OZIMINY POD LUPĄ CO ZASIAĆ, JAK CHRONIĆ?

GAZETA INTERAKTYWNA NUMER 19/2015 OZIMINY POD LUPĄ CO ZASIAĆ, JAK CHRONIĆ? 4 RZEPAK OZIMY CO ZASIAĆ? 14 OZIMINY ODCHWASZCZAMY JUŻ PODCZAS JESIENI 40 JAK ZMNIEJSZYĆ STRATY W ZBIORACH? 30 JAK USTRZEC SIĘ PRZED WCZESNYMI CHOROBAMI RZEPAKU

SPIS TREŚCI TEMAT NUMERU MARTA NOWAK-WOŹNICA REDAKTOR PROWADZĄCA Szanowni Państwo, W warunkach klimatyczno-glebowych Polski uprawia się głównie rzepak ozimy. Dobór prawidłowej odmiany wraz z podstawowymi zabiegami agrotechnicznymi gwarantuje sukces w uprawie tej rośliny. Chcąc Państwu pomóc w tym trudnym wyborze, poprosiliśmy firmy by zaprezentowały swoje hity odmian rzepaku ozimego na nadchodzący sezon (str.4.). Gdy już wysiejemy odpowiednią odmianę, musimy zadbać o to, aby rośliny wzrastały prawidłowo. Odżywienie rzepaku w okresie jesiennym jest jednym z podstawowych czynników odpowiedzialnych zarówno za rozwój roślin, jak i ich przygotowanie do zimy. Trzeba mieć na uwadze, że rzepak ozimy buduje fundament pod przyszły plon już w okresie jesiennym, O tym co zrobić by nie popełnić błędów w uprawie tej rośliny przeczytacie na stronie 22. Wspólną cechą ozimin jest przede wszystkim zbliżony termin siewu. Podstawowy podział, jakiego można wśród nich dokonać, to wyodrębnienie czterech zbóż i rzepaku. To dwie grupy zupełnie różniących się roślin, narażonych na bardzo podobne zachwaszczenie. Na str.14 nasz ekspert radzi: dlaczego warto odchwaszczać oziminy już jesienią? PRZYJEMNEJ LEKTURY 4 RZEPAK OZIMY CO ZASIAĆ? SPIS TREŚCI 13 14 23 24 ROUNDUP FLEX 480. NAJNOWSZEJ GENERACJI HERBICYD DO ZASTOSOWAŃ PRZEDŻNIWNYCH OZIMINY ODCHWASZCZAMY JUŻ PODCZAS JESIENI BIZON - WSZECHSTRONNY, JESIENNY HERBICYD DO OCHRONY WSZYSTKICH ZBÓŻ OZIMYCH JESIENNE NAWOŻENIE RZEPAKU OZIMEGO 30 JAK USTRZEC SIĘ PRZED WCZESNYMI CHOROBAMI RZEPAKU GAZETA INTERAKTYWNA ZESPÓŁ REDAKCYJNY AGRONEWS.COM.PL Redakcja: Gazeta AgroNews ul. Wiśniowa 40B, l.16, 02-520 Warszawa tel. 22 646 81 45-46 e-mail: redakcja@agronews.com.pl PROJEKT GRAFICZNY, DTP: NUMER 19 Design Partners (www.designpartners.pl) 34 40 ODMIANY RZEPAKU OZIMEGO WYWIAD Z JACKIEM BRONIARZEM, KIEROWNIKIEM PRACOWNI WGO ROŚLIN OLEISTYCH I WŁÓKNISTYCH COBORU JAK ZMNIEJSZYĆ STRATY W ZBIORACH? ZDJĘCIA: www.dreamstime.com, www.sxc.hu 3

TEMAT NUMERU NUMER 19 RZEPAK OZIMY CO ZASIAĆ? RZEPAK OZIMY NALEŻY DO GRUPY ROŚLIN O NAJWYŻSZYCH WYMAGANIACH DOTYCZĄCYCH ZARÓWNO STANOWISKA JAK I AGROTECHNIKI. PONADTO BARDZO WAŻNYM ELEMENTEM W UPRAWIE JEST WYBÓR ODPOWIEDNIEJ ODMIANY O SPRAWDZONYM POTENCJALE PLONOWANIA. Aby właściwie dobrać odmianę do specyficznych warunków siedliska należy kierować się wynikami badań rejestrowych i porejestrowych w systemie PDOiR oraz własnymi obserwacji i spostrzeżeniami dotyczącymi uprawy określonej odmiany. Do najważniejszych kryteriów wyboru odmiany zaliczamy: poziom i stabilność plonowania, zimotrwałość, odporność na choroby i warunki stresowe, podatność na wyleganie czy łatwość omłotu. W podejmowaniu decyzji o wyborze pomagają wyniki plonowania odmian w poszczególnych regionach kraju publikowane przez COBORU. Wśród bogatej oferty odmian rzepaku ozimego trudno wybrać tę najwłaściwszą. Przed założeniem plantacji warto się zastanowić, którą odmianę wybrać. Dlatego postanowiliśmy pomóc naszym czytelnikom w wyborze najodpowiedniejszej odmiany. Poprosiliśmy firmy o przedstawienie swoich propozycji spośród odmian rzepaku ozimego na nadchodzący sezon. RAPOOL Polska Sp. z o.o. POPULAR F1 Nowa siła plonu Jest to nowa, zarejestrowana w 2014 r odmiana. Szczególnie polecamy ją wymagającym producentom rzepaku. Odmiana ta to idealna kombinacja najwyższych plonów nasion i oleju. W ostatnich latach badań rejestrowych i w systemie PDOiR zajmowała czołowe lokaty. W 2014 r osiągnęła najwyższy wśród rejestrowanych odmian plon wynoszący 115% wzorca. POPULAR F1 charakteryzuje się bardzo wysoką mrozoodpornością, w czasie badań w jednej z lokalizacji wytrzymał bez większych uszkodzeń temperatury do -20OC. Jest odmianą powoli rozpoczynającą wiosenną wegetację, co przyczynia się do minimalizacji ryzyka uszkodzeń przez przymrozki. Ponadto odmiana ta charakteryzuje się wysoką zdrowotnością i odpornością na wyleganie. 4

TEMAT NUMERU 5

TEMAT NUMERU NUMER 19 SHREK F1 Wczesny i wydajny Odmiana zarejestrowana w 2014 r. Polecana plantatorom, którzy dla lepszej organizacji pracy poszukują odmian wcześnie dojrzewających. SHREK F1 wcześnie kwitnie i wcześnie dojrzewa. Charakteryzuje się dużym pokrojem a jednocześnie wysoką odpornością na wyleganie. Cechą charakterystyczną jest mocny, silnie rozbudowany system korzeniowy, co pozwala uprawiać tą odmianę w regionach o słabszych warunkach klimatyczno-glebowych. W roku 2014 r. w badaniach porejestrowych uzyskała wysoki plon nasion, wynoszący 112% wzorca. W okres spoczynku zimowego wchodzi z szeroką, nisko rozłożoną rozetą, co wpływa bardzo wysoką zimotrwałość. Sprawdzone i stabilne w plonowaniu: MARATHON F1 a jesienią sprinter Odmiana sprawdzona na plantacjach produkcyjnych. Charakteryzuje się bardzo dużą szybkością rozwoju jesiennego, co pozwala na wysiew w opóźnionych terminach. Od startu tworzy bardzo silne rośliny, które bez problemów radzącą sobie z trudniejszymi warunkami. Dlatego wybitnie sprawdza się w uprawach uproszczonych. Ponadto jest to odmiana odporna na warunki stresowe spowodowane okresowymi niedoborami wody. MARATHON F1 to jedna z najniższych odmian rzepaku na rynku w Polsce, zajmuje czołowe miejsca w oficjalnych ocenach odporności na wyleganie. Równomiernie dojrzewa, pozwalając na znacznie zredukowanie kosztów zbioru. MERCEDES F1 wśród rzepaków Odmiana sprawdzona zarówno w Europie, jak i w Polsce. Osiąga bardzo dobre i stabilne plony. Dobrze radzi sobie w uprawach uproszczonych oraz z trudnymi warunkami wschodów. W stan spoczynku zimowego wchodzi z silną kompaktową rozetą. Tworzy duże i mocne rośliny o wysokiej odporności na wyleganie. MERCEDES F1 charakteryzuje się wybitną potwierdzoną w badaniach rejestrowych, jak i na polach produkcyjnych zimotrwałością i zdolnością regenerowania się po zimie. Odmiana z czołówki rankingów dotyczących zawartości oleju. MENTOR F1 Ekstraklasa na kiłę kapustnych Jest to najnowsza z zarejestrowanych odmian odpornych na kiłę kapustnych rejestracja 2015 r. Cechą charakterystyczną tej odmiany jest oprócz tolerancji na kiłę kapustnych również bardzo wysokie plonowanie. Badania rejestrowe pokazują, ze MENTOR F1 dorównuje potencjałem plonowania standardowym odmianom mieszańcowym. W badaniach w 2014 r. osiągnęła 104% wzorca, co oznacza wyższy o 12% plon w porównaniu z innymi zarejestrowanymi odmianami odpornymi na kiłę kapustnych. Posiada bardzo dobrą zimotrwałość i odporność na wyleganie. Wysoka tolerancja na warunki stresowe, pozwala sprawdzać się tej odmianie również w uprawach uproszczonych. Bayer CropScience Puncher F1 Odmiana mieszańcowa charakteryzująca się szybkim rozwojem jesiennym oraz wysoką zimotrwałością. Daje wysoki plon nasion i tłuszczu nawet w trudnych warunkach. Odmiana średnio wczesna w kwitnieniu. Rośliny średniej wysokości bez tendencji do wylegania. Najlepiej plonuje na dobrych i średnich stanowiskach. Toleruje słabsze stanowiska. Polecana do uprawy na terenie całego kraju. Aixer (odmiana liniowa) Odmiana zarejestrowana w Polsce w 2014 roku dająca bardzo wysoki plon tłuszczu (zawartość tłuszczu w nasionach 49,9% średnia 2012 2013 COBORU najwyższa wśród badanych odmian zawartość tłuszczu). Bardzo dobra zimotrwałość (jedna z odmian, które najlepiej zniosły trudne 6

