OSKKRIĘEGGUOE L B L Ą S K I E G O

POLSKI ZWIĄZEK ŁOWIECKI POLSKI ZWIĄZEK ŁOWIECKI K O Ł A Ł O W I E C K I EK O Ł A Ł O W I E C K I E OSKKRIĘEGGUOE L B L Ą S K I E G O OKRĘGU ELBLĄ BAśANT BIZON BÓBR C Y R A N KA DANIEL DARZ BÓR DIANA DZIK DZIK JENOT KNIEJA KNIEJA KO Ł O N R 1 LEŚNIK MALBORK B R O KO W O PA S Ł Ę K SZTUM KW I D Z Y N SZTUM WOŁOWO BRANIEWO MALBORK PA S Ł Ę K KW I D Z Y N S T. D Z I E R Z G O N ELBLĄG M ŁY N A R Y BAśANT BIZON BÓBR C Y R A N KA DANIEL DARZ BÓR DIANA D ZŁIO KŚ D Z I K M E WA JENOT OD Y INEIJEAC KN K N O D Y INEIJEAC KO Ł O N R 1 ORĘś LEŚNIK P O N ŁOOWA Ś M E WA P O N O WA ODYNIEC GIAEC ORDO YN CZ R OOGRAĘCś Z P O N O WA S O WA P O N O WA RSOZGAARCAZK R O GśAUCBZ R S O WA śzuałraaw S KY śubr ś U Ł AW Y MALBORK B R O KO W O PA S Ł Ę K SZTUM KW I D Z Y N SZTUM WOŁOWO BERLABNĄIG EWO M A L B O BRANIR EK WO PA S Ł Ę K ELB KW I DLZĄYGN SKW TA R Y ZDYZNI E R Z G O N ID ELBLĄG BRANIEWO M ŁY N A R Y EBLRBAĄ N GIEWO BERLABNL IĄEG WO ELBLĄG ELB KW I DLZĄYGN BMR A L NB I EOWROK BRANIEWO MALBORK ELBLĄG ALLĄBGO R K EM LB M A RK E L BL B LO ĄG MALBORK NAOLW Y RDK W Ó R M BO ELBLĄG NOWY DWÓR

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO B R O K O W O BROKOWO Koło Łowieckie Bizon utworzone zostało z inicjatywy pracowników byłego Zjednoczenia PGR w 1981 r., na gruntach bazy Ośrodka Hodowli Bażanta w Brokowie. Założycielami koła byli: Ryszard Romanowicz (pierwszy prezes), Władysław Ochryniuk (pierwszy łowczy), Tadeusz Kozak (pierwszy skarbnik), Tadeusz Hermanowicz (pierwszy sekretarz), Kazimierz Sułek, Kazimierz Kraszewski, Benedykt Mikołajczyk, Jan Dubas, Andrzej Marzecki i Piotr Biernat. Zebranie założycielskie odbyło się 5 grudnia 1981 r. w dworku myśliwskim Rakowiec. Przyjęto chętnych kolegów spoza branży rolnictwa, w tym leśników i wojskowych, do stanu 15 członków. Wiosną 1982 r. Koło Łowieckie Bizon przejęło 2 obwody łowieckie, na których gospodaruje do tej pory. Powierzchnia dzierżawionych obwodów wynosi 12,5 tys. ha, z czego 2,75 tys. ha stanowią lasy Nadleśnictwa Kwidzyn. Koło prowadzi gospodarkę łowiecką, mając przede wszystkim na uwadze poprawę warunków bytowania zwierzyny. Podstawowymi jej gatunkami w obwodach są: sarna, jeleń europejski, dzik, lis, ptactwo kaczka krzyżówka, bażant. W mniejszym stopniu zając, jenot, borsuk, piżmak. Koło gospodaruje na 8 ha poletek zaporowych, na których uprawiane są m.in. rośliny wieloletnie. Ponadto koło posiada 10 paśników, 2 magazyny karmy, 50 ambon i innych urządzeń łowieckich oraz zbudowane w 2006 r. Centrum Dokarmiania Zwierzyny. Od 2006 r. organizowane są próby tropowców i posokowców. Koło jest współorganizatorem corocznych Powiślańskich Konkursów Muzyki Myśliwskiej w Kwidzynie. Z inicjatywy koła zakupiono chłodnię na terenie lecznicy w Kwidzynie, która jest również dostępna dla członków pozostałych kół regionu. Obecnie koło liczy 46 członków (w tym 1 członek niemacierzysty) oraz 10 kandydatów. Skład Zarządu: prezes Waldemar Kondracki, łowczy Hubert Janiuk /od 2010 r. Jerzy Czubiński, podłowczy Sylwester Biskupski, skarbnik Adam Stosik, sekretarz Tadeusz Hermanowicz /od 2010 r. Sławomir Smoliński. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej jest Tomasz Śliwa. Rokrocznie reprezentacja koła plasuje się na czołowych miejscach w zawodach strzeleckich organizowanych przez Okręgowy Zarząd PZŁ w Elblągu. W ostatnich zawodach okręgowych nasi koledzy zajęli I miejsce. Czołowym strzelcem jest Tomasz Prill, posiadający Złoty Wawrzyn Łowiecki i rekord Polski w strzelaniu kulowym 2008 r., reprezentujący Okręg Elbląski na zawodach krajowych i europejskich. Ponadto czołowymi strzelcami są: Marek Kutiak, Marian Kurpiński, Waldemar Kondracki. Zasłużonymi członkami koła byli m.in.: Ryszard Romanowicz ( ) założyciel i pierwszy prezes koła, odznaczony Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej, Kazimierz Kraszewski ( ) wieloletni łowczy (odznaczony Złotym MZŁ), Andrzej Prill podłowczy, rusznikarz (pośmiertnie odznaczony Brązowym MZŁ), Czesław Misztal ( ) sekretarz oraz Benedykt Mikołajczyk wieloletni przewodniczący Komisji Rewizyjnej (odznaczony Srebrnym MZŁ) i Tomasz Śliwa wieloletni prezes (odznaczony Złotym MZŁ). Odznaczenia łowieckie posiadają ponadto: Srebrny MZŁ Kazimierz Sułek i Marian Kurpiński; Brązowy MZŁ 5 kolegów. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Hubert Janiuk, Tadeusz Hermanowicz, Waldemar Kondracki, Zbigniew Grygun, Tomasz Śliwa, Kazimierz Sułek. Siedzibą koła jest domek myśliwski w Brokowie, zbudowany od podstaw przez myśliwych. Odbywają się w nim walne zebrania członków koła, tam koncentruje się działalność gospodarcza i życie towarzyskie myśliwych. Teren wokół domku, będący własnością koła, jest zagospodarowany i dostosowany do organizowania imprez i spotkań na wolnym powietrzu. Często teren jest udostępniany uczniom zaprzyjaźnionych szkół podstawowych i gimnazjów w Liczu i Rakowcu. 111

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA KOŁO ŁO WIECKIE PA SŁ Ę K PASŁĘK Koło Łowieckie Bóbr w Pasłęku powstało na bazie Towarzystwa Łowieckiego, które zostało założone w 1947 r. przy byłym Starostwie Powiatowym. Założycielami towarzystwa byli m.in.: Wilhelm Berecki, Teodor Janson, Zygmunt Klepando, Jan Jędrzejas. Początkowo zrzeszało 20 myśliwych i obwody łowieckie na terenie byłego powiatu o pow. 90 000 ha. Z tego grona odeszli na Wieczne Łowy seniorzy: Jan Jędrzejas, Feliks Sarwiński oraz zmarły w 1994 r. Stanisław Pankalla, który był wieloletnim prezesem koła. Od 1959 r. koło dzierżawi 4 obwody łowieckie o pow. 23 559 ha, w tym 4 746 ha lasów. W dzierżawionych obwodach koło posiada 20 ha poletek zgryzowych i produkcyjnych. Corocznie pozyskuje się 20 jeleni, 350 saren i 150 dzików, nie licząc zwierzyny drobnej. Aktualnie koło liczy 95 członków macierzystych i 14 kandydatów. Obecny skład Zarządu: prezes Jerzy Przybylski, łowczy Zdzisław Rutkowski, podłowczy Jerzy Łacina /od 2010 r. Marian Lisowski, sekretarz Grzegorz Orłowski, skarbnik Zenon Ficak. Zdzisław Rutkowski pełni swoją funkcję nieprzerwanie od 40 lat. W 2007 r. z okazji 60-lecia istnienia koło zostało odznaczone Złomem. Wielu kolegów jest odznaczonych medalami PZŁ: Medal św. Huberta i Złom nosi Zdzisław Rutkowski, Złoty MZŁ Leonidas Ryszczuk i Grzegorz Orłowski, 14 kolegów posiada Srebrny MZŁ, 23 Brązowy MZŁ. Koło ma dobrą drużynę strzelców, która od kilku lat zdobywa mistrzostwo Okręgu Elbląskiego. Dariusz Skibiak, członek koła, był 2-krotnie mistrzem Polski. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Zdzisław Rutkowski, Zbigniew Karpowicz, Jerzy Łacina, Mirosław Juchniewicz, Dariusz Daniczyszyn, Zenon Ficak, Grzegorz Orłowski Wielu członków koła to aktywiści Zarządu Okręgowego w Elblągu, a jeden z kolegów Zdzisław Rutkowski jest prezesem Okręgowej Rady Łowieckiej już trzecią kadencję. Jest także członkiem Naczelnej Rady Łowieckiej. Od ponad 25 lat koło prowadzi polowania zbiorowe i indywidualne dla gości zagranicznych, m.in. polują u nas: Niemcy, Szwedzi, Norwegowie, Lapończycy, Duńczycy. Współpracujemy z miejscowymi szkołami, sponsorujemy Dom Dziecka w Marwicy Orle Gniazdo. W 1976 r. koło było inicjatorem i, w części, fundatorem sztandaru WRŁ. W 1986 r. wprowadzono do łowiska, za zgodą władz leśnych, nowy gatunek, tj. daniela. Wybudowano zagrodę o pow. 3 ha, po okresie przejściowym daniele wypuszczono do wolnej hodowli. Koło Bóbr jako pierwsze z kół w województwie elbląskim wykupiło na własność grunt i ruinę domu. Teren zagospodarowano, dom odremontowano i urządzono domek myśliwski. W 1998 r. rozbudowano domek, dobudowując salę na 80 osób. Od 2000 r. w Parku Ekologicznym w Pasłęku im. Stanisława Pankalli koło posiada i prowadzi domek edukacyjny o tematyce przyrodniczo-łowieckiej. W 1998 r. podjęto inicjatywę budowy strzelnicy myśliwskiej KŁ Bóbr, którą oddano do użytku 10 czerwca 2000 roku. Strzelnica ma atest i jest dopuszczona do użytkowania na podstawie obowiązujących przepisów. Obok strzelnicy KŁ Bóbr istnieje trzyhektarowa zagroda dzicza, na której odbywają się konkursy psów dzikarzy (rangi krajowej i okręgowej). Obok zagrody dziczej zlokalizowana jest zadaszona nora dla jamników króliczych, a także lisia nora (norowce). Z początkiem 2006 r. koło podjęło inicjatywę, by na terenie strzelnicy wykonać ścieżkę edukacji przyrodniczo-łowieckiej, której otwarcie nastąpiło 26 maja 2007 roku. 112

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO S Z T U M SZTUM zarówno przez kolegów myśliwych, jak i myśliwych zagranicznych, uzyskują często ocenę medalową. Koło liczy 79 członków. Zarząd Koła pracuje w składzie: prezes Piotr Smoliński, łowczy Zbigniew Trzaska, podłowczy Jerzy Szwamber, sekretarz Edmund Wójcik /od 2010 r. Sławomir Jaworski, skarbnik Adam Mirosław Kruziński. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej jest Mirosław Roszkowski. KŁ Nr 1 Darz Bór powstało w 1947 r., i było pierwszym kołem łowieckim na terenie powiatu sztumskiego. Dzierżawiło 3 obwody. Walne zebranie Koła Darz Bór odbyło się 28 kwietnia 1957 r. Wysunięto wówczas wniosek o podziale koła, na który wyraziła zgodę WRŁ w Gdańsku, decyzją z 8 lipca 1957 r. Datę tę uważa się za początek działalności Koła Łowieckiego Nr 2 Cyranka, które liczyło 21 członków. Założycielami koła byli: Wacław Pokusa, Józef Szkulnik, Stanisław Ejsymont, Teodor Zwoliński, Alojzy Pelowski, Wilhelm Sieradzki, Stanisław Sawicki, Stanisław Bujalski, Franciszek Witkowski, Jerzy Iwanow, Stanisław Kozłowski, Borewicz, Chabowski, Sobolewski, Owczarek, Juśko, Kibin, Sprawski, Różański (imion nie odnotowano w dokumentacji). W latach 1957 2007 w Kole Łowieckim Nr 2 Cyranka w Sztumie polowało 162 myśliwych. W 2007 r. koło obchodziło 50-lecie działalności. Koło dzierżawi 4 obwody w północnej części powiatu, ich obszar wynosi 16 021 ha. Obwody zakwalifikowano jako słabe, stan zwierzyny średni. W ostatnim okresie jedynie stan saren i dzików jest zadowalający. Zasiedlanie łowisk bażantami i dzikimi królikami nie przyniosło większych rezultatów. Duża ilość wykładanej karmy spowodowała szybki wzrost pogłowia dzików, saren i jeleni. Wzrasta stan drapieżników, mimo odstrzałów redukcyjnych lisów. Stan ptactwa zmniejsza się, natomiast wzrasta populacja wydr i norki amerykańskiej. Spadło pogłowie zajęcy. Pozy skiwane trofea myśliwskie, W okresie 50 lat działalności koła wyróżniono: Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej 1 członka, Srebrnym Medalem Zasługi Łowieckiej 8 członków, Brązowym Medalem Zasługi Łowieckiej 8 członków. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Lech Giergielewicz- -Możajski, Zygmunt Smoliński, Piotr Smoliński, Mirosław Groszkowski, Zbigniew Trzaska, Edmund Wójcik. W 2009 r. koło odznaczono Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej. Dobry stan saren umożliwił kołu sprzedaż polowań dewizowych. Koło od kilku lat ma stałą siedzibę urządzoną wysiłkiem myśliwych, od 2003 r. sztandar, nadany w czasie uroczystości okręgowych 80-lecia PZŁ. Wiele wysiłku włożono w rozwijanie współpracy koła i myśliwych z młodzieżą szkolną. Od 10 lat zmieniono formy współpracy na spotkania, prelekcje, wystawy i konkurs: Jak ochraniać i pomagać zwierzynie w polu i w lesie. Konkurs cieszy się dużą popularnością, co roku napływa ponad 500 prac, które są oceniane i nagradzane na wspólnej imprezie. W konkursie bierze udział młodzież ze szkół podstawowych i gimnazjów, a jego zasięg przekroczył już granice powiatu. Nagrody, dość liczne, dla uczniów, opiekunów i szkół pochodzą głównie od sponsorów, wręczane są przez organizatorów, przedstawicieli władz łowieckich i lasów państwowych. Wizerunek łowiectwa i myśliwego koło kształtuje m.in. przez powołanie 6 lat temu Zespołu Sygnalistów Myśliwskich i Muzyki Myśliwskiej Hubertus. 113

