UCHWAŁA NR XVII/ 87/ 2012 RADY GMINY STANIN z dnia 14 marca 2012 r. w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2011-2013 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15, art. 40 ust. 1. art. 41 ust. 1 i art. 42 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm) oraz art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) - Rada Gminy uchwala, co następuje: 1. Uchwala się Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2011-2013 stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Stanin. 3. Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego i wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Przewodniczący Rady Gminy Zofia Czubek Id: E2D9BCBA-61E5-4110-AF32-58631322CA01. Podpisany Strona 1
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XVII/ 87/ 2012 Rady Gminy Stanin z dnia 14 marca 2012 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE STANIN NA LATA 2011 2013 Wstęp Jednym z nadrzędnych i długofalowych celów polityki prorodzinnej państwa jest tworzenie warunków do pełnego rozwoju i prawidłowego funkcjonowania rodziny oraz zapobieganie występowaniu postaw i zachowań aspołecznych, grożących patologiami, w tym przemocą domową. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz.1493 ze zm.) znowelizowana ustawą z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nakłada na gminy obowiązek tworzenia lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, prowadzenia poradnictwa i interwencji w przypadku jej zaistnienia, w szczególności poprzez działania edukacyjne, zapewnienie osobom dotkniętych przemocą miejsc w ośrodkach wsparcia oraz tworzenie zespołów interdyscyplinarnych. Konieczność podejmowania zdecydowanych działań zapobiegających przemocy w rodzinie wynika również z Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009r. Nr 175 poz. 1362 ze zm.) oraz Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.). Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Stanin na lata 2007-2013, przyjęta w dniu 20 listopada 2008 r. Uchwałą Nr XIX/133/08 Rady Gminy Stanin przyjmuje jako jeden z celów operacyjnych przeciwdziałanie przemocy domowej, będącego elementem celu strategicznego Zapewnienie mieszkańcom gminy wysokiego poziomu zaspokojenia potrzeb ludzkich i zapobieganie wykluczeniu społecznemu. Jednym z kierunków działań do zrealizowania celów operacyjnych jest opracowanie i realizacja lokalnego programu przeciwdziałania przemocy domowej oraz prowadzanie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Również System Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną na lata 2008-2013 przyjęty uchwałą Nr XX/142/08 Rady Gminy Stanin w dniu 5 grudnia 2008 r. wskazuje przeciwdziałanie przemocy wobec dzieci i młodzieży jako jeden z celów operacyjnych w potraktowanej strategicznie poprawie stanu bezpieczeństwa rodziny, dzieci i młodzieży. W swojej uchwale Rada określiła następujące zadania do tego celu: 1. Diagnoza skali zjawiska krzywdzenia dzieci i młodzieży. 2. Rozwijanie programów przeciwdziałania przemocy rówieśniczej i szkolnej w środowisku lokalnym. 3. Promocja działalności programu Niebieska linia. Podmiotami odpowiedzialnymi za realizację zadań określonych gminnym systemem profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną są m.in.: Urząd Gminy w Staninie, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Staninie, Komisariat Policji w Stoczku Łukowskim, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, szkoły na terenie Gminy Stanin, NZOZ w Staninie itp. CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINIE Według definicji zawartej w art. 2 pkt. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie przemoc to: Jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt 1 (członek rodziny osoba najbliższa w rozumieniu art. 115 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks karny, a także inna osoba wspólnie zamieszkująca lub gospodarująca), w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, Id: E2D9BCBA-61E5-4110-AF32-58631322CA01. Podpisany Strona 1
nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Przemoc jest przestępstwem. W zależności od tego, czy przemoc ma charakter jednorazowy, czy się powtarza, jest ścigana z różnych artykułów Kodeksu karnego. Jeżeli przemoc ma charakter ciągły, zostanie zakwalifikowana jako przestępstwo znęcania się nad rodziną z art. 207 Kodeksu karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm). Artykuł 207 Kodeksu karnego stanowi: 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osoba nieporadną ze względu na jej stan psychiczny i fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. 2. Jeżeli czyn określony w 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat. 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 12 lat. Przemoc w rodzinie jest problemem trudnym do badania. Istnieje wiele mitów i stereotypów, które przyczyniają się do pogłębiania tego problemu. Panuje pogląd, że przemoc dotyczy tylko rodzin z tzw. marginesu społecznego i jest związana wyłącznie z alkoholem. Drugim problem jest stereotyp, że w sprawy rodzinne nie należy się wtrącać. Z Informatora dla świadka przemocy w rodzinie, opracowanego przez Fundację Mederi wynika, iż: 64 % Polaków zna w swoim otoczeniu takie rodziny, o których słyszeli lub wiedzą, że dochodzi do nich do różnych form przemocy, 52 % badanych osób twierdzi, że zna rodziny, w których dochodzi do przemocy psychicznej, 44 % badanych poznała rodziny, w których dochodziło do przemocy fizycznej, 26 % kojarzy rodziny, w której występuje przemoc ekonomiczna, 9 % badanych spotkała się z rodzinami, w których pojawia się przemoc seksualna, 11 % osób jest krzywdzonych wielokrotnie w rodzinie. Przemoc w rodzinie ma tragiczne konsekwencje. Prowadzi nie tylko do uszkodzeń ciała ofiary, ale także do zaburzeń emocjonalnych oraz zaburzeń w sposobie, w jaki postrzega ona sama siebie, sprawcę oraz innych ludzi. Narastanie zjawiska przemocy w rodzinie wymaga niezwłocznego podjęcia działań zawartych w niniejszym Programie. Przemoc domowa: - jest intencjonalna, tzn. jest zamierzonym działaniem człowieka lub zaniechaniem działania i ma na celu kontrolę nad ofiarą; - jest skutkiem nierównowagi sił pomiędzy sprawcą, a ofiarą przemocy; - narusza prawa i dobra osobiste ofiary sprawca wykorzystuje przewagę siły, narusza podstawowe prawa człowieka: prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku; - powoduje cierpienie i ból sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na szkody osłabiając jej zdolność do samoobrony. Rodzaje przemocy: 1. Przemoc fizyczna jej celem jest zadanie ofierze bólu fizycznego, uszkodzenie jej ciała, pogorszenie jej zdrowia lub pozbawienie ją życia. Id: E2D9BCBA-61E5-4110-AF32-58631322CA01. Podpisany Strona 2
2. Przemoc seksualna to zachowanie zmuszające ofiarę do podjęcia niechcianych zachowań seksualnych lub zdeprecjonowania jej seksualności. 3. Przemoc psychiczna to zachowanie, którego celem jest umniejszanie poczucia własnej wartości ofiary, wzbudzanie w niej strachu. 4. Przemoc ekonomiczna to każde zachowanie, którego celem jest ekonomiczne uzależnienie ofiary od sprawcy. 5. Zaniedbanie to ciągłe niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych. Program Przeciwdziałania Przemocy Gminy Stanin ma charakter długofalowy. Działania Programu obejmują lata 2011 2013. W miarę potrzeb i sytuacji społecznej zadania Programu mogą ulegać zmianom i udoskonaleniom. SKALA ZJAWISKA PRZEMOCY W GMINIE STANIN Na terenie Gminy Stanin dane liczbowe dotyczące przemocy są gromadzone przez Policję, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Szkoły. Ze statystyk wynika, iż w latach 2009-2010 funkcjonariusze Policji przeprowadzili 382 interwencje domowe w których stwierdzili przemoc w rodzinie i sporządzili 104 Niebieskie karty. Wśród 159 osób pokrzywdzonych, 111 - stanowią kobiety, 32 - dzieci, zaś 16 - mężczyźni. W 13 przypadkach postępowania przygotowawcze zakończone zostały aktem oskarżenia, natomiast 5 postępowań umorzono wobec braku znamion przestępstwa. W porównaniu do danych przytoczonych w poprzednim rozdziale można założyć, że liczby te nie odzwierciedlają skali zjawiska przemocy w gminie Stanin, w której liczba mieszkańców wynosi 10 018 osób. Według rozeznania przeprowadzonego przez pracowników socjalnych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Staninie w roku 2009 odnotowano - 22 przypadki związane