TEMAT NUMERU warunki zimowe 2012 roku). Wysoka odporność na choroby np. czerń krzyżowych (!!!). Rośliny niskie, sztywne, niewylegające. Polecana do uprawy na terenie całego kraju Bellevue (odmiana liniowa) Wysokie i stabilne plonuje przez wszystkie lata. Odmiana plastyczna, sprawdza się w różnych warunkach glebowych w tym na typowych dla Polski mozaikach. Rośliny mocne, pokrojem zbliżone do odmian mieszańcowych. Szybki rozwój jesienny przydatna na lekko opóźnione siewy. Średnio późny termin kwitnienia i dojrzewania. Bardzo dobra zimotrwałość. Rośliny średnio wysokie z dużą odpornością na wyleganie. Wysoka zdrowotność bardzo tolerancyjna na suchą zgniliznę kapustnych i czerń krzyżowych. Odmiana zarejestrowana w Polsce w 2008 roku. Polecana do uprawy na terenie całego kraju. Syngenta SY Kolumb F1 mieszaniec wpisany do KR w 2010 r., który tworzy grubą szyjkę korzeniową, co zapobiega wypadnięciom mrozowym po zimie. Wysoki wigor wiosenny i duża ilość pędów bocznych pozwalają uzyskiwać wysokie plony. Odmiana szybko dojrzewa. Odznacza się średnio wczesnym początkiem kwitnienia. Z doświadczeń rejestrowych i porejestrowych dała ona w 2014 r. 110 proc. wzorca, w roku 2013 108 proc. wzorca, a w 2012 107 proc. wzorca. SY Saveo F1 mieszaniec, który odznacza się intensywniejszym wzrostem korzeni, które penetrują głębiej profil glebowy oraz wykształcają dużą masę korzeni włośnikowych. Dzięki temu roślina lepiej sobie radzi w wypadku niekorzystnych warunków pogodowych, np. niedoborów wody lub susz. Saveo charakteryzuje się wysoką asymilacją Do najważniejszych kryteriów wyboru odmiany zaliczamy: poziom i stabilność plonowania, zimotrwałość, odporność na choroby i warunki stresowe, podatność na wyleganie czy łatwość omłotu. azotu i dzięki temu roślina wykorzystuje potencjał nawozu i przetwarza go na wysoki plon. SY Florida F1 zarejestrowana w 2015 r. Odmiana wczesna zarówno w kwitnieniu, jak i w osiąganiu dojrzałości technicznej, przez co bardzo dobrze nadaje się do wczesnego zbioru. Mieszaniec ten cechuje się wysoką adaptacją do słabszych stanowisk. Należy do odmian dość szybko rozwijających się jesienią. Dotyczące kiły: SY Alister F1 (zarejestrowana w 2014 r.) odznacza się wczesnym kwitnieniem i średnio wczesnym dojrzewaniem, a także dobrą tolerancją na suchą zgniliznę, zgniliznę twardzikową i wyleganie. Jak przekonuje hodowca, cechuje ją zarówno wysoka zimotrwałość, jak i wigor wzrostu jesiennego. Jeśli chodzi o plonowanie, to odmiana ta w badaniach rejestracyjnych Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych w roku 2013 wydała plon na poziomie 46,4 dt/ha, czyli 100 proc. wzorca (Visby, Artoga, Chagall, Monolit). Rok wcześniej SY Alister F1 plonował w wysokości 46,2 dt/ha, a wzorzec wynosi 45,3 dt/ha. Jak przekonuje przedstawiciel firmy, materiał siewny tej odmiany będzie szeroko dostępny dla rolników. Nasiona odmiany SY Alistorm F1 (2015) firmy Syngenta będą w tym roku dostępne dla klientów, którzy zakupili SY Alister F1w promocji rzepak VIP 2015. Odznaczają się wysoką zimotrwałością, średnio wczesnym terminem kwitnienia i dojrzewania. W badaniach rejestracyjnych COBORU SY Alistorm F1 plonował na poziomie wzorca. Top Farms KITE Cechy odmiany: bardzo dobry wigor początkowy, doskonała regeneracja wiosenna, dobra odporność na wyleganie, stabilny i wysoki plon nasion, znosi okresowe niedobory wody, 7

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 19 wczesny do zbioru. Zabezpiecz najwyższy plon rzepaku Stabilne i niezawodne: PR46W20, PR46W26, PT225 Mieszańce standardowe Extra potencjał plonowania: PX108, PX109 NOWY MIESZANCE RZEPAKU Informacja o odmianie KITE charakteryzuje się silnym wigorem w okresie jesiennym, dlatego może być wysiewany w końcowych terminach siewu dla odmian liniowych, tuż przed hybrydowymi. Oznacza to, że jest doskonałą alternatywą na opóźnione terminy siewu. W okresie wiosennym bardzo szybko startuje. Rośliny średnio wysokie, mocne i stabilne o głębokim i silnie rozbudowanym korzeniu palowym. Odmiana jest odporna na wyleganie. Wykształca bardzo grube i długie łuszczyny. Termin kwitnienia średnio wczesny. Gotowość do zbioru na początku żniw rzepakowych. Buduje plon poprzez wysoką masę tysiąca ziaren. Odmiana szczególnie pożądana przez olejarnie z powodu wysokiej zawartości oleju. Monsanto DEKALB Rozwiązanie na chwasty: PT228CL, PX111CL Ochrona przed kiłą kapustnych: PT235, PT242 DK Exquisite, odmiana mieszańcowa zarejestrowana w COBORU w 2011. Polecana do uprawy we wszystkich rejonach Polski. Najwyższe plony można osiągnąć na dobrych i bardzo dobrych typach gleb. Siew we wcześniejszym lub optymalnym terminie dla danego regionu. Odmiana o optymalnym wigorze jesiennym, nie ma tendencji do wydłużania szyjki korzeniowej. Odmiana o wzorcowej zimotrwałości. Odmiana średniopóźna w kwitnieniu i dojrzewaniu. Rośliny wysokie. Odmiana charakteryzuje się podwyższoną odpornością na pękanie łuszczyn i osypywania nasion. W doświadczeniach PDO COBORU 2014 osiągnęła plony na poziomie 6,01 t/ha, co stanowiło 110% wzorca. Jako lider technologii oferujemy innowacyjne rozwiązania spełniające Twoje oczekiwania. Nasz asortyment rzepaku to nie tylko tradycyjne mieszańce i mieszańce półkarłowe MAXIMUS, ale również mieszańce odporne na kiłę i Clearfield. Przekonaj się sam podczas naszych imprez polowych. Zapraszamy serdecznie! Więcej informacji na www.pioneer.com DK Exstorm, odmiana mieszańcowa zarejestrowana w COBORU w 2012. Polecana do uprawy we wszystkich regionach Polski. Bardzo wysokie plony można osiągnąć na lekkich, średnich i mniej zasobnych glebach przy mniejszych dawkach nawożenia azotowego. Siew we wcześniejszym lub opóźnionym terminie. Odmiana o optymalnym wigorze jesiennym bez tendencji do nadmiernego wydłużania szyjki korzeniowej przed zimą. Odmiana 8 Owalne logo DuPont jest zarejestrowanym znakiem towarowym Firmy DuPont., TM, SM Znaki towarowe i znaki serwisowe Firmy Pioneer. 2015 PHII.

