Wykorzystujemy szanse Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 1
2
Spis treści Wstęp... 4 Gmina Konopiska... 20 Gmina Kłobuck... 6 Gmina Jasienica... 22 Gmina Buczkowice... 8 Gmina Poczesna... 10 Zakład Gospodarki Odpadami SA w Bielsku-Białej... 12 Miejski Zakład Składowania Odpadów Spółka z o.o. w Sosnowcu... 24 Gmina Jaworze... 26 Gmina Wojkowice... 28 Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. w Łaziskach Górnych... 14 Częstochowskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o.... 30 Gmina Myszków... 16 Gmina Świętochłowice... 32 Gmina Wisła... 18 Lokalizacja projektów POIiŚ w województwie śląskim...... 34 3
Szanowni Państwo! Bez wątpienia dziś już można powiedzieć, że Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko to największy w historii Unii Europejskiej program pomocowy, dzięki któremu udaje się dostosować najważniejsze dziedziny życia gospodarczego i społecznego w Polsce do standardów panujących w krajach Zachodniej Europy. Przeznaczono na to kwotę 28 miliardów euro. Najwięcej środków skumulowano w sektorach: transportu, środowiska i energetyki. W tych obszarach bowiem mamy największe zaległości i dzięki dofinansowaniu udzielonemu w ramach POIiŚ jesteśmy w stanie przeprowadzić wiele przedsięwzięć poprawiających jakość życia ludzi oraz podnieść atrakcyjność terenów przeznaczonych na inwestycję. Po pięciu latach wdrażania Programu, widać wreszcie namacalne jego efekty. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach pełniąc rolę Instytucji Wdrażającej podpisał umowę z 14 beneficjentami na terenie województwa śląskiego realizującymi zadania o wartości do 25 mln euro. Wszystkie zostały wyłonione w drodze konkursów. Dziesięć przedsięwzięć obejmuje zadania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, a cztery dotyczą gospodarki odpadami i ochrony powierzchni ziemi. Dzięki temu nasz region otrzyma zastrzyk ponad 437 mln zł unijnej dotacji na zadania przekraczające 737 mln zł. Zbudowanych zostanie za te pieniądze 300 km kanalizacji sanitarnej i deszczowej, 13 km sieci wodociągowej. Powstanie 56 przepompowni, 2 nowoczesne oczyszczalnie i 2 zakłady zagospodarowania odpadów oraz kompostownia, sortownia i składowisko odpadów. Projekty o wartości przekraczającej 25 mln euro monitoruje i wdraża Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Łącznie, na terenie województwa śląskiego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, zrealizowanych zostanie blisko 30 projektów o wartości przekraczającej 5,2 miliarda złotych. Ponad połowa z tych środków to europejskie dotacje. To jeden z najlepszych wyników w kraju. Pozyskanie środków unijnych w tak dużej skali nie było łatwe. Wymagało sporego zaangażowania wielu osób, długotrwałych przygotowań, żmudnego planowania i projektowania inwestycji z uwzględnieniem długofalowych skutków realizowanych projektów. Dla większości gmin z województwa śląskiego wartość realizowanych inwestycji przekracza budżety jakim dysponują gminy. Sięgnięcie przez nie po unijne pieniądze jest zatem często jedyną realną możliwością skanalizowania i podłączenia wodociągu do gospodarstwa domowego 4
lub uporządkowania w gminie gospodarki odpadami bez obciążania kieszeni mieszkańców. W tegorocznym biuletynie poświęconym inwestycjom realizowanym w regionie dzięki środkom Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko monitorowanym i rozliczanym przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, prezentujemy przebieg i stan realizacji tych zadań tym razem widziany oczami samych beneficjentów. To świetny dokument dokonujących się w regionie zmian w zakresie ochrony środowiska i polepszania warunków życia mieszkańców. To także świadectwo determinacji, zaangażowania i umiejętności wykorzystania szansy jaką stanowi Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko. Październik, 2012 roku Adam Liwochowski Zastępca Prezesa Zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach 5
Gmina Kłobuck Uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenie Gminy Kłobuck poprzez budowę kanalizacji sanitarnej Przygotowywany od 2007 roku wniosek na realizację Projektu pt.: Uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenie Gminy Kłobuck poprzez budowę kanalizacji sanitarnej doskonale wpisał się w cele ujęte w regulacjach dotyczących ochrony środowiska zarówno krajowych jak i unijnych. Już w trakcie wstępnego rozpoznania wykonalności projektu było wiadomo, że koszty przekraczają możliwości budżetu Gminy. Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 53 493 570,35 zł 81 415 182,60 zł 4 czerwca 2009 roku 30 września 2013 roku Zakres projektu obejmuje budowę ok. 40 km sieci kanalizacji sanitarnej w tym: 33,2 km kanalizacji grawitacyjnej, 7,5 km kanalizacji tłocznej, 11 szt. przepompowni ścieków oraz 11 szt. urządzeń podczyszczających ścieki deszczowe dla zabezpieczenia czystości wód rzeki Biała Oksza. Beneficjentem środków i inwestorem jest Gmina Kłobuck. Przewidywane dofinansowanie z Funduszu Spójności określono do wysokości 85% kosztów kwalifikowanych Projektu, pozostałe 15 % stanowią środki finansowe gminy, wspierane pożyczką Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. 6
