PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY POWIATOWA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA w MIELCU ul. M. Skłodowskiej 8; 39-300 Mielec, tel.: 17 586 33 43; tel/fax: 17 586 30 21, e-mail: psse.mielec@pis.gov.pl PSK.036.7.2017 Mielec, 2017-02-03 Ocena obszarowa jakości wody przeznaczonej do przez ludzi na terenie powiatu mieleckiego za rok 2016 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu działając na podstawie art. 4 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (j.t.dz.u.2015.1412. z późn. zm.), art. 12 ust. 1 i 4 art. 13 ust. 2 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków (j.t.dz.u.2015.139 z późn.zm.) oraz 20 ust. 1, ust.2, ust.3 pkt 1, 2, 3, ust. 4 pkt 1 i ust. 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do przez ludzi (Dz.U.2015.1989) w oparciu o wyniki laboratoryjnych badań próbek wody oraz po rozpatrzeniu danych zawartych w protokołach kontroli sanitarnych urządzeń wodociągowych i protokołach poboru próbek wody stwierdza, że: w 2016 r. powiat mielecki zaopatrywany był w wodę przeznaczoną do przez ludzi przez 13 wodociągów sieciowych, które objęte są przez Państwową Inspekcję Sanitarną stałym monitoringiem jakości wody. Według danych Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Mielcu pozyskanych od producentów wody w powiecie mieleckim z wody docierającej do konsumentów wodociągami sieciowymi, spełniającymi obowiązujące normy na koniec roku 2016 korzystało ok. 136107 mieszkańców. Wszystkie miejscowości powiatu mieleckiego są zaopatrywane w wodę wodociągową. Na obszarze zaopatrywanym przez w/w urządzenia wodociągowe znajdują się 84 punkty poboru próbek wody przeznaczonej do, z których przedstawiciele Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Mielcu pobrali 111 próbek wody do badań laboratoryjnych w ramach nadzoru sanitarnego w zakresie monitoringu kontrolnego zgodnie z załącznikiem nr 5 oraz monitoringu przeglądowego zgodnie z załącznikiem nr 2 (podstawowe wymagania chemiczne), nr 3 (dodatkowe wymagania mikrobiologiczne, organoleptyczne, fizykochemiczne oraz dotyczące substancji promieniotwórczych) i 4 (dodatkowe wymagania chemiczne) do rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do przez ludzi. Punkty poboru próbek wody przeznaczonej do usytuowane są w stacjach uzdatniania wody oraz w wyznaczonych miejscach na sieci wodociągowej tj. u odbiorców. 1
Wodociągi sieciowe/ Producenci wody I. Producentami wody zaopatrującymi ludność w wodę do odpowiedzialnymi za jakość produkowanej wody na terenie powiatu mieleckiego są: 1. Miejskie Przedsiębiorstwo Komunalnej Sp. z o.o. w Mielcu, ul. Wolności 44, 2. Zakład Usług Wodnych, 33-150 Wola Rzędzińska 184C, 3. Zakład Utrzymania Ruchu PZL-Mielec Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej, 39-300 Mielec, ul. Wojska Polskiego 3, 4. Komunalnej, 39-308 Wadowice Górne, Przebendów 44, 5. Zakład Przecławiu Sp. z o.o. 39-320 Przecław, ul. Wenecka 14, 6. Zakład Wodociągów i Usług Komunalnych w Padwi Narodowej, 39-340 Padew Narodowa ul. Księdza Jana Kica 8, 7. Borowej, 39-305 Borowa 223, 8. Jaślanach, 39-332 Jaślany 238A, 9. Czerminie, 39-304 Czermin 43, 10. Gmina Gawłuszowice, 39-307 Gawłuszowice 5A, 