z występowaniem przemocy domowej, zaś w 2010 roku - 30 przypadków stosowania przemocy w rodzinie, przy czym brak jest ich dostatecznego udokumentowania w postaci wypełnionego formularza Pomoc Społeczna - Niebieska Karta, z uwagi m. in. na brak zgody ze strony osób będących pod opieką Ośrodka na jej wypełnienie. Powyższe dane uzyskane od pracowników socjalnych GOPS w Staninie oraz Komisariatu Policji w Stoczku Łukowskim świadczą o narastającej skali zjawiska przemocy w Rodzinie, potrzebie zwiększenia pomocy ofiarom przemocy w rodzinie oraz współdziałaniu pracowników różnych grup zawodowych (policja, pomoc społeczna, służba zdrowia, szkoła sąd, itp.) w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Niestety w dalszym ciągu wiele osób ukrywa fakt występowania przemocy w swojej rodzinie, jak również sąsiedzi i znajomi rzadko zgłaszają taką sytuację do odpowiednich instytucji. ZAŁOŻENIA GMINNEGO PROGRAMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE STANIN 1) uwrażliwienie społeczności lokalnej na problem przemocy w rodzinie, 2) promowanie modelu rodziny wolnego od przemocy, 3) edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie przemocy w rodzinie, 4) działania interdyscyplinarne w zakresie przeciwdziałania przemocy I. Realizacja celów Programu Cel 1 Zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie na terenie Gminy Stanin Działania: 1. Określenie w drodze uchwały trybu powoływania i odwoływania członków zespołu interdyscyplinarnego oraz szczegółowych warunków jego funkcjonowania. Podmiot realizujący działanie: - Rada Gminy. 2. Powołanie Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego. Podmiot realizujący działanie: Id: E2D9BCBA-61E5-4110-AF32-58631322CA01. Podpisany Strona 3
- Wójt Gminy. 3. Współpraca w ramach zespołu interdyscyplinarnego: - diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie, - opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach, - rozpowszechnianie informacji o instytucjach oraz możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym, - monitorowanie sytuacji rodzin dotkniętych przemocą, - dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań, - podejmowanie działań prewencyjnych w środowiskach zagrożonych przemocą, - inicjowanie interwencji w środowiskach dotkniętych przemocą, - udział w działaniach edukacyjno-informacyjnych, - szkolenia grup zawodowych realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Podmioty realizujące działanie: - pracownicy socjalni, - przedstawiciele oświaty, - przedstawiciele policji, - kuratorzy sądowi, - przedstawiciele Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, - przedstawiciele ochrony zdrowia, 4. Edukacja dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie przeciwdziałania przemocy: - propagowanie skutecznych sposobów powstrzymywania przemocy, - obalanie mitów na temat przemocy, - organizacja konferencji i debat na temat przemocy, - prowadzenie kampanii zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży w zakresie ograniczenia oglądania przemocy w telewizji, grach komputerowych, - wspieranie różnych form spędzania wolnego czasu promujące zachowania nieagresywne, - organizowanie spotkań edukacyjnych dla mieszkańców, np. w świetlicach wiejskich, - dystrybucja ulotek i informacji na temat przemocy i jej skutków, - organizowanie konkursów, np. plastycznych, wśród dzieci i młodzieży w zakresie zapobiegania przemocy. Podmioty realizujące działanie: - placówki oświatowo-wychowawcze, - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, - Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, - Gminny Zespół Interdyscyplinarny, - inne, w zależności od zasobów gminy. Cel 2 Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie Działania: 1. Izolowanie sprawców od ofiar. 2. Udzielanie informacji sprawcom przemocy na temat programów korekcyjno-edukacyjnych. Id: E2D9BCBA-61E5-4110-AF32-58631322CA01. Podpisany Strona 4