Działanie 1.1: Gospodarka wodno ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM Dokonaliśmy więc rozpoznania potencjalnych źródeł pozyskania kapitału, okazało się, że Fundusz Spójności daje nam możliwości osiągnięcia zamierzonych celów. Umowa o dofinansowanie projektu, którego koszt wyszacowano na około 81 mln została podpisana w czerwcu 2009 roku z WFOŚiGW w Katowicach. Najistotniejszą kwestią dla Burmistrza Kłobucka Pana Krzysztofa Nowaka są efekty związane z realizacją inwestycji. Budujemy ponad 40 km sieci kanalizacyjnej na ulicach naszych sołectw, tym samym stwarzamy warunki przyłączenia się posesji do sieci kanalizacyjnej na terenach pozbawionych dotychczas takiej możliwości. Nasz projekt ma nieoceniony wkład w zrównoważony rozwój gminy, porządkowanie gospodarki ściekowej, ochronę wód oraz zmniejszenie zewnętrznych kosztów środowiskowych dla gospodarki. Celem nadrzędnym jest poprawa warunków życia mieszkańców poprzez osiągnięcie konkretnych celów środowiskowych w tym spełnienie wymogów Dyrektywy 91/271/EWG dotyczących oczyszczania ścieków. W wyniku realizacji projektu do oczyszczalni ścieków w Kłobucku, zbiorczą siecią sanitarną będzie można odprowadzić ścieki w ilości ok. 534 m 3 /d pochodzące od 3 812 osób oraz z prowadzonych na terenie inwestycji działalności gospodarczych. Marian Szyiński Zastępca Burmistrza Kłobucka, Pełnomocnik ds. Realizacji Projektu, MAO 7
Gmina Buczkowice Budowa kanalizacji sanitarnej w Gminie Buczkowice Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 24 215 947,42 zł 37 870 301,78 zł 7 lipca 2009 roku 30 czerwca 2013 roku Zakres rzeczowy budowa 59,81 km sieci kanalizacyjnej. Efekt ekologiczny - podłączenie do wybudowanej kanalizacji sanitarnej 5 032 osób. Roboty budowlane w ramach projektu Budowa kanalizacji sanitarnej w Gminie Buczkowice zakończono. Wybudowana sieć kanalizacyjna stanowi uzupełnienie terenów, które już w części były skanalizowane i zwodociągowane. Ścieki z podłączonych posesji w ramach projektu odprowadzane są do istniejącej przepompowni ścieków w Rybarzowicach, a docelowo dopływają do zbiorczej Oczyszczalni Ścieków w Komorowicach w Bielsku Białej. Z uwagi na to po wybudowaniu sieci kanalizacyjnej i podłączeniu budynków w Gminie Buczkowice uzyskujemy natychmiast efekt ekologiczny. W wyniku realizacji projektu poprawie uległa jakość środowiska, zostały stworzone szanse na utrzymanie bardzo dynamicznego rozwoju gminy. Został osiągnięty cel projektu - poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych w zlewni kaskady zbiorników zaporowych na rzece Sole poprzez włączenie do kanalizacji sanitarnej 5 032 mieszkańców. Po zrealizowaniu projektu Gmina Buczkowice skanalizowana jest w 95%. 8
Działanie 1.1: Gospodarka wodno ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM Realizacja projektu wpływa bezpośrednio na poprawę warunków przyrodniczych obszarów zlokalizowanych na terenie Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego. Jego realizacja w istotny sposób przyczyniła się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń wprowadzanych ze ściekami do wód i gleb. Gdyby gmina samodzielnie chciała zrealizować taki projekt to budowa trwałaby przez 20 lat. Realizacja projektu to wielki sukces ludzi zaangażowanych przy jego realizacji, pragnę podkreślić, że bardzo ważnym elementem, warunkującym realizację projektu była i jest bardzo dobra współpraca z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z siedzibą w Katowicach - Instytucji Wdrażającej. Józef Caputa Wójt Gminy Buczkowice 9
Gmina Poczesna Budowa kanalizacji sanitarnej w Brzezinach Nowych, Brzezinach Kolonii, Sobuczynie i we Wrzosowej Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 19 726 321,46 zł 34 314 372,50 zł 31 lipca 2009 roku 3 grudnia 2013 roku Gmina Poczesna, aby otrzymać dofinansowanie musiała spełnić wszystkie wymogi postawione przez Unię Europejska oraz prawo polskie. Przedsięwzięcie obejmuje budowę kanalizacji sanitarnej o łącznej długości ponad 27 km, w tym kanalizację grawitacyjną i tłoczną oraz 5 przepompowni ścieków. Prace realizowane są w miejscowościach: Wrzosowa, Brzeziny Nowe, Brzeziny Kolonia i Sobuczyna, czyli w tej części gminy Poczesna, która należy do aglomeracji Częstochowa. W zakres inwestycji wchodzi również odtworzenie (przywrócenie do stanu pierwotnego) nawierzchni dróg. Roboty budowlane ruszyły od dnia 30 sierpnia 2010 roku, kiedy to przekazano teren i plac budowy Wykonawcy. 10
Działanie 1.1: Gospodarka wodno ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM ochrony zdrowia ludzkiego oraz oszczędnego i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych. Jednak najważniejsze przy tego typu inwestycjach są cele społeczne takie jak podwyższenie jakości życia mieszkańców i turystów, poprawa warunków sanitarnych, zaspokojenie podstawowych potrzeb mieszkańców zgłaszanych od kilkudziesięciu lat. Dagmara Młyńczyk Jednostka Realizująca Projekt Beneficjentami powstałej w wyniku realizacji projektu infrastruktury będą mieszkańcy gminy oraz przedsiębiorcy zarejestrowani i wykonujący swą działalność na terenie gminy. Liczba osób podłączonych do sieci kanalizacyjnej w wyniku realizacji projektu wyniesie ponad 3 400 osób. Realizacja projektu wpłynie na podniesienie poziomu wyposażenia gminy w zakresie podstawowej infrastruktury technicznej oraz ograniczy skażenie wód gruntowych i powierzchniowych ściekami komunalnymi powstającymi na terenie gminy. Wszystko to przyczyni się do poprawy stanu środowiska naturalnego, czystości wód i gleby i jest zgodne z celami polityki ekologicznej Unii Europejskiej, tj. ochrony, zachowania i poprawy jakości środowiska, 11
