PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY BUSKO-ZDRÓJ na lata

Załącznik Nr 1 do uchwały Nr VIII/100/2011 Rady Miejskiej w Busku-Zdroju z dnia 21 czerwca 2011 r. GMINA BUSKO-ZDRÓJ PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY BUSKO-ZDRÓJ na lata 2011-2032 Busko-Zdrój, luty 2011 r. Opracował: Naczelnik Wydziału GKMŚR Krzysztof Guzikowski Inspektor Rafał Ryś

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie... 3 2. Cel i zadania Programu usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Busko-Zdrój na lata 2011 2032......4 3. Zagrożenia związane z azbestem dla zdrowia ludzkiego... 5 4. Przepisy prawne dotyczące postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest i obowiązki z nich wynikające...8 5. Informacje o ilości i stanie wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Busko-Zdrój... 11 6. Harmonogram rzeczowy realizacji Gminnego programu usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Busko-Zdrój na lata 2011-2032...13 7. Szacunkowe koszty finansowe realizacji programu...14 8. Monitoring i ocena realizacji Programu usuwania wyrobów zwierających azbest z terenu Gminy Busko-Zdrój na lata 2011-2032. 16 9. Okresowa weryfikacja i aktualizacja Programu usuwania wyrobów zwierających azbest z terenu gminy Busko-Zdrój na lata 2011-2032...16.. 10. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, lub ograniczanie niekorzystnych oddziaływań na środowisko skutków realizacji projektu Programu usuwania wyrobów zwierających azbest z terenu Gminy Busko-Zdrój na lata 2011-2032...18 11. Podsumowanie...19 12. Załączniki...20 2

1. Wprowadzenie. Azbest jest minerałem o budowie włóknistej z grupy serpentynów (chryzotyli) i amfiboli (amozyt i krokidolit) naturalnie występującym w przyrodzie. Na świecie znanych jest ponad pięć tysięcy wyrobów, do produkcji których używano azbestu. Są to wyroby stosowane w budownictwie: jako pokrycia dachowe, osłony elewacyjne, rury wodociągowe i kanalizacyjne, przewody kominowe, przewody zsypowe w budynkach wielokondygnacyjnych oraz inne materiały izolacyjne. Azbest używany był również przy produkcji sprzętu gospodarstwa domowego, a także do produkcji płytek i wykładzin podłogowych oraz koców gaśniczych. W motoryzacji azbest stosowano np. do produkcji okładzin hamulcowych. Z powodu braku złóż azbestu nadających się do eksploatacji na terytorium Polski, azbest importowano z wielu miejsc. Do połowy lat pięćdziesiątych znaczne ilości azbestu sprowadzane były z Chin, w następnych latach azbest sprowadzano głównie z kopalni rosyjskich w rejonie Uralu i z rejonu Dżetegary w Kazachstanie gdzie występuje azbest chryzotylowy. Azbesty amfibolowe sprowadzane były z Afryki południowej. W latach siedemdziesiątych dwudziestego wieku do Polski sprowadzano rocznie ok. 100 tys. ton azbestu, który był wykorzystywany w ok. 85 % do produkcji materiałów budowlanych, głównie pokryć dachowych i elewacji budynków. Szacuje się, że na terenie kraju nadal użytkowane jest ok. 14,5 mln ton wyrobów zawierających azbest (w latach 2003-2008 usunięto ok. 1 mln ton). Opracowanie Programu usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Busko-Zdrój zwanego dalej Programem, pozwoli na stopniową eliminację wyrobów zawierających azbest ze środowiska oraz bezpieczne i prawidłowe jego unieszkodliwienie. W programie opisano ogólne mechanizmy oraz zasady pomocy, której Gmina zamierza udzielić osobom decydującym się na usunięcie wyrobów zawierających azbest z budynków lub budowli oraz terenu nieruchomości. 3