TEMAT NUMERU o bardzo dobrej zimotrwałości. Termin kwitnienia i dojrzewania: średniowczesny. Rośliny średniowysokie. Odmiana charakteryzuje się podwyższoną odpornością na pękanie łuszczyn i osypywanie nasion. W doświadczeniach PDO COBORU 2014 osiągnęła plony na poziomie 5,95 t/ha, co stanowiło 109% wzorca. DK Exprit, NOWOŚĆ, odmiana mieszańcowa z katalogu CCA, zarejestrowana we Francji w 2013. Odmiana o wysokim plonowaniu. Polecana do uprawy we wszystkich regionach Polski. Stanowiska glebowe: wszystkie, również słabsze (gleby lekkie). Siew w terminie optymalnym lub opóźnionym. Termin kwitnienia odmiany średniopóźny, termin dojrzewania średniowczesny. Rośliny średniowysokie. Odmiana o bardzo dobrej zimotrwałości. Odmiana charakteryzuje się podwyższoną odpornością na pękanie łuszczyn i osypywania nasion. W 15 lokalizacjach doświadczeń łanowych Monsanto Polska 2014 DK Exprit był jedną z trzech najwyżej plonujących odmian. W 5 lokalizacjach osiągnął plon powyżej 6t/ha. HR Smolice Brendy rejestracja 2013 wysoki potencjał plonowania do 110 % wzorca w 2013 roku dobra zimotrwałość potwierdzona podczas zimy w 2012 roku dobra odporność na wyleganie wczesny termin kwitnienia i dojrzewania wysoka zawartość tłuszczu 46,9 % niska zawartość glukozynolanów (9,6 μm/g) dobra odporność na choroby grzybowe Nowa odmiana populacyjna o wysokim potencjale plonowania. W doświadczeniach PDO COBORU 2013 uzyskała wyniki do 110 % wzorca i była najwyżej plonującą odmianą populacyjną w woj. wielkopolskim, kujawsko-pomorskim oraz lubuskim. BRENDY charakteryzuje się dobrą zimotrwałością, potwierdzoną podczas zimy w 2012 roku oraz dobrą odpornością na wyleganie. Podwyższona zawartość tłuszczu oraz niska zawartość glukozynolanów sprawia, że BRENDY jest interesującym surowcem dla przemysłu tłuszczowego. Odmiana charakteryzuje się dość wczesnym terminem kwitnienia i dojrzewania. Zalecana do uprawy na terenie całego kraju. Limagrain Acapulco Nowość na polskim i europejskim rynku. Odmiana o bardzo wysokim potencjale plonowania, wyróżniająca się bardzo wysoką odpornością na suchą zgniliznę kapustnych dzięki obecności genu Rlm7, który w znaczny sposób wpływa na zdrowotność roślin. Odmiana Acapulco charakteryzuje się szybkim rozwojem w okresie jesiennym, dlatego też rekomendowana jest do siewu w terminie optymalnym i opóźnionym. Odmiana sprawdzona i zalecana do uprawy we wszystkich regionach Polski. Bardzo wysoka odporność na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion w niekorzystnych warunkach podczas zbioru. Acapulco aktualnie badana jest w drugim roku badań rejestrowych w Coboru. Po pierwszym roku badań odmiana uzyskała plon 56,9 dt/ha o wysokiej zawartości tłuszczu surowego 50,9 %. Zachęcam wszystkich do sprawdzenia najnowszej odmiany rzepaku ozimego Acapulco. Archimedes Najnowsza odmiana mieszańcowa z odpornością na kiłę kapustnych i suchą z gniliznę kapustnych gen Rlm7. Odmiana Archimedes łączy w sobie odporności na najważniejsze choroby rzepaku ozimego. W przypadku kiły kapustnych odmiana odporna na specyficzne rasy kiły kapustnych występujące w Polsce. Odmiana o bardzo wysokim potencjale plonowania w pierwszym roku badań rejestrowych COBORU 2014 112 % wzorca. Ponadto odmiana charakteryzuje się bardzo dobrą zimotrwałością oraz wysoką odpornością na pękanie łuszczyn i osypywanie nasion. Odmiana rekomendowana do uprawy na terenie całego kraju tylko na stanowiskach na których stwierdzono występowanie patogenu kiły kapustnych. Archibald Odmiana mieszańcowa o wysokim potencjale plonowania, bardzo 9

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 19 dobrej zimotrwałości i podwyższonej odporności na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion. Archibald charakteryzuje się bardzo wysoką odpornością na suchą zgniliznę kapustnych obecność genu Rlm7. Odmiana o średnim wigorze jesiennym bez tendencji do nadmiernego wydłużania szyjki korzeniowej przed zimą. Sprawdzona i rekomendowana do uprawy na terenie całego kraju. Arizona Odmiana mieszańcowa o bardzo wysokim potencjale plonowania, w doświadczeniach rozpoznawczych COBORU 2014 Arizona uzyskała plon na poziomie 58,5 dt/ha. Duża zdrowotność roślin. Odmiana średnio-wysoka o średnio- wczesnym terminie kwitnienia i średnio-wczesnym terminie dojrzałości technicznej. Arizona zalecana jest do uprawy na terenie całego kraju. Odmiana charakteryzuje się bardzo dobrą odpornością na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion 10

PRODUKCJA ROŚLINNA w niekorzystnych warunkach podczas zbioru. Amazon Najnowsza odmiana mieszańcowa na polskim rynku rejestracja COBORU 2015. Odmiana charakteryzuje się bardzo wysokim potencjałem plonowania oraz bardzo wysoką odpornością na suchą zgniliznę kapustnych obecność genu Rlm7. Amazon polecany jest do uprawy na terenie całego kraju. Odmian charakteryzuje się bardzo szybkim rozwojem roślin w okresie jesiennym oraz na wiosnę po ruszeniu wegetacji. Duża odporność na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion. Odmiana średnio- wczesna o średnio-wysokim wzroście. OPRAC. MARTA NOWAK-WOŹNICA 11

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 19 ROUNDUP FLEX 480. NAJNOWSZEJ GENERACJI HERBICYD DO ZASTOSOWAŃ PRZEDŻNIWNYCH ROUNDUP FLEX 480 JEST PREPARATEM O BARDZO SZEROKIM ZAKRESIE ZASTOSOWAŃ, KTÓRY POLECANY JEST MIĘDZY INNYMI DO UŻYCIA PRZEDŻNIWNEGO W UPRAWACH RZEPAKU I PSZENICY. HERBICYD TEN UMOŻLIWIA BARDZIEJ EFEKTYWNE PLANOWANIE ŻNIW, ICH PRZYŚPIESZENIE, POLEPSZENIE PARAMETRÓW ZBIERANEGO ZIARNA, A TYM SAMYM POZWALA ZREDUKOWAĆ NAKŁADY I ZWIĘKSZYĆ ZYSKI. Roundup Flex 480 jest najnowszej generacji herbicydem firmy Monsanto. Produkt wyróżnia się szybkim pobieraniem przez roślinę substancji czynnej i jej przemieszczaniem do korzeni. Zastosowana formulacja pozwala na wysoką skuteczność preparatu w zmiennych warunkach pogodowych, nawet gdy godzinę po zabiegu spadnie deszcz. Nowa formulacja oparta jest na soli potasowej glifosatu i dwóch nowych wspomagaczach. Wysoka koncentracja pozwala zmniejszyć o ok. 30% dawkę na 1 ha. Do zastosowania przedżniwnego w uprawach rzepaku zaleca się użycie 2 do 3 l/ha w 250 do 300 litrach wody. Wyższą dawkę stosuje się w wypadku gęstego łanu lub silnego zachwaszczenia uprawy. W okresie występowania wysokich temperatur zabieg należy wykonać rano lub wieczorem. Tak przygotowana plantacja szybciej dosycha po deszczu czy porannej rosie. Roundup Flex 480 jest również przeznaczony do stosowania przedżniwnego w uprawie pszenicy, w której także pozwala uzyskać doskonałe efekty. 12 Zobacz co może Cię spotkać gdy nie zastosujesz odpowiedniej ochrony przed żniwami. Roundupowanie przed żniwami stało się w Polsce standardem. Jest to bezapelacyjnie najlepszy sposób na zwalczenie chwastów wieloletnich (perz, ostrożeń, powój), a dosuszenie całych roślin pozwala na płynny zbiór i brak przestojów w trakcie żniw! Co może nas spotkać, gdy nie zastosujemy Roundup Flex 480 przed żniwami można zobaczyć na kanale Monsanto Polska na Youtube. Więcej informacji na www.monsanto.pl w zakładce Środki ochrony roślin.