Zakład Gospodarki Odpadami SA w Bielsku-Białej Budowa kompleksowego systemu gospodarki odpadami dla miasta Bielska- Białej i gmin powiatu bielskiego Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 52 267 360,84 zł 89 425 892,69 zł 31 sierpnia 2009 roku 30 czerwca 2013 roku kolory, tetra pack, folia, żelazo, aluminium, frakcja energetyczna służąca do produkcji paliwa z odpadów. Wysoki poziom odzysku odpadów możliwy jest dzięki zamontowaniu na linii technologicznej 7 separatorów optopneumatycznych, a także separatorów metali żelaznych i nieżelaznych, kompostownia odpadów o przepustowości 25 000 Mg/rok, w której proces kompostowania odbywa się dwuetapowo: intensywne kompostowanie w 11 zamkniętych bioreaktorach, z procesem dwustopniowego oczyszczania powietrza oraz dojrzewanie w systemie pryzmowym na wyznaczonym placu, stacja demontażu odpadów wielkogabarytowych, plac do przetwarzania odpadów budowlanych, magazyny na surowce wydzielone w sortowni, magazyn odpadów niebezpiecznych, waga, sprzęt mobilny. Zakres projektu: 1. Wybudowano nowy sektor składowiska odpadów o pojemności 614 000 m³, przeznaczony na deponowanie odpadów poprocesowych i balastu przez okres min. 15 lat. 2. Zrekultywowano stare składowisko odpadów o pow. ok. 10 ha. 3. Wybudowano nowoczesny zakład gospodarki odpadami w ramach którego powstała: sortownia odpadów o przepustowości 70 000 Mg/rok w systemie dwuzmianowym, w której w sposób automatyczny wydzielane są surowce wtórne takie jak: papier, karton, PET z podziałem na 12
Działanie 2.1: Kompleksowe przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi ze szczególnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych Efekty społeczno ekologiczne: Realizacja projektu umożliwiła wybudowanie zakładu, który w sposób kompleksowy zagospodarowuje odpady od mieszkańców Bielska-Białej i gmin: Bestwina, Kozy, Jasienica, Jaworze, Szczyrk, Czechowice-Dziedzice. Obszar ten zamieszkuje ok. 270 000 mieszkańców. Efektem pracy nowego zakładu jest: 1. Zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowisko. 2. Rozdzielenie w procesie sortowania frakcji biodegradowlanej kierowanej do procesu stabilizacji oraz frakcji zawierającej surowce wtórne i komponent do paliwa alternatywnego. 3. Zredukowanie odpadów biodegradowalnych kierowanych na składowisko do poziomu wymaganego przepisami prawa. 4. Wydzielenie ze strumienia odpadów komunalnych: odpadów wielkogabarytowych wraz z ich demontażem; odpadów budowlanych wraz z ich kruszeniem i przygotowaniem do ponownego wykorzystania; odpadów niebezpiecznych celem przekazania ich do unieszkodliwiania. 5. Odzysk surowców wtórnych na poziomie min. 25 % w przypadku odpadów komunalnych zmieszanych, trafiających na linię sortowniczą. Co istotne, dzięki projektowi ZGO S.A. jest spełniającą wszystkie wymogi ustawowe regionalną instalacją do przetwarzania odpadów komunalnych. Izabela Oleksiuk Specjalista ds. Administracji i Monitoringu 13
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. w Łaziskach Górnych Budowa systemu kanalizacji w Gminie Łaziska Górne Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 49 832 920,77 zł 80 618 686,00 zł 18 września 2009 roku 30 czerwca 2014 roku Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. w Łaziskach Górnych od 2009 roku realizuje najdroższą inwestycję w historii Miasta. 22.07.2009 roku potwierdzenie Instytucji Pośredniczącej w sprawie otrzymania dofinansowania. 18.09.2009 roku podpisanie umowy o dofinansowanie pomiędzy Przedsiębiorstwem Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. a Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. 11.03.2010 roku podpisanie umowy na sprawowanie funkcji Inwestora Zastępczego przy realizacji projektu. 27.07.2010 roku pierwsza umowa na roboty budowlane i przekazanie Wykonawcy placu budowy. 16.12.2010 roku podpisanie największej umowy Przebudowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków komunalnych Wschód. 27.09.2012 roku podpisanie umowy na ostatni odcinek budowy kanalizacji sanitarnej. W ramach Projektu wybudowana zostanie kanalizacja sanitarna o długości 20 km oraz przebudowana i rozbudowana oczyszczalnia ścieków komunalnych Wschód w Łaziskach Górnych. Z kalendarza realizacji Projektu: 28.11.2008 roku złożenie wniosku o dofinansowanie projektu w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach w ramach konkursu nr 3/POIiŚ/1.1/11/2008. 14
