The Polish Society of Family Medicine The Association of Friends of Family Medicine & Family Doctors Family PL issn 1734-3402 Medicine & Primary Care Review Quarterly 2011 October December Vol. 13, No. 4 Indexed in: EMBASE/Excerpta Medica Index Copernicus 6.17 pts MNiSzW 6 pts
Komitet Naukowy Komitet Redakcyjny Adres Redakcji Prof. dr med. Dieter Adam (Monachium, Niemcy), Prof. dr med. Jiři Beneš (Praga, Czechy), Dr n. med. Luc van Berkestijn (Utrecht, Holandia), Dr hab. Jerzy Błaszczuk (Wrocław), Dr n. med. Stephan Böse-O Reilly (Monachium, Niemcy), Dr Nilzete Liberato Bresolin (Florianopolis, Brazylia), Dr Walbia Salete Bittencourt Correa (Florianopolis, Brazylia), Prof. dr med. George Freeman (Londyn, Wielka Brytania), Prof. dr med. Suleyman Görpelioğlu (Izmit, Turcja), Prof. dr med. Hans-Joachim Hannich (Greifswald, Niemcy), Dr hab. Wolfgang Hannöver (Greifswald, Niemcy), Prof. dr hab. Antonina Harłozińska-Szmyrka (Wrocław), Prof. dr hab. Wanda Horst-Sikorska (Poznań), Prof. dr med. Steinar Hunskaar (Bergen, Norwegia), Prof. dr hab. Andrzej Kiejna (Wrocław), Prof. dr hab. Jerzy Kołodziej (Wrocław), Prof. dr hab. Tadeusz Kozielec (Szczecin), Prof. dr hab. Piotr Kuna (Łódź), Dr n. med. Krzysztof Kuszewski (Warszawa), Prof. dr hab. med. Andrzej Kübler (Wrocław), Prof. dr med. Radoslav Kveder (Ljubljana, Słowenia), Prof. dr hab. Witold Lukas (Katowice), Prof. dr hab. Jerzy Łopatyński (Lublin), Prof. dr hab. Andrzej Mackiewicz (Poznań), Prof. dr med. Bengt Mattsson (Göteborg, Szwecja), Prof. dr hab. Zuzanna Morawska (Wrocław), Prof. dr med. John Noble (Boston, USA), Prof. dr med. Marc Nyssen (Bruksela, Belgia), Dr n. med. Patricia Owens (Liverpool, Wielka Brytania), Prof. dr hab. Leszek Paradowski (Wrocław), Sir Prof. Denis Pereira-Gray (Londyn, Wielka Brytania), Prof. dr hab. Tadeusz Płusa (Warszawa), Prof. dr hab. Andrzej Radzikowski (Warszawa), Prof. dr hab. Andrzej Rajewski (Poznań), Dr n. med. Lindsay Roberts (Balgowlah Heights, Australia), Prof. dr hab. Zbigniew Rudkowski (Wrocław), Prof. dr hab. Bolesław Rutkowski (Gdańsk), Dr n. med. Hogne Sandvik (Bergen, Norwegia), Prof. dr hab. Janusz Siebert (Gdańsk), Dr n. med. Jaime Correia de Sousa (Matosinhos, Portugalia), Prof. dr hab. Andrzej Steciwko (Wrocław), Dr n. med. Loreta Strumylaite (Kaunas, Litwa), Prof. dr hab. Andrzej Szczeklik (Kraków), Prof. dr hab. Zenon Szewczyk (Wrocław), Dr n. med. Andrzej Szpakow (Grodno, Białoruś), Prof. dr hab. Piotr Szyber (Wrocław), Prof. dr hab. Barbara Świątek (Wrocław), Prof. dr med. Vytautas Usonis (Wilno, Litwa), Prof. dr med. Irma Virjo (Tampere, Finlandia), Prof. dr hab. Kazimierz Wardyn (Warszawa), Dr n. med. Muharem Zildzic (Tuzla, Bośnia Hercegowina), Prof. dr hab. Zygmunt Zdrojewicz (Wrocław), Prof. dr hab. Irena Zimmermann-Górska (Poznań) Redaktor Naczelny: prof. dr hab. med. Andrzej Steciwko Zastępca Redaktora Naczelnego: dr n. med. Andrzej Staniszewski Sekretarz Redakcji: dr n. med. Donata Kurpas Członkowie Redakcji: dr n. med. Jarosław Drobnik, dr n. med. Bartosz J. Sapilak, dr n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, dr hab. n. med. Katarzyna Życińska Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Akademia Medyczna we Wrocławiu, ul. Syrokomli 1, 51-141 Wrocław, tel. (71) 325-51-26, tel./fax (71) 325-43-41 e-mail: pmr@pmr.am.wroc.pl