Pomoc ta ma na celu zachęcić do podejmowania tego rodzaju działań oraz zmniejszyć ryzyko związane z nieprawidłowym ich wykonaniem. 2. Cel i zadania Programu. Opracowanie Programu związane jest z realizacją zapisów zawartych w,,programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, utrzymującego cele przyjętego przez Radę Ministrów 14 maja 2002 roku Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski. Program obejmuje swoim zasięgiem obszar jednej gminy tj. gminy Busko-Zdrój i stanowi uzupełnienie przyjętego uchwałą Rady Miejskiej w Busku-Zdroju Nr XXXIV/390/09 z dnia 30 grudnia 2009 r., Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Busko-Zdrój na lata 2008-2011 wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Gminy Busko- Zdrój na lata 2008-2011. Opracowanie i przyjęcie do realizacji Programu ma na celu umożliwienie osiągnięcia obowiązujących standardów w zakresie gospodarki odpadami zawierającymi azbest. Brak uchwalonego programu usuwania wyrobów zawierających azbest został wymieniony w obowiązującym Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Busko- Zdrój oraz Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy Busko-Zdrój, jako jeden z podstawowych problemów wynikających z diagnozy aktualnego stanu gospodarki odpadami, przy czym usuwanie wyrobów zawierających azbest zostało określone w POŚ dla Gminy Busko-Zdrój jako jedno z priorytetowych działań w dziedzinie gospodarki odpadami. Wyznaczonym celem Programu jest: 1) usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Busko-Zdrój; 2) minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych powodowanych kontaktem z włóknami azbestu na terenie gminy Busko-Zdrój; 3) likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. 4

Do zadań Programu należy: 1. Działanie edukacyjno-informacyjne dot. szkodliwości azbestu oraz obowiązków w stosunku do posiadaczy wyrobów zawierających azbest w tym sposobów bezpiecznego użytkowania i usuwania tych wyrobów. 2. Aktualizacja i prowadzenie bazy danych zawierającej informacje o lokalizacji, ilości i stanie technicznym wyrobów zawierających azbest. 3. Umożliwienie pozyskania środków finansowych ze źródeł zewnętrznych. na realizację celów wyznaczonych w Programie. 4. Umożliwienie udzielania pomocy finansowej osobom fizycznym w realizacji kosztownej wymiany płyt azbestowocementowych. 5. Umożliwienie przeznaczenia części środków finansowych z budżetu gminy Busko- Zdrój na usuwanie wyrobów zawierających azbest. 6. Monitoring i okresowa kontrola realizacji zadania polegającego na usuwaniu i unieszkodliwianiu wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Busko-Zdrój. 3. Zagrożenia związane z azbestem dla zdrowia ludzkiego. Pod względem chemicznym, azbest to uwodnione krzemiany lub glinokrzemiany, głównie magnezu i żelaza. Azbest zawiera często domieszki pierwiastków śladowych, takich jak: Ni, Cr, V itd. Barwa azbestu zależy od zawartego w nim żelaza. Włókna azbestu należą do najcieńszych naturalnych włókien występujących w przyrodzie. Obserwowane makroskopowo włókna są wiązkami zbudowanymi z dużej liczby włókien elementarnych, dochodzącej nawet do kilkudziesięciu tysięcy. W tych wiązkach pojedyncze kryształy włókna azbestu są w różnym stopniu ze sobą zespolone i splątane. Substancją spajającą kryształy azbestu jest najczęściej węglan wapnia. Jego obecność sprawia, że rozwłóknianie (pocienianie wiązek) jest utrudnione a włókna stają się sztywne. 5

Azbest wykazuje wyjątkowe właściwości chemiczne i fizyczne. Należą do nich: - odporność na działanie wysokiej temperatury, - odporność na ścieranie, - odporność na chemikalia, zasady, kwasy, sole, wodę morską, - złe przewodnictwo ciepła i elektryczności, - duża sprężystość i wytrzymałość mechaniczna. Te właściwości azbestu sprawiły, że stał się on materiałem, który znalazł szerokie zastosowanie przy wytwarzaniu całej gamy wyrobów przemysłowych, jak i produktów używanych w życiu codziennym. Wśród wyrobów azbestowych można wydzielić dwie grupy produktów: wyroby miękkie - których gęstość objętościowa jest mniejsza niż 1000kg/m 3, to słabo związane produkty azbestowe o wysokim, ponad 60% udziale azbestu w produkcie oraz niskiej zawartości substancji wiążącej, do których zaliczamy między innymi: tynki, maty, płyty azbestowe, materiały izolujące, papy. wyroby twarde - których gęstość objętościowa jest większa niż 1000kg/m 3, zawierające wysoki udział substancji wiążącej, zaś niski (poniżej 15%) udział azbestu, do których należą płyty faliste i płaskie, rury wodociągowe, elementy kanalizacji. Spójność włókien azbestowych w tych wyrobach jest tak wysoka, że wyroby zawierające azbest odpowiednio zabezpieczone, w dobrym stanie technicznym nie stanowią znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego. Sytuacja zmienia się jednak diametralnie jeżeli elementy azbestowe poddawane są obróbce, działaniu mechanicznemu bądź starzeniu materiału pod wpływem czynników atmosferycznych. Wówczas uwolnione do atmosfery włókna azbestu, wdychane i zatrzymujące się w dolnej części układu oddechowego mają silne działanie kancerogenne. Badania naukowe udowodniły, że azbest stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia w następstwie długotrwałego narażania dróg oddechowych na wdychanie jego włókien. Największe zagrożenie dla organizmu ludzkiego stanowią włókna respirabilne, czyli takie, które mogą występować w postaci trwałego aerozolu w powietrzu i przedostawać się z wdychanym powietrzem do organizmu. 6