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA KOŁO ŁO WIECKIE K W ID Z Y N KWIDZYN Początkowo w latach 1945-1950 myśliwi koła Daniel należeli do Koła Łowieckiego Knieja w Kwidzynie. W 1950 r. stan koła wynosił ponad 110 myśliwych. Polowania z udziałem tak dużej liczby myśliwych nie gwarantowały bezpieczeństwa, a prowadzenie gospodarki łowieckiej było bardzo trudne. Biorąc pod uwagę powyższe aspekty oraz naciski ówczesnych władz zmierzających do tworzenia tzw. kół branżowych, myśliwi leśnicy odłączyli się, tworząc Koło Łowieckie Daniel, nazwane powszechnie kołem leśników. Łowisko rozdzielono na 2 koła. Pierwszymi organizatorami, którzy tworzyli podwaliny koła byli m.in.: inż. Bolesław Ussow nadleśniczy Nadleśnictwa Kwidzyn, Bronisław Krukowski sekretarz Nadleśnictwa Kwidzyn, Andrzej Domaracki, Kazimierz Kopaczewski, Bolesław Maziuk, Jan Stawski, Józef ZielińskI. Siedziba koła mieściła się w budynku Nadleśnictwa w Kwidzynie. Początki koła były bardzo trudne. Łowiska bez urządzeń łowieckich, działalność organizacyjna i gospodarka łowiecka zaniedbana. Koło z czasem stało się otwarte dla członków spoza leśnictwa. Mijały kolejne lata, wstępowali do niego nowi myśliwi. Członkowie zasłużeni dla koła to: Bolesław Ussow, Bronisław Krukowski, Kazimierz Strzała, Edmund Gilewski, Zygmunt Krukowski, Józef Pawlak, Jan Kosecki, Józef Grzebisz, Wiesław Gilewski. Najstarszymi członkami koła (lata stażu w PZŁ i kole) są: Józef Pawlak (48), Zygmunt Krukowski (43), Józef Grzebisz (43), Jan Kosecki (35). Obecnie koło gospodaruje na terenie dwóch obwodów nr 301 i 302 o łącznej pow. 11 267 ha. W obwodach stale bytują: jeleń, sarna, daniel, dzik oraz zwierzyna drobna: lis, zając, bażant, króliki, w kniei można spotkać także łosia. Obecnie pozyskuje się rocznie ok. 7 jeleni, 120 saren, 80 dzików oraz zwierzynę drobną. Rokrocznie na sezon dokarmiania gromadzi się karmę suchą i treściwą w ilości ok. 30-50 ton. Łowiska chronią myśliwi oraz strażnicy Józef Pawlak i Ryszard Chrzanowski. Koło obecnie liczy 56 członków. Obecny Zarząd: prezes Arkadiusz Popielarczyk, łowczy Jacek Grzebisz, podłowczy Tadeusz Chrzanowski, skarbnik Józef Grzebisz /od 2010 r. Jerzy Boniecki, sekretarz Zbigniew Jankowski. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej jest Stanisław Kozłowski. We wrześniu 2000 r., w 50. rocznicę powstania koło zostało odznaczone Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej. Złomem wyróżniony został Kazimierz Strzała (1982 r.). Odznaczeni Medalami Zasługi Łowieckiej: Złotym Józef Grzebisz, Kazimierz Strzała, Edward Gilewski, Bronisław Krakowski; Srebrnym 7 kolegów, Brązowym 11 kolegów. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Henryk Krupa, Jan Kosecki, Stanisław Bratek, Józef Pawlak. Na przestrzeni 55 lat koło może pochwalić się jednym trofeum medalowym: Zygmunt Krukowski za pozyskanie rogacza 117,10 pkt. CIC (Medal Srebrny), wyceniony na wystawie w Bukareszcie w 1978 r. Członkowie koła osiągają dobre wyniki indywidualne i drużynowe w strzelaniach w klasie powszechnej i mistrzowskiej na zawodach okręgowych i krajowych. Ryszard Pawlak i Jacek Grzebisz posiadają klasę mistrzowską. W 2006 r. członkowie ufundowali sztandar koła, który został poświęcony 5 listopada 2006 r. Koło udostępnia swoje łowiska myśliwym z Niemiec i Danii do odstrzału samców zwierzyny płowej. W 2004 r. zbudowano w łowisku wiatę, która stała się miejscem uroczystych spotkań myśliwych, polowań zbiorowych oraz szkoleń. W latach 2004-2005 rozpoczęto introdukcję królików. W maju 2006 r. wpuszczono do łowiska 50 szt. królików w obwodzie 99. 114

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO S Z T U M SZTUM Pierwsze koło na Ziemi Sztumskiej powstało w 1947 r. i przyjęło nazwę Koło Łowieckie Nr 1 Darz Bór. Założycielami byli: Włodzimierz Głuszko, Jan Pliszka, Wacław Pokusa, Adam Szramka, Grzegorz Szramka, Teodor Zwoliński, Leon Świątkowski, Piotr Jankiewicz, Alojzy Pelowski, Stanisław Kozłowski, Ignacy Domański, Józef Pastuszuk i dr Mockus. Pierwszym prezesem był Włodzimierz Głuszko, a łowczym Wacław Pokusa. Dnia 28 kwietnia 1957 r. odbyło się walne zgromadzenie członków Koła Darz Bór, na którym zgłoszono wniosek o podziale koła. Siedzibą obu kół miał być Sztum. Wojewódzka Rada Łowiecka w Gdańsku wyraziła zgodę na podział decyzją z 8 lipca 1957 r., i datę tę uważa się za początki działalności Koła Łowieckiego Nr 2 Cyranka w Sztumie. Dzierżawiono 3 obwody, stanowiło to prawie ¾ ziem powiatu sztumskiego, z wyłączeniem lasów waplewskich, ryjewskich i sztumskich. Tereny nad Wisłą były do wspólnego użytkowania z kołami kwidzyńskimi. Na dzierżawionych terenach był dobry stan zwierzyny, szczególnie drobnej, i ptactwa. Rozkłady 120 150 zajęcy, kilka lisów czy dzików były normą. Koło Nr 1 Darz Bór kontynuowało dalszą działalność, dzierżawiąc obwody: nr 80 244, 82 246, 83 240, 84 243, czyli południową część powiatu sztumskiego. Od 1964 r. koło dzierżawi obwody Pierzchowice, Trzcino, a od 1968 r. obwody Janowo, Rudniki. W sumie powierzchnia 4 obwodów wynosi 17 089 ha, w tym lasy zajmują 7%, tj. 1 160 ha. Do podstawowych gatunków występujących na terenie obwodów Koła Łowieckiego Darz Bór należy zaliczyć dzika, sarnę, jelenia, lisa, borsuka. Od 2005 r. kołem kieruje Zarząd w składzie: prezes Zbigniew Zwolenkiewicz, łowczy Roman Markowicz, podłowczy Jarosław Dadio / od 2010 r. Sławomir Kantorski, sekretarz Grzegorz Bakierski, skarbnik Stanisław Stopczyński. Obecnie Koło liczy 70 członków. W 2007 r. koło otrzymało Złoty Medal Zasługi Łowieckiej. Medal św. Huberta posiada Jerzy Józefiak (2008 r.). Spośród członków koła dwóch posiada najwyższe odznaczenie Złom, czterech Złoty Medal Zasługi Łowieckiej, czterech Srebrny Medal Zasługi Łowieckiej, a ośmiu Brązowy Medal Zasługi Łowieckiej. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Zbigniew Zwolenkiewicz, Jerzy Józefiak, Roman Markowicz, Zbigniew Kłopotowski. Koło przez 60 lat działalności wychowało ponad 200 myśliwych. Członkowie koła pełnią ważne funkcje we władzach okręgowych i centralnych: Jerzy Józefiak był przez 2 kadencje członkiem NRŁ, a w 1995 r. został wybrany na wiceprzewodniczącego Naczelnej Rady Łowieckiej. Roman Markowicz i Jerzy Józefiak są członkami ORŁ. Zbigniew Zwolenkiewicz jest członkiem Komisji Kultury ORŁ. Stanisław Garba i Stanisław Stopczyński posiadają uprawnienia sędziowskie w zakresie strzelectwa myśliwskiego. Dwóch członków: Zbigniew Kłopotowski i Zbigniew Zwolenkiewicz są lektorami Polskiego Związku Łowieckiego. Koło wzorowo układa współpracę z ludnością zamieszkującą na terenie obwodów łowieckich. Współpracuje ze szkołami, w siedzibie koła odbywają się lekcje przyrody. Od 1996 r. prowadzone są przez lekarzy myśliwych członków koła: Jana Sławińskiego i Tadeusza Ankudowicza białe niedziele. Koło wspiera finansowo Powiślańskie Przeglądy Muzyki i Kultury Łowieckiej organizowane w Kwidzynie. W 1992 r. z okazji jubileuszu 45-lecia koła została zorganizowana w salach Sztumskiego Centrum Kultury wystawa Łowiectwo na Ziemi Sztumskiej. Celem wystawy było przybliżenie społeczeństwu kultury i dorobku materialnego myśliwych. W 1997 r. z okazji 50-lecia koła zakupiono (własność notarialna) siedzibę koła Klub Myśliwski. Służy on za miejsce spotkań, wystaw i odczytów dla myśliwych i mieszkańców Sztumu. Koło prowadzi kronikę. Zbigniew Kłopotowski jest autorem kilku artykułów za mieszczonych na łamach Łowca Pol skiego. 115

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA KOŁO ŁO WIECKIE W O Ł O W O WOŁOWO Koło Łowieckie Diana w Olsztynie zostało założone 27 lipca 1962 roku. Do realizacji pomysłu w dużym stopniu przyczyniło się rozwiązanie Ośrodka Hodowli Zwierzyny Drobnej w Borkach na terenie powiatu bartoszyckiego, należącego do WZ PGR w Olsztynie. Rozwiązanie ośrodka umożliwiło myśliwym dostęp do nowych terenów łowieckich. Założycielami koła byli: Aleksy Hempel, Jan Jabłonowski, Stanisław Konarski, Jan Kumor, Grzegorz Nowicki, Zygmunt Sosnowski, Julian Stocki, Edward Sasin, Stanisław Wróbel. W latach 1964-1965 w związku z reorganizacją niektórych kół i podziałem ich obwodów koło otrzymało 2 nowe tereny łowieckie, które dzierżawi do dnia dzisiejszego, tj. w powiecie braniewskim obwód łowiecki nr 54 (później nr 10, a dziś nr 52), w rejonie miejscowości Pieniężno, Piotrowiec, Wyszkowo, Krzekoty, Lelkowo; w powiecie lidzbarskim obwód łowiecki nr 133 (później nr 53, a dziś nr 144), w rejonie miejscowości Wilczkowo, Wapnik, Lubomino, Rogiedle. Obwód łowiecki nr 144 o pow. 5 593 ha ma tylko 14% gruntów leśnych w ogólnej powierzchni. Obwód położony jest w rejonie Nadleśnictwa Kudypy. W obwodzie znajdują się 22 ambony, 10 zwyżek strzeleckich, 7 paśników, 1 magazyn, kwatera myśliwska i dwa poletka topinamburu. Obwód łowiecki nr 52 ma pow. 5 933 ha i 17% gruntów leśnych w ogólnej powierzchni. Położony jest w rejonie Nadleśnictwa Orneta. W obwodzie znajduje się 27 ambon, 19 zwyżek strzeleckich, 13 paśników, Hubertówka kwatera myśliwska i 5,6 ha poletek topinamburu. Średnio w sezonie łowieckim, łącznie w obydwu obwodach, przeznacza się do odstrzału: 8 szt. jeleni (byki szt. 3, łanie szt. 3, cielęta szt. 2), 55 szt. dzików, 90 szt. sarny (rogacze szt. 38, kozy szt. 39, koźlęta szt. 13). Skład Zarządu Koła Łowieckiego Diana w Wołowie: prezes Edward Kamiński / od 2010 r. Marcin Bieńkowski, łowczy Krzysztof Bieniuk, podłowczy Wojciech Zarzycki, sekretarz Ireneusz Orłowski / od 2010 r. Jarosław Lipiński, skarbnik Witold Olewniczak / od 2010 r. Kazimierz Socha. Koło liczy 47 członków. Kapituła za zasługi dla łowiectwa odznaczyła następujących kolegów: Srebrny Medal Zasługi Łowieckiej Kazimierz Pawlak; Brązowy Medal Zasługi Łowieckiej Jerzy Leźnicki, Ireneusz Olewniczak, Leszek Łabędzki, Michał Wasilewski, Edward Kamiński, Witold Olewniczak, (śp. Jan Zarzycki). Od początku istnienia koło przyjęło w swojej działalności zasadę Temu bór darzy kto dobrze gospodarzy. Priorytetem działania koła jest prawidłowe prowadzenie gospodarki łowieckiej i poprawa warunków bytowania zwierzyny oraz zwalczanie kłusownictwa i wszelkich przejawów szkodnictwa. W latach 1985-1987 myśliwi koła wybudowali w obwodzie nr 144, w miejscowości Wilczkowo, kwaterę myśliwską ze stałym magazynem. W latach 2003-2005 dużym wysiłkiem myśliwych powstała w obwodzie nr 52, w miejscowości Wołowo, kwatera myśliwska. 116