www.familymedreview.org Osoba kontaktowa: dr n. med. Donata Kurpas tel. (71) 326-68-75, e-mail: pmr@pmr.am.wroc.pl Wydanie publikacji dofinansowane ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z zakresu działalności wspomagającej badania (Decyzja nr 755/P-DUN/2011 z dnia 10.09.2011 r.) Wydawca Biuro i prenumerata: ul. Lelewela 4, pok. 325, 53-505 Wrocław tel./fax (71) 791-20-30, 601 77-47-33 e-mail: biuro@continuo.pl www.continuo.pl Osoba kontaktowa: Jan Kuźma Redaktor Wydawnictwa tel. (71) 791-20-30, e-mail: wydawnictwo@continuo.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment tego wydania, ani w całości, ani w części, nie może być powielany lub zapisywany w formie odtwarzalnej bez uzyskania wcześniejszej pisemnej zgody Wydawcy. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń Projekt graficzny: Maciej Szłapka Przygotowanie do druku: Pracownia Składu Komputerowego TYPO-GRAF Druk: Wrocławska Drukarnia Naukowa PAN im. S. Kulczyńskiego Sp. z o.o. Nakład: 1000 egz.
Spis treś ci 669 Sło wo wstęp ne Prace oryginalne 673 Katarzyna Augustyniuk, Anna Jurczak, Elżbieta Grochans, Dorota Ćwiek Sposoby komunikacji matki i dziecka w okresie poporodowym na przykładzie oddziału położniczego 678 Katarzyna Augustyniuk, Monika Wypyska, Anna Jurczak, Sylwia Wieder-Huszla, Małgorzata Szkup-Jabłońska, Iwona Rotter, Bożena Mroczek, Elżbieta Grochans Ocena występowania ograniczeń aktywności fizycznej w przebiegu leczenia bólu 683 Grażyna Durska Częstość występowania atopii i chorób atopowych w grupie gimnazjalistów z Polic doniesienie wstępne 686 Renata Jabłońska, Robert Ślusarz, Agnieszka Królikowska Subiektywna ocena wybranych aspektów jakości opieki w oddziałach neurochirurgii (w jęz. ang.) 695 Dariusz Janczak, Piotr Kabziński, Jacek Rać, Jerzy Pawełczyk, Lech Pawłowski Występowanie nowotworów tarczycy u chorych operowanych z powodu wola w latach 1996 2010 w Klinice Chirurgicznej 4. Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką we Wrocławiu 703 Anna Jurczak, Elżbieta Grochans, Marzanna Jawdyk, Sylwia Wieder-Huszla, Małgorzata Szkup-Jabłońska, Anna Grzywacz, Liliana Zaremba-Pechmann, Beata Karakiewicz Wpływ leczenia sanatoryjnego na jakość życia pacjentów z astmą oskrzelową 708 Magdalena Sylwia Kamińska, Jacek Brodowski, Beata Karakiewicz Analiza ryzyka wystąpienia upadków wśród pensjonariuszy Domu Pomocy Społecznej w Szczecinie 713 Anna Kawiak-Zioło, Maria Mielnik-Błaszczak, Amelia Cioczek-Studzińska, Ewa Kawiak- -Jawor Preferencje pacjentów przy wyborze gabinetu stomatologicznego (w jęz. ang.) 719 Katarzyna Kęcka, Maria Jasińska, Halina Brzeźniak, Katarzyna Żułtak-Bączkowska, Jacek Brodowski, Beata Karakiewicz Tożsamość zawodowa pielęgniarek i położnych 724 Agata Marasz, Andrzej Starczewski, Grażyna Czaja-Bulsa, Beata Brodzińska, Barbara Musiał, Aneta Szechter-Grycewicz Czynniki ryzyka nietrzymania moczu u kobiet z Pomorza Zachodniego 729 Izabela Napieracz-Trzosek, Bożena Gorzkowicz Poziom jakości życia po amputacji kończyn dolnych z powodu miażdżycy tętnic 739 Elżbieta Pels, Jerzy Błaszczak, Dorota Krawczyk Ocena kliniczna stanu narządu żucia u pensjonariuszy Domów Pomocy Społecznej z terenu miasta Lublina (w jęz. ang.) 744 Bartosz Rawski, Elżbieta Poniewierka Wpływ przewlekłych chorób neurologicznych na stan odżywienia i