Skarbowa Akademia Górniczo-Hutnicza REYMONTA Oleandry Irgardena 3-go Maja Focha Senatorska Szwedzka Ka³u y Stadion CRACOVIA owie cka Kadrówki Zagrody Skwerowa Rolna ADAMA AL. W³óczków MICKIEWICZA Syrokomli AL. Z. KRASIÑSKIEGO KOŒCIUSZKI TYNIECKA Konfederacka Skwerowa M. Ba³ucie go Czysta Kochanowskiego Krup nicza J. PI SUDSKIEGO Œwiat Dêbnicki Ró ana Garncarska Barska Madaliñskiego Wasilewskiego Retoryka Pu³askiego Nowy ZWIERZYNIECKA Zduñska Szujskiego Raj ska Smo leñsk Zamkowa KARMELICKA Studencka Kapucyñska POWIŒLE M. KONOPNICKIEJ Bulwar Poleski Piasek Garbarska STRASZEWSKIEGO J. Kiliñskiego PowroŸnicza Sandomierska DUNAJEW- SKIEGO œw. Anny Go ³êbia PODZAMC ZE Smocza Asnyka Szczepañska Wiœlna Bracka Franciszkañska Kanonicza Droga do Zamku Bernardyñska œw. Stanis³awa Kordeckiego Grodzka Grodzka BASZTOWA Pijarska S³awkowska Poselska Senacka Koletek Orzeszkowej œw. Marka Stare Miasto Szew ska Jagiel loñska 9 7 Wawel10 4 1 Dêbniki DÊBNICKI PODWALE 6 RONDO GRUNWALDZKIE GRUNWALDZKI œw. Jana 5 3 2 G³ówny pl. Mariacki Ma³y Stolarska STRADOM œw. Agnieszki Pa uliñska JÓZEFA DIETLA WESTERPLATTE Stradom ŒW. GERTRUDY Ska³eczna Pijarska œw. Tomasza Floriañska Sienna J. Sa Bogus³awskiego Zaci Kurniki sze Wielopole Starowiœlna rego œw. Sebastiana Miodo Worcella JÓZEFA DIETLA pl. Kolejowy LUBICZ M. Kopernika M. Zybli Kazimierz Meiselsa œw. Katarzyny Wêg³owa Szpitalna Krzy a wa Bo ego Cia³a 8 Brzozowa Nowa Estery Radzi wi ³³owska kiewicza Miodowa Morsztynowska B. Joselewicza Kupa Jakuba War szauera Izaaka Józefa Lewkowa STAROWIŒLNA W¹ska œw. Wawrzyñca Bocheñska KRAKÓW G ÓWNY Zamenhofa Librowszczyzna Wrzesiñska Podbrzezie Sukiennicza Tatarska Morawskiego Czarnowiejska Dominikañska Sk³odowskiej- Curie Gazowa Szeroka Bartosza Dajwór Halicka
Skarbowa Wêgier ska Park Jordana Mlasko tów Flisacka Nowa Wieœ Fa³aka TADEUSZA Zagonów Spokojna CZARNOWIEJSKA Akademicka Focha Pru sa Salwatorska Dia³a Droga Obroñców Poczty Gdañskiej Dêbnicka Dêbniki Ogródki dzia³kowe ks. Pawlickiego Ogrodniczek Tkacka W. REYMONTA Kraszewskiego Filarecka Senatorska Cho pina Oleandry Konarskieg Akademia Górniczo-Hutnicza Irgardena Stadion KS CRACOVIA owie cka Kadrówki Zagrody Szwedzka Ka³u y KOŒCIUSZKI Skwerowa Rolna Boczna Dworska K. Szymanowskiego S³omiana AL. A. MICKIEWICZA Syrokomli W³óczków TYNIECKA Konfederacka Dêbowa AL. Z. KRASIÑSKIEGO Skwerowa M. Ba³ucie go Dêbnicki Mieszczañska Twardow skiego Szwedzka Kochanows Czysta Krup nicza Ró ana Garncarska J. PI SUDSKIEGO Barska Madaliñskiego Wasilewskiego K. Pu³askiego Nowy Œwiat ZWIERZYNIECKA Komandosów Spasowskiego Feldmana Retoryka kiego KARMELICKA Raj ska Smo leñsk DÊBNICKI MONTE CASSINO Studencka Kapucyñska Zduñska POWIŒLE M. KONOPNICKIEJ Bu³haka Zamkowa Wygrana Sobieskiego Bulwar Poleski KRAKÓW DÊBNIKI Wierzbowa -dzkiego Batorego Piasek PODWALE obzowska Garbarska STRASZEWSKIEGO DUNAJEW- SKIEGO œw. Anny Go ³êbia Sukiennicza Miechowska Komorowskiego Tatarska Morawskiego Wawel Stare Miasto PODZAMC ZE Smocza Asnyka Szczepañska Szew ska Jagiel loñska Wiœlna Bulwar Wo³yñski Biskupia Bracka Franciszkañska Park Krakowski GRUNWAL- DZKI RONDO GRUNWALDZKIE Kanonicza Droga do Zamku Bernardyñska œw. Stanis³awa S³owiañska G³ówny Kordeckiego Grodzka Senacka Grodzka Ko letek Ludwinowska D UGA BASZTOWA Pijarska S³awkowska Poselska Orzeszkowej