Działanie 1.1: Gospodarka wodno ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM W wyniku realizacji umowy nastąpi zwiększenie liczby osób podłączonych do wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej o prawie 4 000 osób. Budowa 20 km kanalizacji sanitarnej umożliwi odbiór ścieków zarówno z terenów nieskanalizowanych, jak i objętych niesprawną kanalizacją ogólnospławną i skierowanie ich do przebudowanej oczyszczalni ścieków komunalnych w celu ich oczyszczenia. Zakres rzeczowy Projektu został podzielony na cztery zadania w tym trzy, które obejmują budowę kanalizacji sanitarnej. Dotychczas zakończono dwa zadania na budowę kanalizacji sanitarnej o łącznej długości ponad 16 km, gdzie przyłączonych zostało ponad 300 budynków. W wyniku planowanej przebudowy i rozbudowy oczyszczalni ścieków komunalnych Wschód wzrośnie jej zdolność przyjęcia ładunku zanieczyszczeń do 26,5 tys. RLM. Wprowadzone zmiany umożliwią uzyskanie wyższych efektów oczyszczania ścieków i wyższego stopnia przetwarzania osadów. Zaproponowane rozwiązanie technologiczne pozwoli na zatrzymanie pierwszej fali ścieków nadmiarowych w maksymalnej ilości 900 m 3, co pozwoli zwiększyć bezpieczeństwo prowadzenia procesu technologicznego. W ramach projektu zostaną przebudowane m.in. piaskowniki, osadniki wstępne, reaktory biologiczne czy komory fermentacyjne. Mirosław Duży Prezes Zarządu PGKiM Sp. z o.o. 15
Gmina Myszków Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie miasta Myszkowa etap I i II Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 9 258 492,79 zł 16 308 156,00 zł 14 października 2009 roku 31 grudnia 2012 roku Etap I Projektu obejmuje budowę kanalizacji sanitarnej w Myszkowie w ulicach Mrzygłodzka, Krótka, Jedwabna, Różana, Odlewnicza odprowadzającej ścieki z nie skanalizowanych dotychczas ulic do istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej zlokalizowanej w ul. 1 Maja i dalej na oczyszczalnię ścieków w Myszkowie. Etap II to budowa kanalizacji sanitarnej w Myszkowie w ulicach: Korczaka, Lotnicza, Powstania Styczniowego, Wojska Polskiego, Lipowa, Dywizjonu 303, budowa kanalizacji deszczowej w ulicach: Powstania Styczniowego, Korczaka, Lotnicza oraz kanalizacja sanitarna odprowadzająca ścieki do istniejącej kanalizacji zlokalizowanej w ul. Al. Wolności i dalej do 16
Działanie 1.1: Gospodarka wodno ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM Bez uzyskania dofinansowania realizacja projektu trwałaby znacznie dłużej, obciążając bezpośrednio mieszkańców Gminy Myszków. Projekt ten jest pierwszym większym zadaniem realizowanym przez Gminę Myszków z dofinansowaniem z funduszy unijnych. Od chwili rozpoczęcia jego realizacji mieszkańcy Myszkowa zasypują Burmistrza Miasta pytaniami kiedy budowa kanalizacji obejmie także ich ulice. Obecnie przed Gminą Myszków ważne zadanie tj. osiągnięcie efektu ekologicznego mierzonego ilością nowo podłączonych osób do sieci kanalizacji sanitarnej. Proces przyłączania mieszkańców do kanalizacji trwa od września 2011 roku. Podejmowane działania i regularne spotkania Burmistrza Miasta z mieszkańcami zaczynają przynosić wymierne efekty w postaci ilości wykonywanych przyłączy i podpisywanych umów na odprowadzanie ścieków. Dzisiaj zadajemy sobie pytanie Co nam dały fundusze europejskie? oczyszczalni ścieków w Myszkowie. Kanalizacja deszczowa odprowadzająca ścieki opadowe do istniejącej kanalizacji deszczowej, które dalej trafiają do cieku wodnego od Będusza poprzez separator substancji ropopochodnych. Rzeczowy zakres Projektu to: 6,75 km kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej i tłocznej, 351 sztuk przyłączy kanalizacji sanitarnej do granic posesji, 7 przepompowni ścieków, 0,96 km kanalizacji deszczowej, 1 separator substancji ropopochodnych. Odpowiedź wydaje się prosta. W Gminie Myszków przyspieszyły proces kanalizowania miasta, przez co poprawi się stan środowiska naturalnego i tym samym jakość życia mieszkańców, dały pracę kilkudziesięciu osobom zatrudnionym przy budowie. Mirosław Cybul Kierownik Jednostki Realizującej Projekt 17
Gmina Wisła Malinki, Jawornika, Gahury-Obłaźca, Centrum, Czarnego, Głębiec, Kopydła, Dziechcinki, jedynie w dolinie Łabajowa prace trwają nadal. Rozbudowa sieci wodociągowej i kanalizacji sanitarnej w aglomeracji Wisła etap III Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 15 709 266,14 zł 24 058 174,40 zł 28 października 2009 roku 31 grudnia 2013 roku Wskaźniki realizacji projektu: długość kanalizacji sanitarnej 21,29 km, modernizacja istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej 6,2km, długość wybudowanej sieci wodociągowej 13,12 km, liczba osób korzystających z podłączenia do sieci kanalizacji sanitarnej 1 732, liczba osób korzystających z podłączenia do sieci wodociągowej 978. Inwestycja polega na: budowie kanalizacji sanitarnej, modernizacji nieszczelnych odcinków istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej, rozbudowie sieci wodociągowej. Zakończono już realizację budowy sieci wodociągowej oraz modernizację istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej. Roboty budowlane w ramach rozbudowy kanalizacji sanitarnej zostały już zakończone na ulicy Spokojnej. Całkowite zakończenie prac planowane jest na koniec 2012 roku. Obecnie wykonano już ponad 80% zaplanowanych prac. Prace wykonywane były w rejonach 18