występowanie dolegliwości gastroenterologicznych wśród pensjonariuszy Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego (w jęz. ang.) 750 Monika Schab, Katarzyna Jończyk-Potoczna, Anna Jażdżewska, Krzysztof Strzyżewski, Małgorzata Warzywoda, Bogdan Pawlak Diagnostyka obrazowa w Izbie Przyjęć w lekkich urazach głowy u dzieci w wieku 0 5 lat 754 Robert Sitarz, Małgorzata Kolasińska-Bzoma, Ewa J. Kolasińska-Gliwa, Wojciech P. Polkowski, Ryszard Maciejewski Dostępność badań przesiewowych w kierunku nowotworów przewodu pokarmowego w opinii pacjentów z terenu Lubelszczyzny 758 Agnieszka Skawińska, Elżbieta Pels, Jerzy Błaszczak, Andrzej Świrski, Maria Mielnik-Błaszczak Trudności w dostępie do opieki stomatologicznej wśród dzieci i młodzieży chorych na padaczkę oraz padaczkę i współwystępujące upośledzenie umysłowe (w jęz. ang.) 763 Magdalena Syrkiewicz-Świtała, Marta Klimeczek, Rafał Świtała Marketing społeczny w walce z rakiem szyjki macicy
666 Spis treści 770 Małgorzata Szkup-Jabłońska, Barbara Marek, Anna Jurczak, Magdalena Kuczyńska, Iwona Rotter, Marzanna Stanisławska, Agnieszka Markowska, Elżbieta Grochans Ocena zależności między chorobą podstawową a stopniem odżywienia organizmu u pacjentów, u których zastosowano żywienie pozajelitowe 774 Małgorzata Szkup-Jabłońska, Magdalena Romanowska, Elżbieta Grochans, Anna Jurczak, Anna Grzywacz, Dorota Prociak, Aleksandra Żukrowska Analiza opinii społecznych na temat wybranych aspektów dotyczących przeszczepiania narządów 780 Anna Świt, Bożena Gorzkowicz Analiza czynników wpływających na efektywność leczenia owrzodzeń podudzi pochodzenia żylnego PRACE POGLĄDOWE 787 Aleksandra Kamińska, Adam Rzechonek, Jerzy Kołodziej Wskazania do radykalnego leczenia przerzutów nowotworowych do płuc w praktyce lekarza rodzinnego 794 Zbigniew Kopański, Marcin Madziała, Agnieszka Madziała, Małgorzata Machota Początki ratownictwa medycznego na ziemiach polskich 798 H. Russell Searight, Kayla Robertson, Todd Smith, Barbara K. Searight Jakościowy przegląd terapii alternatywnych stosowanych u dzieci z ADHD (w jęz. ang.) prace kazuistyczne 805 Grażyna Durska Mykobakterioza płuc opis przypadku 808 Aleksandra Kawalec, Małgorzata Łyłysz, Małgorzata Tupikowska, Marzena Spaczyńska-Rusak, Grażyna Bednarek-Tupikowska Przypadek współistnienia zespołu uogólnionej oporności na hormony tarczycy i choroby Hashimoto kształcenie ustawiczne 813 Zygmunt Zdrojewicz, Magdalena Pietrusiewicz, Karolina Markulak Co nowego w antykoncepcji męskiej? sprawozdania 821 Andrzej Steciwko, Beata Karakiewicz Sprawozdanie z I Bałtyckiego Sympozjum Naukowo-Szkoleniowego Zdrowie i Rodzina, 2 4 czerwca 2011 r., Kołobrzeg 824 Aneta Nitsch-Osuch, Katarzyna Życińska, Kazimierz A. Wardyn Sprawozdanie z IX Zjazdu Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, 17 19 czerwca 2011 r., Rawa Mazowiecka komunikaty 804, 836