11. Mielcu ul. Głowackiego 5. II. Informacje o wielkości produkcji wody dostarczanej od poszczególnych producentów Mielec/ Miejskie Przedsiębiorstwo Komunalnej Sp. z o.o., w Mielcu, ul. Wolności 44 Jamy/ Zakład Usług Wodnych, Wola Rzędzińska 184C i sposobu jej uzdatniania, liczbie ludności zaopatrywanej w wodę, jakości wody, sposobu jej uzdatniania i dezynfekcji, jeżeli jest stosowana, przekroczenia wartości dopuszczalnych parametrów jakości wody zamieszczono w poniższej tabeli. Wielkość produkcji (m 3 /dobę) 8370,0 Mielec Zaopatrywane miejscowości/ Gminy GMINA MIEJSKA Złotniki 1228,8 Dąbie, Dąbrówka Wisłocka, Dulcza Mała, Dulcza Wielka, Janowiec, Partynia, Pień, Podborze, Radomyśl Wielki, Ruda, Zdziarzec, Zgórsko, Żarówka, GMINA I MIASTO RADOMYŚL WIELKI Liczba ludności zaopatrywa nej w wodę Sposób uzdatniania /dezynfekcja 61900 Napowietrzanie, Koagulacja siarczanem glinu, Filtracja na filtrach piaskowych, Filtracja na filtrach węglowych/ Ozonowanie- stałe, chlorem- stała 14921 Napowietrzanie, Regulacja twardości sodą kaustyczna płatkowaną, Filtracja, Odżelazianie chemiczne manganianem (VII) potasu / Przekroczone wartości dopuszczalnych parametrów Żelazo 368 µg/l Ocena jakości wody na koniec 2016 r. 2
Jamy, Wierzchowiny, sodu- stała Wola Wadowska, Izbiska GMINA WADOWICE GÓRNE Wampierzów/ Komunalnej, Wadowice Górne, Przebendów 44 1121,0 Grzybów, Jamy, Izbiska, Kawęczyn, Kosówka, Piątkowiec, Przebendów, Wadowice Górne, Wadowice Dolne, Wampierzów, Wola Wadowska, Wierzchowiny, Zabrnie GMINA WADOWICE 7044 Napowietrzanie, Koagulacja siarczanem glinu Filtracja, Odżelazianie chemiczne nadmanganianem potasu/ Mętność 1,60 NTU; 1,20 NTU; 1,40 NTU; 1,50 NTU; 1,20 NTU; 1,95 NTU Barwa 20 Żelazo- 213 µg/l, 244 µg/l Bakterie z grupy GÓRNE coli- 3 jtk/100 ml; Rydzów 4 jtk/100ml Tuszyma/ Zakład Przecławiu Sp. z o.o., Przecław, ul. Wenecka 14 Rzędzianowice/ Mielcu ul. 891,0 Biały Bór, Błonie, Dobrynin, Kiełków, Łączki Brzeskie, Podole, Przecław, Rzemień, Tuszyma, Wylów, Zaborcze GMINA I MIASTO PRZECŁAW 667,2 Boża Wola, Goleszów, Książnice, Podleszany, Rzędzianowice, Wola Mielecka, Piątkowiec 11730 Napowietrzanie, Korekta odczynu (ph) wapnem hydratyzowanym, fizyczna promieniowaniem ultrafioletowym (UV)- stała 6432 Napowietrzanie, Żelazo 295 µg/l Mangan 56 µg/l Głowackiego 5 Borowa/ Borowej, Borowa 223 635,0 Borowa, Gliny Małe, Gliny Wielkie, Górki, Łysakówek, Orłów, Pławo, Sadkowa Góra, Surowa, Wola Pławska GMINA BOROWA Ostrówek, Gawłuszowice 6108 Napowietrzanie, sodu- wg zaleceń, fizyczna promieniowaniem ultrafioletowym (UV)- stała GMINA GAWŁUSZOWICE 3
Jaślany/ Gminny Zakład Jaślanach, 630,0 Babicha, Borki Nizińskie, Brzyście, Dębiaki, Czajkowa, Grochowe, Jaślany, Józefów, Kliszów, 7839 Napowietrzanie, Jaślany 238A Krzemienica, Ławnica, Malinie, Młodochów, Pluty, Sarnów, Tuszów Mały, Tuszów Narodowy GMINA TUSZÓW NARODOWY Padew Narodowa/ Zakład Wodociągów i Usług 490,5 Babule, Domacyny, Kębłów, Padew Narodowa, Piechoty, Pierzchne, Przykop, Rożniaty, Wojków, 5300 Napowietrzanie, Komunalnych w Zachwiejów, Zaduszniki, Padwi Zarównie Narodowej, ul. GMINA PADEW Księdza Jana NARODOWA Kica 8 Szydłowiec/ Zakład Utrzymania 400,5 Szydłowiec, Trześń, Wola Chorzelowska 