Są one dłuższe od 5 mikrometrów, mają grubość nie większą niż 3 mikrometry i stosunek długości do średnicy mniejszy niż 3 : 1. Włókna te wdychane do pęcherzyków płucnych, nie mogą już być wydalone. Ich szkodliwe działanie może ujawnić się dopiero po wielu latach w postaci następujących schorzeń: rak płuc, międzybłonniaki opłucnej i pylica azbestowa (azbestoza). Im więcej jest włókien w powietrzu, którym oddychamy, tym większe jest ryzyko zachorowania na choroby wywołane azbestem. Wyróżnia się trzy rodzaje narażenia na działanie azbestu: zawodowe występujące przy pracy w warunkach narażenia na pył azbestu, parazawodowe występujące w stosunku do osób przebywających w sąsiedztwie miejsc przetwarzania azbestu oraz wśród rodzin pracowników zakładów gdzie przetwarzano azbest, środowiskowe występujące w miejscach występowania azbestu w powietrzu atmosferycznym, artykułach spożywczych, wodzie pitnej. W przeprowadzonych badaniach udowodniono, że wszystkie rodzaje azbestu po wchłonięciu do organizmu człowieka mogą spowodować raka płuc. Analizując kwestię szkodliwości azbestu dla zdrowia ludzkiego należy zauważyć, że azbest jest praktycznie niezniszczalny, natomiast zagrożenie dla zdrowia ludzi występuje wtedy, gdy jego elementarne włókna znajdują się we wdychanym powietrzu. W związku z powyższym należy zabezpieczać go w taki sposób aby uniemożliwić uwalnianie się włókien azbestu do powietrza. wówczas zagrożenie dla środowiska a przede wszystkim dla zdrowia ludzkiego jest minimalne. Niemniej należy też eliminować ze środowiska wyroby zawierające azbest, które w sposób bezpośredni nie mają kontaktu z powietrzem np. rury azbestowe umieszczone pod ziemią. 7

4. Przepisy prawne dotyczące postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest i obowiązki z nich wynikające. Prawodawstwo polskie szczegółowo określa między innymi: 1. obowiązki osób i podmiotów wykorzystujących wyroby zawierające azbest, 2. obowiązki właścicieli i zarządców obiektów przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest, 3. obowiązki wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest, 4. zasady postępowania przy transporcie odpadów zawierających azbest, 5. zasady unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest. W niniejszym Programie omówiono wybrane ważniejsze obowiązki punktów 1 i 2. Pomija się punkty 3, 4, 5 ponieważ odnoszą się do specjalistycznych firm. Obowiązki właścicieli, zarządców lub użytkowników nieruchomości, na których znajdują się wyroby zawierające azbest: przeprowadzenie inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest obowiązek ten wynika z Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest (Dz. U. z 2011 r. Nr 8, poz. 31). Rozporządzenie reguluje, że Wykorzystujący wyroby zawierające azbest, dokonuje inwentaryzacji zastosowanych wyrobów zawierających azbest, poprzez sporządzenie spisu z natury. Osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami przedkładają informację odpowiednio burmistrzowi. Informacja podlega corocznej aktualizacji w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku. Informację, sporządza się w dwóch egzemplarzach: 8