TEMAT NUMERU ZAAWANSOWANA TECHNOLOGIA NAJNOWSZEJ GENERACJI Roundup jest tylko jeden Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone na etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na sformułowania i symbole wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych na etykiecie. Monsanto Polska Sp. z o.o. ul. Domaniewska 49, 02-672 Warszawa infolinia: 22 395 65 09 www.monsanto.pl 13

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 19 OZIMINY ODCHWASZCZAMY JUŻ PODCZAS JESIENI WSPÓLNĄ CECHĄ OZIMIN JEST PRZEDE WSZYSTKIM ZBLIŻONY TERMIN SIEWU. PODSTAWOWY PODZIAŁ, JAKIEGO MOŻNA WŚRÓD NICH DOKONAĆ, TO WYODRĘBNIENIE CZTERECH ZBÓŻ I RZEPAKU. TO DWIE GRUPY ZUPEŁNIE RÓŻNIĄCYCH SIĘ ROŚLIN, NARAŻONYCH NA BARDZO PODOBNE ZACHWASZCZENIE. SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWE W OZIMINACH SĄ CHWASTY ZIMUJĄCE. Są to gatunki jare mające tendencje do wschodów jesiennych. Ze względu na znaczną wytrzymałość na niskie temperatury mają zdolność przezimowania. Nie dość, że konkurują z roślinami uprawnymi przez całą jesień, już zahartowane, bardzo wcześnie rozpoczynają wegetację wiosenną, kontynuując współzawodniczenie ze zbożami i rzepakiem. Należą do nich przede wszystkim chaber bławatek, fiołek polny, maruna nadmorska, przytulia czepna, rumian polny, tasznik pospolity i tobołki polne. Dla zbóż bardzo charakterystyczna jest miotła zbożowa, która w rzepaku występuje zdecydowanie rzadziej. Zboża i rzepak w formie samosiewów stanowią dla siebie nawzajem duże zagrożenie. 14

TEMAT NUMERU Mimo bardzo zbliżonego zachwaszczenia, proces jego eliminowania w obu grupach roślin jest zdecydowanie inny. Spośród blisko 300 herbicydów zarejestrowanych do odchwaszczania wszystkich ozimin nie ma ani jednego wspólnego. Wyjątek stanowią tylko środki zawierające glifosat, służące jedynie do specyficznych zabiegów, niszczenia chwastów przed wschodami roślin uprawnych, desykacji bądź desykacji z równoczesnym niszczeniem głównie perzu właściwego. Zróżnicowane możliwości zwalczania chwastów w oziminach ilustrują tabele 1, 2 i 3. W cyklu zmianowania dość często następuje siew zbóż po rzepaku i odwrotnie stąd problem wspomnianych samosiewów. Jako konkurencja są groźne, jednak z ich zwalczaniem plantatorzy nie powinni mieć większych trudności. Na samosiewy rzepaku w zbożach można z dobrym skutkiem stosować wszystkie regulatory wzrostu. To grupa preparatów zawierająca w składzie 2,4-D, MCPA i dikambę. Jest ich więcej (chlopyralid, dichloroprop, fluroksypyr, mekoprop), jednak posiadają one rejestrację obejmującą jedynie opryski wiosenne. Jest to związane z temperaturą działania: minimum to 8 oc w trakcie zabiegu. Taka temperatura po zabiegu powinna się utrzymywać przez kilka godzin dziennie, co najmniej przez tydzień po oprysku. Takie wymagania są powodem ograniczonych rejestracji, jednak jeżeli panują zalecane warunki pogodowe, skuteczność zabiegu jest pewna. Druga grupa chemiczna dość efektywnie niszcząca samosiewy rzepaku to związki sulfonylomocznikowe z chlorosulfuronem na czele (np. Glean 75 WG). Preparat ten jest jesienią zalecany Typowe zachwaszczenie zarówno w zbożach jak i rzepaku można rozpocząć od zabiegów doglebowych. w dawce 20-25 g/ha. Praktyka wykazała, że jeżeli podstawowym obiektem zwalczania są samosiewy rzepaku, dawką całkowicie wystarczającą jest 5 g/ha. W odwrotnej sytuacji na plantacji rzepaku mogą wystąpić samosiewy zbóż ozimych jak i jarych. Te drugie z pewnością wymarzną, jednak podczas ostatnich ciepłych jesieni ich wegetacja jest znacznie wydłużona i tym samym o taki sam okres wydłuża się ich konkurencyjne działanie, dlatego przy dużym nasileniu wskazane jest także i ich zwalczanie. Samosiewy zbóż, a także pozostałe gatunki jednoliścienne z perzem włącznie należy niszczyć, stosując graminicydy. Do zwalczania samosiewów zbóż wystarczają dawki najniższe, w przypadku zwalczania perzu (przy okazji giną samosiewy zbóż) konieczne są dawki najwyższe (tabela 3). Odrębnym wariantem zwalczania samosiewów zbóż jest zastosowanie propyzamidu (np. Kerb 50 WP), który oprócz zwalczania niektórych gatunków dwuliściennych niszczy większość jednorocznych gatunków jednoliściennych. Typowe zachwaszczenie zarówno w zbożach jak i rzepaku można rozpocząć od zabiegów doglebowych. Zalecenia w rzepaku są zdecydowanie mniej skomplikowane, w zbożach konieczne jest sprawdzanie selektywności poszczególnych herbicydów w stosunku do czterech gatunków zbóż (tabela 1). Selektywność czasami jest szersza niż to wyszczególniono w tabeli, 15

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 19 KOMBINACJE HERBICYDOWE SUBSTANCJA CZYNNA DAWKA L, KG/HA ZBOŻA OZIME* BBCH 00 (bezpośrednio po siewie) Glean 75 WG, Nuher 75 WG chlorosulfuron 20-25 g p, pż, ż j + d Racer 250 EC 1,0-2,0 p j + d fluorochloridon Racer 250 EC 1,0-1,5 pż, ż j + d Pilar Pendimetalina 400 SC pendimetalina 3,0-3,5 j j + d Maraton 375 SC pendimetalina + IPU 4,0 p, pż, ż j + d BBCH 00 - Kw (bezpośrednio po siewie do końca wegetacji jesiennej) Cougar 600 SC; Legato Plus 600 SC; Protekt Plus 600 SC BBCH 10-12 (jesienią od szpilkowania do fazy dwóch liści) DFF + IPU 1,25-1,5 j, p, pż, ż j + d CHWASTY** Legato Plus 600 SC; Protekt Plus 600 SC + Glean 75 WG DFF + IPU + chlorosulfuron 0,75 + 15 g p j + d BBCH 10-13 (jesienią od szpilkowania do fazy trzech liści) Boxer 800 EC; Tajpan 800 EC prosulfokarb 3,0 p j + d Expert Met 56 WG metrybuzyna + flufenacet 0,35 j, p, pż, ż j + d BBCH 10-25 (od szpilkowania do pełni krzewienia) Expert 600 SC 0,25-0,35 j, p, pż, ż j + d DFF + flufenacet Komplet 560 SC 0,4-0,5 j, p, pż, ż j + d BBCH 11-12 (jesienią od fazy pierwszego do drugiego liścia) Pilar Pendimetalina 400 SC; pendimetalina 3,0-3,5 j j + d Maraton 375 SC 4,0 p, pż, ż j + d Golden Pendi 330 EC; Jet-Pendy 330 EC; Pendigan 330 EC, Yellow Hammer 330 EC + Protugan 500 SC pendimetalina + IPU 3,0 + 1,0 p, pż, ż j + d BBCH 11-14 (jesienią od fazy pierwszego do czwartego liścia) Bizon; Legion; Viper diflufenikan + florasulam + penoksulam 1,0 ż j + d BBCH 11-16 (jesienia od pierwszego do szóstego liścia) Izoproturon 500 SC IPU 2,0 p j + d BBCH 11-23 (jesienią od pierwszego liscia do trzech rozkrzewień) Bizon; Legion; Viper diflufenikan + florasulam + penoksulam 1,0 j, p, pż j + d BBCH 11-29 (jesienią od pierwszego liscia do końca krzewienia) Lexus 50 WG flupyrsulfuron metylowy 20 g j, p, pż j + d BBCH 11-30 (jesienią od pierwszego liścia do początku strzelania w źdźbło) Glean 75 WG, Nuher 75 WG chlorosulfuron 20-25 g j, p, pż, ż j + d czego z powodów proceduralnych nie zawsze uwzględnił przeprowadzony proces rejestracyjny. Można to często prześledzić, analizując działania poszczególnych substancji czynnych, a nie nazw handlowych, pod którymi występują. Jedynym herbicydem w zbożach, który można zastosować tylko doglebowo, jest Racer 250 EC. Do zabiegów w tym terminie zalecana jest także pendimetalina. Jej rejestracja jest nieco niekonsekwentna. W czystej formie zgodnie z rejestracją można stosować środek Pilar Pendimetalina 400 SC. Inne formy handlowe pendimetaliny są zalecane tylko nalistnie, łącznie z izoproturonem (Protugan 16