2115 Napowietrzanie, Brak dezynfekcji Ruchu PZL- Mielec Sp. z o.o. Mielec/Osiedle Mościska w upadłości GMINA MIEJSKA likwidacyjnej, Mielec, ul. Wojska Polskiego 3 Wola Zdakowska/ Gmina Gawłuszowice, Gawłuszowice 336,0 Brzyście, Gawłuszowice, Kliszów, Krzemienica, Młodochów, Wola Zdakowska GMINA 2321 Napowietrzanie, Ogólna liczba mikroorganizmów w 22 ± 2 C po 72h- 112 jtk/1 ml 5A GAWŁUSZOWICE Chorzelów- Chrząstów/ 330,0 Chorzelów, Chrząstów Złotniki GMINA MIEJSKA 3370 Napowietrzanie, Ogólna liczba mikroorganizmów w 22 ± 2 C po 72h- 204 jtk/1 ml Mielcu ul. 4
Głowackiego 5 Trzciana, Wola Otałęska/ 264,0 443,0 Breń Osuchowski, Dąbrówka Osuchowska, Czermin, Łysaków, Otałęż, Szafranów, Trzciana, Wola Otałęska, 3513 3514 Napowietrzanie, sodu- stała Czerminie 43 Ziempniów GMINA CZERMIN III. Wpływ przekroczonych parametrów na zdrowie konsumentów w oparciu o Wytyczne dotyczące jakości wody do picia wydane przez Światową Organizację Zdrowia: 1. Bakterie grupy coli są to bakterie wskaźnikowe. Stwierdzenie ich obecności w próbce wody stanowi dowód niedawnego skażenia wody odchodami. Zmusza do poszukiwania potencjalnych przyczyn zanieczyszczenia takich jak niewłaściwe uzdatnianie, nieszczelność systemu dystrybucyjnego. Ich obecność jest także sygnałem do rozwoju flory mikrobiologicznej, działania błony biologicznej, zanieczyszczenia zewnętrznego. Bakterie grupy coli mogą powodować różnego rodzaju zakażenia żołądkowo-jelitowe. Na podstawie obowiązujących przepisów bakterie grupy coli powinny być nieobecne w wodzie do picia. 2. Ogólna liczba mikroorganizmów w 22 ± 2 C po 72 h jest to wskaźnik obecności w wodzie patogenów, który stanowi o skuteczności prowadzenia procesów uzdatniania i dezynfekcji wody. Prawidłowo prowadzone procesy wskazują utrzymanie jak najniższej liczebności populacji drobnoustrojów. Oznaczenie ogólnej liczby mikroorganizmów wskazujące istotną zmianę w stosunku do poprzedzających w ostatnich latach badań wody, może wskazywać na czystości i szczelności systemów dystrybucyjnych wody, obecność w instalacjach wodnych biofilmu. Ponadto pozwala wykryć obecność szerszego spektrum drobnoustrojów. Brak jest dowodów na związek któregokolwiek z tych drobnoustrojów z zakażeniami przewodu pokarmowego w populacji ogólnej, wywołanymi spożyciem wody do picia, w której oznaczono wysoką ogólna liczbę mikroorganizmów. 3. Mętność wody jest wywołana zawieszonymi w niej cząsteczkami stałymi lub koloidami utrudniającymi przenikanie światła. Może być spowodowana obecnością zarówno substancji organicznych jak i nieorganicznych. Zawiesiny te mogą w sposób istotny ograniczać skuteczność dezynfekcji, zapewniając ochronę mikroorganizmom. Widoczne zmętnienie wody może mieć także negatywny wpływ na jej akceptowalność przez konsumentów. Istnieją doniesienia wskazujące na wzrastające ryzyko infekcji żołądkowo-jelitowych, mających związek z wysoką mętnością wody do picia lub jej pojawieniem się podczas dystrybucji. Jest to możliwe ponieważ mętność jest jednym ze składników potencjalnego zanieczyszczenia 5
