Prawne sposoby przeciwdziałania negatywnym skutkom chowu przemysłowego Anna Roggenbuck
Zagrożenia dla środowiska ze strony intensywnej hodowli zwierzęcej Większe oddziaływanie intensywnej hodowli na środowisko związane jest z koncentracją zwierząt na stosunkowo małym obszarze Oddziaływanie na powietrze Oddziaływanie na wodę i glebę
Oddziaływanie na powietrze Emisja amoniaku Emisja siarkowodoru Emisja związków karbonylowych, aminów, merkaptanu, będących przyczyną odoru Emisja gazów cieplarnianych uszkadzających warstwę ozonową Emisja gazów powodujących kwaśne deszcze (tlenki azotu i tlenki siarki)
Oddziaływanie na glebę iwodę Emisja fosforu Emisja azotu Negatywne oddziaływanie na te elementy środowiska związane jest z nieprawidłowym stosowaniem wyprodukowanego na fermie nawozu naturalnego gnojowicy lub obornika. Rolnictwo jest głównym źródłem nadmiaru azotu w Bałtyku (Global International Water Assessment Baltic Sea, Program Organizacji Narodów Zjednoczonych, 2005)
Środowiskowe skutki intensywnej hodowli Odory - wśród ś odorów gnojowicy trzody chlewnej zidentyfikowano od 100 do 200 substancji zapachowych. Co najmniej j 30 spośród tych związków ą to związki ą szczególnie cuchnące o progach wykrywalności poniżej 1 mikrograma na metr sześcienny: merkaptany, siarczki organiczne, aminy, kwasy organiczne, aldehydy i ketony. Eutrofizacja wód spowodowana emisją do wód i powietrza Efekt cieplarniany w wyniku uszkadzania warstwy ozonowej Kwaśnie deszcze Zanieczyszczenie mikrobiologiczne wód
Eutrofizacja wód Eutrofizacja wód śródlądowych i Bałtyku jest dziś jednym z głównych problemów ekologicznych. Rolnictwo, w tym intensywna hodowla zwierząt w znacznym stopniu przyczynia się do eutrofizacji. Połowa ładunku związków powodujących eutrofizację Bałtyku pochodzi z rolnictwa ( Strategia walki z eutrofizacją mórz, Raport Rządu ą Szwecji, Luty 2005).
Odpływ azotu do Bałtyku źródło: HELCOM 2004 Straty ze źródeł punktowych 10% Naturalny charakter zanieczyszczeń 32% Straty ze źródeł rozproszonych (w tym rolnictwo) 58%
Odpływ fosforu do Bałtyku źródło: HELCOM 2004 Straty ze źródeł punktowych 20% Straty o podłożu naturalnym 27% Straty ze źródeł rozproszonych (w tym rolnictwo) o) 53%
Odpływ azotu i fosforu do Bałtyku 250000 wg państw (w tonach) źródło: HELCOM 2004 fosfor azot 200000 150000 100000 50000 0 Polska Szwecja Finlandia Dania Łotwa Rosja Litwa Estonia Niemcy fosfor azot
Środowiskowe i społeczne skutki eutrofizacji Zmniejszanie się populacji cennych gatunków ryb Utrata dennej fauny Modyfikacja ekosystemów Zakwity toksycznych alg Zmniejszenia się ilości tlenu Utrata miejsc rekreacji Koszty oczyszczania wody pitnej Infekcje, choroby i alergie Większość jezior w województwie zachodniopomorskim należy uznać za zagrożone zanieczyszczeniem, wykazujące eutrofizację lub tendencję do eutrofizacji. Cechy wód zeutrofizowanych lub wykazujących tendencję do eutrofizacji stwierdzono na 33 rzekach. W punktach pomiarowych zlokalizowanych w rejonie dużych ferm zwierzęcych stwierdzono wysoką zawartość azotu mineralnego w okresie jesieni. Oznacza to, że dawki azotu były zbyt wysokie. (Analiza oddziaływania rolnictwa na środowisko wodne w województwie zachodniopomorskim, WIOŚ Szczecin, 2005)
Strategie walki z eutrofizacją (Raport Rządu Szwecji, Luty 2005) Pomimo działań podejmowanych w celu redukcji emisji zanieczyszczeń, nie nastąpiło zmniejszenie eutrofizacji wód Bałtyku. Dodatkowe działania w celu zmniejszenia emisji zanieczyszczeń rolniczych są konieczne. Stosowanie dotychczasowych sposobów redukcji zanieczyszczeń + dodatkowe działania. Do tej pory strategia mało skuteczna. Zastosowanie drastycznych metod redukcji zanieczyszczeń. Dotychczasowe metody nie są wystarczające. Zmniejszenie emisji do poziomu znacznie niższego niż ten, który wywołał eutrofizację. Zero strat azotu i fosforu. Promocja zrównoważonego stylu życia i zmniejszenie konsumpcji mięsa.