Działanie 1.1: Gospodarka wodno ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM Celem projektu jest poprawa stanu środowiska naturalnego, czystości wód i gleby oraz dostosowanie gospodarki ściekowej Gminy Wisła do wymagań Polski i Unii Europejskiej, a tym samym przyczynienie się do realizacji celów polityki ekologicznej Unii Europejskiej, tj. do ochrony, zachowania i poprawy jakości środowiska, ochrony zdrowia ludzkiego oraz oszczędnego i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych. Korzyści wynikające z realizacji projektu: 1. podwyższenie standardu i jakości życia mieszkańców Wisły, poprawa jakości wody do spożycia, poprawa warunków sanitarnych, likwidacja uciążliwych zapachów, które powstają przy odprowadzaniu ścieków do rowów, czy szamb, 2. zmniejszenie strat w środowisku oraz strat wody dostarczanej odbiorcom, zwiększenie atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej miasta. 3. poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych oraz gleby. Ewa Ples Kierownik Referatu Rozwoju Gospodarczego i Środowiska 19
Gmina Konopiska Uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenie Gminy Konopiska Planowanym rezultatem projektu będzie podłączenie 5 150 mieszkańców oraz 500 uczestników w Harcerskim Ośrodku Szkoleniowo-Wypoczynkowym w Pająku. Ścieki z terenu Gminy Konopiska kierowane będą do mechanicznobiologicznej oczyszczalni typu SUPERBOS zlokalizowanej w dzielnicy Dźbów miasta Częstochowa. Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 35 334 189,36 zł 56 185 488,22 zł 18 listopada 2009 roku 31 grudnia 2014 roku Projekt obejmuje budowę kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Wąsosz, Łaziec, Rększowice, Kolonia Hutki, Hutki, Korzonek, Leśniaki, Jamki, Kowale, Kopalnia oraz części Aleksandrii Pierwszej o łącznej długości 58,34 km, w tym 42,74 km kanalizacji grawitacyjnej, 15,60 km kanalizacji tłocznej wraz z odcinkami tranzytowymi długości 3,70 km oraz 25 przepompowniami ścieków. Ostateczne zakończenie całego projektu planowane jest na 31.12.2013 roku, natomiast osiągnięcie efektu ekologicznego 31.12.2014 roku. Na realizację projektu Gmina Konopiska zaciągnęła również pożyczkę w wysokości 9 771 522,33 zł z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. 20
Działanie 1.1: Gospodarka wodno ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM Efekt projektu: Realizacja projektu przyniesie gminie ogromne korzyści, przede wszystkim rozbudowa zbiorczego systemu sieci sanitarnej poprawi zarówno standard życia mieszkańców, jak i spełni wymogi unijne. Zniknie wiele przydomowych szamb, z których do tej pory trzeba było usuwać nieczystości korzystając z kosztownego taboru asenizacyjnego. Niemniej ważne jest także to, że dzięki kompleksowemu uregulowaniu gospodarki ściekowej, poprawi się zdecydowanie stan środowiska naturalnego. Chwilowe niedogodności związane z realizacją projektu zostaną wynagrodzone mieszkańcom w niedalekiej przyszłości poprzez sprawnie działający system kanalizacyjny, który będzie służył przyszłym pokoleniom. Przewiduje się również, że wybudowana sieć ograniczy wydatki gospodarstw domowych, gdyż koszt odprowadzania ścieków kanalizacją jest niższy od kosztu ich wywozu taborem asenizacyjnym. Zaistnieją wówczas dogodne warunki do dalszego rozwoju budownictwa i lokalnej przedsiębiorczości. Zakończeniu projektu w 2013 roku umożliwi skanalizowane 100% gminy Konopiska z części należącej do aglomeracji Częstochowa, natomiast terytorialnie gmina skanalizowana będzie w 76,1%. Jeśli tempo prowadzonych prac będzie tak zaawansowane jak obecnie, nie powinno być przeszkód, aby terminowo oddać do użytkowania całą zaplanowaną infrastrukturę sanitarną i umożliwić w 2014 roku mieszkańcom z dwóch ostatnich etapów tj. z m. Jamki i Kowale oraz Kopalnia i część Aleksandrii I, przyłączanie budynków mieszkalnych do kanalizacji sanitarnej. Uzyskane dofinansowanie pozwoliło na zintensyfikowania prowadzonych prac budowy kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Konopiska. Realizacja tego zadania w tak krótkim czasie tj. 4 lat będzie możliwa dzięki otrzymanemu dofinansowaniu z Funduszu Spójności. Zaangażowanie i pomoc mieszkańców wsi w wykonywaniu tak bardzo potrzebnego zadania, wzbogaci te miejscowości i przyczyni się do osiągnięcia efektu ekologicznego i poprawy środowiska naturalnego w Gminie Konopiska. Jerzy Socha Wójt Gminy Konopiska 21
Gmina Jasienica Kanalizacja sanitarna Gminy Jasienica w ramach ochrony zlewni zbiornika Goczałkowickiego Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 35 333 203,47 zł 66 434 340,37 zł 1 grudnia 2009 roku 30 czerwca 2014 roku Zakres przedsięwzięcia obejmuje budowę tradycyjnego systemu kanalizacji sanitarnej z rurociągami grawitacyjnymi, pompowniami ścieków i rurociągami tłocznymi. Projekt podzielony jest na dwa zadania: 1. Budowa pompowni głównej i kolektora tłocznego Międzyrzecze Dolne - - Mazańcowice ; 2. Zlewnia rzeki Jasieniczanki, budowa kanalizacji sanitarnej. Projekt obejmuje sołectwa: Międzyrzecze Dolne, Międzyrzecze Górne oraz Jasienica. Łączna długość realizowanej kanalizacji sanitarnej wyniesie ok. 42,75 km. 22