œw. Marka œw. Jana Stolarska œw. Agnieszki Pa uliñska Ska³eczna Piekarska Wróblewskiego Stradom ŒW. GERTRUDY Skawiñska J. Sa Bogus³awskiego Zaci Kazimierz K. Rollego Ogrodowa Kurniki WARSZAWSKA sze Worcella WESTERPLATTE Wielopole Starowiœlna rego œw. Sebastiana Au gustia ñska Miodo Meiselsa œw. Katarzyny Wietora Krótka Floriañska Sienna Filipa Pijarska œw. Tomasza pl. Mariacki Ma³y H. Siemira- Grabowskiego Pawlikowskiego Czarnowiejska Szujskiego Dominikañska STRADOM JÓZEFA DIETLA Wêg³owa Szpitalna Rybaki wa Bo ego KRAKOWSKA Bonifraterska Chmielowskiego Krzy a Cia³a M. Zybli BrzozowaEstery Przemyska Nowa Kupa pl. Kolejowy PODGÓRSKA Przy Moœcie Zamenhofa Brodziñskiego Sk³odowskiej- Curie Celna Radzi wi ³³owska kiewicza Ja kuba War szauera Izaaka Jóefa Lewko wa Morsztynowska STAROWIŒLNA Szeroka Ciemna W¹ska œw. Wawrzyñca Mostowa Gazowa Bo cheñska Try ni tarska PI SUDSKIEGO JÓZEFA DIETLA B. Joselewicza J. Kiliñskiego PowroŸnicza Sandomierska Bartosza Dajwór KRAKÓW G ÓWNY Bulwar Podolski Nadwiœlan Strzelecka M. Kopernika H. Ko³³¹taja So³ Mio tyka GRZEGÓRZECKA Metalowców dowa M. Sie Halicka Bulwar Kurlandzki Piwna LUBICZ œw. azarza Krakusa Solna fiñska Targowa RAKOWICKA Topolowa Kurkowa al. I. Daszyñskiego Gurgacza dleckiego Cmentarz ydowski Dwernickiego Librowszczyzna Wrzesiñska Podbrzezie Józe POWSTAÑCÓW ŒL SKICH W. Pola NA ZJE DZIE Œniadeckich Chodkiewicza B. LIMANOWSKIEGO
ajwiększy dzwon w Polsce i jeden z największych na świecie jest zawieszony na wieży królewskiej katedry na Wawelu. Waży prawie 11 ton, ma średnicę około 2,5 metra, wysokość około 2 metrów. Ufundował go na chwałę Boga i Polski w 1520 roku król Zygmunt I Stary i nazwa dzwonu na zawsze związała się z jego imieniem znany jest jako Dzwon Zygmunta. W okresie panowania króla Zygmunta I królestwo polskie było potęgą militarną i gospodarczą, mocno powiązaną z innymi rodami panującymi w Europie żoną Zygmunta była królowa Bona z włoskiej dynastii Sforzów. Dzwon Zygmunta uznawany za jeden z najważniejszych symboli polskiego patriotyzmu, może dzwonić jedynie z okazji wyjątkowo doniosłych wydarzeń oraz w czasie świąt i uroczystości kościelnych. Serce dzwonu pracuje więc rzadko, ale z latami obrosło w kolejną legendę. Zdarzyło się ponoć, że przypadkiem na dzwonnicy znalazła się córka jednego z ośmiu ludzi niezbędnych do uruchomienia dzwonu. Dzwon właśnie głośno bił, oznajmiając jedno z wielkich wydarzeń. Dziewczyna przyniosła ojcu pilną wiadomość, ale musiała poczekać aż zakończy się ciężka praca dzwonnika. Była nieszczęśliwie zakochana. Nie potrafiła myśleć o niczym innym, jak tylko o swojej miłości. Zamyśliła się głęboko, marząc by ukochany zechciał poprosić o jej rękę. Kiedy została gwałtownie wyrwana z marzeń zadanym przez ojca pytaniem o przyczynę obecności a Dzwon Zygmunta bił jeszcze nieopatrz- 39