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO M A L B O R K MALBORK Malbork Knybawa, gdzie boki stanowią: od wschodu rzeka Nogat, od zachodu rzeka Wisła, a od północy granicą jest droga nr 22 Malbork Tczew na odcinku od Malborka do mostu w Knybawie. Łączna powierzchnia obwodów wynosiła 8 758 ha, lecz po utworzeniu rezerwatu przyrody Las Mątewski powierzchnia ta zmniejszyła się o 232 ha. Na terenie obwodów nr 190 i nr 191 występują następujące gatunki zwierząt łownych: jeleń szlachetny, sarna, dzik, lis. Ponadto borsuk, jenot, norka amerykańska, zając, a z ptactwa: kaczka, gęś, słonka, kuropatwa i bażant. Do połowy lat 70. pozyskano głównie zające, kuropatwy oraz sarny polne. Bardzo dobre stany ilościowe zająca pozwalały na jego odłowy, a dochody ze sprzedaży zajęcy żywych stanowiły podstawę budżetu koła. Kapitalne były również stany kuropatwy oraz bażanta. Niestety po katastrofalnych zimach w połowie lat 70. populacja kuropatwy, bażanta i zająca uległa radykalnej redukcji. W zasadzie kompletnie zanikł również piżmak, na którego wiosenne polowania dostarczały wielu łowieckich emocji jeszcze do końca lat 80. Od połowy lat 80. systematycznie zwiększały się stany i pozyskanie zwierzyny grubej. Od 2000 r. jej odstrzał kształtuje się na poziomie ok. 150 szt. rocznie. Od 1978 r. koło prowadzi sprzedaż polowań na rogacze myśliwym zagranicznym. W skład Zarządu wchodzą: prezes Wojciech Cieślak, łowczy Wacław Kamiński, skarbnik Michał Okoniewski, sekretarz Adam Urbański. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej jest Andrzej Grzywacz. Obecnie koło liczy 27 członków. Jesienią 1945 r. powstało pierwsze w Malborku koło łowieckie, które przyjęło nazwę Koło Łowieckie Dzik. Z członków założycieli koła wyłoniony został Zarząd w składzie: prezes Lewandowski, łowczy Klapa, sekretarz Godziszewski. Inauguracyjne polowanie na zające odbyło się jesienią 1945 r. w okolicach Starego Pola. W pierwszych latach koło polowało na terenie od Białej Góry wzdłuż rzeki Nogat do Nowego Stawu przez Tralewo, a zachodnią granicą obwodu była droga na Miłoradz. W 1960 r. nastąpił podział Koła Łowieckiego Dzik na 2 koła: KŁ Nr 1 Dzik i KŁ Nr 2 Szarak. Koło Dzik liczyło wówczas 13 członków, według listy byli to: S. Grabowski prezes, J. Kastelli łowczy, A. Dobień sekretarz, E. Garczyński, B. Rodziewicz, L. Kempiński, M. Błaszak, J. Markowski, J. Malanowski, M. Wochna, K. Lewczuk, St. Zwierucho, L. Kozicki. Od 1954 r. do dnia dzisiejszego koło dzierżawi 2 ob wody łowieckie nr 190 i 191 położone w trójkącie Biała Góra Za długoletnią pracę w Zarządzie koła oraz wkład w rozwój łowiectwa Stefan Miesojed, który pełnił funkcję prezesa od 1975 do 2000 r., oraz Ryszard Cieślak, który od 1967 r. pełnił w kole funkcję skarbnika, następnie sekretarza i od 1975 do 2005 r. łowczego zostali odznaczeni Złotymi Medalami Zasługi Łowieckiej. Stefan Miesojed jest również lektorem PZŁ, członkiem Komisji Kynologicznej ORŁ w Elblągu oraz propagatorem kynologii myśliwskiej. Ponadto Srebrnymi Medalami odznaczono A. Grzywacza, Z. Maciąga. Brązowe Medale otrzymało 3 kolegów. W 2008 r. Medale EORŁ otrzymali: Stefan Miesojed, Stefan Michnowski, Zygmunt Maciąg, Ryszard Cieślak. W celu odbudowy populacji kuropatwy w 2003 r. koło wybudowało dwie woliery o łącznej pow. 420 m². Rocznie odchowuje pisklęta i wypuszcza w łowisko ok. 400 szt. dorosłych kuropatw. Na terenie obwodów koło uprawia poletka topinamburu o łącznej pow. 1,50 ha. Ponadto koło posiada na terenie obwodów 46 ambon i 25 zwyżek. W 1993 r. z okazji obchodów 70-lecia PZŁ, z udziałem Gminy Miłoradz oraz Nadleśnictwa Kwidzyn, koło wybudowało parking w Lesie Grabówek. W 2000 r. z okazji 55. rocznicy powstania koła ufundowano pamiąt kowy obelisk, usytuowany na tymże parkingu. 117

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA KOŁO ŁO WIECKIE PA SŁ Ę K PASŁĘK Pasłęckie Towarzystwo Łowieckie powstało w 1947 roku. Jego założycielami byli: Wilhelm Berecki, Teodor Janson, Jan Jędrzejas, Zygmunt Klepando. Na początku swojej działalności liczyło 10 członków i dzierżawiło teren całego powiatu pasłęckiego. Towarzystwo Łowieckie szybko poszerzyło swoje szeregi w 1959 r., kiedy weszła w życie nowa ustawa łowiecka. Czterdziestoosobowe wówczas koło, chcąc zyskać na przydziale obwodów, postanowiło podzielić się na dwa odrębne koła, tj. Nr 1 i Nr 2. Podziału kół dokonano na walnym zgromadzeniu 18 marca 1961 r. Mazurska Wojewódzka Rada Łowiecka zatwierdziła w lutym 1961 r. statut kół łowieckich Nr 1 i Nr 2. Koło Łowieckie Nr 2 (obecnie Jenot ) stało się dzierżawcą 4 obwodów. Aktualnie Koło Łowieckie Jenot liczy 89 członków oraz 6 stażystów. Skład Zarządu przedstawia się następująco: prezes Andrzej Kutkiewicz, łowczy Zbigniew Perłowski /od 2010 r. Franciszek Strzelecki, podłowczy Franciszek Strzelecki / od 2010 r. Kamil Koliński, skarbnik Jan Adamczyk, sekretarz Ryszard Gajownik. Koło Łowieckie Jenot zostało odznaczone Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej. Odznaczonych kolegów jest wielu, m.in.: Złomem 1, Złotym MZŁ 3, Srebrnym 6, Brązowym MZŁ 7. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Ryszard Kuna, Zbigniew Kozłowski, Franciszek Strzelecki, Ryszard Gajownik, Andrzej Kutkiewicz, Tadeusz Rudziński. Ponadto T. Rudzińskiego odznaczono Medalem św. Huberta. Koło Jenot gospodaruje na obszarze 18 862 ha, w tym pow. leśna stanowi 2 237 ha, oraz 16 625 ha to grunty pozostałe. Obszary te obfitują w rzeki, rzeczki, stawy, jeziora, itp. W dzierżawionych obwodach bytują: jeleń, dzik, sarna, lis, borsuk, zając, norka, kuna, jenot, kuropatwa. Przelotnie występują dzikie kaczki i gęsi. Plany odstrzałów realizowane są w 100% w liczbie ok. 200 szt. zwierzyny grubej. Prowadzone są też polowania dewizowe, głównie na rogacze, odstrzeliwuje się ich przeciętnie ok. 20 szt. rocznie. Koło posiada obecnie w obwodach ok. 170 szt. urządzeń łowieckich. W celu ochrony pól uprawnych przed zwierzyną uprawia się ok. 7 ha poletek zaporowych i zgryzowych oraz 3,6 ha łąk śródleśnych i przyleśnych. W okresie działalności było wiele postaci zasłużonych dla koła i PZŁ. Wyróżnić należy: Stefana Sawryka, Alfreda Cymermana, Gabriela Głuchego, Jana Mańko. Niestety, koledzy ci odeszli już do Krainy Wiecznych Łowów. W aktualnym składzie koła jest również wielu zaangażowanych i oddanych myślistwu kolegów, jak: Tadeusz Rudziński, Henryk Mikołajczyk, Lucjan Szokal, Andrzej Rutkiewicz, Zbigniew Perłowski, Franciszek Strzelecki i wielu innych. Wśród członków KŁ Jenot jest 2 upoważnionych lektorów oraz 5 instruktorów sędziów strzelectwa myśliwskiego. Na terenie obwodu 148, z dużym nakładem pracy wszystkich kolegów myśliwych, wybudowano dom myśliwski Henrykówka, stanowiący bazę rekreacyjno-wypoczynkową dla myśliwych i ich rodzin. Koło Łowieckie Jenot jest opiekunem Szkoły Podstawowej w Bielicy, współpracuje z młodzieżą tej szkoły oraz Szkoły Podstawowej nr 2 w Pasłęku i Szkoły Podstawowej w Godkowie. 118

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO S TA RY D ZIE R Z G O Ń STARY DZIERZGOŃ Koło Łowieckie Knieja w Starym Dzierzgoniu powstało w wyniku reorganizacji Powiatowego Koła Łowieckiego Żbik w Morągu. Pierwszy Zarząd wybrano na spotkaniu założycielskim. W jego skład weszli: Kazimierz Wilczak prezes, Franciszek Wachnik łowczy, Jan Małkowski skarbnik, Władysław Ewiak sekretarz. Koło zostało zarejestrowane 15 kwietnia 1954 r. w Urzędzie Powiatowym w Elblągu pod nazwą Koło Łowieckie Knieja z siedzibą w Starym Dzierzgoniu. W pierwszym roku działalności koło liczyło 13 członków. Oprócz czterech członków Zarządu członkami założycielami byli: Ryszard Waśniewski, Ireneusz Bączyk, Jerzy Sawicki, Leszek Fijałkowski, Hubert Kościński, Czesław Cichocki, Stanisław Cichocki, Gustaw Kościński i Franciszek Sieklucki. Koło Łowieckie Knieja od początku gospodaruje w dwóch obwodach łowieckich nr 238 i nr 239 o łącznej pow. 11 304 ha. Zaliczone one zostały do kategorii słabych. W łowiskach dominowała w początkowym okresie zwierzyna drobna. Obecnie pozyskuje się głównie dziki, sarny i jelenie. Od 20. lat podstawowym gatunkiem zwierzyny w obu obwodach są sarna oraz dzik. Stan osobowy w 2010 r. wynosi 50 myśliwych i 6 kandydatów. Obecny Zarząd Koła: prezes Roman Kulpa, łowczy Marian Maślanka, podłowczy Marian Piecek, skarbnik Antoni Downarowicz, sekretarz Andrzej Czapliński. Największe trofea zdobyte w okresie 50 lat istnienia koła: 1958 r. dzik odyniec 260 kg Franciszek Wachnik; 1963 r. byk dwudziestak (waga tuszy 220 kg) Zawada; 2003 r. dzik odyniec 154 kg Grzegorz Łepek; 2007 r. dzik odyniec 143,5 kg Andrzej Nędzi; 2008 r. rogacz, Medal Złoty CIC 138,73 pkt, masa poroża 459 g Mona v. Espensen z Danii. Ciekawostki: Na terenie obwodu nr 77, w Nadleśnictwie Królewskie, w latach międzywojennych polował ostatni cesarz Niemiec i król Prus Wschodnich Wilhelm II. Po tych polowaniach pozostały 22 kamienie z inskrypcjami upamiętniającymi cesarskie łowy. Pierwotnie ustawiono ok. 100 kamieni, do dnia dzisiejszego pozostało 22. Historię tę opisał Andrzej Czapliński w opracowaniu pt. Kamienie Wilhelma. Jest on też autorem monografii, wydanej w 1999 r., z okazji 45-lecia powstania KŁ Knieja. Odznaczenia łowieckie w kole: Złoty Medal Zasługi Łowieckiej Roman Kulpa i Marian Maślanka, Srebrny MZŁ 3 kolegów, Brązowy MZŁ 15 kolegów. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Roman Kulpa, Andrzej Czapliński, Marian Maślanka, Antoni Downarowicz. W 2009 r., na jubileusz 55-lecia, koło odznaczono Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej. Koło prowadzi polowania dla myśliwych zagranicznych na rogacze i niewielką liczbę dzików. Posiada własny domek myśliwski zwany Kniejówką, strzelnicę myśliwską i siedzibę koła w Gminnym Ośrodku Kultury w Starym Dzierzgoniu. Od 5 listopada 2006 r. posiada sztandar nadany przez Elbląską ORŁ. Koło ma stronę internetową: www.knieja.net.pl 119