Działanie 1.1: Gospodarka wodno ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM Projekt pn. Kanalizacja sanitarna Gminy Jasienica w ramach ochrony zlewni zbiornika Goczałkowickiego ma na celu stworzenie zorganizowanego systemu odprowadzania ścieków w Gminie Jasienica. Budowa pozwoli na korzystanie znacznej ilości mieszkańców Gminy ze zbiorczych systemów kanalizacyjnych, co bezpośrednio przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców regionu. Zwiększenie jakości i wydajności procesów oczyszczania ścieków, pozwoli na osiągnięcie jednego z podstawowych celów gospodarki wodno - ściekowej, jakim jest poprawa czystości wód powierzchniowych i podziemnych. Ponadto realizacja Projektu pozwoli osiągnąć następujące cele pośrednie: EKOLOGICZNY zmniejszenie ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do odbiorników, ograniczenie napływu wód infiltracyjnych i przypadkowych do kanalizacji oraz zagrożeń eksfitracji ścieków do gruntu, znacząca poprawa stanu wód powierzchniowych; ZDROWOTNY poprawa warunków sanitarnych i zmniejszenie ryzyka zachorowań; SPOŁECZNY podniesienie poziomu życia mieszkańców; ORGANIZACYJNY utworzenie zrównoważonego i efektywnego systemu gospodarki ściekowej; PRAWNY zgodność z normami oczyszczania obowiązującymi w Polsce i Unii Europejskiej; GOSPODARCZY podniesienie atrakcyjności terenu dla inwestorów, zwiększenie ruchu turystycznego. Dawid Pękala Jednostka Realizująca Projekt 23
Miejski Zakład Składowania Odpadów Spółka z o.o. w Sosnowcu Budowa kompleksowego systemu gospodarki odpadami w Sosnowcu Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 44 185 852,42 zł 89 000 000,00 zł 16 lutego 2010 roku 31 grudnia 2014 roku W Sosnowcu trwa realizacja Projektu Budowa kompleksowego systemu gospodarki odpadami w Sosnowcu, który ma na celu dostosowanie istniejącego systemu do wymogów jakie nałożyła na Polskę Unia Europejska w zakresie stopnia redukcji odpadów komunalnych. Żywotność składowiska przewidziana na 9-11 lat, w dużej mierze zależy od postawy mieszkańców. Do wydłużenia okresu eksploatacji przyczyni się wdrożenie skutecznie funkcjonującej selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. W tym celu w ramach Projektu planuje się prowadzenie edukacji ekologicznej wśród społeczności Sosnowca, mającej uświadomić mieszkańcom korzyści płynące z selektywnej zbiórki, a także przekazać wiedzę w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami. Mamy nadzieje, że poprzez spotkania z mieszkańcami, konkursy organizowane w szkołach a także kampanie informacyjną w mediach poprawimy świadomość ekologiczną i wykształcimy nawyk segregowania odpadów wśród sosnowiczan informuje Ryszard Łukawski Z-ca Prezydenta Miasta Sosnowca - Pełnomocnik ds. Realizacji Projektu. W ramach przedsięwzięcia w lipcu br. oddano do użytkowania składowisko odpadów kwatera II, etap II. Wybudowana kwatera na powierzchni ok. 4,15 ha, o chłonności ok. 510 000 m 3 spełnia kryteria wynikające z Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24.03.2003 roku w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów przez co jest bezpieczna dla środowiska. 24
Działanie 2.1: Kompleksowe przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi ze szczególnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych We wrześniu 2012 roku rozpoczęły się roboty związane z budową Zakładu Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych, dla którego uzyskano już decyzję - pozwolenie na budowę. Inwestycja zakłada powstanie instalacji sortowania odpadów, instalacji kompostowania odpadów zielonych, instalacji kompostowania intensywnego odpadów ulegających biodegradacji, stacji demontażu odpadów wielkogabarytowych, magazynu odpadów niebezpiecznych, magazynu odpadów budowlanych, oraz komór do składowania odpadów zawierających azbest. udziału odpadów segregowanych w ogólnej ilości odpadów, zmniejszenia ilości odpadów deponowanych na składowisku, w tym odpadów ulegających biodegradacji, a także osiągnie odpowiednie poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. Henryk Mantura Prezes MZSO Sp. z o.o. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem pierwsze odpady do Zakładu trafią we wrześniu 2014 roku. Rocznie zakład będzie przetwarzać ok. 93 tys. ton odpadów komunalnych. Dzięki realizacji Projektu pn. Budowa kompleksowego systemu gospodarki odpadami w Sosnowcu przewidzianego do 2015 roku powstaną nowe miejsca pracy, ulegnie zmniejszeniu zanieczyszczenie wód podziemnych, a przede wszystkim Gmina spełni wymogi unijne w zakresie zwiększenia 25