mikrobiologicznego wody. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wskaźnik mętności w wodzie nie powinien przekraczać 1 NTU. 4. Barwa- W optymalnych warunkach woda do picia powinna być bezbarwna. Zabarwienie wody jest najczęściej wynikiem obecności barwnych substancji organicznych związanych z frakcją humusową gleby. Na barwę wody silnie wpływa również obecność żelaza i innych metali, w postaci zanieczyszczeń naturalnego pochodzenia lub produktów korozji. Dla barwy nie zaproponowano wartości zalecanej, opartej o kryterium zdrowotne. Jednak wartość barwy powyżej 15 może być nieakceptowana przez konsumentów. 5. Żelazo jest jednym z najpowszechniej spotykanych metali w skorupie ziemskiej. Żelazo w wodzie może pochodzić z gruntu, ze ścieków przemysłowych, jak też z korozji rur i zbiorników. Żelazo zawarte w wodzie sprzyja również wzrostowi bakterii żelazowych, które czerpią energię z jego utleniania, przyczyniając się do powstawania mazistych osadów na wewnętrznej powierzchni przewodów wodociągowych. Nadmiar związków żelaza może wywoływać wzrost mętności i barwy wody. Dla żelaza nie proponuje się zalecanej wartości opartej na kryterium bezpieczeństwa dla zdrowia, gdyż w stężeniu w jakim występuje w wodzie do picia nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Jest to pierwiastek niezbędny w diecie człowieka jako składnik krwiotwórczy, a jego zapotrzebowanie jest zależne od wieku, płci, stanu fizjologicznego oraz jego przyswajalności i waha się w przedziale od 10 do 50 µg dziennie. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wartość żelaza w wodzie nie powinna przekraczać 200 µg/l. 6. Mangan zwykle występuje z żelazem i również jest jednym z najpowszechniej spotykanym metalem w skorupie ziemskiej. Mangan występuje naturalnie w wodach powierzchniowych i podziemnych. Jest też naturalnym elementem wielu produktów żywnościowych i to właśnie drogą pokarmową człowiek przyjmuje go najwięcej. Wartość zalecana ustalona ze względów zdrowotnych dla manganu jest równa 400 µg/l wody. Jednakże mangan występujący w stężeniu przekraczającym 100 µg/l nadaje niepożądany smak napojom, a także powoduje przebarwienia urządzeń sanitarnych i odzieży podczas prania. Obecność manganu w wodzie do picia tak jak w przypadku żelaza może doprowadzić do odkładania się osadów w systemie dystrybucji. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami zawartość manganu w wodzie nie powinna przekraczać 50 µg/l. IV. Prowadzone postępowania administracyjne w zakresie jakości wody oraz działania naprawcze prowadzone przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kancelaryjne. Na przestrzeni roku 2016 jakość wody produkowanej przez 5 wodociągów nie odpowiadała wymaganiom w/w rozporządzenia z powodu przekroczenia dopuszczalnych norm w składzie mikrobiologicznym/organoleptycznym/fizyko-chemicznym wody. W związku z powyższym producenci wody odpowiedzialni za jej jakość prowadzili następujące działania naprawcze: 6