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA KOŁO ŁO WIECKIE K W ID Z Y N KWIDZYN Koło Łowieckie Knieja zostało założone w październiku 1945 r., wśród jego założycieli byli: Władysław Barczykowski, Stanisław Błachuta, Jan Duda, Józef Dudziak, Jan Janiuk, Stanisław Jędras, Bronisław Krukowski, Kazimierz Kwiatek, Czesław Olejnik, Witali Parafinowicz, Stanisław Rzeszutko, Jerzy Sołtyski, Józef Studziński, Roman Steinbart, Wiesław Steinike, Mieczysław Szpakowski, Wojciech Suczyński, Bolesław Ussow, Kazimierz Węcławowicz, Józef Zieliński. Na zebraniu założycielskim wybrano pierwszy Zarząd w składzie: prezes Jerzy Sołtyski, łowczy Bolesław Ussow, sekretarz Bronisław Krukowski, skarbnik Jan Janiuk. Terenem działania ówczesnego koła był obszar całego powiatu kwidzyńskiego. W 1950 r. koło liczyło ponad 110 myśliwych. Myśliwi leśnicy odłączyli się tworząc Koło Łowieckie Daniel. Pod koniec 1954 r. wyodrębniło się również Koło Łowieckie Odyniec. Koło dzierżawi obecnie 2 obwody o pow. 12 534 ha. Rocznie pozyskuje ponad 40 danieli, ok. 130 saren, ponad 110 dzików (jelenie 2-3 szt. tylko do 2004 r.). W 2007 r. przeprowadzono introdukcję muflona (10 szt.) oraz dalszą introdukcję bażanta. KŁ Knieja zastało na swym terenie pojedyncze sztuki danieli. Mozolna praca doprowadziła do odbudowania stada, dziś stanowi wizytówkę koła. Od 1980 r. osiągnięto stado ok. 100 sztuk. W 1960 r. zorganizowano fermę hodowlaną bażantów, które stały się towarem eksportowym. W tymże roku rozpoczęto odłów zajęcy na eksport. W 1985 r. udostępniono łowiska dla myśliwych dewizowych. W 2007 r. dokonano introdukcji 11 szt. muflona w łowisku Miłosna. W styczniu 2009 r. doliczono się już 18 szt. tego gatunku. Obecny skład Zarządu koła: prezes Kazimierz Reszczyński / do 2010 r. Marek Wojtynowski, łowczy Edward Bednarski, podłowczy od 2010 r. Marek Dondziak, sekretarz Jarosław Borzeszkowski /od 2010 r. Lech Zakrzewski, skarbnik Dawid Gossa / od 2010 r. Jarosław Rentflejsz, Koło liczy obecnie 50 członków. Dnia 2 września 1998 r. koło odznaczono Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej. Uhonorowani odznaczeniami łowieckimi: ZŁOMEM Michał Baraniak, Kazimierz Reszczyński; Złotym MZŁ Jan Janiuk, Bogdan Zarzycki, Włodzimierz Jackowski, Tomasz Janiuk; Srebrnym MZŁ 8 osób, Brązowym MZŁ 22 osoby. Odznaką 50 lat Członkostwa w PZŁ Bogdan Zarzycki w 2005 roku. W 2008 r. odznaczono Medalem EORŁ: Kazimierza Reszczyńskiego, Tomasza Janiuka, Władysława Karczykowskiego, Andrzeja Mularczyka, Leszka Parusa. Dnia 7 października 2000 r. w kole gościł 30-osobowy zespół sygnalistów myśliwskich z partnerskiego miasta Celle (Niemcy), natomiast w 2001 r. delegacja koła była z rewizytą. Jesienią zorganizowano uroczystości powiatowego Hubertusa. W 2002 r. odnotowano pierwsze sukcesy Jana, Andrzeja i Jarosława Rentflejszów naszych sygnalistów na II Powiślańskim Przeglądzie Muzyki Myśliwskiej im. Tomasza Bielawskiego w Kwidzynie. Dnia 5 listopada 2005 r. nastąpiło odsłonięcie kamienia upamiętniającego 60-lecie powstania koła. Z okazji jubileuszu koła w 2005 r. wydano broszurę pt. 60 lat KŁ Knieja (L. Parus. T. Janiuk). Podczas powiatowych obchodów Hubertusa 6 listopada 2005 r. koło otrzymało sztandar. 120

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO E L B L Ą G ELBLĄG Początki obecnego Koła Łowieckiego Nr 1 w Elblągu sięgają końca 1949 roku. Dnia 1 listopada 1949 r. przy Klubie Sportowym Stal, działającym przy Zakładach Mechanicznych w Elblągu (obecnie ALSTOM POWER), powstała Sekcja Łowiecko-Strzelecka, która wchłonęła część członków kółka powstałego w 1946 r. oraz myśliwych dotychczas jeszcze niezrzeszonych, w tym także żołnierzy zawodowych, którzy nie wstąpili do powstałych wcześniej wojskowych kół łowieckich. Organizatorem sekcji, a zarazem jej pierwszym przewodniczącym był Maksymilian Głowiński. Dnia 31 lipca 1953 r. nastąpił podział sekcji, w wyniku którego powstało Koło Łowieckie Nr 1 w Elblągu. W skład pierwszego Zarządu Koła Łowieckiego Nr 1 weszli: Jan Stankiewicz prezes, Stefan Rusin łowczy, Czesław Gawłowski sekretarz, Jan Sokołowski skarbnik. Stan osobowy koła w dniu 31 grudnia 1953 r. wynosił 17 członków. Dnia 1 lutego 1960 r. nastąpił podział składu osobowego, finansów oraz dzierżawionych terenów dotychczasowego koła pomiędzy dwa nowe: Koło Łowieckie Łoś oraz Koło Łowieckie Nr 1 w Elblągu. Zarząd KŁ Nr 1 działał w składzie: przewodniczący Antoni Rościszewski, łowczy Juliusz Jarosz, sekretarz Zbigniew Przybylski, skarbnik Jan Sokołowski. przekracza 1 ha. Do początków lat 80. podstawę gospodarki koła stanowiły zające, w szczególności sprzedaż żywych osobników. W tym okresie pozyskanie zajęcy (strzelanych i odławianych) sięgało 800 szt. w sezonie. Na przełomie lat 70. i 80. nastąpiły istotne zmiany w strukturze gatunkowej zwierzyny łownej, zaprzestano polowań na kuropatwy, w latach 90. na piżmaki, a od początku nowego wieku także na zające. Podstawą egzystencji koła stała się sarna, której roczne pozyskanie sięgało nawet 130 szt. Zwiększający się areał upraw kukurydzy, trzcinowiska Zalewu Wiślanego, niedostępne bagna wokół jez. Drużno, wyłączony z eksploatacji poligon lotniczy zarastające krzewami i drzewami obszary trzcinowisk, bagienek i nieużytków utworzyły nowe, niezwykle atrakcyjne siedlisko dzika. Od połowy lat 60. trwały próby wzbogacenia łowisk o bażanta. Obecnie utrzymuje się stabilna populacja o liczebności pozwalającej na pozyskiwanie kilkudziesięciu sztuk w sezonie. Koło liczy 35 członków. Skład Zarządu: prezes Piotr Rowiński, łowczy Andrzej Skalski, podłowczy Adam Okruciński, sekretarz Jacek Dorosz, skarbnik Henryk Glaza. Odznaczeni Medalami Zasługi Łowieckiej: Złotym Piotr Rowiński, Stanisław Wójcicki, Ryszard Żbikowski; Srebrnym 7 kolegów oraz Brązowym 7 kolegów. Odznaczeni w 2008 r. Medalem EORŁ: Marek Jarosz, Jerzy Natkaniec, Henryk Glaza, Wiesław Skalski. Począwszy od 1960 r., koło prowadziło gospodarkę w 2 obwodach łowieckich. Łączna powierzchnia dzierżawionego obszaru wynosi ok. 14 500 ha. Obwody leżą na terenie Żuław Wiślanych i położone są niemal w 100% na użytkach rolnych, powierzchnia leśna nie 121

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA KOŁO ŁO WIECKIE M ŁY N A RY MŁYNARY Koło gospodaruje w obwodzie łowieckim nr 82 o pow. 5 900 ha, w tym 1 513 ha lasu, zaliczonym do kategorii słabych. Położony jest w całości na terenie Nadleśnictwa Młynary, ale na terenie administracyjnym dwóch powiatów: braniewskiego i elbląskiego oraz na terenie dwóch gmin: Młynary i Wilczęta. Główne gatunki bytujące w obwodzie to dzik, sarna i jeleń. Ze zwierzyny drobnej dominującym gatunkiem jest lis oraz mniej liczne: borsuk, jenot, kuna, norka amerykańska, tchórz. W celu odbudowy stanu liczebnego zajęcy koło od dwóch lat zaniechało polowań na ten gatunek. Obserwowana jest coraz liczniejsza populacja bobrów. W skład Zarządu wchodzą: prezes Józef Hryniewicz, łowczy Andrzej Albiński / od 2010 r. Włodzimierz Walczak, sekretarz Jerzy Rybarczyk / od 2010 r. Andrzej Lewkowicz, skarbnik Jarosław Garbaczewski. Koło liczy obecnie 22 członków. Koło zostało założone przez grupę inicjatywną w składzie: Andrzej Albiński, Albert Danowski, Jarosław Garbaczewski, Marian Garbaczewski, Mieszko Godlewski, Jarosław Halicki, Józef Hryniewicz, Zbigniew Jaworski, Kazimierz Kuśnierek, Andrzej Lewkowicz, Władysław Łuczko, Wacław Makarewicz, Zbigniew Pawłowski, Tadeusz Puchniarski, Stanisław Rezanko, Jerzy Rybaczyk, Włodzimierz Walczak. Powstało w wyniku podziału Koła Łowieckiego Jarząbek w Kaszunach mocą uchwały walnego zgromadzenia, z prawem dzierżawienia obwodu łowieckiego nr 82. Podział koła odbył się w przyjacielskiej atmosferze, z pełnym zrozumieniem obu stron. Współpraca zarządów i przyjacielskie kontakty są w dalszym ciągu utrzymywane. Zebranie inicjujące powstanie Koła Łowieckiego Leśnik odbyło się 7 maja 2003 r. i było jednocześnie walnym zgromadzeniem. Wybrano Zarząd w składzie: prezes Józef Hryniewicz, łowczy Stanisław Czajka ( ), sekretarz Jerzy Rybaczyk, skarbnik Jarosław Garbaczewski. Konsekwentne przestrzeganie zasad selekcji odstrzału rogaczy zaowocowało w 2005 r. zdobyciem przez myśliwego dewizowego Rene Jansena kapitalnego rogacza o masie trofeum 550 g. Odznaczony Złomem Józef Hryniewicz, dwóch kolegów Srebrnym MZŁ, trzech kolegów Brązowym MZŁ. Odznaczeni w 2008 r. Medalem EORŁ Stanisław Czajka, Sylwester Gryżulis, Jan Hryniewicz. Koło Łowieckie Leśnik jest bardzo młode, ale wywodzące się z koła o bardzo długiej tradycji łowieckiej, i ta tradycja jest ściśle przestrzegana i pielęgnowana przez członków i zaszczepiana wśród kandydatów na członków PZŁ. Istotą działań koła jest dokarmianie zwierzyny w okresie zimy, co jest wcześniej planowane z zabezpieczeniem odpowiednich środków w budżecie. Współpraca w kole polega na wzajemnej życzliwości, zaufaniu, dbałości o łowisko, utrzymaniu w należytym stanie urządzeń łowieckich, dobrej współpracy z administracją i służbą leśną, z ludnością zamieszkującą na terenie obwodu, z młodzieżą z okolicznych szkół. Dzięki dobrej współpracy i konsekwencji w działaniu koło znajduje się w dobrej kondycji finansowej, a atmosfera panująca wśród członków przyciąga kolegów myśliwych z innych kół do polowania zgodnie z pełnym zachowaniem tradycji myśliwskiej. Dnia 28 listopada 2006 r. koło wystąpiło z wnioskiem do Zarządu Okręgowego PZŁ w Elblągu o wyrażenie zgody na posiadanie sztandaru. Uroczyste wręczenie sztandaru nastą piło 22 kwietnia 2007 r. w Młynarach. 122

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO E L B L Ą G ELBLĄG Obecny skład Zarządu: prezes Zenon Okoński, łowczy Ryszard Onopiak, sekretarz Aleksander Rdzanek / od 2010 r. Piotr Piotrowski, skarbnik Kazimierz Szypulewski / od 2010 r. Andrzej Nowosielski, Przewodniczący Komisji Rewizyjnej - Piotr Piotrowski / od 2010 r. Henryk Biedulski. Koło liczy 45 członków macierzystych, 6 członków niemacierzystych. Koło Łowieckie Łoś powstało 30 marca 1960 r. w wyniku podziału Koła Łowieckiego Nr 1 w Elblągu, założonego w 1949 r. Objęto do dalszego gospodarowania 3 obwody łowieckie: nr 53, 89 i 118, na których koło gospodaruje do dziś. Inicjatorzy podziału koła, na wspólnym posiedzeniu zarządów i komisji rewizyjnych, dokonali podziału majątku między dwa nowo powstałe koła łowieckie. Pierwszymi członkami 16-osobowego składu i jednocześnie założycielami Koła Łoś byli: Jan Biernat, Michał Cimofiej, Antoni Czech, Tadeusz Haliniak, Michał Janiszewski, Stanisław Jordan, Jan Krystyniak, Tadeusz Królak, Antoni Lewandowski, Benedykt Maliszewski, Józef Onopiak, Witold Pezo, Piotr Semeniuk, Stanisław Stępnia, Ryszard Ulfik i Stanisław Wasilewski. W skład pierwszego Zarządu koła weszli: Tadeusz Haliniak prezes, Ryszard Ulfik łowczy, Witold Pezo sekretarz, Stanisław Wasilkowski skarbnik. prowadzona była we współpracy z poszczególnymi nadleśnictwami obejmującymi ww. obwody. Członkowie koła podjęli się zasiedlania łowisk w bażanta, co trwa do dziś. W przeszłości prowadzono także odłowy zająca. Koło bierze udział w zalesianiu rewirów leśnych wg potrzeb nadleśnictw. W kole 15 myśliwych posiada odznaczenia łowieckie, w tym ci, którzy odeszli do Krainy Wiecznych Łowów: Złom Michał Janiszewski, Złoty MZŁ Stanisław Anklewicz i Mieczysław Piotrowski. Członkowie koła pełnili wiele funkcji we władzach łowieckich województwa i powiatu, np.: Michał Janiszewski pełnił funkcję łowczego powiatowego w latach 1947-1964, sekretarza Powiatowej Rady Łowieckiej. W 1964 r., był członkiem WRŁ, przewodniczył kompletowi sędziowskiemu WRŁ. Mieczysław Piotrowski był sędzią Sądu WRŁ od 1968 r. do końca swej przynależności do PZŁ. Koło współpracuje ze szkołami podstawowymi, głównie w Piotrowcu i Nowakowie, prowadząc pogadanki i prelekcje dla młodzieży propagujące wiedzę o przyrodzie i ochronie środowiska. Zarząd koła okazjonalnie przekazywał niewielkie kwoty pieniężne na rzecz tych szkół i nadal to czyni, podejmując stosowne uchwały. Spotkania z młodzieżą w Nowakowie prowadził Stanisław Anklewicz, a w Piotrowcu Władysław Dymitruk. Zarząd koła wpłaca odpowiednie kwoty na rzecz ochrony środowiska. Członkowie koła uczestniczą w zawodach strzeleckich, podczas których nasza drużyna, pod przewodnictwem Ryszarda Onopiaka, zajmuje znaczące miejsca. 123