Contents Spis treści 667 669 Preface original papers 673 Katarzyna Augustyniuk, Anna Jurczak, Elżbieta Grochans, Dorota Ćwiek The ways of communication between mothers and their babies in the postpartum period in the maternity ward 678 Katarzyna Augustyniuk, Monika Wypyska, Anna Jurczak, Sylwia Wieder-Huszla, Małgorzata Szkup-Jabłońska, Iwona Rotter, Bożena Mroczek, Elżbieta Grochans The assessment of limitations in physical activity during pain treatment 683 Grażyna Durska The incidence of atopy and atopic diseases in the group of middle schoolchildren from Police 686 Renata Jabłońska, Robert Ślusarz, Agnieszka Królikowska Subjective assessment of selected aspects of care quality in neurosurgical wards 695 Dariusz Janczak, Piotr Kabziński, Jacek Rać, Jerzy Pawełczyk, Lech Pawłowski The occurrence of thyroid cancer in patients operated on for goiter in 1996-2010 in the General Surgery Department of the 4 th Teaching Military Hospital in Wroclaw 703 Anna Jurczak, Elżbieta Grochans, Marzanna Jawdyk, Sylwia Wieder-Huszla, Małgorzata Szkup-Jabłońska, Anna Grzywacz, Liliana Zaremba-Pechmann, Beata Karakiewicz The influence of health-resort services on the quality of life of patients with bronchial asthma 708 Magdalena Sylwia Kamińska, Jacek Brodowski, Beata Karakiewicz Analysis of the risk of falls among the elderly in a nursing home in Szczecin 713 Anna Kawiak-Zioło, Maria Mielnik-Błaszczak, Amelia Cioczek-Studzińska, Ewa Kawiak- -Jawor Patient preferences in the selection of a dental care institution 719 Katarzyna Kęcka, Maria Jasińska, Halina Brzeźniak, Katarzyna Żułtak-Bączkowska, Jacek Brodowski, Beata Karakiewicz Professional identity of nurses and midwives 724 Agata Marasz, Andrzej Starczewski, Grażyna Czaja-Bulsa, Beata Brodzińska, Barbara Musiał, Aneta Szechter-Grycewicz Risk factors of the urinary incontinence in women in West Pomerania 729 Izabela Napieracz-Trzosek, Bożena Gorzkowicz Level of the quality of life after lower limb amputation due to arteriosclerotic disease 739 Elżbieta Pels, Jerzy Błaszczak, Dorota Krawczyk Clinical evaluation of the masticatory apparatus in nursing home residents from the municipality of Lublin 744 Bartosz Rawski, Elżbieta Poniewierka The influence of chronic neurological diseases on the nutrition status and prevalence of gastroenterological disorders among patients of Residential Care Home for Elderly People 750 Monika Schab, Katarzyna Jończyk-Potoczna, Anna Jażdżewska, Krzysztof Strzyżewski, Małgorzata Warzywoda, Bogdan Pawlak Diagnostic imaging in the admission room in the minor head injury in children aged 0 5 years 754 Robert Sitarz, Małgorzata Kolasińska-Bzoma, Ewa J. Kolasińska-Gliwa, Wojciech P. Polkowski, Ryszard Maciejewski Access to gastrointestinal malignancies screening in the opinion of patients from Lublin province 758 Agnieszka Skawińska, Elżbieta Pels, Jerzy Błaszczak, Andrzej Świrski, Maria Mielnik- -Błaszczak Difficulty in access to dental care among children and adolescents suffering from epilepsy and epilepsy with coexisting mental disability 763 Magdalena Syrkiewicz-Świtała, Marta Klimeczek, Rafał Świtała Social marketing in the fight against cervical cancer 770 Małgorzata Szkup-Jabłońska, Barbara Marek, Anna Jurczak, Magdalena Kuczyńska, Iwona Rotter, Marzanna Stanisławska, Agnieszka Markowska, Elżbieta Grochans The assessment of the correlation between the initial disease and the nutrition state in patients fed parenterally
