Zakon Maltański powstał w 1099 r. w Palestynie i jest świeckim zakonem religijnym o tradycyjnie rycerskim charakterze. W okresie krucjat (XI- XIII w.) powstały trzy zakony: joannici, templariusze i krzyżacy.
Tradycje joannitów: Obrona Wiary oraz służba Ubogim i Cierpiącym w praktyce przejawiają się pracą charytatywną i działalnością w 110 krajach. Siedziba Zakonu mieści się w Rzymie.
Strój zakonny joannitów składa się z czarnego habitu oraz czarnego płaszcza z kapturem. Na habicie i płaszczu po lewej stronie naszyty był biały krzyż, który obecną formę (krzyża tzw. "maltańskiego") przybrał w XVI w.
Strój zakonny joannitów
W Polsce pierwsza Komandoria Rycerzy św. Jana powstała w 1187 r., kiedy to książę sandomierski Henryk nadał Rycerzom Św. Jana Zagość k. Wiślicy. Rycerze Św. Jana obsługiwali wówczas szpitale i hospicja dla ubogich na terenie Śląska.
Pozostałością po komandorii poznańskiej, działającej do XIX wieku, jest istniejący do dziś Kościół Św. Jana Chrzciciela przy którym kontynuowana jest maltańska działalność szpitalnicza.
Kościół pw. św. Jana Jerozolimskiego za murami
Rozwój działalności Kawalerów Maltańskich w Rzeczypospolitej przerwała utrata niepodległości. Podczas rozbiorów Polacy wstępowali do odpowiednich struktur Zakonu obejmujących tereny Rzeczpospolitej lub wstępowali do Zakonu poza jego lokalnymi strukturami.
W XIX wieku do Zakonu zostało przyjętych między 100 a 200 osób. Szacuje się, że w momencie odzyskania przez Polskę niepodległości liczba członków Zakonu - Polaków wynosiła około 45.
W 1919 roku rozpoczęto starania w celu powołania w strukturach Zakonu związku zrzeszającego polskich Kawalerów. Inicjatorami tego byli przede wszystkim Alfred Chłapowski i Ferdynand ks. Radziwiłł. Bulla Wielkiego Magisterium Bulla uznawała istnienie Związku od chwili jego formalnego założenia tj. od 1920 roku.
Działalność Związku w okresie międzywojennym to przede wszystkim prowadzenie szpitali (w Rychtalu, Rybniku) oraz pomoc na rzecz osób poszkodowanych przez powódź w Małopolsce w 1934 roku.
W czasie II wojny światowej szczególną rolę odegrał Szpital Maltański w Warszawie. Leczono tam około 15 tysięcy rannych i chorych, w tym ponad 500 żołnierzy organizacji podziemnych rannych w akcjach zbrojnych m.in. podczas słynnych akcji: pod Arsenałem i zamachu na Kutscherę.
Po II wojnie światowej władze ZPKM mieściły się na wychodźstwie, a oficjalna działalność w kraju była niemożliwa. Odbudowa działalności Zakonu Maltańskiego w Polsce nastąpiła na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku.
Działalność Związku Polskich Kawalerów Maltańskich obejmuje: Działalność charytatywną Pierwszą pomoc przedmedyczną i medyczną Pielgrzymki i obozy dla dzieci i młodzieży
Działalność związaną z sytuacjami kryzysowymi Inne rodzaje działalności związane z konkretnymi potrzebami społecznymi
Podstawę Zakonu Maltańskiego i jego duchowy trzon stanowią Kawalerowie Profesyjni składający śluby zachowania rad ewangelicznych: czystości, ubóstwa i posłuszeństwa. Są oni bezpośrednimi kontynuatorami wspólnoty założonej w Ziemi Świętej w XI wieku.
Tak jak u początków swojej działalności przed 900 laty, tak i obecnie działalność humanitarna stanowi główny przedmiot działalności Zakonu Maltańskiego. Zakon niesienie pomoc osobom potrzebującym w kilkudziesięciu krajach.
Organizowane są transporty żywności i innych dóbr w krajach objętych klęskami żywiołowymi, prowadzone są liczne szpitale i hospicja, punkty pomocy medycznej, przytułki, przychodnie itp.
Zakon Maltański utrzymuje stosunki dyplomatyczne z 93 państwami, w tym od 9 lipca 1990 roku z Rzeczypospolitą Polską.
Najbardziej znanym znakiem Zakonu Maltańskiego jest jego charakterystyczny Krzyż, którego forma oparta jest na krzyżu greckim, jednak ramiona stanowią cztery promie rozszerzające się od środka i rozwidlone na końcu.
Cztery ramiona świadczą o czterech cnotach: wierności honorze, wstrzemięźliwości przezorności. Biała barwa symbolizuje cnotę czystości.
Osiem krańców przedstawia symbolicznie Osiem Błogosławieństw, jakie Jezus Chrystus przekazał w Kazaniu na Górze oraz osiem cnót rycerskich.
Osiem cnót rycerskich 1. Żyć w prawdzie 2. Mieć wiarę 3. Żałować za grzechy 4. Dawać dowody pokory 5. Miłować sprawiedliwość 6. Być miłosiernym 7. Być szczerym i wielkodusznym 8. Znosić prześladowania