1) jeden egzemplarz przedkłada się w formie pisemnej właściwemu organowi; 2) drugi egzemplarz przechowuje się przez okres jednego roku, do czasu sporządzenia następnej informacji. Wzór "Informacji o wyrobach zawierających azbest" przedstawiono w załączniku Nr 2 do Programu. oznaczanie instalacji lub urządzeń zawierających azbest - zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest (Dz. U. z 2011 r. Nr 8, poz. 31). opracowanie corocznego planu kontroli jakości powietrza dla pomieszczeń zawierających azbest zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest (Dz. U. z 2011 r. Nr 8, poz. 31) a obejmującej pomiar stężenia azbestu dla każdego pomieszczenia, w którym znajdują się instalacje, urządzenia bądź wyroby zawierające azbest. W sytuacji przekroczenia najwyższego dopuszczalnego stężenia pyłów zawierających azbest w środowisku pracy, określonego podczas realizacji planu kontroli, konieczne jest usunięcie wyrobów zawierających azbest a dalsze wykorzystywanie instalacji lub urządzenia jest niedopuszczalne. sporządzenie i przedłożenie organowi nadzoru budowlanego oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest zwaną dalej "oceną" wzór oceny przedstawiono w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649 ze zm.). 9

usuwanie wyrobów zawierających azbest zakwalifikowanych do wymiany zgodnie z wykonaną oceną (...), której wzór ujęty jest jako załącznik Nr 3 do Programu. zgłoszenie właściwemu organowi budowlanemu prac polegających na usunięciu lub zabezpieczeniu wyrobów zawierających azbest zgodnie z regulacjami zawartymi w przepisach budowlanych. Obowiązki właścicieli i zarządców obiektów przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest: przeprowadzenie kwalifikacji rodzaju azbestu znajdującego się w wyrobach przeznaczonych do usunięcia zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 71, poz. 649 ze zm.), przed przystąpieniem do usuwania azbestu należy zidentyfikować rodzaj azbestu. Identyfikację przeprowadza wykonawca prac na podstawie udokumentowanej informacji uzyskanej od właściciela lub zarządcy obiektu albo na podstawie badań przeprowadzonych przez akredytowane laboratorium. zgłoszenie prac właściwemu organowi budowlanemu na trzydzieści dni przed rozpoczęciem usuwania wyrobów zawierających azbest zgodnie z regulacjami zawartymi w ustawie z dnia 7 lipca 1994. Prawo budowlane (tekst jedn. z 2006r. Dz. U. Nr 156, poz. 1118). uzyskanie od wykonawcy prac świadectwa czystości powietrza. Z Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 71, poz. 649) wynika, że wykonawca prac ma obowiązek złożenia właścicielowi nieruchomości pisemnego oświadczenia o prawidłowości wykonania prac oraz o oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego, z zachowaniem właściwych przepisów technicznych i sanitarnych. 10

Zapisy zawarte w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz. U. z 2008, Nr 25, poz. 150 z późn. zm.): Tytule VI - Odpowiedzialność w ochronie środowiska, Dziale II - Odpowiedzialność karna, przewidują odpowiedzialność karną oraz administracyjną w przypadku nieprzestrzegania nałożonych na jednostki organizacyjne i osoby fizyczne obowiązków w zakresie bezpiecznego wykorzystania i usuwania wyrobów zawierających azbest oraz obowiązków sprawozdawczości w tym zakresie. Wykaz podstawowych aktów prawnych regulujących postępowanie z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest ujęty jest w załączniku Nr 1 niniejszego Programu. 5. Informacje o ilości i stanie wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Busko-Zdrój. Szacunkowe ilości azbestu w obrębie gminy Busko-Zdrój. Zgodnie z art. 162 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. tekst jedn. 2008 r. Dz. U. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami przedkładają informacje o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska w formie uproszczonej (...). Wg informacji o wyrobach zawierających azbest przedłożonych przez osoby fizyczne z terenu gminy Busko-Zdrój, występowanie w/w wyrobów w poszczególnych miejscowościach na dzień 31 grudnia 2010 r. przedstawia się następująco: 11

Lp. Miejscowość Ilość wyrobów zawierających azbest m 2 12

1. Błoniec 10150 2. Baranów 17129 3. Biniątki 9105 4. Biczów 5819 5. Bronina 16405 6. Budzyń 4910 7. Chotelek 11739 8. Dobrowoda 16994 9. Elżbiecin 200 10. Galów 7281 11. Gadawa 17600 12. Janina 22877 13. Kameduły 9240 14. Kawczyce 7820 15. Kołaczkowice 31806,5 16. Kostki Duże 8575 17. Kostki Małe 7170 18. Kotki 16371 19. Las Winiarski 7099 20. Łagiewniki 5468 21. Mikułowice 21144 22. Młyny 23975 23. Nowy Folwark 7880 24. Nowa Wieś 6779 25. Oleszki 11166 26. Olganów 13083 27. Owczary 7664 28. Palonki 3317,5 29. Peczelice 10658 30. Podgaje 12773 31. Radzanów 6233 32. Ruczynów 11262 33. Siesławice 520 34. Skorzów 11021 35. Słabkowice 2735 36. Służów 11848 37. Skotniki Duże 15430 38. Skotniki Małe 4458 39. Szaniec 17728 40. Szczaworyż 10037 41. Wełecz 19253 42. Widuchowa 976 43. Wolica 6025 13