PRODUKCJA ROŚLINNA KOMBINACJE HERBICYDOWE SUBSTANCJA CZYNNA BBCH 12-Kw (jesienią od fazy drugiego liścia do końca wegetacji - do pierwszych przymrozków) DAWKA L, KG/HA ZBOŻA OZIME* Tolurex 500 SC chlorotoluron 1,5-2 j, p, pż j + d Diflanil 500 SC Difenikan; Difto; Goshawk; Legato; Pro-Fenikan; Ryś; Stakato - wszystkie 500 SC BBCH 12-13 (jesienią od fazy drugiego do trzeciego liścia) DFF 0,18-0,3 p 0,2-0,3 p d Blutron 300 SC DFF + IPU 2,0 p j + d BBCH 12-14 (jesienią od fazy drugiego do czwartego liścia) Trinity 590 SC chlorotoluron + DFF + pendimetalina 2,0-2,5 p, pż, ż j + d BBCH 12-15 (jesienią od fazy drugiego do piątego liścia) Protugan 500 SC 2,0-3,0 j, p j + d IPU Protugan 500 SC 2,0-2,5 pż, ż j + d BBCH 12-29 (jesienią od fazy drugiego liścia do końca krzewienia) Herbaflex 585 SC beflubutamid + IPU 2,0 p j + d BBCH 13-14 (jesienią w fazie trzeciego i czwartego liścia) Harpun 500 SC IPU 3,0 p j + d BBCH 13-25 (jesienią od trzeciego liścia do pełni krzewienia) Alister 162 OD 0,85-1,0 p, pż, ż j + d DFF + mezosulfuron + jodosulfuron Alister Grande 190 OD 0,8-1,0 p, pż, ż j + d BBCH 13 - Kw (od fazy trzeciego liścia do końca wegetacji jesiennej) Axial 50 EC pinoksaden 0,6-0,9 j, p, pż, ż j Axial 100 EC + Adigor 440 EC pinoksaden 0,3-0,45 + 0,9-1,35 l j, p j Huzar 05 WG jodosulfuron 0,15-0,20 p, pż, ż j + d Dicurex Flo 500 SC 2,0 j, p, pż, ż j + d chlorotoluron Lentipur Flo 500 SC 2,0 j, p, pż, ż j + d Dyplomata 600 SC; Snajper 600 SC 1,25-1,5 p, pż j + d DFF + chlorotoluron Legato Pro 425 SC 2,0-2,5 p, pż, ż j + d BBCH 21-29 (jesienią od początku do końca krzewienia) Esteron 600 EC 2,4-D 0,8-1,0 j, p d Aminopielik D 450 SL 3,0 j, p, pż, ż d 2,4-D + dikamba Aminopielik Super 464 SL 1,0 j, p, pż, ż d Chwastox D 179 SL MCPA + dikamba 5,0 p d Total 750 SL MCPA 1,0 p, pż d BBCH 24-26 (jesienią pełnia krzewienia) Tolurex 500 SC chlorotoluron 1,5-2,0 ż j + d * j-jęczmień, p-pszenica, pż-pszenżyto, ż-żyto; ** j-jednoliscienne, d-dwuliścienne Tabela 1. Zalecenia odchwaszczania zbóż ozimych w okresie jesiennym CHWASTY** 500 SC). W obu terminach zalecana jest fabryczna mieszanina tych substancji czynnych Maraton 375 SC. Bez względu na termin stosowania pendimetaliny, zawsze powinna być ona aplikowana na bardzo wilgotną glebę: każde przesuszenie zmniejsza skuteczność tych środków. Doglebowo i nalistnie można także stosować omówiony chlorosulfuron. Możliwości przedwschodowych zabiegów kończą się na stosowaniu fabrycznych mieszanin izoproturonu z diflufenikanem (IPU+DFF). Diflufenikan charakteryzuje się działaniem doglebowym, ale poza tym jednym przypadkiem jest zalecany zarówno sam jak i w mieszaninach nalistnie. Skutecznie zwalcza młode chwasty o słabo rozwiniętym systemie 17

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 19 KOMBINACJE SUBSTANCJA CZYNNA DAWKI NA HA [L LUB KG/HA] Przed siewem (wymieszanie z glebą) Devrinol 450 SC napropamid 3 Bezpośrednio po siewie (nie później niż trzy dni) Clomaz 360 CS 0,25-0,33 Command 360 CS 0,33 Command 480 EC 0,25 Kalif 360 CS 0,2-0,25 Kalif 480 EC chlomazon 0,2-0,25 Kilof 480 EC 0,25 Reactor 360 CS 0,33 Reactor 480 EC 0,2-0,25 Szpada 480 EC 0,25 Command Top 375 CS 2,75-3,0 Devrinol Top 375 CS 2,75-3,0 Command 360 CS + Devrinol 450 SC 0,25 + 2,0 Command 480 EC + Devrinol 450 SC 0,1-0,2 +2,0-2,5 chlomazon + napropamid Golden Clomazon 360 CS + Devrinol 450 SC 0,25 + 2,0 Golden Clomazon 480 EC + Devrinol 450 SC 0,2 + 2,0 Kilof 480 EC + Devrinol 450 SC 0,2 + 2,0 Szpada 480 EC + Devrinol 450 SL 0,2 + 2,0 Teridox 500 EC dimetachlor 2 Teridox 500 EC + Command 480 EC 2,5 + 0,15 Teridox 500 EC + Command 360 CS 2,5 + 0,25 Teridox 500 EC + Golden Clomazon 360 CS 2,0 + 0,25 Teridox 500 EC + Golden Clomazon 480 EC dimetachlor + chlomazon 2,0 + 0,15-0,2 Teridox 500 EC + Kilof 480 EC 2,0 + 0,15-0,2 Teridox 500 EC + Szpada 480 EC 2,0 + 0,15-0,2 Pronap Extra 430 EC 2,5 Colzor Trio 405 EC 2,5-4,0 dimetachlor + chlomazon + napropamid Colzor Trio 405 EC + Teridox 500 EC 2,0 + 1,0 Conan 600 EC 2 Kliner 600 EC petoksamid 2 Koban 600 EC 2 Conan 600 EC + Reactor 360 CS 1,75 + 0,25 Kliner 600 EC + Reactor 360 CS 1,75 + 0,25 petoksamid + chlomazon Koban 600 EC + Reactor 360 CS 1,75 + 0,25 Nero 424 EC 2,5-3,0 Butisan 400 SC 2,5 Dakota 500 SC 2,0-3,0 Helm Rap 500 SC 2 Metaz 500 SC metazachlor 2 Naspar 500 SC 2 Parsan 500 SC 2 Rapsan 500 SC 2 Butisan Star 416 SC 2,5-3,0 metazachlor + chinomerak Sultan Top 500 SC 2 Butisan Duo 400 EC 2,0-2,5 metazachlor + dimetenamid-p Springbok 400 SC 2,0-2,5 Butisan Star Max 500 SE metazachlor + chinomerak + dimetenamid-p 2,0-2,5 Butisan 400 SC + Command 400 EC dwupak/2,5 ha Command 480 EC + Butisan 400 SC 0,15-0,2 + 2,0 Command 480 EC + Dakota 500 SC 0,2 + 1,5 Command 480 EC + Helm Rap 500 SC 0,2 + 1,5 Command 480 EC + Naspar 500 SC 0,2 + 1,5 Command 480 EC + Rapsan 500 SC 0,2 + 1,5 chlomazon + metazachlor Golden Clomazon 480 EC + Butisan 400 SC 0,15 + 2,0 Kilof 480 EC + Butisan 400 SC 0,15-0,2 + 2,0 Kalif 360 CS + Metazanex 500 SC 0,2-0,25 + 1,5 Kalif Mega 283 SE 2,5-3,0 Nimbus 283 SE 2,5-3,0 Szpada 480 SC + Butisan 400 SC 0,15-0,2 + 2,0 18