Prawo kontra rzeczywistość Obecnie połowa ł ferm w Polsce objętych obowiązkiem posiadania zaopiniowanych planów nawożenia, nie posiada ich. Oznacza to, że nieprawidłowo stosują nawóz naturalny, zanieczyszczając środowisko. Do marca 2005 jedynie połowa ferm trzody chlewnej złożyła ł ż ł wnioski o wydanie pozwolenia zintegrowanego. Jeszcze mniej ferm pozwolenie to uzyskało. Na podstawie art. 365 ust 1 Prawa a ochrony o środowiska s a Inspektor Ochrony Środowiska powinien wydać decyzję o wstrzymaniu działalności instalacji bez pozwolenia zintegrowanego. Nie zamknięte zbiorniki na gnojowicę smutna powszechność
Nieścisłości prawne Posiadanie odpowiedniego areału do zagospodarowania nawozu naturalnego oraz planu nawożenia nie stanowi warunku do wydania pozwolenia zintegrowanego. Tym samym Prawo ochrony środowiska nie implementuje zapisu Dyrektywy w sprawie zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń, c eń która wskazuje, że w pozwoleniu oleni zintegrowanym należy wziąć pod uwagę emisje do wszystkich elementów środowiska. Pozwolenie zintegrowane w Polsce nie uwzględnia emisji azotu i fosforu produkowanego na fermie do gleby i wody. Zagospodarowanie 70% nawozu z fermy jest działaniem ł i pośrednio ś związanym z działalnością ł ś i prowadzoną w danej instalacji. Definicja instalacji Prawo ochrony środowiska dopuszcza notarialne dzielenie instalacji, j,przez co nie podlega ona obowiązkowi ą uzyskania pozwolenia zintegrowanego i posiadania planu nawożenia. Istnieją przypadki dzielenia instalacji, skala zjawiska nie jest znana i powinna być zbadana. Dyrektywa nie uzależnia instalacji od przynależności notarialnej do jednego właściciela Brak implementacji Konwencji Helsińskiej ratyfikowanej przez Polskę w 1992 roku. Aneks 3 wymienia metody zapobiegania zanieczyszczeniom rolniczym, np. zbiorniki na gnojowice powinny pomieścić 6 miesięczny zapas nawozu
Świńskie eldorado Smithfield Foods w Polsce
Jedna z dziesiątek świń pływających w lagunie na fermie w Żabinie
Kalendarium Smithfield Foods gigant w produkcji mięsa na świecie znany z łamania przepisów ochrony środowiska oraz praw pracowniczych 1999 Korporacja Smithfield przejęła kontrolę nad spółką Animex i jej fermami 2000 Powstanie fasadowej polskiej spółki Prima, w rzeczywistości całkowicie kontrolowanej przez Smithfield Foods. Prezes Smithfield Foods powołuje członka rady nadzorczej Primy 2001 Animex otrzymał preferencyjną pożyczkę od Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, publicznej instytucji, której zasadą jest szczególna dbałość o środowisko 2003 kontrola Inspekcji Ochrony Środowiska na farmach należących ą do koncernu ustalono, że kierownictwo wszystkich skontrolowanych ferm dopuściło się naruszenia przepisów ochrony środowiska, prawa budowlanego, sanitarnych i weterynaryjnych. Żaden obiekt nie miał uregulowanego stanu formalnoprawnego. 2005 wciąż nie wszystkie fermy koncernu Smithfield posiadają pozwolenia zintegrowane
Fermy IPPC w województwie zachodniopomorskim należące do Smithfield Foods Miejscowość Termin do uzyskania Stan prawny pozwolenia zintegrowanego Suliszewice Grudzień 2003 Pozwolenie wydane, zostało złożone odwołanie Gonne Małe Listopad 2003 Brak pozwolenia zintegrowanego Szadzko Styczeń 2004 Posiada pozwolenie zintegrowane Żeńsko 31.12.200412 2004 Brak pozwolenia zintegrowanego Żabin Ferma nowa, pozwolenie wraz z rozpoczęciem ę użytkowania w 2003 Brak pozwolenia zintegrowanego Byszkowo Marzec 2003 Brak pozwolenia zintegrowanego
Padłe zwierzęta zamiast do pojemników trafiają w Żabinie do laguny
Otwarty zbiornik na padłe zwierzęta na fermie Primy w Przemysławiu