Różan rok 1905-2005 Różan rok 1905-2005 Dzisiejsza moja wypowiedź ma na celu przybliżenie dwóch postaci tak bardzo zasłużonych dla różańskiej parafii. Są to twórcy przebudowy różańskiego kościoła pod wezwaniem Św.Anny i to nie tylko pod względem jego pojemności, ale z uwagi na pozostawienie części dawnego obiektu, zachowując przez to jego historyczny charakter. Dzięki temu kościół różański stał się zwornikiem pomiędzy przełomem XVI/XVII a XX wiekiem stając się jedynym zabytkiem w swojej zachowanej gotyckiej części. Ksiądz Klemens Sawicki proboszcz parafii różańskiej z początku XX wieku natychmiast po objęciu swojej różańskiej służby stwierdził, że kościół jest za mały dla potrzeb większej już liczby wiernych i należy podjąć natychmiast działania, aby powiększyć go przez gruntową przebudowę. Początkowo zamierzano zbudować zupełnie nowy obiekt na miejscu już istniejącego. Na szczęście do tego nie doszło. Chciałbym odnieść się do osoby ówczesnego księdza proboszcza. Ksiądz Klemens Sawicki był proboszczem różańskim w latach 1906-1926. Swoją misję w Różanie traktował nie tylko jako duchowny i proboszcz parafii. Społecznikowska pasja i chęć służenia parafianom obejmowała różne dziedziny życia miasta i parafii. Był wraz z p. Kazimierzem Strupczewskim właścicielem apteki, p. Jerzym Bałtusisem kierownikiem szkoły oraz p. Franciszkiem Mroczkowskim, rolnikiem ze wsi Chrzczonki, założycielem w 1911 roku pierwszego banku w Różanie. Ksiądz Sawicki organizował także Syndykat Rolniczy i Spółdzielnię Mleczarską wraz z Wiktorem Zawadzkim /moim dziadkiem/ oraz p. Janem Bełdyckim z Miłon i p. Janem Kaczyńskim z Różana. W Różanie, przy współudziale księdza proboszcza założona została także Spółdzielnia Ogrodnicza i Spółdzielnia Pszczelarska, gdzie organizatorami byli p. Gustaw Nowiński z Ołdy, Stanisław Napiórkowski z Chrzczonek i Stanisław Głażewski z Prycanowa. Znana była też życzliwość księdza Sawickiego dla dzieci i młodzieży. Przed kilkoma dniami rozmawiałem z p. Henryką Lipowską, która rozpoczęła setny rok życia i doskonale pamięta księdza proboszcza z lat swego dzieciństwa i młodości. Pozwalał on uczestniczyć w życiu religijnym dzieci i młodzieży także z parafii sieluńskiej, którym było bliżej do Różana z południowej części Dyszobaby. Jako dziewczynka sypała kwiatki, a później nosiła poduszeczkę w czasie procesji w Różanie. Po zakończeniu swojej pracy w Różanie ks. Klemens Sawicki był do 1942 roku proboszczem w Myszyńcu. Wracając do przebudowy kościoła w Różanie to zapewne kuria diecezjalna w Płocku poleciła prof. Stefana Szyllera, bowiem to on wykonał wiele projektów dla kościołów w Diecezji, a także prowadził odbudowę katedry w Płocku. Za tę pracę Ojciec św. Pius X odznaczył prof. Szyllera komandorią Krzyża Orderu Św. Grzegorza Wielkiego. Z zadania przebudowy kościoła w Różanie wywiązał się znakomicie. Także jego projektu jest budynek plebanii zachowany do dnia dzisiejszego. Stefan Szyller urodził się w Warszawie w 1857 roku w rodzinie mieszkającej od wielu pokoleń w Polsce, a pochodzącej z Niemiec. Ojciec był wykładowcą w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Po ukończeniu III Warszawskiego Gimnazjum Męskiego S. Szyller rozpoczął studia w petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, którą