Gmina Jaworze Budowa kanalizacji sanitarnej w Gminie Jaworze sanitarnej ponad 90% obszarów Jaworza zostanie skanalizowana. Realizacja powyższego zadania wpłynie korzystnie na poprawę jakości życia mieszkańców regionu, spowoduje również poprawę walorów środowiska, w tym krajobrazu. Kanalizacja sanitarna pozwoli na polepszenie jakości wód i gruntu na terenie Jaworza. Dodatni wpływ inwestycji na środowisko widoczny będzie zarówno w ciekach powierzchniowych jak i wodach gruntowych. Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 25 781 240,26 zł 35 738 035,69 zł 26 lutego 2010 roku 31 marca 2014 roku Zakres rzeczowy - 38,04 km sieci kanalizacji sanitarnej. Opis projektu Głównym celem przedsięwzięcia pn. Budowa kanalizacji sanitarnej w Gminie Jaworze jest uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenie Gminy Jaworze oraz osiągnięcie zgodności prowadzenia gospodarki wodnościekowej na terenie aglomeracji Bielsko-Biała Wapienica z wymaganiami prawa polskiego i unijnego, w tym z wymogami dyrektywy Rady 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych. Rozbudowa systemu kanalizacji sanitarnej pozwoli na zwiększenie ilości osób korzystających ze zbiorczych systemów kanalizacji po wybudowaniu sieci 26
Działanie 1.1: Gospodarka wodno ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM Dzięki wybudowanej kanalizacji sanitarnej znacznemu ograniczeniu ulegną główne źródła zanieczyszczeń wód stanowiące przede wszystkim niekontrolowany zrzut nieoczyszczonych ścieków socjalno-bytowych pochodzących z zabudowy mieszkaniowej. Wyeliminowane zostaną źródła zanieczyszczeń zarówno punktowych jak i obszarowych mogące wynikać z nieszczelności zbiorników bezodpływowych, jak i spływów powierzchniowych z ulic, pól uprawnych. Edyta Wacławik Jednostka Realizująca Projekt 27
Gmina Wojkowice BUDOWA KANALIZACJI SANITARNEJ I DESZCZOWEJ NA TERENIE MIASTA WOJKOWICE ETAP I Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 9 525 660,72 zł 19 326 672,15 zł 11 października 2010 roku 30 czerwca 2014 roku Realizowany na terenie miasta projekt pn. Budowa kanalizacji sanitarnej deszczowej na terenie Miasta Wojkowice Etap I zakłada budowę sieci kanalizacji sanitarnej o długości 6,1 km oraz kanalizacji deszczowej o długości 4,7 km. Projekt realizowany jest w ramach trzech zadań. Swoim zasięgiem obejmuje ulice: Jana III Sobieskiego, Plaka, Pułaskiego, Maszyńsko, Kossaka, Kosynierów oraz Fabryczną. Obecnie mieszkańcy odprowadzają ścieki sanitarne do zbiorników bezodpływowych lub do istniejącej kanalizacji ogólnospławnej, co w miejscach o dość gęstej zabudowie jest uciążliwe. W wyniku prowadzonego przedsięwzięcia nastąpi uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej, poprzez zupełny rozdział ścieków sanitarnych oraz wód opadowych i roztopowych. W efekcie, ścieki sanitarne skierowane zostaną do oczyszczalni ścieków w Wojkowicach, natomiast odbiornikiem wód roztopowych i opadowych z nowo budowanej kanalizacji deszczowej będzie potok Wielonka oraz rzeka Brynica; do powstałej kanalizacji miałoby zostać podłączonych około 1 300 mieszkańców. Kluczowym celem realizacji Projektu jest osiągnięcie efektu ekologicznego, czyli ograniczenie poziomu emisji zanieczyszczeń do środowiska. Zasadniczo, wokół efektu ekologicznego budowane jest całe tło projektu środowiskowego i zmiany, jakie projekt ma przynieść. Osiągnięcie efektu ekologicznego, z założenia przekłada się bezpośrednio na poziom życia mieszkańców oraz podnosi atrakcyjność Miasta, czyniąc go bardziej konkurencyjnym w porównaniu z innymi miejscowościami. Witold Kwiecień Burmistrz Miasta Wojkowice 28
Działanie 1.1: Gospodarka wodno ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM 29
Częstochowskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. Rozbudowa Zakładu Zagospodarowania Odpadów dla Subregionu Północnego Województwa Śląskiego Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 17 840 788,26 zł 54 468 722,07 zł 9 listopada 2010 roku 31 stycznia 2014 roku Projekt obejmuje trzy zadania inwestycyjne: 1. Budowa Zakładu Kompostowego w technologii zamkniętej zadanie to jest kolejnym etapem minimalizowania oddziaływania przyjmowanych i zagospodarowywanych odpadów na środowisko. Efektem będzie wdrożenie nowoczesnej technologii unieszkodliwiania odpadów komunalnych biodegradowalnych poprzez kompostowanie tlenowe w bioreaktorach żelbetowych. 2. Zamknięcie techniczne kwatery składowe nr I zadanie to ma na celu uszczelnienie wierzchowiny i skarp 18 ha kwatery, eksploatowanej od 1987 roku, w której zgromadzono ok. 3 mln Mg odpadów, a także rozdzielenie wraz z ujęciem wód odciekowych i czystych wód opadowych. 3. Budowa I etapu kwatery składowej nr II efektem realizacji tego zadania będzie nowa kwatera składowa o powierzchni użytkowej 2,6 ha, z wykonanym drenażem i uszczelnieniem syntetycznym. Zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa śląskiego 2014 instalacja w Sobuczynie posiada status Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK) i funkcjonuje w I Regionie województwa śląskiego, który obejmuje: powiat częstochowski, kłobucki, myszkowski, lubliniecki i zawierciański. Jest to instalacja mechaniczno biologicznego przetwarzania odpadów (MBP) o mocy przerobowej 90 000 Mg/rok. Dzięki rozbudowanie RIPOK, poprzez budowę Zakładu Kompostowego nastąpi dostosowanie regionalnej instalacji zagospodarowania odpadów do standardów europejskich. 30