44. Zbludowice 8252 45. Zbrodzice 4610 46. Zwierzyniec 3970 47. Żerniki Górne 12490 48. Busko-Zdrój 8553 RAZEM 507599 Szczegółowy wykaz właścicieli, którzy posiadają wyroby zawierające azbest jest zawarty w bazie danych opracowanej przez Wydział Gospodarki Komunalnej, Utrzymania Mienia, Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Miasta i Gminy w Busku-Zdroju. Stwierdza się, że ok. 98 % tych wyrobów to płyty azbestowo cementowe faliste popularnie zwane eternitem, pozostała ilość to płyty azbestowo cementowe płaskie. Sporządzona baza stanowi podstawę opracowania programu usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Busko-Zdrój. 6. Harmonogram rzeczowy realizacji Programu Usuwania Wyrobów Zawierających Azbest z Terenu Gminy Busko-Zdrój. Lp. Nazwa zadania Okres realizacji Przygotowanie przez merytoryczny Wydział wzorów dokumentów niezbędnych do udzielania pomocy finansowej ze strony 1. gminy Busko-Zdrój dla osób podejmujących II kwartał 2011 się usuwania wyrobów zawierających azbest w obrębie swoich posesji z budynków, budowli i instalacji bądź powierzchni ziemi. 2. Przeprowadzenie akcji informacyjnej i edukacyjnej mającej na celu zapoznanie właścicieli, zarządców i użytkowników budynków, budowli i instalacji zawierających 2011 2032 azbest z regulacjami prawnymi dot. azbestu oraz jego szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzi. 3. Aktualizacja bazy danych o wyrobach zawierających azbest znajdujących się w posiadaniu osób fizycznych nie będących przedsiębiorcami 2011 2032 14

4. Usuwanie, transport i unieszkodliwianie wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Busko-Zdrój w ilości wynikającej z 2011 2032 przedłożonej Informacji o wyrobach zawierających azbest* * Wyroby zawierające azbest po ich zebraniu i transporcie nie będą składowane na terenie gminy Busko-Zdrój ze względu brak stosownej instalacji przeznaczonej do tego celu w gminie Busko-Zdrój. Wskazuje się, że najbliższym miejscem złożenia przedmiotowych wyrobów jest Składowisko Azbestu w gminie Tuczępy woj. świętokrzyskie. 7. Szacunkowe koszty realizacji programu oraz źródła finansowania. Aktualnie koszt demontażu i unieszkodliwienia 1 m 2 płyt azbestowo cementowych kształtuje się na poziomie ok. 10 15 zł. (średnio 12 zł.). Całkowity koszt utylizacji wyrobów zawierających azbest, które zostały określone w informacji przedłożonej Burmistrzowi Miasta i Gminy Busko-Zdrój przez osoby fizyczne wyniesie więc ok. 6 mln zł. 507 599 m 2 x 12 zł. = 6 091 188 zł. Biorąc pod uwagę fakt, że zgodnie z 3. Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest (Dz. U. z 2011 r. Nr 8, poz. 31), instalacje lub urządzenia zawierające azbest oczyszcza się przez usunięcie wyrobów zawierających azbest lub ich wymianę na bezazbestowe w sposób niestwarzający zagrożenia dla środowiska i zdrowia ludzi w terminie do dnia 31 grudnia 2032 r., corocznie na unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest należałoby wydać ok. 300 tys zł. począwszy od 2011 r. Tak znaczne koszty zrealizowania przedmiotowego zadania wymagają podjęcia działań w celu pozyskania funduszy zewnętrznych na usuwanie, transport i unieszkodliwianie wyrobów zawierających azbest. Starania o pozyskanie środków finansowych powinny dotyczyć następujących funduszy: 15