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA KOŁO ŁO WIECKIE B R A N IE W O BRANIEWO licznie występują dziki, sarny i jelenie europejskie, pojawiają się także łosie i pojedyncze daniele. Obecnie Koło Łowieckie Mewa liczy 88 członków. W skład Zarządu Koła wchodzą: prezes Jan Hryniewicz, łowczy Janusz Staniszewski, podłowczy Grzegorz Kapusto, skarbnik Wojciech Wiernasz, sekretarz Bartłomiej Fita oraz honorowy prezes koła Stefan Śmirski. Koło Łowieckie Mewa, pierwsze w Braniewie, zostało założone w 1946 r., a zarejestrowane w Zarządzie Wojewódzkim PZŁ w Olsztynie rok później. Pierwotnie nosiło nazwę Zatoka, jednak w 1953 r. podczas tworzenia obwodów łowieckich nazwę tę zmieniono na Koło Łowieckie nr 1 w Braniewie, a od 1957 r. koło działa pod obecną nazwą. Założycielami koła byli: Stanisław Borowiak, Piotr Buchowiecki, Protazy Bunda, Adolf Gałuszka, Stanisław Gołębiowski, Mieczysław Górecki, Jerzy Grelewski, W. Jerke, Jan Nosal, Jerzy Onych, Henryk Ryszko, Jan Słomka. Obecnie Koło Łowieckie Mewa posiada 3 obwody łowieckie o pow. ogólnej 20 931 ha. Obwód nr 27 to obwód polny o pow. 6 849 ha, z czego lasy zajmują 960 ha. Na tym terenie odnotowano stałą populację sarny oraz dzika, jelenia europejskiego, łosia, a z ptactwa kuropatwy, bażanta, zająca, wiele gatunków kaczek i gęsi zbożowych, gęgawy, małych berniklów obrożnych, również nieliczne ohary. Obwód nr 56 to obwód na obszarze Wysoczyzny Elbląskiej o pow. 6 000 ha, w tym 1 891 ha lasów. Odnotowano tam liczną populację jelenia europejskiego (25), rośnie populacja jelenia sika cereus nippon (50) oraz populacje sarny i dzika. W północnej części obwodu można spotkać ptactwo wodne, głównie krzyżówkę, łyskę i dość liczną słonkę. Na terenie obwodu, w łowisku Baranówka, w 2000 r. powstała duża wiata mieszcząca 100 osób, a dwa lata później zbudowano strzelnicę myśliwską. Drużyna strzelecka koła uczestniczy w różnego typu zawodach myśliwskich. W 2003 r. w obwodzie wybudowano komfortowy domek myśliwski. Obwód nr 78 jest obwodem o łącznej pow. 7 938 ha, w tym powierzchnia leśna zajmuje 1 845 ha. W obwodzie Medalami Zasługi Łowieckiej zostali odznaczeni: Henryk Szkutnik Złom, Stefan Śmirski Złoty Medal Zasługi Łowieckiej, Srebrny Medal dwóch kolegów, a Brązowy ośmiu. Medale za Zasługi dla Łowiectwa Województwa Elbląskiego otrzymało 10 członków koła. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Jan Hryniewicz, Henryk Szkutnik Koło tworzy inicjatywy środowiskowe. Są to m.in.: stała współpraca z Powiatowym Domem Dziecka we Fromborku; współpraca utworzonego Stowarzyszenia Kół Łowieckich Ziemi Braniewskiej z kołami lokalnymi; koordynacja działań antykłusowniczych przez pełnomocnika łowieckiego starosty, utrzymywanego z funduszy kół organizacja wielu imprez okolicznościowych: w 1993 r. zorganizowanie wystawy łowieckiej w starym hanzeatyckim spichrzu. Z okazji 50-lecia koło Mewa wydało monografię pt. 50 lat myślistwa w Kole Łowieckim MEWA 1946-1997. W 2003 r. zorganizowano piknik myśliwski dla wszystkich kół powiatu braniewskiego, natomiast w 2004 r. wystawę łowiecką w Braniewie z okazji dożynek wojewódzkich. Jednym z największych osiągnięć Koła Mewa było odbudowanie w latach 1975-1978, przy wsparciu władz miasta, spalonej po II wojnie światowej Baszty. Nasi koledzy zajmują stanowiska w okręgowych organach PZŁ w Elblągu. Henryk Szkutnik pełni przez 3 kadencje funkcję sekretarza EORŁ, a prezes koła Jan Hryniewicz jest członkiem EORŁ i przewodniczącym Komisji Hodowlanej i Ochrony Środowiska. Honorowy prezes koła Stefan Śmirski był członkiem elbląskiej WRŁ oraz sędzią Okręgowego Sądu Łowieckiego w Elblągu. 124

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO K W ID Z Y N KWIDZYN brak jest osiągnięć w pozyskaniu zwierzyny grubej. W latach 80. oprócz jelenia pozyskiwano również łosia. W 1988 r. Leszek Peret pozyskał także wilka basiora. Nadmierna chemizacja, zmiany w uprawach oraz choroby spowodowały znaczny spadek populacji zajęcy i zaprzestanie polowań. Prawie całkowicie wyginęły piżmaki. Dzisiaj głównym gatunkiem zwierzyny zapewniającym egzystencję koła jest sarna. Ofiarność myśliwych w intensywnym zwalczaniu lisów w łowisku pozwoliła na introdukcję bażanta oraz odnotowywany jest powolny wzrost populacji zająca i kuropatwy. Założyciele koła: Mieczysław Szpakowski, Józef Dudziak, Kazimierz Więcławowicz, Józef Studziński, Kazimierz Kwiatek, Stanisław Turosa, Stanisław Błachuta, Zygmunt Serocki, Augustyn Rublewski. W 1954 r., w wyniku podziału Koła Łowieckiego Knieja oraz terenów łowieckich na terenie powiatu kwidzyńskiego powstało odrębne koło łowieckie, które przyjęło nazwę Odyniec. Koło prowadzi gospodarkę łowiecką na ok. 12 tys. ha w obwodach 283 i 303, zaliczanych do słabych, leżących na terenie gminy Sadlinki i częściowo gmin Kwidzyn i Gardeja, lasy zajmują 2 5 powierzchni. Tereny te, ubogie w zwierzynę grubą, zmuszają jego członków od samego początku istnienia koła do położenia nacisku na hodowlę zwierzyny drobnej. Podstawą hodowli stały się sarna, zając, bażant, kuropatwa i piżmak. W latach 1960-1970 w celu wypracowania i zdobycia środków na statutową działalność członkowie koła zdecydowali się na odłów i eksport żywych zajęcy. Odłów ok. 200 zajęcy w ciągu jednego dnia świadczy, że łowiska były bogate w ten gatunek zwierzyny. Ponadto Augustyn Rublewski wraz z synami, Zbigniewem i Edwardem, którzy są dzisiaj członkami koła, prowadził na potrzeby koła wolierową hodowlę bażanta. W skromnym obwodzie 101 (leśnym) nie Obecnie do koła należy 49 członków. Zarząd koła: przewodniczący Jan Szcześniak, łowczy Edward Rublewski, sekretarz Leszek Dondziak, skarbnik Jan Reszczyński. Członek honorowy były długoletni prezes Jerzy Turowski. Za całokształt gospodarki łowieckiej 28 sierpnia 2004 r. uhonorowano koło Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej. Odznaczony Złotym MZŁ Ginter Muchliński, Brązowym MZŁ odznaczono ośmiu kolegów. W 2008 r. Medalem Zasługi EORŁ zostali odznaczeni: Zygmunt Górski, Ryszard Rulewski, Edward Rulewski, Jan Szcześniak. Z roku na rok przybywa stałych urządzeń łowieckich, coraz lepiej zagospodarowywane są łowiska. Dzięki wysiłkowi członków koła zbudowano na terenie obwodu wiatę myśliwską oraz zagospodarowano przy niej teren, gdzie odbywają się uroczyste spotkania integracyjne myśliwych z rodzinami i mieszkańcami okolicznych wiosek oraz spotkania edukacyjne z młodzieżą szkolną. Dla młodzieży prowadzone są pogadanki z zakresu przyjaznego stosunku wobec łowiectwa i myśliwych oraz krzewienia kultury, zwyczajów i etyki łowieckiej. W 2004 r. z okazji 50-lecia koła został ufundowany sztandar. 125

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA KOŁO ŁO WIECKIE B R A N IE W O BRANIEWO Historia Koła Łowieckiego Ponowa datuje się od 20 grudnia 1961 r., gdy na walnym zgromadzeniu zdecydowano o podziale Koła Łowieckiego Mewa na dwa odrębne. Nowe koło nazwano Ponowa. Dnia 21 lutego 1962 r. decyzją Powiatowej Rady Łowieckiej w Braniewie przyjęto Koło Ponowa w poczet Polskiego Związku Łowieckiego. Członkami założycielami nowo powstałego koła byli: Proc Bunda, Kazimierz Gawron, Józef Knitter, Piotr Malec, Jan Słomka, Tadeusz Śmigielski, Jerzy Grelewski, Seweryn Goch, Stanisław Głowacki, Eugeniusz Kunc. Pierwszy Zarząd tworzyli: Piotr Malec przewodniczący, Zbigniew Sierzputowski łowczy, Seweryn Goch sekretarz, Stanisław Głowacki skarbnik. Obecnie Koło Łowieckie Ponowa w Braniewie dzierżawi 2 obwody nr 1 i 3. Gatunki zwierząt występujące na tych terenach to: jeleń, łoś, dzik, sarna, lis, kuna, jenot, borsuk i zając. Obwód nr 1, położony 30 km od Braniewa, jest obwodem polnym o pow. całkowitej 7 658 ha, w tym 2 006 ha lasu. Na terenie obwodu znajduje się 40 ambon i 50 zwyżek. Pozyskanie średnioroczne: 8 jeleni, 70 saren, 50 dzików. Na terenie obwodu znajdą się poletka uprawne o pow. 1,5 ha. Obwód nr 3 w gminie Braniewo, również polny, o pow. 8 609, w tym 2 281 ha lasu. Na terenie obwodu znajduje się 60 ambon i 90 zwyżek. Pozyskanie średnioroczne: 6 jeleni, ok. 80 saren, ok. 100 dzików. Obecny skład Zarządu KŁ Ponowa : prezes Krzysztof Kowalski, łowczy Ryszard Czepułkowski / od 2010 r. Piotr Żak, sekretarz Jacek Godlew ski / od 2010 r. Stanisław Pinkowski, skarbnik Adam Baczkowski. Przewodniczący Komisji Rewizyjnej Zbigniew Szewczyński. W kole obecnie jest 63 myśliwych. Jeden z członków koła Ryszard Czepółkowski bierze udział w licznych zawodach strzeleckich i ma i na swoim koncie wiele sukcesów. Odznaczenia: Złoty MZŁ Eugeniusz Kunc; Srebrny Władysław Żak, Andrzej Karłowicz, Józef Knitter; Brązowy 4 kolegów. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Jan Bobek, Ryszard Czepułkowski, Adam Baczkowski, Mirosław Podebny, Krzysztof Kowalski, Jacek Godlewski. Jednym z ciekawszych wydarzeń zorganizowanych przez Koło Łowieckie Ponowa były obchody 70-lecia PZŁ. Zawiązało się Stowarzyszenie Kół Łowieckich z ziemi braniewskiej: Ponowa, Mewa, Oręż, Dzik i Szron. Obchody 70-lecia organizował duży zespół ludzi i nie sposób wymienić wszystkich. Okolicznościowy proporczyk udało się wydać na czas, dzięki staraniom Czesława Żaka łowczego koła. Dzięki zabiegom Eugeniusza Kunca prezesa Ponowy i Romana Bursy prezesa Oręża, uświetniono obchody nadaniem stowarzyszeniu sztandaru. Postaciami zasłużonym dla koła są wszyscy seniorzy Ponowy, którzy przekazali młodszym kolegom swoją wiedzę, a wśród nich: Eugeniusz Kunc honorowy członek koła, Władysław Żak honorowy łowczy koła, Andrzej Karłowicz. Najstarszym członkiem koła i jednym z jego założycieli był Józef Knitter. 126

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO E L B L Ą G ELBLĄG Koło Łowieckie Ponowa powstało w 1947 r. jako pierwsze w Elblągu. Do koła należeli w następnych latach m.in. późniejsi założyciele: Jan Urban, Ignacy Głuchowski, Edmund Sokołowski, Mieczysław Kaczkowski. Po 16 latach koło rozpadło się na dwa zespoły, 2 lipca 1963 r. na nadzwyczajnym walnym zebraniu nastąpił podział koła i obwodów powstały: KŁ Rogacz i KŁ Ponowa. Członkami założycielami koła byli: Ksawery Brzeziński, Ignacy Głuchowski, Henryk Grabowski, Zenon Grzelakowski, Leon Jankowski, Mieczysław Kaczkowski, Władysław Lewandowski, Stanisław Lubański, Stefan Neuman, Władysław Piotrowski, Edmund Sokołowski, Mieczysław Tarando, Jan Urban, Julian Waliński. Wybrano pierwszy Zarząd w osobach: prezes Stanisław Lubański, łowczy Zenon Grzelakowski, sekretarz Waldemar Pytlarczyk, skarbnik Władysław Piotrowski. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej był Mieczysław Kaczkowski. Do 2008 r. ogółem było w kole 57 myśliwych. Do dziś poluje z nami założyciel koła Władysław Piotrowski. Członkowie koła pełnili następujące funkcje we władzach i organach związku: członka Komisji Szkoleniowej NRŁ, sekretarza WRŁ, przewodniczących komisji problemowych WRŁ i ORŁ: ochrony środowiska, szkoleniowej, kultury łowieckiej, członka składu orzekającego Sądu Łowieckiego WRŁ, sekretarza i skarbnika Zarządu Wojewódzkiego PZŁ. Koło gospodarzy w dwu obwodach o pow. 8 254 ha, w tym 1 498 ha lasu. Pozyskuje się obecnie rocznie ok. 30 kozłów, ok. 40 saren, 130 dzików. Dawniej obwody obfitowały w zające, kaczki, kuropatwy i bażanty. Mimo kilku prób nie udało się utrzymać dobrego stanu bażantów, maleje liczba pozyskiwanych kaczek, od 8 lat nie poluje się na zające. Aktualnie koło liczy 34 członków. Zarząd koła: prezes Tomasz Wojcik, łowczy Andrzej Kaczkowski, podłowczy - Rafał Piernicki do 2010 r., sekretarz Krzysztof Głuchowski, skarbnik Anetta Sokołowska. Przewodniczący Komisji Rewizyjnej Henryk Ogrodowski / od 2010 r. Piotr Cegiel. Medale i odznaczenia: Złom Stanisław Łaga i Bolesław Szatrański; Medale Zasługi Łowieckiej: Złotych 7, Srebrnych 8, Brązowych 21, Medal za Zasługi dla Łowiectwa Województwa Elbląskiego 5 osób. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Bolesław Szatrański, Stanisław Łaga, Piotr Cegiel, Czesław Głuchowski, Henryk Ogrodowski, Władysław Piotrowski. Koło jest szczególnie aktywne na niwie kultury łowieckiej i promocji łowiectwa, zwłaszcza w szkołach. Współpracuje ze Szkołą Podstawową nr 15 w Elblągu drugie miejsce wśród wyróżnionych szkół w drugiej i trzeciej edycji akcji Ożywić pola 2006, Szkołą Podstawową w Węzinie dyrektor Krystyna Bohdanowicz odznaczona Medalem za Zasługi dla Łowiectwa za ponad 20-letnią współpracę z naszym kołem, ze szkołami podstawowymi w Gronowie, Pilonie, Pomorskiej Wsi i w Pasłęku. W kole opracowano Ceremoniał Sztandarowy Elbląskiego Okręgu uchwałą Okręgowej Rady PZŁ z 19 lutego 2003 r. przyjęty i zalecony do stosowania w kołach łowieckich. Ponadto opracowano projekt nowego sztandaru elbląskiej ORŁ. W 2003 r. koło było głównym realizatorem organizowanej z okazji 80-lecia PZŁ wystawy okręgowej w Elblągu. W 2004 r. utworzono Galerię Myśliwską na Starym Mieście w Elblągu, czynną przez kilka miesięcy. Wydano drukiem monografię: KŁ Ponowa 1963-2003. Dnia 5 lipca 2008 r. na jubileusz 45-lecia koło otrzymało sztandar. 127