668 Contents 774 Małgorzata Szkup-Jabłońska, Magdalena Romanowska, Elżbieta Grochans, Anna Jurczak, Anna Grzywacz, Dorota Prociak, Aleksandra Żukrowska The analysis of the society s attitudes to the selected aspects of transplantology 780 Anna Świt, Bożena Gorzkowicz Analysis of the factors affecting the effectiveness of treatment of venous ulceration reviews 787 Aleksandra Kamińska, Adam Rzechonek, Jerzy Kołodziej Indications for radical treatment of lung metastases in general practice 794 Zbigniew Kopański, Marcin Madziała, Agnieszka Madziała, Małgorzata Machota The beginnings of emergency medicine in Poland 798 H. Russell Searight, Kayla Robertson, Todd Smith, Barbara K. Searight A qualitative systematic review of complementary and alternative therapies for childhood attention deficit hyperactivity disorder: botanicals, diet, minerals, and homeopathy case reports 805 Grażyna Durska Pulmonary mycobacteriosis case study 808 Aleksandra Kawalec, Małgorzata Łyłysz, Małgorzata Tupikowska, Marzena Spaczyńska-Rusak, Grażyna Bednarek-Tupikowska A case of a syndrome of generalized resistance to the thyroid hormone (GRTH) with coexistent Hashimoto s disease continuous medical education (CME) 813 Zygmunt Zdrojewicz, Magdalena Pietrusiewicz, Karolina Markulak New male contraceptives: What s out there? reports 821 Andrzej Steciwko, Beata Karakiewicz Report on the I Baltic Scientific Conference Health and Family 2 4 June 2011, Kołobrzeg 824 Aneta Nitsch-Osuch, Katarzyna Życińska, Kazimierz A. Wardyn Report on the IX Congress of the Polish Society of Family Medicine 17 19 June 2011, Rawa Mazowiecka announcements p. 804, 836
Spis treści 669 Słowo wstępne Szanowni Państwo! Koleżanki, Koledzy! Przekazujemy w Państwa ręce ostatni w tym roku zeszyt kwartalnika Family Medicine & Primary Care Review. Zamyka on trzynasty rok wydawania naszego naukowego periodyku. W niniejszym zeszycie przedstawiamy zagadnienia wynikające z codziennej pracy lekarza rodzinnego oraz pracowników naukowo- -dydaktycznych prowadzących kształcenie przed- i podyplomowe w zakresie medycyny rodzinnej. Ponieważ podstawą pracy lekarza rodzinnego jest bezpośredni kontakt z pacjentem niejednokrotnie na początku diagnostyki i terapii postanowiliśmy rok wydawniczy zamknąć cyklem prac oryginalnych i opisów przypadków, mając nadzieję, że będą one stanowiły wsparcie dla codziennej praktyki naszych Czytelników. Kontynuujemy prezentację na łamach naszego kwartalnika członków Komitetu Naukowego, a w przyszłości planujemy przybliżenie naszym Czytelnikom sylwetek członków Komitetu Redakcyjnego. Jestem przekonany, że i ten zeszyt czasopisma spełni Państwa oczekiwania, a zawarte w nim artykuły przyczynią się do uzupełnienia wiedzy tak niezbędnej w praktyce lekarza rodzinnego. Jak co roku pragnę serdecznie podziękować Radzie Naukowej, Współpracownikom Redakcji oraz wszystkim Recenzentom, za duży trud i wysiłek włożony w recenzowanie wszystkich artykułów. Z okazji Świąt Bożego Narodzenia oraz nadchodzącego Nowego Roku 2012 w imieniu Redakcji kwartalnika Family Medicine & Primary Care Review i swoim własnym pragnę złożyć Radzie Naukowej i wszystkim Czytelnikom jak najserdeczniejsze życzenia zdrowia i spełnienia marzeń oraz sukcesów w życiu osobistym i zawodowym. Prof. dr hab. med. Andrzej Steciwko Redaktor Naczelny Prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej
670 Spis treści Komitet Redakcyjny Family Medicine & Primary Care Review, licząc na dalszą owocną współpracę, składa najserdeczniejsze podziękowania Recenzentom, którymi w roku 2011 byli: Dr hab. Jean Bauwens (Bruksela, Belgia) Dr n. med. Dorota Bielska (Białystok) Prof. dr hab. Eugeniusz Bolach (Wrocław) Prof. dr. hab. Wojciech Drygas (Warszawa) Prof. dr hab. Jan Ereciński (Gdańsk) Dr n. med. Wojciech Guzikowski (Opole) Prof. Hans-Joachim Hännich MD, PhD (Greifswald, Niemcy) Dr hab. Wolfgang Hannöver MD, PhD (Greifswald, Niemcy) Dr hab. Beata Karakiewicz (Szczecin) Dr hab. Przemysław Kardas (Łódź) Prof. dr hab. Jerzy Leszek (Wrocław) Prof. dr hab. Jan Lubiński (Szczecin) Prof. dr hab. Jerzy Łopatyński (Lublin) Prof. dr hab. Andrzej Milewicz (Wrocław) Prof. dr hab. Andrzej Mysiak (Wrocław) Dr n. med. Aneta Nitsch-Osuch (Warszawa) Dr n. med. Patricia Owens (Liverpool, Wielka Brytania) Prof. dr hab. Leszek Paradowski (Wrocław) Prof. dr hab. Bernard Panaszek (Wrocław) Prof. dr hab. Andrzej Rajewski (Poznań) Prof. dr hab. Stanisław Rogala (Opole) Prof. dr hab. Zbigniew Rudkowski (Wrocław) Dr n. med. Hogne Sandvik (Bergen, Norwegia) Prof. dr hab. Janusz Schabowski (Lublin) Prof. dr hab. Andrzej Szpakow (Grodno, Białoruś) Prof. dr hab. Kazimierz Wardyn (Warszawa) Prof. dr hab. Zygmunt Zdrojewicz (Wrocław) Dr hab. Katarzyna Życińska (Warszawa)
Spis treści 671 CZŁONKOWIE KOMITETU NAUKOWEGO Prof. dr hab. med. Andrzej Tomasz Radzikowski Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci WUM Prof. dr hab. med. Andrzej Radzikowski urodził się 29 grudnia 1942 r. w Warszawie. Dyplom lekarski uzyskał w 1966 r. na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Warszawie. W trakcie studiów został asystentem w Katedrze Anatomii Prawidłowej AM, w której pracował przez długie lata, będąc już pediatrą. Staż podyplomowy odbył w Szpitalu przy ul. Niekłańskiej oraz w Szpitalu Gemmeli Sacro Cuore w Rzymie. Pracę zawodową rozpoczął w Szpitalu przy ul. Działdowskiej, gdzie uzyskał tytuł specjalisty I stopnia (w 1970 r.) i II stopnia (w 1977 r.). W 1974 r. uzyskał tytuł doktora nauk medycznych na podstawie pracy pt. Objętości płynu pozakomórkowego w różnych stanach chorobowych u dzieci. W 1977 r. zdał amerykański egzamin nostryfikacyjny ECFMG. W latach 1979 1980 przebywał na rezydenturze pediatrycznej w Memorial University Hospital St. John s w Kanadzie. W 1984 r. pracował jako visiting profesor w Kampali w Ugandzie. W 1985 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego na podstawie pracy habilitacyjnej pt. Dynamika wzrostu i stanu odżywienia u dzieci z celiakią. W 1998 r. uzyskał stopień specjalisty gastrologa, a rok później został Kierownikiem Kliniki. Jest członkiem wielu towarzystw polskich i zagranicznych. Jako pierwszy Polak zasiadał w latach 1991 1993 w zarządzie ESPGHAN (European Society of Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition). Był przewodniczącym Polskiej Grupy Celiakalnej w latach 1990 1992 i 1994 1996. Prof. Andrzej Radzikowski jest autorem niemal dwustu publikacji, w tym kilkudziesięciu prac oryginalnych, publikowanych w czasopismach polskich i anglojęzycznych (rozdziały w podręcznikach i monografiach 7, w j. angielskim 3, kliniczne prace oryginalne 57, w j. angielskim 12, prace poglądowe 80). Znajomość języków: angielski bardzo dobra, włoski dobra. Hobby Sport: fitness (licencja instruktora), squash, narty, boks. Najważniejsze osiągnięcia naukowe Kliniki, którą kieruje prof. dr hab. med. Andrzej Radzikowski: 1. Pierwsze w Polsce wdrożenie biopsji jelita jako metody rozpoznawania celiakii. 