Działanie 2.1: Kompleksowe przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi ze szczególnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych Podjęte działania mają zatem na celu poprawę środowiska naturalnego, ograniczenie składowania odpadów biodegradowalnych oraz przyczyniają się do bezpiecznego składowania pozostałych odpadów, których odzysk i recykling jest niemożliwy. Kompleksowe przedsięwzięcie przyczyni się do polepszenia standardu życia mieszkańców Subregionu Północnego. Zastosowane rozwiązania w ramach projektu przyczynią się do zmniejszenia ilości składowanych odpadów. Realizacja Projektu zapewni bezpieczne funkcjonowanie systemu gospodarowania odpadami. W regionie zostaną zabezpieczone wszystkie walory przyrodnicze i krajobrazowe, podniesie się świadomość społeczna w zakresie gospodarowania odpadami i ochrony środowiska w wyniku działań edukacyjnych związanych z Projektem. Rozbudowa Zakładu Zagospodarowania Odpadów dla Subregionu Północnego Województwa Śląskiego wpłynie również pozytywnie na rozwój całego miasta i okolicy. Do końca roku 2013 powstanie nowoczesny zakład, zwiększy się nasze bezpieczeństwo ekologiczne oraz rozwiązany zostanie problem zagospodarowania odpadów komunalnych. Robert Kalinowski Prezes CzPK Sp. z o.o. 31
Gmina Świętochłowice Oczyszczenie i zabezpieczenie przed wtórną degradacją stawu Kalina oraz rewitalizacja terenu przyległego Kwota dofinansowania z Funduszu Spójności Całkowita wartość projektu Data zawarcia umowy Data zakończenia realizacji projektu 44 009 864,69 zł 51 776 311,40 zł 30 marca 2012 roku 30 września 2015 roku odcieków. Kwatera będzie służyć do zmagazynowania usuwanych ze stawu zanieczyszczonych osadów dennych. Zgromadzone tam osady będą przekazywane do utylizacji termicznej. Utylizacja termiczna odpadów niebezpiecznych stanowi największy, dochodzący do 40% koszt projektu. Po usunięciu odpadów kwatera zostanie zlikwidowana, budowa bariery fizycznej wraz z drenażem odcieków spływających z hałdy odpadów poprodukcyjnych. Będzie ona służyła do zapobiegania wtórnemu przedostawaniu się zanieczyszczeń z hałdy do stawu, zagospodarowanie terenu. Gmina Świętochłowice otrzymała dofinansowanie projektu ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko w ramach Priorytetu II Gospodarka Odpadami i Ochrona Powierzchni Ziemi Działanie 2.2. Przywracanie terenom zdegradowanym wartości przyrodniczych i ochrona brzegów morskich. W ramach oczyszczenia i zabezpieczenia przed wtórną degradacją stawu Kalina oraz rewitalizacji terenu przyległego będą przeprowadzone następujące prace: budowa tymczasowej kwatery odwadniania osadów dennych z systemem przelewów rurowych wód nadosadowych i drenażem 32
Działanie 2.2: Przywracanie terenom zdegradowanym wartości przyrodniczych i ochrona brzegów morskich Zakończenie projektu oraz uzyskanie efektu rzeczowego i ekologicznego przewidziane jest na dzień 30.09.2015 roku. Projekt Oczyszczanie i zabezpieczenie przed wtórną degradacją stawu Kalina oraz rewitalizacja terenu przyległego to jedno z ważniejszych przedsięwzięć w zakresie ochrony środowiska realizowane przez Gminę Świętochłowice. Z problemem stawu Kalina i sąsiadującej z nim hałdy od wielu lat borykały się zarówno władze miasta jak i mieszkańcy Świętochłowic. Hałda powstała na skutek wieloletniej działalności Zakładów Chemicznych Hajduki, natomiast przedostające się z niej odcieki całkowicie zdegradowały wody stawu Kalina. Obydwa te obiekty znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie domów mieszkalnych. Mieszkańcy narażeni są na emisję szkodliwych substancji i nieprzyjemny zapach. Już w latach 90-tych starano się ograniczyć negatywne oddziaływania hałdy i stawu. Zabiegi te jednak okazały się niewystarczające, skażenie wód stawu było nadal bardzo wysokie. Założeniem projektu Oczyszczanie i zabezpieczenie przed wtórną degradacją stawu Kalina oraz rewitalizacja terenu przyległego jest kompleksowe rozwiązanie tego ekologicznego problemu a dodatkowo powstanie atrakcyjnego miejsca wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców. Poprzez realizację ww. projektu mamy nadzieję na usuniecie zagrożenia ekologicznego, rewitalizację przedmiotowego terenu oraz udostępnienie mieszkańcom kolejnego, tak potrzebnego w naszym mieście, miejsca służącego mieszkańcom. Aleksandra Skowronek Pierwszy Zastępca Prezydenta Miasta 33
Lokalizacja projektów POIiŚ w województwie śląskim, dla których WFOŚiGW w Katowicach pełni rolę Instytucji Wdrażającej wnioskodawcy, którzy podpisali z WFOŚiGW w Katowicach umowę o dofinansowaniu w ramach priorytetu I (gospodarka wodno-ściekowa) wnioskodawcy, którzy podpisali z WFOŚiGW w Katowicach umowę o dofinansowaniu w ramach priorytetu II (gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi) DZIAŁANIE 2.1 wnioskodawca, który podpisał z WFOŚiGW w Katowicach umowę o dofinansowaniu w ramach priorytetu II (gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi) DZIAŁANIE 2.2 34
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach ul. Plebiscytowa 19 40-035 Katowice tel.: (32) 60 32 200 fax: (32) 251 04 06 biuro@wfosigw.katowice.pl fundusze.europejskie@wfosigw.katowice.pl www.wfosigw.katowice.pl 35
36 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach pomocy technicznej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.