PRODUKCJA ROŚLINNA KOMBINACJE SUBSTANCJA CZYNNA DAWKI NA HA [L LUB KG/HA] 4-7 dni po siewie (bez względu na stadium kiełkujących nasion) Butisan Star 416 SC 2,0-2,5 metazachlor + chinomerak Sultan Top 500 SC 2 Butisan Star Max 500 SE metazachlor + chinomerak + dimetenamid-p 2,0-2,5 Rzepak w fazie liścieni do 8 liści właściwych (chwasty od liścieni do 2 liści właściwych) Olleas 75 WG + Trend 90 EC 20-25g + 0,1% etametsulfuron metylu Salsa 75 WG + Trend 90 EC 20-25g + 0,1% Rzapak w fazie do dwóch liści (na wschodzące chwasty) Cleravis 492,5 SC + Dash HC chinomerak + metazachlor + imazamoks 1,5+ 1,0 Rzepak w fazie 2 do 4 liści (chwasty od liścieni do 4 liści) Cleravis 492,5 SC + Dash HC chinomerak + metazachlor + imazamoks 1,5-2,0 + 1,0 Rzepak od fazy 2 liści (chwasty do fazy dwóch liści) Bora 500 SC 2 Dakota 500 SC 2 Fuego Extra 500 SC 2 Fym 500 SC 2 Helm Rap 500 SC 2 Metazachlor 500 SC 2 Metazanex 500 SC metazachlor 2 Meteor 500 SC 2 Naspar 500 SC 2 Oscar 500 SC 2 Parsan 500 SC 2 Rapsan 500 SC 2 Zatem 500 SC 2 Butisan Duo 400 EC 2,0-2,5 metazachlor + dimetenamid-p Springbok 400 EC 2,0-2,5 Butisan Star 416 SC 3 metazachlor + chinomerak Sultan Top 500 SC 2 Butisan Star Max 500 SE metazachlor + chinomerak + dimetenamid-p 2,0-2,5 Rzepak w fazie 3-4 liści (chwasty od liścieni do fazy 4 liści) Astor 360 SL 0,3 Navigator 360 SL aminopyralid + chlopyralid + pikloram 0,3 Pontos 0,3 Avocet 334 SL 0,35 Borowik 334 SL 0,35 chlopyralid + pikloram Kratos 0,35 Galera 334 SL 0,35 Avocet 334 SL + Metazanex 500 SC 0,35 + 1,6 Borowik 334 SL + Metazanex 500 SC 0,35 + 1,6 chlopyralid + pikloram + metazachlor Kratos + Metazanex 500 SC 0,35 + 1,6 Galera 334 SL + Metazanex 500 SC 0,35 + 1,6 Rzepak w fazie 4-6 liści (chwasty w fazie 2-3 liści lub faza rozety) Cliophar 300 SL 0,3-0,4 Hoder 300 SL 0,3-0,4 Kak-Piral 300 SL 0,3-0,4 chlopyralid Lontrel 300 SL 0,3-0,4 Songhai 300 SL 0,3-0,4 Vivendi 300 SL 0,3-0,4 Kerb 50 WP 1,0-1,5 Barclay Propyz SC 1,25-2,1 PPZ-400 SC propyzamid 1,25-2,1 Propyzaflash SC 1,25-2,1 Turbopropyz SC 1,25-2,1 Rzepak w fazie 4-6 liści (chwasty do 4 liści) Kerb 50 WP + Lontrel 300 SL propyzamid + chlopyralid 1,0 + 0,3-0,4 Rzepak po przekroczeniu fazy 4 liści (chwasty w fazie 2-4 liści) Fox 480 SC bifenox 0,6-1,0 Tabela 2. Zwalczanie chwastów dwuliściennych w rzepaku w okresie jesiennym 19

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 19 KOMBINACJA HERBICYDOWA DAWKA [L/HA] Samosiewy zbóż Trawy jednoroczne Perz właściwy Leopard Extra 05 EC chizalofop-p-etylowy 0,7-1,0 0,7-1,0 2,0-3,0 Pilot 10 EC 0,35-0,4 0,4-0,5 1,0-1,5 Targa 10 EC 0,35-0,4 0,4-0,5 1,0-1,5 Targa Super 05 EC 0,75-1,0 1,0-1,5 2,0-3,0 Grapan Extra 40 EC chizalofop-p-tefurylowy - - 2 Pantera 040 EC 0,6-1,0 1,25-1,5 1,75-2,0 Focus Ultra 100 EC cykloksydym 1,0-1,5 1,0-1,5 3 Fusilade Super 150 EC fluazyfop-p-butylowy 0,5-0,75 0,75-1,0 2,0-2,5 Selekt Super 120 EC kletodym 0,8 0,8 - Agil 100 EC, Agil S 100 EC propachizafop 0,5-0,7 0,6-0,8 1,25-1,5 Aria 100 EC 0,5-0,7 0,6-0,8 1,25-1,5 Tabela 3. Zwalczanie chwastów jednoliściennych w rzepaku w okresie jesiennym korzeniowym. Pozostałe środki zbożowe (substancje czynne) zalecane są tylko nalistnie. Popularny izoproturon, stosowany głównie w celu zwalczania miotły zbożowej, jest zalecany w zależności od formy handlowej (Izoproturon 500 SC, Harpun 500 S, Protugan 500 SC) w różnych terminach, dawkach i zbożach, co świadczy o szerokich możliwościach jego zastosowania. Analogicznie podobny chlorotoluron. Odchwaszczanie zbóż jesienią wzbogacone zostało o kilka nowych rozwiązań. Jednym z nich jest trójskładnikowy Bizon (Legion, Viper). Preparat przeznaczony do zwalczania chwastów dwuliściennych oraz miotły zbożowej. Substancjami czynnymi niszczącymi miotłę są diflufenikan oraz nowy na naszym rynku związek penoksulam. Trinity 590 SC to także trójskładnikowy preparat, ale oparty na znanych substancjach czynnych. Ich dobór jest o tyle trafny, że wszystkie niszczą miotłę zbożową i są uznawane za skuteczne w zwalczaniu biotypów odpornych tego gatunku. Nowością jest także Lexus 50 WG, którego składnikiem jest miotłobójcza substancja flupyrsulfuron metylu. Warto też zwrócić uwagę na nową formę użytkową preparatu Axial, przeznaczonego jedynie do zwalczania chwastów jednoliściennych (miotła, wyczyniec). Po zarejestrowaniu preparatu Axial 100 EC, który wymagał łącznego stosowania z adiuwantem Adigor, zarejestrowano środek Axial 50 EC o takim samym działaniu (ale szerszej rejestracji) łatwiejszy w użyciu, ponieważ nie wymaga dodatku adiuwanta. Odchwaszczanie rzepaku różni się przede wszystkim proporcjami herbicydów o zastosowaniu doglebowym i nalistnym. W tym przypadku zdecydowana większość preparatów zalecana jest doglebowo. Nowości w tym przypadku nie ma. Zabiegi przedwschodowe są w dużej mierze oparte na czterech substancjach czynnych: chlomazonie, dimetachlorze, napropamidzie i metazachlorze. Wszystkie one stosowane są pojedynczo oraz w różnych wariantach dwu- i trzyskładnikowych mieszanin. Najbardziej znaczny jest udział chlomazonu stosowanego głównie na plantacjach zagrożonych przytulia czepną. Należy wziąć pod uwagę, że substancja ta, bez względu na to, czy została zastosowana pojedynczo czy w mieszaninach, powoduje bielenie rzepaku. Są to objawy przemijające, podlegające odbudowywaniu chlorofilu. Chlomazonu nie należy stosować na plantacjach późno sianych. Rośliny rzepaku muszą mieć trochę czasu, aby przed wejściem w okres spoczynku zimowego zregenerować chlorofil. Spośród pozostałych substancji czynnych do bardzo selektywnych należy metazachlor. Preparaty go zawierające, łącznie z innymi substancjami czynnymi z tak zwanej linii Butisanów (i odpowiedników) mogą być stosowane w opóźnionym terminie doglebowym do 7 dni, a nie jak pozostałe do 3 dni po siewie. Ponadto preparaty zawierające metazachlor można stosować (niektóre) także nalistnie po wschodach 20