3. Przeprowadzanie rozmów z osobami nadużywającymi alkoholu, stosującymi przemoc. 4. Kierowanie wniosków do Sądu Rejonowego w Łukowie o obowiązek podjęcia leczenia odwykowego w związku z nadużywaniem alkoholu. Cel 3 Zwiększenie pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie Działania: 1. Utworzenie punktu informacyjnego: - udzielanie informacji na temat pozyskania zaświadczenia lekarskiego, - udzielanie informacji na temat praw osób będących ofiarami przemocy, - rozpowszechnianie telefonu zaufania Niebieska Linia, Pomarańczowa Linia. - udzielanie specjalistycznego wsparcia np. przez psychologa, terapeutę uzależnień, pracownika socjalnego, - zapewnienie bezpieczeństwa ofiarom przemocy poprzez zabezpieczenie lokalu, - Policja, Podmiot realizujący działanie: - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, - Gminny Zespół Interdyscyplinarny, - Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - Przedstawiciele ochrony zdrowia - Wójt Gminy 2. Prowadzenie działań interwencyjnych w zakresie przeciwdziałania przemocy: - podejmowanie działań interwencyjnych w oparciu o procedurę Niebieskiej Karty, - przekazywanie informacji o podejmowanych działaniach przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego. - Policja, Podmioty realizujące działanie: - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, - Gminny Zespół Interdyscyplinarny, - Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, - Przedstawiciele oświaty, - Przedstawiciele ochrony zdrowia. II. Czynniki gwarantujące właściwą realizację Programu: - poparcie działań i współpraca z samorządem gminnym, - dobra znajomość środowiska przez pracowników socjalnych, - dobra współpraca służb i instytucji na terenie gminy oraz poza nią, - otwartość i chęć współpracy specjalistów, - silne więzi rodzinne, - chęć zmiany i wyjścia z kryzysu. III. Zagrożenia w realizacji zadań: - stereotypy panujące w środowisku na temat przemocy w rodzinie, - bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, Id: E2D9BCBA-61E5-4110-AF32-58631322CA01. Podpisany Strona 5
- brak współpracy rodziny w zakresie przezwyciężania kryzysów, - problem uzależnienia od alkoholu w rodzinach, - ubóstwo, - brak infrastruktury socjalnej w gminie, IV. Program jest spójny z Programami : - Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy, - Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Stanin na lata 2007-2013, - Gminnym Programem Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodziną na lata 2008-2013, - Gminnym Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Program będzie realizowany w oparciu o następujące akty prawne: - ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.), - ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.), - ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. 2007 r. Nr 70 poz. 473z późn. zm.). Monitoring realizacji Programu Monitorowanie realizacji Programu odbywać się będzie w oparciu o sprawozdawczość podmiotów zaangażowanych w jego realizację. Sprawozdania z realizacji Programu podmioty składają do dnia 31 stycznia każdego roku do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Staninie. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Staninie do dnia 31 marca każdego roku przedłoży Radzie Gminy sprawozdanie z realizacji Programu. Bieżący monitoring umożliwi wgląd w realizację podejmowanych działań, ocenę ich skuteczności oraz wdrażanie działań korygujących. Ostateczne efekty realizacji Programu zostaną podsumowane w roku 2013, po zakończeniu przewidzianego okresu jego realizacji i zostaną zawarte w raporcie z monitoringu, który zostanie przedstawiony Radzie Gminy Stanin. Finansowanie Programu Głównym źródłem finansowania zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie będą środki Gminy Stanin przeznaczone na działania wyszczególnione w programie. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie jest zadaniem własnym gminy na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005r.o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Dodatkowo, niektóre działania z zakresu przeciwdziałania przemocy będą realizowane w ramach Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Istnieje również możliwość pozyskiwania dodatkowych środków zewnętrznych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na niektóre działania określone w programie, ponadto z dotacji z budżetu państwa oraz uzyskanych grantów z innych źródeł. Id: E2D9BCBA-61E5-4110-AF32-58631322CA01. Podpisany Strona 6