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA KOŁO ŁO WIECKIE E L B L Ą G ELBLĄG W maju 1947 r. w rejestrze Kół Łowieckich Urzędu Powiatowego w Elblągu pod pozycją nr 8 zarejestrowano Koło Łowieckie Nr 2 Ponowa, protoplastę Koła Łowieckiego Rogacz. W skład Zarządu koła wchodzili: Witold Ejdrygiewicz prezes, Zenon Grzelachowski członek, Stanisław Lubański członek. W początkowej działalności gospodarka łowiecka koła nie była rejestrowana. Koło wówczas liczyło 20 członków, natomiast w 1957 r. osiągnęło liczbę 50. W związku z podziałem terenu powiatu na nowe obwody łowieckie i wzrostem liczby członków, walne zgromadzenie członków koła podjęło uchwałę o podziale, w wyniku którego powstało Koło Łowieckie Rogacz i Koło Łowieckie Ponowa. W latach 1957 1992 funkcję prezesów koła piastowali: Józef Różański, Witold Ejdrygiewicz, Edward Mechliński, Walenty Włodarkiewicz. W tym czasie liczba członków Koła Łowieckiego Rogacz nie przekraczała 20 osób, dopiero pod koniec lat 80. ubiegłego wieku zbliżyła się do 30. W 1992 r. walne zgromadzenie członków koła wybrało Zarząd w składzie: Kazimierz Olechnowicz prezes, Henryk Wesołowski łowczy, Grzegorz Marusa sekretarz, Czesław Krupski skarbnik. Koło Łowieckie Rogacz prowadzi gospodarkę łowiecką w dwóch obwodach polnych nr 116 i 153 o łącznej pow. 9 802 ha. Uprawia 9,5 ha poletek zaporowo-zgryzowych, obsadzonych topinamburem, obsiewanych mieszankami zbóż i kukurydzą. Średnie roczne pozyskanie zwierzyny grubej w ostatnich trzech latach wynosiło: jeleń 3 szt., sarna 64 szt., dzik 28 sztuk. Jeszcze do połowy lat 90. ubiegłego wieku obwód łowiecki 153 był terenem niezwykle zasobnym w zająca, piżmaka oraz ptactwo. Jednak wzrost liczebności drapieżników, w szczególności lisa, norki amerykańskiej, ptaków drapieżnych, spowodował znaczny spadek populacji zwierzyny drobnej. Podejmowane próby introdukcji bażanta nie przynoszą satysfakcjonujących efektów. Podstawowymi gatunkami występującymi w obwodach są sarna, dzik i w niewielkiej liczbie jeleń. Ze zwierzyny drobnej lisy, jenoty, borsuki, dzikie gęsi i kaczki, gołębie grzywacze oraz niezbyt liczne bażanty i kuropatwy. Głównym gatunkiem zwierzyny pozwalającym na egzystencję koła jest sarna. Henryk Wesołowski / od 2010 r. W 1997 r. Koło Łowieckie Rogacz w Elblągu zostało odznaczone Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej. Odznaczeni Medalami Zasługi Łowieckiej: Złotym Henryk Wesołowski, Walenty Włodarkiewicz; Srebrnym MZŁ dwóch kolegów; Brązowym MZŁ 5 kolegów. W 2008 r. odznaczeni Medalem Zasługi EORŁ: Henryk Wesołowski, Grzegorz Marusa, Józef Luber, Lech Godzwon. W 1994 r., za wsią Kwietnik, koło zakupiło 2,38 ha ziemi wraz z zaniedbanym budynkiem mieszkalnym i gospodarczym. Dzięki pracy kolegów i ich rodzin oraz szczodrości sponsorów w maju 1997 r., w 50. rocznicę założenia koła, uroczyście otwarto domek myśliwski Gawra wraz z pomieszczeniem magazynowym. Z tej okazji, za zgodą Wojewódzkiej Rady Łowieckiej w Elblągu, uchwałą nr 1/97, ufundowany został sztandar koła. 128

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO M A L B O R K MALBORK Koło Łowieckie Nr 239 Rogacz przy Jednostce Wojskowej Nr 4976 w Malborku powstało we wrześniu 1952 roku. Założycielami koła byli: Włodzimierz Bera, Henryk Fordon, Jerzy Budzisz i Tadeusz Orlewski. W tym czasie koło liczyło ok. 40 członków. Na pierwszym inauguracyjnym posiedzeniu wybrano Zarząd koła w składzie: przewodniczący Mieczysław Pazgrad, łowczy Włodzimierz Bera, sekretarz Józef Michniewicz, skarbnik Henryk Fordon. Po ukonstytuowaniu się Zarządu koło otrzymało następujące obwody łowieckie: jeden obwód łowiecki w Borach Tucholskich Sieczna i dwa obwody w okolicach Malborka Dąbrówka i Stare Pole. Jesienią 1959 r. nastąpił podział koła, w wyniku czego koło otrzymało nazwę WKŁ 239 Rogacz przy JW 4976 w Malborku. Na pierwszym walnym zgromadzeniu koła wybrano nowy Zarząd w składzie: przewodniczący Jarosław Gibki, łowczy Czesław Hyski, skarbnik Czesław Niżyński, sekretarz Henryk Wadłewski, Komisja Rewizyjna w składzie: Stanisław Frindt, Józef Czapla, Tadeusz Or lewski. Koło przejęło obwód nr 28 rejon Starego Pola, obecny 54. W wyniku tragicznej śmierci prezesa koła w 1964 r. nastąpiła zmiana w Zarządzie wybrano nowy w składzie: przewodniczący Władysław Jackiewicz, łowczy Czesław Hyski, sekretarz Henryk Wadłewski, skarbnik Stanisław Frindt. W wyniku starań Zarządu koła wydzierżawiono dodatkowy obwód w rejonie Milejewa. Do osiągnięć koła należy zaliczyć: założenie hodowli wolierowej bażanta, od 1971 do 1979 zasiedlanie łowiska bażantem (ok. 2 600 szt.), wybudowanie urządzeń łowieckich, jak paśniki i ambony od podstaw, wybudowanie domku myśliwskiego w miejscowości Brzeziny gm. Tolkmicko. Koło nadal gospodaruje w 2 obwodach łowieckich nr 85 i 188. W wyniku prowadzenia prawidłowej gospodarki łowieckiej i intensywnego dokarmiania zwierzyny w okresie całego roku w łowiskach bytuje jeleń europejski, jeleń sika i duża liczba dzików. Przystąpiono do akcji zasiedleń łowisk w obwodzie 54 zwierzyną drobną. Obecnie koło liczy 41 członków, w tym 2 niemacierzystych i 3 kandydatów. Dnia 1 lutego 2004 r. powołano nowy Zarząd w składzie: przewodniczący Marian Przybyła, łowczy Ryszard Kunicki, skarbnik Waldemar Biernacki, sekretarz Wiesław Krupiński. Członkowie koła posiadają 4 Złote Medale Zasługi Łowieckiej, 3 Srebrne i 7 Brązowych. Odznaczeni w 2008 r. Medalem Zasługi EORŁ: Marian Przybyła, Ryszard Kunicki, Piotr Kubera, Franciszek Duda, Stanisław Frindt. 129

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA KOŁO ŁO WIECKIE M A L B O R K MALBORK Koło Łowieckie Nr 2 Szarak powstało w wyniku podziału Koła Łowieckiego Nr 1 Dzik w Malborku na przełomie lat 1956-1957. W 1957 r. Koło Łowieckie Nr 2 Szarak funkcjonowało już jako samodzielne koło łowieckie. Pierwszymi członkami i jednocześnie założycielami koła byli: Paweł Bielawski, Jan Dębieć, Jan Łapiński, Piotr Łopata, Władysław Bartkowski, Tadeusz Krzeptowski, Stanisław Kępka, Henryk Kępka, Bronisław Radomski i Henryk Szyszka. Koło dzierżawi 2 obwody: leśny 7 400 ha na ziemi kościerskiej i polny 7 400 ha na Żuławach Wiślanych. W ciągu ostatnich trzech lat średniorocznie pozyskiwano w obwodach 13 jeleni europejskich, 160 dzików oraz 150 saren. Ewenementem jest obwód nr 165 ziemia malborska, gdzie znajduje się 500-hektarowy młody las. Tam pozyskano ostatnio 130 dzików, co jest swoistym rekordem Polski w przeliczeniu na 1 000 ha lasu. Od 10 lat koło sprzedaje myśliwym zagranicznym rogacze i dziki. Średnio w obu obwodach eliminuje się ok. 150 lisów poprzez odstrzał indywidualny, a także w trakcie polowań zbiorowych organizowanych wyłącznie na drapieżniki. W kole dużą wagę przywiązuje się do ochrony zwierzyny drobnej i zimowego dokarmiania. Koło jako jedno z pierwszych rozpoczęło introdukcję bażanta z własnej wolierni. Obecnie łowiska zasilane są systematycznie bażantem oraz kuropatwą. Koło obecnie liczy 40 członków i dwóch kandydatów, w tym 36 kolegów z uprawnieniami selekcjonerskimi. Obecny skład Zarządu Koła: prezes Julian Grzanko, łowczy Ryszard Adamowski / od 2010 r. Ryszard Wołos, podłowczy Stanisław Lubecki /od 2010 r. Kazimierz Rzeźnicki, sekretarz Kazimierz Rzeźnicki / od 2010 r. Stanisław Czarnecki, skarbnik Tomasz Łopata. Przewodniczący Komisji Rewizyjnej Stanisław Czarnecki / od 2010 r. Ryszard Wiąckiewicz. W 2007 r. z okazji 50-lecia koło zostało odznaczone Brązowym MZŁ, natomiast były członek Zarządu koła, Zarządu Okręgowego PZŁ, delegat na zjazdy krajowe, wieloletni organizator i kierownik kursów dla kandydatów śp. Marian Prykowski został uhonorowany Złomem. W 2008 r. myśliwi i sponsorzy ufundowali sztandar, który wręczono kołu w dniu św. Huberta. W trakcie tej uroczystości ORŁ w Gdańsku odznaczyła koło Medalem Zasługi Łowieckiej Ziemi Gdańskiej. Obecnie Medale Zasługi Łowieckiej posiadają: Złoty Tadeusz Krzeptowski; Srebrne 3 kolegów; Brązowe 12. Koło w 1996 r. zakupiło 8-arową działkę położoną nad brzegami rzeki Wdy, na której w 2000 r. oddano do użytku myśliwym i ich rodzinom dom myśliwski. W obwodzie 165 Żuławy koło posiada piękną wiatę, która służy podczas polowań zbiorowych oraz innych uroczystości. W obydwu obwodach posiada kryte pojazdy do transportu myśliwych i pomocników podczas polowań zbiorowych. Godny uwagi jest również wkład koła w rozwój strzelectwa myśliwskiego. Koło jako jedno z pierwszych wybudowało strzelnicę, która przez wiele lat służyła do organizacji zawodów strzeleckich rangi wojewódzkiej, a później okręgowej. W listopadzie 2006 r. w ramach obchodów związanych z dniem św. Huberta odsłonięto pamiątkowy obelisk, poświęcony tym, którzy Świętemu Hubertowi służyli służą i służyć będą. W okresie 50-letniej działalności koła można by wymienić wielu kolegów, którzy włożyli cząstkę swojego życia w rozwój łowiectwa, a jest wśród nich śp. Bronek Radomski, wieloletni prezes Koła Szarak oraz przewodniczący Powiatowej Rady Łowieckiej. Dzięki niemu powstała m.in. woliernia oraz pierwsze zasadzenie drzew, dzisiaj tzw. Puszcza Radomskiego. 130