ukończył w 1881 roku, uzyskując złoty medal i wieloletnie stypendium, co dało mu możliwość podróży przez ponad pięć lat po Europie, gdzie studiował architekturę wszystkich krajów Europy Zachodniej. Za prace wykonane w czasie podróży otrzymał tytuł naukowy Akademika Architektury. Profesor Szyller od 1886 roku był wykładowcą rysunku w Warszawskiej Rysunkowej Szkole Rządowej stanowiącej później Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej. Prace prof. Szyllera to imponujący dorobek sztuki architektonicznej i konserwatorskiej. Dziesiątki budowli sakralnych na terenie całej Polski, budowa, rozbudowa dziesiątków kościołów, rezydencji i obiektów pałacowych. Nie sposób ich wyliczyć, wspomnę tylko najważniejsze: wieża, kaplica Matki Bożej na Jasnej Górze w Częstochowie i ołtarz pod szczytem, katedra płocka, bazylika w Czerwińsku, kościoły w Różanie i okolicach w Sieluniu, Brańszczyku, Obrytem, Porządziu i Czerwinie. Łącznie jest to przeszło 50 pozycji. Wiele budynków użyteczności publicznej, aby wymienić tylko: Galeria Zachęta, gmach główny i gmach fizyki Politechniki Warszawskiej, Brama Główna i gmach Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, ponad 150 dużych kamienic w Warszawie, nie licząc dziesiątków w innych miastach Polski i byłego cesarstwa rosyjskiego. Profesor Szyller wykonał około 1000 projektów, z czego około 700 zostało zrealizowanych. Niestety 3 wieżowa fasada wykonana wg projektu prof. Szyllera w Różanie przetrwała tylko 2 lata, bowiem uległa zniszczeniu w 1915 roku w czasie I -szej wojny światowej. Dopiero w 1926 roku, kiedy proboszczem w Różanie zastał ks. Franciszek Flaczyński, odbudowano jednowieżową fasadę kościoła parafialnego wg projektu architekta Bruno Zborowskiego. Po 12 latach, tj.1939 roku w czasie działań wojennych i ta wieża została zniszczona. Reszty zniszczeń w kościele dokonało wojsko radzieckie w okresie od września 1944r.
do stycznia 1945r. Na szczęście pomimo ogromnych zniszczeń kościół parafialny w Różanie przetrwał w kształcie, jaki nadali mu ks. Klemens Sawicki i architekt Stefan Szyller. Restaurowany z mozołem przez ks. Stanisława Puchaczewskiego, Kazimierz Maja, Pawła Orłowskiego i Jana Pawłowskiego. Obecnie w ostatnich latach nabiera on blasku i piękna dzięki zaangażowaniu i ofiarnej pracy ks. kanonika Ryszarda Kłosińskiego dziekana różańskiego, a obchodzącego dzisiaj jubileusz 25-cio lecia swoich święceń kapłańskich. Szczęść Boże Księże Proboszczu! Jan M. Żytowiecki Tekst wygłoszony w czasie uroczystości jubileuszowych Księdza Proboszcza w dniu 9 października 2005 roku. Przy przygotowaniu wystąpienia korzystałem z 2-tomowej pracy dr Małgorzaty Omilanowskiej pt. Stefan Szyller 1857-1933 Architekt Doby Historyzmu /wyd.1995r./; mgr Witold Biernacki Bank Spółdzielczy w Różanie /wyd.2001r./, a także wiadomości przekazanych przez moją rodzinę, z którą ks. Klemens Sawicki przyjaźnił się, jak również ze wspomnień wielu mieszkańców Różana. Niestety nie udało mi się skontaktować z ks. prof. Żebrowskim, który o duchowieństwie i diecezji płockiej wie wszystko. JMŻ Zdjęcia pochodzą ze zbiorów autora (red)
Kościół w Różanie wg. projektu Stefana Szyllera Najstarsze zachowane akwarele kościoła przed przebudową Świerszcz Różański
Stefan Szyller
Kościół w Różanie. Lata 30.