PRODUKCJA ROŚLINNA 21

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 19 rzepaku. Podczas takiego zabiegu należy pamiętać, by gleba była wilgotna (nadal działanie przez glebę), a chwasty młode o słabo rozwiniętym systemie korzeniowym. Wśród preparatów doglebowych jest jedna nowość: stosunkowo niedawno zarejestrowano w tej uprawie petoksamid reprezentowany przez identyczne środki Conan 600 EC, Kliner 600 EC i Koban 600 EC. Analiza listy chwastów wrażliwych może nieco plantatorów rozczarować. Znajduje się na niej gwiazdnica pospolita i miotła zbożowa. Jak na ochronę rzepaku przed zachwaszczeniem to zdecydowanie za mało pod względem ilościowym a także jakościowym. W takiej sytuacji warto posilić się innymi preparatami takimi jak Successor 600 EC lub Traxor 600 EC. To herbicydy o innych nazwach handlowych, zawierające taką samą ilość petaksamidu oraz zalecane w takiej samej dawce. Różnica polega na tym, że są zarejestrowane w kukurydzy. W tym przypadku lista chwastów wrażliwych jest znacznie szersza: blekot pospolity, bodziszek drobny, chwastnica jednostronna, farbownik polny, gorczyca polna, jasnota purpurowa, przetacznik perski, psianka czarna, rdest plamisty, szarłat szorstki, rumian polny, tasznik pospolity, tobołki polne i wilczomlecz obrotny. Nie wszystkie zamieszczone w tej liście chwasty występują w rzepaku, ale część tak, choć należy przyznać, że szukanie ich jest dość skomplikowane. Petoksamid można stosować łącznie z chlomazonem w formie mieszanin zbiornikowych, oficjalnie tylko z jedną z form użytkowych Reactor 360 CS lub w formie mieszaniny fabrycznej pod handlowa nazwą Nero 424 EC. Spośród blisko 300 herbicydów zarejestrowanych do odchwaszczania wszystkich ozimin nie ma ani jednego wspólnego. Nowości dotyczą zabiegów nalistnych. Jedną z nich jest preparat Salsa 75 WG (Olleas 75 WG). To pierwszy związek sulfonylomocznikowy zarejestrowany w rzepaku. Jego zaletą jest stosunkowo wysoka skuteczność w stosunku do chwastów kapustowatych. Zaletą jest także długi okres stosowania, obejmujący fazy od pierwszego do ósmego liścia rzepaku. Również do nowości należy zaliczyć preparat Cleravis 492,5 SC. W skład tego preparatu wchodzi chinomerak, metazachlor i mniej znany imazamoks. To właśnie ta substancja charakteryzuje się specyficzną selektywnością w stosunku do rzepaku. Nie niszczy tylko odmian oznaczonych w nazwie symbolem CL. Pozostałe są wrażliwe. Zalecany jest na chwasty nie starsze niż 4 liście w rzepaku również nieprzekraczającym tej fazy rozwojowej. Warto jeszcze przypomnieć o środku Navigator 306 SL i jego odpowiednikach. W ramach szerokiego zakresu zwalczanych chwastów niszczy tak uciążliwe jak fiołki i maki. Pozostałe środki to już znane od wielu lat substancje czynne, znajdujące się często w sprzedaży pod nową nazwą handlową. Czeka nas lato, a potem już szybki wybór stanowisk pod oziminy. Należy zajrzeć do notatek i na ich podstawie dobrać herbicydy o określonym spektrum chwastobójczym. Można także poczekać do wschodów chwastów, rozpoznać je i na tej podstawie dokonać wyboru środków chwastobójczych. Istotne jest, by wykonać zabiegi jesienią i pozostawić sobie możliwość korekcyjnych zabiegów na wiosnę. Analiza aktualnych zaleceń zamieszczonych w tabelach będzie w tym z pewnością pomocna. W celu zwiększenia szybkości działania jesienią można stosować środek Agil-S 100 EC w mieszaninie z adiuwantem Olejan 85 EC lub Olemix 84 EC. Maksymalna dawka dla jednorazowego zastosowania: Agil-S 100 EC 0,7 l/ha + Olejan 85 EC/Olemix 84 EC 1,5 l/ha Zalecana dawka dla jednorazowego zastosowania: Agil-S 100 EC 0,5-0,7 l/ha + Olejan 85 EC/Olemix 84 EC 1,5 l/ha. ADAM PARADOWSKI IOR POZNAŃ 22

PRODUKCJA ROŚLINNA Wszechstronny jesienny herbicyd do ochrony wszystkich zbóż ozimych 23

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 19 JESIENNE NAWOŻENIE RZEPAKU OZIMEGO RZEPAK ZALICZA SIĘ DO ROŚLIN O BARDZO DUŻYCH POTRZEBACH POKARMOWYCH (TAB. 1). PRZYKŁADOWO PRZY PLONIE NASION NA POZIOMIE 4 T/HA POBIERA ŚREDNIO 240 KG N, 120 KG P2O5, 320 KG K2O, 100 KG CA, 32 KG MG I 60 KG S ORAZ ZNACZNE ILOŚCI MIKROELEMENTÓW. OCZYWIŚCIE TYLKO CZĘŚĆ TEGO POBRANIA PRZYPADA NA JESIEŃ, ALE NIE WSZYSTKIE SKŁADNIKI OPŁACA I POWINNO SIĘ STOSOWAĆ WIOSNĄ TYM BARDZIEJ, ŻE PRAWIDŁOWE ODŻYWIENIE RZEPAKU W OKRESIE JESIENNYM JEST JEDNYM Z PODSTAWOWYCH CZYNNIKÓW ODPOWIEDZIALNYCH ZARÓWNO ZA ROZWÓJ ROŚLIN, JAK I ICH PRZYGOTOWANIE DO ZIMY. 24

PRODUKCJA ROŚLINNA A trzeba mieć na uwadze, że rzepak ozimy buduje fundament pod przyszły plon już w okresie jesiennym, a wszelkie błędy i zaniedbania, które zostaną popełnione w tym czasie, zwykle są już wiosną nie do nadrobienia. Nawożenie rzepaku w okresie jesiennym powinno być zatem tak opracowane, aby przede wszystkim umożliwić roślinie zbudowanie odpowiednio dużej i dobrze odżywionej rozety z głęboko sięgającym systemem korzeniowym, a także doprowadzić glebę do takiej zasobności w przyswajalny fosfor, potas i magnez, aby składniki te nie ograniczały plonu jesienią ani wiosną. Przed siewem rzepak powinien być nawożony przede wszystkim fosforem i potasem, a często także azotem i magnezem. Nie oznacza to jednak, że rzepak przed zimą nie potrzebuje innych składników pokarmowych, tj. siarki i mikroelementów. Przy czym gros tych składników rzepak pobiera na wiosnę. Stąd też prawidłowa strategia nawożenia tymi składnikami powinna uwzględniać jesienne (mniej), jak i wiosenne (więcej) ich stosowanie. Jesienne nawożenie magnezem należy natomiast traktować jako podstawowe, szczególnie w sytuacji, gdy rzepak uprawiamy na glebach o niskiej zasobności w ten składnik (tab. 2). W takim ORGANY ROŚLINY SKŁADNIKI POKARMOWE, KG/T NASION + SŁOMA N P 2 O 5 K 2 O Ca Mg S Nasiona 30 18 10 5 3 5 Słoma 30 12 70 45 5 10 Pobranie łączne 60 30 80 50 8 15 Tabela 1. Średnie jednostkowe pobranie składników pokarmowych przez rzepak ozimy Rzepak ozimy buduje fundament pod przyszły plon już w okresie jesiennym, a wszelkie błędy i zaniedbania, które zostaną popełnione w tym czasie, zwykle są już wiosną nie do nadrobienia. przypadku nawożenie tym składnikiem należy wykonać przed siewem lub po wschodach rzepaku jesienią, a na wiosnę wskazane jest przeprowadzenie nawożenia uzupełniającego. Przechodząc do nawożenia potasem, przyjmuje się, że pod uprawę rzepaku najlepsze są gleby wytworzone z glin lub piasków gliniastych, które są naturalnie zasobne w ten składnik. Drugim warunkiem właściwej dostępności potasu dla roślin jest odpowiedni system nawożenia, który powinien być tak opracowany, aby po zbiorze przedplonu doprowadzić zasobność gleby w przyswajalny składnik do co najmniej górnego zakresu poziomu średniego. Gleba lekka winna natomiast charakteryzować się zakresem zasobności w potas na poziomie klasy wysokiej. Jednocześnie zasobność gleby w fosfor przed siewem rzepaku powinna kształtować się co najmniej w górnym zakresie zasobności średniej, tj. 14-15 mg P 2 O 5 /100 g gleby (najlepiej, aby mieściła się w klasie zasobności wysokiej tab. 3). Gdy posiadamy tak przygotowane stanowisko, można znacząco ograniczyć nawożenie mineralne tymi składnikami w stosunku do potrzeb, gdyż znaczna część zapotrzebowania roślin na te składniki zostanie pokryta z zasobów glebowych. W takim przypadku, aby uzyskać plon w granicach 4-5 ton nasion z hektara, 25

