIPS

JĘZYK ANGIELSKI KARTA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ 6., 7. i 8.

Sargent Opens Sonairte Farmers' Market

BARIERA ANTYKONDENSACYJNA

Transkrypt:

Eksperyment ATLAS na Wielkim Koliderze Hadronowym Czyli Wielka Przygoda z Fizyką i nie tylko 1

Fizyka którą będziemy badac odpowiada Warunkom które panowały tutaj 2

The study of elementary particles and fields and their interactions gauge x8 3

A most basic question is why particles (and matter) have masses (and so different masses) The mass mystery could be solved with the Higgs mechanism which predicts the existence of a new elementary particle, the Higgs particle (theory 1964, P. Higgs, R. Brout and F. Englert) Peter Higgs The Higgs (H) particle has been searched for since decades at accelerators, but not yet found The LHC will have sufficient energy to produce it for sure, if it exists Francois Englert 4

Supersymmetry (SUSY) Establishes a symmetry between fermions (matter) and bosons (forces): ~ - Each particle p with spin s has a SUSY partner p with spin s -1/2 ~ - Examples q (s=1/2) ~ q (s=0) squark Our known world g (s=1) g (s=1/2) gluino Maybe a new world? Motivation: - Unification (fermions-bosons, matter-forces) - Solves some deep problems of the Standard Model 5

The LHC machine The Large Hadron Collider is a 27 km long collider ring housed in a tunnel about 100 m underground near Geneva LHC and ATLAS, Motivation and Status 6

The LHC machine is fully installed and was ready to start operation with single beams on 10 th September 2008, but it is now delayed for several months until next spring after an incident that happened on 19 th September 7

LHC Accelerator Challenge: Dipole Magnets Magnetic Field for Dipoles p (TeV) = 0.3 B(T) R(km) Coldest Ring in the Universe? 1.9 K (CMBR is about 2.7 K) LHC magnets are cooled with pressurized superfluid helium 8 For p = 7 TeV and R = 4.3 km B = 8.4 T Current 12 ka 8

Descent of the last dipole magnet, 26 April 2007 30 000 km underground transports at a speed of 2 km/h! 9 9

In the experiments: 10 9 pp interactions per second ~ 1500 particles (p,n, ) produced in the detectors at each bunch-crossing 10 10

11

Detektory eksperymentów fizyki wysokich energii Detektory pozwalają na obserwację (rejestrację) serii oddziaływań, podjęcie decyzji czy oddziaływanie jest interesujące, identyfikację produkowanych cząstek, pomiar ich energii i pędu. Detektory dla zderzeń przy wysokich energiach muszą być duże, zbudowane z różnych poddetektorów (każdy dedykowany do rejestracji pewnego określonego typu sygnału). Niektóre poddetektory umieszczone są w polu magnetycznym (aby umożliwić pomiar pędu). Metody pomiarowe to pomiar absorpcji energii, rekonstrukcja toru na podstawie śladów zostawionych w poszczególnych warstwach detektorów, itd. itd...

ATLAS Detector 45 m ATLAS superimposed to the 5 floors of building 40 24 m 7000 Tons 13

zderzenie proton-proton na LHC: 14 000 GeV p p Cząstka SUSY: brakująca energia!

Jak w ciągu 1 sekundy wybrać 1 spośród 10 7? LHC (Large Hadron Collider) będzie zderzał przeciwbieżne wiązki protonów z energią środka masy 14 TeV. (Ta energia wystarczałaby na produkcję 15 000 protonów!) Wiązki protonów będą oddziaływały co 25 ns wewnątrz ogromnego detektora wypełnionego milionami kanałów odczytu elektronicznego. Każde zderzenie wiązek to ~ 23 pp oddziaływań, każde produkujące strugę (~ 10 3 ) wychodzących cząstek. Odstęp pomiędzy kolejnymi zderzeniami wiązek to tylko 25ns 25ns to odległość 8m dla cząstek poruszających się z prędkością światła (to jest mniej niż promień detektora) Na raz w detektorze fale cząstek od 3 kolejnych zderzeń Tylko niewielka cześć tych oddziaływań może zostać zapisana na taśmie. System który podejmuje decyzje nazywa się TRIGGER.

Interactions every 25 ns In 25 ns particles travel 7.5 m The ATLAS experiment 22 m Weight : 7000 t 44 m Cable length ~100 meters 20 In 25 ns signals travel 5 m

Co to znaczy zaprogramować geometrię? Jaka jest skala problemu? 25,5 millionów oddzielnych elementów 23 000 różnych obiektów geometrycznych 4 673 różnych typów geometrycznych kontrolowanie nakładających się na siebie przypadków 1 000 000 sygnałów w detektorze na przypadek

Computing The LHC experiments will produce 10-15 PB of data per year 1 PB=10 6 GB This corresponds to ~ 20 million CD (a 20 km stack ) Data analysis requires computing power equivalent to ~100 000 today s fastest PC processors. The experiment international Collaborations are spread all over the world computing resources must be distributed. Cooperation of many computer centres all over the world is needed Grid 24 24

The Grid provides seamless access to computing power and data storage capacity distributed over the globe The LHC Computing Grid (LCG) relies on grid infrastructure provided by EGEE= Enabling Grids for E-sciencE ~120 computing centers ~ 40 countries 25 25

Possible discovery channel: H->ZZ*->4l

Collecting few numbers.. Number of turns of the LHC ring made by protons in one second: ~ 11000 Number of proton-proton interactions per second : 1 billion Number of particles produced per collision : more than 1000 Machine temperature : 1.9 K (the largest cryogenic system in the world) Weight of CMS experiment: ~ 13000 tons (30% more than the Tour Eiffel) Amount of cables used to transfer the detector signals in ATLAS : ~ 3000 km Data recorded by experiments in 1 year: 20 km of CD Number of involved physicists : > 4000 (from the 5 continents!) Total cost (accelerator plus experiments) : ~ 5000 MCHF 27