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO M A L B O R K MALBORK Przy ówczesnej Rejonowej Komendzie Uzupełnień utworzyła się grupa inicjatywna, która przyczyniła się do powstania w 1952 r. Wojskowego Koła Łowieckiego nr 259. Założycielami koła byli: kpt. Matla, kpt. Sobański, por. Jeske, sierż. Kopytkowski i sierż. Michniewicz. Koło gospodarowało na terenach położonych wokół Malborka, a po utworzeniu obwodów łowieckich wydzierżawiło obwody nr 65 i 66. W 1982 r. koło przyjęło nazwę Wojskowe Koło Łowieckie Nr 259 Bażant. Starsi członkowie koła dobrze pamiętają tereny łowieckie niezwykle zasobne w zające, które w latach 60. i 70. nawet odławiano do punktu skupu. Jednak zmiany w strukturze upraw pól, chemizacja, wzrost liczby drapieżników i wiele innych przyczyn spowodowały tak znaczny spadek populacji zająca, że od 1997 r. koło zaprzestało organizowania polowań na tę zwierzynę. Na przełomie lat 70. i 80. bardzo licznie w obwodach występował piżmak, jednak rozprzestrzeniająca się norka amerykańska skutecznie go zredukowała. Podejmowano kilka prób introdukcji bażanta, kuropatwy i królika, ale bez znaczących rezultatów. Obecnie koło gospodaruje w trzech obwodach łowieckich: nr 189, 216 i 218 (od 1995 r.), o łącznej pow. 11 300 ha, leżących w granicach powiatów malborskiego i sztumskiego. Są to obwody typowo polne, powierzchnia lasów wynosi tylko 114 ha. Dwa obwody zaliczone zostały do kategorii bardzo słabych i jeden do słabych. Podstawowym gatunkiem występującym w trzech obwodach jest sarna oraz w coraz większej liczbie dzik. W obwodzie nr 66 występuje przejściowo nielicznie jeleń. Ze zwierzyny drobnej dominującymi gatunkami są: lis, borsuk, jenot i kaczka oraz niezbyt licznie bażant, kuropatwa i zając. Do koła należy 30 myśliwych i jeden stażysta. Obecny Zarząd Koła tworzą: prezes Brunon Sarnowski, łowczy Czesław Nawrot / od 2010 r. Marcin Sarnowski, podłowczy Czesław Kosobucki, sekretarz Tadeusz Michalak, skarbnik Stanisław Sac. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej jest Edward Słowik. W 1996 r. uchwalono tytuł Honorowego Prezesa Koła za wybitne zasługi i pomnażanie dorobku koła. Pierwszy tym tytułem został uhonorowany Jan Molenda, długoletni prezes koła, odznaczony Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej. Ponadto odznaczono Srebrnym MZŁ 1 kolegę oraz Brązowym MZ 6 kolegów. W 2008 r. odznaczono Medalem Zasługi EO PZŁ Brunona Sarnowskiego. 131

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA KOŁO ŁO WIECKIE B R A N IE W O BRANIEWO Wojskowe Koło Łowieckie nr 336 Dzik przy Inspekcji Sił Zbrojnych powstało w 1967 r., w wyniku podziału WKŁ nr 306 przy Inspekcji Szkolenia MON. Powodem podzielenia się WKŁ nr 306 była zbyt duża liczba członków w jednym kole. Do nowo powstałego WKŁ nr 336 Dzik przeszli ci członkowie, którzy pracowali w ISZ, oraz ci, którzy zamieszkiwali na terenie woj. lubelskiego. Nowo powstałe koło otrzymało od WKŁ nr 306 obwód łowiecki nr 42 położony w woj. lubelskim, o łącznej pow. 6 400 ha. Założycielami WKŁ nr 336 Dzik byli: gen. Aleksander Ligaj, płk Emanuel Jastrzębski, płk Gustaw Sadkowski, płk Tadeusz Sołtysik, płk Jan Sielski, płk Józef Szewczyk, płk Tadeusz Krowiec, Marian Radzik, Zygmunt Resliński, Mieczysław Sokołowski. Dnia 18 czerwca 2005 r. w czasie obrad walnego zgromadzenia członków koła dokonano zmiany nazwy siedziby i zmiany członków Zarządu koła. Na siedzibę koła wybrano miejscowość Glinka (Braniewo). Aktualnie jest to Wojskowe Koło Łowieckie nr 336 Dzik Braniewo. Obecnie do najbardziej zasłużonych członków koła należą: Kazimierz Gawron, Kazimierz Leśniak, Kazimierz Modzelewski, Ireneusz Hejda. W początkowym okresie działalności koła gospodarowano tylko w obwodzie nr 42. W 1971 r. staraniem Zarządu koła wydzierżawiono drugi obwód łowiecki nr 55 (13) położony w woj. elbląskim. Obwód nr 55 położony w gminie Braniewo jest obwodem polno-leśnym o łącznej pow. 5 145 ha, w tym pow. polnej 3 734 ha i pow. leśnej 1 411 ha. W obwodzie tym występuje głównie zwierzyna gruba, a tylko w niewielkiej liczbie zwierzyna drobna. Ze zwierzyny grubej najliczniejsze są sarna i dzik, w małej liczbie jeleń i okresowo łoś. Stan liczebny ww. zwierzyny ulega corocznie zmniejszeniu. W ostatnim 10-leciu, zwłaszcza po 1990 r. do chwili obecnej, stan ten zmniejszył się o ok. 70-90%. Szczególny spadek pogłowia nastąpił w liczbie saren, jeleni, nieco mniejszy, ale również znaczny w liczbie dzików. Brak jest ostatnio w łowisku łosia. Głównych powodów zmniejszającego się stanu pogłowia zwierzyny upatrywać należy w upadłości PGR-ów, ponieważ spowodowało to znaczne zubożenie naturalnej bazy paszowej, oraz w bardzo intensywnym kłusownictwie, zwłaszcza na obrzeżach obwodu. Porównując ilościowe pozyskanie zwierzyny w sezonie 1990/1991 z sezonem 1996/1997, spadek ten wynosi: jeleni o 90%; saren o 76%; dzików o 75%. Stan urządzeń łowieckich w obwodzie nr 13: paśników 5 szt., ambon 44 szt. Obwód nr 165 położony w gminach Kurów, Markuszów, Garbów, Nałęczów jest obwodem polnym o całkowitej pow. 6 400 ha, w tym pow. polna wynosi 6 185 ha i zagajniki leśne 215 ha. W obwodzie występuje przede wszystkim zwierzyna drobna, taka jak: zając, bażant, kuropatwa, kaczka, piżmak, lis, i niewielka liczba sarny polnej. Koło liczy obecnie 31 członków. W skład Zarządu wchodzą: przewodniczący Kazimierz Modzelewski / od 2010 r. Andrzej Gawron, wiceprzewodniczący do 2010 r. Kazimierz Gawron, łowczy Andrzej Gawron / od 2010 r. Andrzej Piwowar, sekretarz Bolesław Tomkiewicz, skarbnik Romuald Bortnik, podłowczy Józef Michalewski, strażnicy łowieccy: Andrzej Dmochewicz i Zenon Pszczoła. Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej. wyróżnieni zostali: Ireneusz Hejda, Kazimierz Gawron, Szczepan Skórzyński, Tadeusz Szołtysik; Srebrnym MZŁ odznaczono dwóch kolegów; Brązowym dwóch kolegów. Odznaczeni w 2008 r. Medalem Zasługi EO PZŁ: Kazimierz Gawron, Andrzej Piwowar, Tadeusz Kierul, Zygmunt Jurgielewicz. 132

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO E L B L Ą G ELBLĄG Dnia 19 października 1949 r. w powołanej w Elblągu Oficerskiej Szkole Piechoty nr 3 oficerowie tej szkoły założyli Wojskowe Koło Łowieckie nr 237. Liczyło ono 7 członków założycieli. Byli to: Kazimierz Bąk, Witold Gawłowski, Stanisław Karolczak, Marian Marszałek, Roman Peciak, Andrzej Utrysko oraz ówczesny łowczy powiatowy Michał Janiszewski. W skład pierwszego Zarządu koła wybrani zostali Marian Marszałek prezes i Stanisław Karolczak łowczy. Od 1949 r. myśliwi WKŁ nr 237 prowadzili gospodarkę łowiecką w obwodach nr 57, 86 i 87. Polowano głównie na zające, których stan był wysoki, pozyskując ok. 600 szt. w sezonie. Pogłowie zwierzyny grubej stopniowo odbudowywano głównie dzika, sarny i jelenia sika. W 1960 r. WKŁ nr 237 przyjął nazwę Odyniec. Koło liczyło wówczas 21 członków, gospodarujących w trzech obwodach. Łączna powierzchnia obwodów wynosi 18 049 ha, na których aktualnie bytuje (inwentaryzacja z 2006 r.) ok. 270 saren, 110 dzików, 220 jeleni sika, 28 jeleni szlachetnych. Corocznie myśliwi koła i myśliwi dewizowi pozyskują ok. 70 jeleni sika, 80 saren, 75 dzików i 6 jeleni szlachetnych. W 1980 r. w Lasach Kadyńskich pojawiły się wilki, których po wojnie na tym terenie nie spotykano. Doliczono się ok. 30 szt. tych drapieżników, które masowo zarzynały jelenie sika i sarny. Wstrzymano odstrzały na okres kilku lat na zwierzynę płową, a Zarząd koła wspólnie z Nadleśnictwem Elbląg podjął organizowanie polowań interwencyjnych na wilki. W 1986 r. wznowiono odstrzały jeleni sika, wilki wyniosły się z tego rejonu, by powrócić w 2005 r. w liczbie ok. 8 szt. Dumą myśliwych Koła Odyniec jest utrzymanie w łowisku jelenia sika, który mimo wielu zagrożeń przetrwał dzięki wieloletniej trosce myśliwych koła i leśników z Nadleśnictwa Elbląg. Od 1965 r. dzięki staraniom koła jeleń sika wpisany został na listę zwierząt łownych. : W skład obecnego Zarządu wchodzą: prezes Wieńczysław Tylkowski, łowczy Zbigniew Grudziński / od 2010 r. Mikołaj Sadowski, sekretarz Krzysztof Sienicki, skarbnik Wiesław Romanowicz. WKŁ Odyniec liczy 74 członków, w tym 3 niemacierzystych. Złotomedalowe wieńce jelenia sika pozyskali m.in.: Wieńczysław Tylkowski rekord Polski, Jan Janiszewski, Julian Frankowski. WKŁ Odyniec w Elblągu odznaczone zostało Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej. Za zasługi w działalności łowieckiej w kole i regionie Złom otrzymali Mieczysław Ciesielski i Wieńczysław Tylkowski; Złote Medale Zasługi Łowieckiej Mieczysław Abraszek, Mikołaj Sadowski; Medale Srebrne 10 kolegów; Medale Brązowe 34 kolegów. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Wieńczysław Tylkowski, Jan Janiszewski, Ryszard Hołowiński, Mieczysław Abraszek, Czesław Borsuk, Adam Walczyński, Zbigniew Grudziński, Krzysztof Święcicki. W 2004 r. na 55-lecie kołu nadany został sztandar związkowy. Koło Odyniec posiada bazę rekreacyjną na własnej działce o pow. 1,5 ha, na której zlokalizowany jest dom myśliwski siedziba koła, z częścią hotelową i salą zebrań oraz wiatą na 150 osób. Trwale zapisali się w organizacji elbląskiego łowiectwa następujący członkowie koła: m.in. łowczowie powiatowi Michał Janiszewski, Julian Jarosz, Roman Peciak, Mieczysław Ciesielski późniejszy prezes Elbląskiej ORŁ przez dwie kadencje. Obecny prezes koła Wieńczysław Tylkowski jest od 1995 r. łowczym wojewódzkim i okręgowym. Członkiem Elbląskiej Okręgowej Rady Łowieckiej jest Adam Walczyński, a przewodniczącym Komisji Kynologicznej EORŁ Jan Janiszewski. 133

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA Pierwsze próby założenia wojskowego koła łowieckiego w Braniewie były w 1952 r. kiedy to niewielka grupa myśliwych w mundurach utworzyła Wojskowe Koło Garnizonowe, a wśród nich: J. Bock, Józef Rogoż, Czesław Słodziński, Wacław Jóźwiak, Janusz Zieliński, Jan Przybylski, Czesław Szlachta, Bronisław Kurzawski. Po roku istnienia koło zostało rozwiązane, a obwody przejęło Wojskowe Koło Łowieckie Nr 242 w Elblągu (dzisiejsze KŁ Żubr ). W 1954 r. myśliwi z rozwiązanego koła w Braniewie zwrócili się z prośbą o przyjęcie ich do Wojskowego Koła Łowieckiego Nr 242 w Elblągu i zostali przyjęci. W 1955 r., w ramach WKŁ Nr 242 w Elblągu, została utworzona Sekcja Myśliwych z Braniewa, z prawem polowania w obwodach nr 50 i 56. W 1956 r. wojskowi myśliwi z sekcji myśliwych z Braniewa zwrócili się do NRŁ z prośbą o utworzenie nowego koła. Decyzją z 20 czerwca 1956 r. zostało powołane do życia WKŁ Nr 213 w Braniewie, gospodarujące w dwóch obwodach. Członkami założycielami koła byli: Józef Rogoż prezes, Jerzy Słodziński łowczy, Czesław Szlachta skarbnik, Jan Przybylski sekretarz oraz pozostali członkowie: Janusz Zieliński, Lucjan Broniszewski, Bronisław Kurzawski, Stanisław Głowacki, Wacław Jóźwiak, Władysław Sroczyński, Bogdan Idzikowski. KOŁO ŁO WIECKIE B R A N IE W O BRANIEWO Koło dzierżawi dwa obwody polno-leśne, posiadające po kilka skupisk leśnych, położone w północnej części powiatu braniewskiego. Obwód nr 25 przylega do granicy państwa graniczy z obwodem kaliningradzkim Rosji. Obwody o powierzchni: nr 25 6 873 ha, lasu jest 1 725 ha (24%), nr 54 8 012 ha, las obejmuje obszar 1 650 ha (21%). Jest to las podmokły mieszany, w którym prowadzona jest dość intensywna gospodarka leśna. Kompleksy leśne znajdują się głównie na terenach położonych z obu stron małych rzek i strumyków płynących głębokimi podmokłymi wąwozami. Występująca zwierzyna to: łoś (pojedynczo tylko w okresie wędrówek), jeleń europejski, sarna, dzik, zając, lis, jenot, borsuk, kuna, tchórz, norka amerykańska, kaczki prawie wszystkich gatunków, dzikie gęsi oraz nielicznie bażant i kuropatwy. Pod względem wykorzystania łowieckiego tereny są trudno dostępne ze względu na ukształtowanie terenu. Obecny Zarząd koła: prezes Tadeusz Rakowski, wiceprezes Maciej Nowak / od 2010 r. Marek Olkowski, łowczy Stanisław Wszołek, podłowczy Henryk Harenda, sekretarz Roman Bursa, skarbnik Marian Przybylski. Koło liczy obecnie 57 członków. Odznaczeni Medalem za Zasługi dla Łowiectwa Województwa Elbląskiego: Roman Bursa, Maciej Szczekutek, Wiktor Sambok, Andrzej Pietrzak. Odznaczeni Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej: Roman Bursa, Stanisław Wszołek i Włodzimierz Kamiński. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Maciej Szczekutek, Tadeusz Rakowski, Janusz Badecki, Roman Bursa, Stanisław Wszołek. Koło Oręż w 1992 r. wraz z innymi kołami z terenu Braniewa utworzyło Stowarzyszenie Kół Łowieckich ziemi braniewskiej. Były to koła Mewa, Ponowa oraz koła niemacierzyste Dzik i Szron. Stowarzyszenie koordynowało organizację obchodów 70-lecia Polskiego Związku Łowieckiego na terenie Braniewa. W maju 1993 r. na imprezie inaugurującej obchody wielkim balu myśliwskim został wręczony przedstawicielom kół łowieckich sztandar stowarzyszenia, ufundowany przez gminę Braniewo. Koło miało także swój wielki wkład w organizację pierwszej w Braniewie wystawy łowieckiej zorganizowanej w czerwcu 1993 r. Przyczyniło się do budowy strzelnicy myśliwskiej nad rzeką Baudą k. Fromborka, budowanej przez Koło Łowieckie Mewa z Braniewa. W działalności koła bardzo ważne miejsce zajmują imprezy integrujące rodziny myśliwych, rolników zamieszkałych w obwodach łowieckich oraz przyjaciół i miłośników przyrody. Organizowane są polowania dla seniorów myśliwych, corocznie w innym kole regionu braniewskiego. Koło współuczestniczyło w opracowaniu monografii Ćwierćwiecze Elbląskiej Wojewódzkiej Organizacji Łowieckiej 1975-1999, wydanej w Elblągu w 2000 r. 134