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 19 ZASOBNOŚĆ GLEBA B. LEKKA GLEBA LEKKA wskazane jest nawożenie w granicach 140-180 kg K 2 O/ha i 80-110 kg P 2 O 5 /ha. Natomiast na glebach o niskiej zasobności nawożenie mineralne należy zwiększyć o około 25-50% w stosunku do potrzeb (część składnika wprowadzona w nawozie przeznaczona jest na podniesienie zasobności gleby). Warto mieć przy tym rozpoznaną zasobność gleby na polu, na którym zamierzamy uprawiać rzepak, już przed siewem przedplonu, aby w razie potrzeby przynajmniej częściowo zwiększyć jego nawożenie, co pozwoli nam lepiej przygotować stanowisko do siewu rzepaku. Ustalając wysokość nawożenia mineralnego fosforem i potasem rzepaku, poza ustaleniem zapotrzebowania i uwzględnieniem GLEBA ŚREDNIA bardzo niska < 1,0 < 2,0 < 3,0 < 4,0 GLEBA CIĘŻKA niska 1,1-2,0 2,1-3,0 3,1-5,0 4,1-6,0 średnia 2,1-4,0 3,1-5,0 5,1-7,0 6,1-10,0 wysoka 4,1-6,0 5,1-7,0 7,1-9,0 10,1-14,0 bardzo wysoka > 6,1 > 7,1 > 9,1 > 14,1 Tabela 2. Klasy zasobności przyswajalnego magnezu w glebie, mg Mg/100g gleby zasobności gleby w przyswajalne składniki pokarmowe trzeba również mieć na uwadze dopływ składników z przyorywanych resztek pożniwnych lub stosowanych nawozów naturalnych (obornik, gnojówka, gnojowica). W tym celu należy systematycznie prowadzić bilans obu składników w zmianowaniu, korygując przed każdym kolejnym sezonem wegetacyjnym dane o plonach i ilości składników wprowadzonych do gleby w resztkach pożniwnych czy zastosowanych nawozach naturalnych. Warto wiedzieć, że np. poprzez przyoranie słomy do gleby wraca większość pobranego przez rośliny potasu, gdyż składnik ten gromadzony jest przede wszystkim w organach wegetatywnych roślin. Odmiennie wygląda sytuacja z fosforem, który gromadzony jest głównie w ziarnie i nasionach, a co się z tym wiąże, w większości wywożony jest z pola (tab. 4). Ilość składników pokarmowych uwalniających się z nawozów organicznych i naturalnych (słoma, obornik, gnojowica) można rozpatrywać zarówno w członie zmianowania (przykładowo: jęczmień jary rzepak), jak i całym zmianowaniu. Rozpatrując składniki w członie zmianowania trzeba mieć na uwadze, że w pierwszym roku po wprowadzeniu nawozów dostępna 26

PRODUKCJA ROŚLINNA dla roślin jest tylko ich część, gdyż zarówno nawozy organiczne, jak i naturalne rozkładają się w glebie w przez kilka lat. Przyjmuje się, że w pierwszym roku uwalnia się do gleby około 15-30% fosforu i 50-70% Fot.1. Klasyczne objawy niedoboru azotu w okresie jesiennej wegetacji Warto wiedzieć, że np. poprzez przyoranie słomy do gleby wraca większość pobranego przez rośliny potasu, gdyż składnik ten gromadzony jest przede wszystkim w organach wegetatywnych roślin. potasu, podczas gdy w całym zmianowaniu wartości te zwiększają się do 40-60% w przypadku fosforu i nawet 80-90% w przypadku potasu. Jak już wspomniano, poza ww. składnikami pokarmowymi rzepak przed siewem bardzo często trzeba nawozić również azotem. Jest to główny składnik odpowiedzialny zarówno za rozwój roślin jak i ich prawidłowe przygotowanie do zimy. W praktyce nie jest wskazany ani niedobór, ani nadmiar tego składnika. Stąd też szczególną ostrożność w nawożeniu azotem należy zachować przy wczesnych siewach, odmianach o dynamicznym tempie wzrostu, na stanowiskach nawożonych pomiotem ptasim, obornikiem lub gnojowicą, a także po przedplonach, które pozostawiły dużo azotu w glebie. W tym roku na obszarach dotkniętych suszą należy się liczyć ze znacznie słabszym wykorzystaniem azotu z zastosowanych nawozów, co powinno wpłynąć na większą pulę azotu resztkowego, znajdującego się w glebie po zbiorze zbóż, po których jak wiadomo najczęściej uprawia się rzepak. Z drugiej jednak strony trzeba mieć na uwadze, że dobrze rozwinięty łan rzepaku już jesienią 27

PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 19 jest w stanie pobrać około 80 kg N, a łany wybujałe potrafią zgromadzić znacznie ponad 100 kg N/ha. Zatem, aby zapewnić odpowiednią fazę rozwojową roślin przed zimą jak i ich właściwe odżywienie, w określonych przypadkach zlecane jest nawożenie azotem w ilości około 40 kg N/ ha, gdy: rzepak uprawiany jest na stanowiskach ubogich w azot; rzepak zasiano z opóźnieniem w stosunku do terminu optymalnego dla danego regionu; stopniu od ilości i rozkładu opadów) składnik ten z powodzeniem może być stosowany również dolistnie szczególnie w sytuacji, kiedy pojawią się na rzepaku objawy niedoboru oraz kiedy łan ogólnie wygląda źle (rośliny nierówne, ze słabym tempem wzrostu). W takim przypadku wskazane jest zastosowanie 10-15 kg N/ha po przedplonach zbożowych, szczególnie gdy przyorano słomę, a nie zastosowano w ogóle lub zastosowano zbyt małą dawkę azotu na jej mineralizację; gdy panują złe warunki do mineralizacji azotu glebowego (zła struktura, niski odczyn, niskie temperatury i duże opady). Azot przed siewem rzepaku najlepiej zastosować przed uprawą przedsiewną, stosując nawozy jedno- lub wieloskładnikowe. Oczywiście plantacja rzepaku w czasie jesiennej wegetacji wymaga systematycznej inspekcji, aby z jednej strony kontrolować stan odżywienia roślin, a z drugiej nie dopuścić do nadmiernego ich wybujania i wyniesienia szyjki korzeniowej. Jednocześnie należy zaznaczyć, że nie wolno mylić nawożenia rzepaku azotem z dawką azotu na przyoraną słomę. W praktyce rolnicy, którzy nie znają zawartości dostępnego azotu w glebie, przed siewem stosują niewielkie jego ilości lub rezygnują z przedsiewnego nawożenia, zakładając, że w razie konieczności przeprowadzą nawożenie po wschodach. W takim przypadku za optymalny termin nawożenia nawozami stałymi można uznać okres około 3-6 tygodni po wschodach. Pozwala on na właściwą ocenę na podstawie stanu łanu, czy i ile zastosować azotu. Poza stosowaniem azotu w nawozach stałych (ich efektywność uzależniona jest w głównym np. w postaci roztworu mocznika. Nawożenie dolistne ma również pierwszeństwo w sytuacji, gdy objawy niedoboru występują w późniejszym okresie jesiennej wegetacji rzepaku. Wówczas szczególnie wskazany jest szybko dostępny azot, który z jednej strony korzystnie wpływa 28