1. Wodociąg sieciowy Tuszyma, gmina Przecław W dniu 15 luty 2016 r. w pobranej próbce wody u odbiorcy stwierdzono przekroczenie żelaza i manganu. Wydana została decyzja o opłacie. Przeprowadzone działania naprawcze przez przedsiębiorstwo wodociągowe polegały na płukaniu sieci wodociągowej. Kontrolne badania wody potwierdziły doprowadzenie jej do wymagań rozporządzenia. 2. Wodociąg sieciowy Chorzelów Chrząstów, gmina wiejska Mielec W dniu 18 kwietnia 2016 r. w pobranej próbce wody u odbiorcy stwierdzono obecność w wodzie ogólnej liczby mikroorganizmów w 22 ± 2 C po 72 h. Wydana została decyzja o opłacie. Po przeprowadzonych działaniach naprawczych polegających na dezynfekcji chemicznej wody sodu, kontrolne badania wody potwierdziły spełnienie wymagań rozporządzenia. 3. Wodociąg sieciowy Wola Zdakowska, gmina Gawłuszowice W dniu 1 marca 2016 r. w pobranej próbce wody u odbiorcy stwierdzono obecność w wodzie ogólnej liczby mikroorganizmów w 22 ± 2 C po 72 h. Wydana została decyzja o opłacie. W wyniku podjętych przez gminę działań naprawczych polegających na dezynfekcji chemicznej wody sodu, woda została doprowadzona do wymagań rozporządzenia, co potwierdziło sprawozdanie z badań. 4. Wodociąg sieciowy Wampierzów, gmina Wadowice Górne W dniu 13 października 2016 r. po otrzymaniu sprawozdania z badań laboratoryjnych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu wydał decyzję stwierdzającą przydatności wody do pod względem mikrobiologicznym, z uwagi na obecności bakterii grupy coli w ilości 3 jtk w 100 ml na Stacji Uzdatniania Wody Wampierzów i 4 jtk w 100 ml u odbiorcy- Szkoła Podstawowa Wadowice Górne 111. Po kolejnych przeprowadzonych badaniach wody w dniu 16 października 2016 r. na Stacji Uzdatniania Wody Wampierzów oraz w Szkole Podstawowej w Woli Wadowskiej 44 nie wykryto bakterii. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu wydał decyzję stwierdzająca przydatność wody do. W związku z tak poważnym przekroczeniem producent wody przeprowadził w ramach kontroli wewnętrznej dodatkowo dwa badania, które potwierdziły spełnienie wymagań rozporządzenia pod względem wcześniej przekroczonych parametrów. Oprócz tego w w/w wodociągu na przestrzeni roku w przeprowadzonych badaniach występowały przekroczenia mętności, żelaza i barwy. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu wydał dwie decyzje o opłacie. Po przeprowadzanych działaniach naprawczych polegających na naprawie dozowania wodnego roztworu siarczanu glinu (rozszczelnienie przewodu) oraz płukaniu sieci wodociągowej ponowne badania wody potwierdziły doprowadzenie jej do wymagań rozporządzenia. 7
5. Wodociąg sieciowy Jamy w użytkowaniu gminy Radomyśl Wielki W przeprowadzonych badaniach w dniu 16 maja 2016 r. stwierdzono przekroczenie żelaza u odbiorcy. Została wydana decyzja o opłacie. Po przeprowadzonych działaniach naprawczych polegających na płukaniu sieci wodociągowej, kolejne badanie wody wykazało, że odpowiada warunkom rozporządzenia. Ponadto Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu w 2016 roku wydał 3 decyzje administracyjne dotyczące poprawy stanu sanitarno-technicznego części urządzeń na stacjach uzdatniania wody: 1. Wodociąg sieciowy Chorzelów Chrząstów, gmina wiejska Mielec decyzja dotyczyła doprowadzenia do właściwego stanu technicznego drabiny i jej zabezpieczenia w zbiornikach wody czystej do dnia 30 czerwca 2017 r. 2. Wodociąg sieciowy Wola Zdakowska, gmina Gawłuszowice decyzja dotyczyła doprowadzenia do właściwego stanu technicznego filtrów, metalowych podestów na stacji uzdatniania wody i armatury w studni głębinowej do dnia 