nie powiedziała mu o ukochanym, który jej nie zauważa, a nie o prawdziwej przyczynie przyjścia na dzwonnicę. Ojciec uśmiechnął się i powiedział: Jeśli Twoje serce jest nieszczęśliwe, popatrz na serce dzwonu. Ono bije dla nas wszystkich, na naszą chwałę i pomyślność. Twoje serce musi być równie silne i mocne, może wtedy spełnią się twoje marzenia. Chciał jedynie wesprzeć córkę i dodać jej otuchy, ta jednak potraktowała jego słowa poważnie. Jak tylko dzwon przestał bić przytuliła twarz do rozgrzanego jeszcze od uderzeń serca dzwonu. Poprosiła Boga, by serce dzwonu dodało siły jej sercu i by zwrócił się do niej ukochany. Minęło wiele dni, a może tygodni lub miesięcy. Ale dziewczyna doczekała się spełnienia marzeń. Mężczyzna, którego wybrała zauważył, że różni się od innych rówieśniczek. Nie wiemy jak dokładnie sprawy przebiegały, ale została jego żoną. A ponieważ nie utrzymała swojego sekretu w tajemnicy, coraz to nowe niewiasty próbowały dotknąć ciepłego serca dzwonu i wymówić swoje marzenia. 40
Dzisiaj, zwiedzając Katedrę Wawelską, można wejść na dzwonnicę, a choć to wyczerpujące, bardzo wielu turystów dokonuje tego każdego dnia. Wielu spośród nich także po to, aby dotknąć serca dzwonu. Jest ono co prawda zimne i nieruchome, ale czasami pomaga zakochanym i poszukującym miłości. Utarło się nawet, że trzeba go dotknąć lewą, bliższą sercu ręką. Nie dziwi więc nikogo widok zatrzymujących się na moment kobiet i mężczyzn. Prawie wszyscy dotykają serca dzwonu, może wypowiadają wówczas swoje marzenia, może nawet niektóre się spełniają. Wszak wiara i silne serca dokonują cudów. Zwiedzając Katedrę Wawelską i dzwonnicę nie wypada pominąć nekropolii polskich królów, warto też zwiedzić Kościół na Skałce. 41
Spis treści Spośród wielu krakowskich legend i opowieści książka przedstawia 10 wybranych, od najstarszej o smoku wawelskim po najnowszą o krakowskim czakramie. WZGÓRZE WAWELSKIE BULWARY WIŚLANE O wawelskim smoku 3 RYNEK O dwóch wieżach Kościoła Mariackiego 9 RYNEK PLAC MARIACKI O hejnale z Wieży Mariackiej 13 ZWIERZYNIEC RYNEK O koniku zwanym Lajkonikiem 19 RYNEK O gołębiach z krakowskiego Rynku 25
WIELICZKA KOPALNIA SOLI O pierścieniu Świętej Kingi 31 WAWEL KATEDRA O sercu dzwonu 37 KAZIMIERZ O żydowskim weselu 43 SALWATOR O biednym skrzypku i Bożym Miłosierdziu 49 WAWEL ZAMEK O krakowskim czakramie świętym kamieniu Hindusów 55 Widać przez te legendy magiczne, fascynujące, o ponad tysiącletniej historii miasto. Kto bowiem chce poznać duszę Polski, niech jej szuka w Krakowie.
Legendy opowiedział Zbigniew Iwański Zilustrowała i graficznie zaprojektowała Anna Kaszuba-Dębska Konsultacja Prof. dr hab. Michał Rożek Redakcja Halina Baszak-Jaroń Korekta Barbara Cabała Opracowanie komputerowe i przygotowanie map Sławomir Onyszko Wydawnictwo WAM, 2006, 2010 ISBN 978-83-7318-785-6 WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika 26 31-501 KRAKÓW tel. 12 62 93 200 fax 12 429 50 03 e-mail: wam@wydawnictwowam.pl DZIAŁ HANDLOWY tel. 12 62 93 254-256 fax 12 430 32 10 e-mail: handel@wydawnictwowam.pl Zapraszamy do naszej KSIĘGARNI INTERNETOWEJ http://wydawnictwowam.pl tel. 12 62 93 260, 12 62 93 446-447 fax 12 62 93 261 Druk i oprawa Drukarnia Leyko
Spośród wielu krakowskich legend i opowieści książka przedstawia 10 wybranych, od najstarszej o smoku wawelskim po najnowszą o krakowskim czakramie. O wawelskim smoku O dwóch wieżach Kościoła Mariackiego O hejnale z Wieży Mariackiej O koniku zwanym Lajkonikiem O gołębiach z krakowskiego Rynku O pierścieniu Świętej Kingi O sercu dzwonu O żydowskim weselu O biednym skrzypku i Bożym Miłosierdziu O krakowskim czakramie świętym kamieniu Hindusów Widać przez te legendy magiczne, fascynujące, o ponad tysiącletniej historii miasto. Kto bowiem chce poznać duszę Polski, niech jej szuka w Krakowie.