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO M A L B O R K MALBORK Dnia 5 kwietnia 1973 r. po rezygnacji części myśliwych z dalszej przynależności do Wojskowego Koła Łowieckiego Rogacz w Malborku oraz po przeniesieniu służbowym myśliwych z WKŁ Dzik w Ornecie postanowiono utworzyć w Malborku nowe koło łowieckie o nazwie Sowa przy Jednostce Wojskowej 3339 w Malborku. Gospodarkę łowiecką prowadzono w dwóch obwodach położonych w powiatach malborskim i pasłęckim. Założycielami koła byli: Andrzej Czuba, Ryszard Dobrowolski, Florian Witaliusz, Józef Chlebowski, Feliks Kubera, Tadeusz Lubera, Józef Lejman, Stanisław Magdarz, Romuald Nalewaja, Romuald Ochociński, Jan Samczyk, Edward Rawicki, Jan Wardawy. W tym samym dniu wybrano Zarząd koła w składzie: prezes Romuald Ochociński, łowczy Tadeusz Lubera, skarbnik Florian Witaliusz, sekretarz Feliks Kubera. WKŁ Sowa obecnie gospodaruje w dwóch obwodach. Obwód nr 154, o pow. 3 741 ha, w gminie Nowy Staw, pow. Malbork jest to obwód typowo polny, poprzecinany rowami i kanałami ziemi żuławskiej, teren bez większych zadrzewień i zakrzaczeń. Obwód zakwalifikowany jako bardzo słaby. Występują tutaj: dzik (w okresie wegetacji wielkołanowych upraw kukurydzy), sarna polna, zając, bażant, kuropatwa i lis. Obecnie nie poluje się na zająca, bo stan jego jest zbyt niski. Zasila się obwód w kuropatwę i bażanta, średniorocznie ok. 20 sztuk. Obwód poprzecinany jest bardzo gęstą siecią dróg komunikacyjnych. Obwód nr 147, o pow. 5 661 ha, w tym 1 163 ha lasu, położony jest w gminie Godkowo, pow. Pasłęk, zakwalifikowany jako słaby. Bytują tutaj: jeleń, sarna, dzik, lis, borsuk, jenot. Koło posiada ponad 7 ha poletek uprawowych. Struktura lasu jest mieszana z naturalnym zasobem karmy. Koło liczy 30 członków, w tym dwóch niemacieczystych. W kole jest 22 selekcjonerów. Obecny skład Zarządu: prezes Jacek Krawczyński, łowczy Zygmunt Lacki, sekretarz Wiesław Lubera / od 2010 r. Jan Rachmalski, skarbnik Piotr Żemojtel. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej jest Aleksandra Hoderna. Złoty Medal Zasługi Łowieckiej otrzymali: Tadeusz Lubera, Jan Samczyk, Stanisław Orłowski; Srebrnym Medalem Zasługi Łowieckiej odznaczonych zostało 6 kolegów; Brązowym MZŁ 5. Do ciekawszych wydarzeń w kole można zaliczyć nabycie 1 kwietnia 1999 r. domku i urządzeń kwatery myśliwskiej Hubertówka o pow. ok. 100 m 2 z zapleczem socjalnym w łowisku Kwitajny Wielkie (obwód 45) oraz wybudowanie kapliczki Hubertowskiej w łowisku Szymbory (obwód 45) dla uczczenia 80. rocznicy PZŁ. Odbyła się tam w 2003 r. uroczystość łowiecka Majówka Hubertowska z udziałem władz łowieckich, samorządowych i miejscowej ludności. 135

PÓŁNOCNO-WSCHODNIA KRAINA ŁOWIECKA KOŁO ŁO WIECKIE E L B L Ą G ELBLĄG Wojskowe Koło Łowieckie Żubr w Elblągu powstało w 1949 r. w Malborku. Do grupy inicjatywnej należeli: mjr Mieczysław Zygała, por. Stanisław Sztanis, por. Władysław Sroczyński, chor. Zygmunt Rozmiarek. W początkowym okresie koło liczyło 17 członków. Jesienią 1951 r. koło wraz z jednostką zostało przeniesione do Elbląga. Od 1956 r. koło dzierżawi 3 obwody łowieckie: 154, 189 i 213 o łącznej pow. 16 500 ha. Są to tereny polne położone na Żuławach, na których licznie występowały: sarna, zając, piżmak, jenot, norka, dzikie gęsi i dzikie kaczki. Do najciekawszych polowań należały polowania na zające. W latach 60. i 70. odławiano żywe zające na eksport, z czego koło miało wymierne korzyści finansowe. W 1960 r. z inicjatywy Zarządu koła podjęto na terenie Żuław pierwszą próbę introdukcji bażanta. Żmudnej i ciężkiej pracy podjęli się Zygmunt Rozmiarek, Zbigniew Zalewski, Józef Skowron i Tadeusz Imiołek senior. Wysiłkiem wszystkich kolegów z koła powstawały liczne magazyny, paśniki i piwnice. Obecnie w obwodach występują: jeleń europejski, sarna, dzik, jenot, norka, ptactwo łowne. Pod koniec lat 90., dzięki inicjatywie wielu kolegów, zwłaszcza łowczego Bogdana Mięsikowskiego i Henryka Klebby, zostały introdukowane daniele. Ocenia się, że w łowisku żyje ich ok. 40-50, a od kilku lat członkowie pozyskują co roku kilka sztuk. Podobnie kolejna próba zasiedlenia łowiska bażantem przyniosła wymierne efekty. Przez 7 ostatnich lat koło kupowało do hodowli w wolierze 500-700 bażantów rocznie. Zimowe polowania na bażanty zaczęły należeć do najpiękniejszych, a kończyły się pokotem, na którym składano ich kilkadziesiąt. Obecnie WKŁ Żubr liczy 53 członków oraz 3 kandydatów. Pracą koła kieruje Zarząd w składzie: prezes Jan Kantypowicz, łowczy Bogdan Mięsikowski / od 2010 r. Henryk Połom, skarbnik Henryk Klebba /od 2010 r. Paweł Jaceczko, sekretarz Marek Maszarowski / od 2010 r. Łukasz Gniazdowski, podłowczy do 2010 r. Henryk Połom. Przewodniczący Komisji Rewizyjnej Andrzej Matuszak / od 2010 r. Stanisław Sienkiewicz. Koło zostało wyróżnione Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej. Najwyższymi odznaczeniami zostali wyróżnieni: Złomem Józef Skowron i Zygmunt Rozmiarek oraz Złotym Medalem Zasługi Łowieckiej Jan Kościeliński, Stanisław Sowa, Edmund Piniecki. Szczególne zasługi w blisko 60-letniej historii koła mają koledzy: Zbigniew Zalewski, Zygmunt Rozmiarek, Jerzy Binkowski, Zbigniew Kotański, Tadeusz Mach, Stanisław Górka, Tadeusz Imiołek senior, Zbigniew Just, Norbert Lipp, Janusz Maciejewski, Józef Skowron. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymali: Jan Kantypowicz, Bogdan Mięsikowski, Edmund Piniecki, Józef Skowron, Henryk Klebba. Systematycznie utrzymywana i rozwijana jest współpraca z administracją terenową, leśną, szkolnymi kołami LOP oraz ludnością. Koło pieczołowicie kultywuje tradycje myśliwskie. Polowania, takie jak hubertowskie, seniorów, wigilijne, oraz zakończenie sezonu polowań zbiorowych są organizowane uroczyście z udziałem zaproszonych gości, w pełnej oprawie ceremoniału myśliwskiego. Dużym wydarzeniem w kole była 50. rocznica jego powstania. Uroczyste obchody odbyły się w Elblągu. Sztandar koła wręczył prezesowi Januszowi Maciejewskiemu prezes WRŁ w Elblągu Zdzisław Rutkowski. W ostatnim 10-leciu wiele cennych inicjatyw zostało podjętych przez Jana Kantypowicza, Bogdana Mięsikowskiego, Henryka Klebbę oraz Henryka Połoma. Wybudowano zagrodę rehabilitacyjną dla zwierzyny, która uległa wypadkom komunikacyjnym, zorganizowano mieszkanie na potrzeby koła jako siedzibę, miejsce spotkań oraz odpoczynku. Najcenniejsza inicjatywa to rozpoczęcie budowy stanicy myśliwskiej w Kwietniewie. 136

KOŁA ŁOWIECKIE OKRĘGU ELBLĄSKIEGO N O W Y D W Ó R G D. NOWY DWÓR GD. Koło Łowieckie Żuławy w Nowym Dworze Gdańskim zostało założone we wrześniu 1955 r. przez 12 myśliwych: Juliana Dudka, Tadeusza Glarczyńskiego, Stanisława Kowalczyka, Tadeusza Kryńskiego, Kazimierza Nydza, Franciszka Rugałę, Stefana Wojtkuńskiego, Stanisława Wodniaka, Jana Żarczyńskiego, Józefa Żarczyńskiego, Wille Jochem. Pierwszym prezesem został Tadeusz Glarczyński, sekretarzem Kazimierz Nydza, skarbnikiem Stanisław Woźniak, a łowczym Tadeusz Kryński. W ciągu 50-letniej działalności Koła Łowieckiego Żuławy prezesami kolejno byli: Tadeusz Glarczyński, Stanisław Woźniak, Edward Poczepowicz, Stanisław Woźniak, Eugeniusz Sopel, Józef Chruścielski, Ryszard Dudka, trzy kolejne kadencje Henryk Jarmuł, a od dwóch lat prezesem jest Zbigniew Żarczyński, natomiast funkcje łowczego kolejno pełnili: Tadeusz Kryński, Tadeusz Glarczyński, Karol Ołtański, Eugeniusz Sopel, Ryszard Łepecki, Józef Chruścielski, Ryszard Łepecki, a aktualnie łowczym koła czwartą kadencję z kolei jest Wiesław Podsiadły. Koło Łowieckie Żuławy dzierżawi 4 obwody łowieckie o łącznej pow. 14 515 ha, z czego 3 obwody polne zajmują pow. 11 019 ha. Trzy obwody łowieckie są położone na Żuławach Wiślanych, charakteryzują się brakiem lasów, typowym krajobrazem rolniczym, poprzecinane liczną siatką rowów melioracyjnych, kanałów i rzek, wzdłuż których występują zadrzewienia, bagna i naturalne remizy. Czwarty obwód nr 114 to trzciny, szuwary i wody Zalewu Wiślanego, obejmujące pow. 3 500 ha. Głównym gatunkiem zwierzyny grubej jest sarna polna oraz dzik. Stosunkowo licznym gatunkiem zwierzyny drobnej jest zając, na którego ochronę koło ponosi znaczne siły i środki. Populacja drobnych drapieżników, takich jak: lis, jenot, norka, kuna i tchórz wymaga dużej presji łowieckiej w celu utrzymania ww. gatunków na odpowiednio niskim poziomie. Szczególną dbałością i opieką otaczane są kuropatwy i bażanty, których hodowlę wolierową koło podjęło we własnym zakresie. Roczna reintrodukcja tych gatunków sięga średnio 150 bażantów i 70 kuropatw. Łowne ptactwo wodne występuje na terenach obwodów bardzo licznie. Koło Łowieckie Żuławy posiada na własność 4,5 ha gruntów, z czego 1,5 ha to tereny rekreacyjne, na których znajdują się dwie wiaty oraz atestowana strzelnica myśliwska. Pozostałe 3 ha to poletka łowieckie. Hodowla bażantów i kuropatw odbywa się we własnym wolierze o pow. 200 m², gdzie znajdują się pomieszczenia do odchowu młodych ptaków. Koło posiada także nowo wybudowany domek myśliwski, obok którego znajdują się magazyn sprzętu oraz magazyn na paszę dla zwierzyny. Koło liczy obecnie 29 członków. W skład Zarządu wchodzą: prezes Zbigniew Żarczyński, łowczy - Wiesław Podsiadły, skarbnik Ryszard Dudka / od 2010 r. Adam Ziemiański, sekretarz Wiesław Krzywański / od 2010 r. Tomasz Sosnowski, członek Ryszard Łepecki. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej jest Mariusz Dudka. Srebrny Medal Zasługi Łowieckiej: Roman Wasilewski, Henryk Jarmuł, Ryszard Łepecki; Medal za Zasługi dla Łowiectwa Województwa Elbląskiego: Józef Żarczyński, Wiesław Podsiadły, Ryszard Łepecki. Ponadto siedmiu kolegów odznaczonych jest Brązowym Medalem Zasługi Łowieckiej. W 2008 r. Medal EORŁ otrzymał Wiesław Podsiadły. 137