30 czerwca 2017 r. 3. Wodociąg sieciowy Szydłowiec, gmina wiejska Mielec - decyzja dotyczyła doprowadzenia do właściwego stanu technicznego powierzchni zewnętrznej filtrów, aeratorów, armatury stalowej i płyt kanałowych na hali filtrów na stacji uzdatniania wody oraz ścian przy wejściach, stalowych pokryw, stalowych poręczy przy schodach i górnej część zbiorników wody czystej do dnia 31 sierpnia 2017 r. W 2016 r. dodatkowo Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu wydał 2 decyzje pozytywnie opiniujące materiały i wyroby kontaktujące się z wodą przeznaczoną do w związku z modernizacją i rozbudową stacji uzdatniania wody: 1. Wodociąg sieciowy Chorzelów-Chrząstów, gmina wiejska Mielec- decyzja opiniująca pozytywnie materiały i wyroby użyte przy rozbudowie i modernizacji stacji uzdatniania wody w Chorzelowie. 2. Wodociąg sieciowy Wola Zdakowska, gmina Gawłuszowice- decyzja opiniująca pozytywnie materiały i wyroby użyte przy budowie zbiorników wody czystej na stacji uzdatniania wody w Woli Zdakowskiej. V. Wnioski Na przestrzeni roku 2016 znacznie pogorszyła się jakość wody dostarczanej z wodociągu sieciowego Wampierzów pod względem fizykochemicznym i bakteriologicznym. Działania naprawcze przeprowadzane przez przedsiębiorstwo wodociągowe były krótkotrwałe. W ciągu minionego roku licznie występowały przekroczenia żelaza, mętności i barwy w związku z iem skutecznych rozwiązań. Występowanie żelaza w zwiększonej ilości w wodzie może wywołać wzrost mętności i barwy w wodzie. Ponadto z uwagi na obecność w wodzie bakterii 8
z grupy coli Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu wydał decyzję stwierdzającą przydatności wody do. Istotnym problemem coraz częściej występującym na przestrzeni lat w wodzie przeznaczonej do jest zwiększona obecność ogólnej liczby mikroorganizmów, które są wskaźnikiem skuteczności prowadzonych procesów uzdatniania i dezynfekcji wody, czystości i szczelności systemów dystrybucyjnych wody oraz obecności w instalacjach wodnych biofilmu. Problem ten dotyczy szczególnie wodociągu sieciowego Chorzelów Chrząstów. Działania naprawcze polegające na płukaniach sieci i dezynfekcji wody krótkotrwale rozwiązywały problemy. Należy jednak w modernizacji i rozbudowie stacji uzdatniania wody w Chorzelowie upatrywać polepszenia skuteczności uzdatniania wody, a co za tym jej jakości. Pomimo spoczywającej odpowiedzialności na producentach wody za stan techniczny urządzeń wodociągowych ich stan w 2016 roku pogorszył się. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu wydał 3 decyzje nakazujące poprawę stanu technicznego elementów urządzeń na stacjach uzdatniania wody w Chorzelowie, Szydłowcu i Woli Zdakowskiej. Ogółem w 2016 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu wydał 25 decyzji dotyczących jakości wody i stanu technicznego w wodociągach sieciowych: 6 o opłacie w przypadku kwestionowanych prób wodociągów sieciowych, 14 stwierdzających przydatność wody do w wodociągach sieciowych, 2 decyzje dopuszczające materiały i wyroby przeznaczone do uzdatniania wody, 3 dotyczące poprawy stanu technicznego wodociągów. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mielcu mgr farm. Henryk Chmielik podpisał 9