2. Pierwsze w Polsce (we współpracy z laboratorium prof. Chorzelskiego) wdrożenie testu przeciwciał antyendomyzjalnych, który okazał się najbardziej swoistą metodą serologiczną w przesiewie, rozpoznawaniu i kontroli przestrzegania diety bezglutenowej i ocenie tzw. testu prowokacji glutenem (gluten challenge) w celiakii. 3. Bardzo wczesne (lata 50. XX w.) wprowadzenie metod endoskopowych, początkowo rektoskopii, następnie gastroduodenoskopii i kolonoskopii. 4. Badania epidemiologiczne nieswoistych zapaleń jelit koordynacja programu ogólnopolskiego. 5. Badania genetyczne nieswoistych zapaleń jelit w Europie we współpracy z grupą Roboczą ds. Nieswoistych Zapaleń Jelit ESPGHAN. 6. Badania z zastosowaniem probiotyków w czynnościowych chorobach przewodu pokarmowego u dzieci. 7. Nowoczesne metody (auksologiczne) oceny rozwoju dziecka na przykładzie celiakii. 8. Prowadzenie Oddziału Dziennego od lat 80. XX w. Kierunki prac i zainteresowania naukowe Kliniki: Zagadnieniem będącym współcześnie w centrum zainteresowania Kliniki są nieswoiste zapalenia jelit u dzieci. Podstawowymi osiągnięciami w tej dziedzinie są przeprowadzenie pierwszego, prospektywnego, ogólnopolskiego badania epidemiologicznego nad częstością występowania tych chorób u dzieci w Polsce, wprowadzenie żywienia enteralnego jako czynnika indukcji remisji choroby Leśniowskiego-Crohna u dzieci oraz nowatorskie w Polsce leczenie biologiczne tej choroby. Klinika, jako jedna z dwóch w Polsce, jest członkiem Grupy Roboczej ds. Nieswoistych Zapaleń Jelit przy ESPGHAN. Wyrazem tych doświadczeń jest włączenie się do wieloośrodkowych ogólnoeuropejskich badań poświęconych: standardom diagnostycznym nieswoistych zapaleń jelit u dzieci, standardom leczniczym nieswoistych zapaleń jelit u dzieci, leczeniu immunosupresyjnemu nieswoistych zapaleń jelit u dzieci. Ponadto w tym zakresie Klinika prowadzi następujące badania: monitorowanie odpowiedzi immunologicznej po szczepieniu przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A u dzieci z nieswoistymi zapaleniami jelit (badanie wieloośrodkowe),
672 Członkowie Komitetu Naukowego Andrzej Radzikowski ocena odpowiedzi humoralnej po szczepieniu przeciwko grypie u dzieci z nieswoistym zapaleniem jelit (badanie wieloośrodkowe), zakażenie Clostridium difficile a obecność laktoferyny w próbkach kału pobranych od dzieci z nieswoistym zapaleniem jelit (badanie prowadzone we współpracy z ośrodkami mikrobiologicznymi w Wielkiej Brytanii i Holandii), ocena zmian restrykcyjnych w układzie oddechowym u dzieci z nieswoistym zapaleniem jelit. Od wielu lat Klinika prowadzi badania dotyczące dużej grupy chorób czynnościowych przewodu pokarmowego, m.in.: ocena skuteczności niskich dawek erytromycyny w leczeniu choroby refluksowej u dzieci. Badanie z randomizacją, prowadzone metodą podwójnie ślepej próby, kontrolowane placebo; ocena skuteczności stosowania omeprazolu u dzieci z przewlekłymi objawami laryngologicznymi. Badanie z randomizacją, prowadzone metodą podwójnie ślepej próby, kontrolowane placebo; kompleksowa ocena diagnostyki i terapii zakażeń Helicobacter pylori u dzieci; ocena skuteczności Lactobacillus GG w leczeniu czynnościowych bólów brzucha u dzieci. Badanie z randomizacją, przeprowadzone metodą podwójnie ślepej próby, kontrolowane placebo.