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach, funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, środki pochodzące z Funduszy Strukturalnych w odniesieniu do gmin mogą pochodzić z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Funduszu Spójności Unii Europejskiej, oraz z budżetu Powiatu Buskiego. Mając na uwadze konieczność zmobilizowania społeczeństwa do aktywnego włączenia się w problematykę związaną z usuwaniem wyrobów zawierających azbest w obrębie swoich posesji, zakłada się aby w perspektywie najbliższych czterech lat tj. do końca roku 2014 w ramach realizacji niniejszego Programu, Gmina Busko-Zdrój przy wsparciu pozyskanych funduszy zewnętrznych, finansowała koszty usunięcia, transportu i unieszkodliwienia wyrobów zawierających azbest. Szczegółowe warunki pomocy finansowej ze strony gminy Busko-Zdrój dla osób podejmujących się likwidacji wyrobów zawierających azbest w obrębie swoich posesji określone zostaną odrębnym aktem prawnym. Pomoc finansowa warunkowana jest wywiązaniem się z obowiązku polegającego na przedłożeniu Burmistrzowi Miasta i Gminy Busko-Zdrój Informacji.., której druk określony jest jako załącznik Nr 2 do Programu. W przypadku lokalizacji wyrobów zawierających azbest na dachach budynków, właściciel posesji zobowiązany jest uzyskać niezbędne zezwolenie określone w przepisach prawa budowlanego. 8. Monitoring i ocena realizacji Gminnego programu usuwania wyrobów zwierających azbest z terenu gminy Busko-Zrój na lata 2011-2032 16

W ramach monitoringu planowane jest bieżące określanie zmian ilości wyrobów zawierających azbest na terenie gminy Busko-Zdrój w poszczególnych latach a w szczególności: - ilość usuniętych i zutylizowanych w danym roku odpadów zawierających azbest, - ilość wyrobów zawierających azbest pozostałych do likwidacji. W ramach oceny realizacji Programu, co cztery lata będzie przedkładany Radzie Miejskiej w Busku-Zdroju i mieszkańcom gminy Busko-Zdrój raport przedstawiający wyniki realizacji Programu. 9. Okresowa weryfikacja i aktualizacja Gminnego programu usuwania wyrobów zwierających azbest z terenu gminy Busko-Zdrój na lata 2011-2032 Długofalowy proces realizacji Programu będzie wymagał okresowej weryfikacji i aktualizacji celem dostosowania do zmieniających się warunków prawnych, finansowych i możliwości realizacyjnych. Planuje się aby okresowa aktualizacja i weryfikacja Programu następowała w pięcioletnim okresie, przy czym pierwsza aktualizacja nastąpi po dwóch latach funkcjonowania programu. Zadaniem pierwszej aktualizacji będzie zweryfikowanie zasad funkcjonowania Programu w kontekście zebranych doświadczeń dot. współpracy pomiędzy posiadaczami wyrobów zawierających azbest, jednostkami samorządów terytorialnych, jednostkami udzielającymi wsparcia finansowego i podmiotami wykonującymi bezpośrednio roboty związane z usuwaniem tych wyrobów. Zakłada się, że dwuletni okres funkcjonowania Programu pozwoli na precyzyjne określenie harmonogramu rzeczowego i finansowego prac koniecznych do terminowego usunięcia wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Busko-Zdrój. 17

Aktualizacja Programu respektować będzie nadrzędny cel działań dotyczących likwidacji wyrobów zawierających azbest, jakim jest coroczne systematyczne zmniejszanie ich ilości w powszechnym obiegu na terenie gminy Busko-Zdrój, z perspektywą całkowitego wyeliminowania z użytku do końca. 2032 roku. 18

10. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, lub ograniczanie niekorzystnych oddziaływań na środowisko skutków realizacji projektu Programu usuwania wyrobów zwierających azbest z terenu gminy Busko-Zdrój na lata 2011-2032. Największym zagrożeniem dla środowiska związanym z realizacją Programu jest nieterminowe realizowanie zapisanych w nim działań. Przy systematycznym realizowaniu zapisanych w Programie działań nie ma niebezpieczeństwa wystąpienia niekontrolowanego likwidowania wyrobów zawierających azbest i w związku z tym powstawania tzw. dzikich składowisk co stanowi największe zagrożenie dla środowiska. Celem nadrzędnym Programu jest likwidacja wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Busko-Zdrój zgodnie z przyjętymi zasadami ostrożności przy usuwaniu, odbiorze oraz transporcie. Realizacja tego zamierzenia możliwa jest jedynie po wprowadzeniu skutecznych mechanizmów finansowych wspomagających funkcjonowanie tworzonego systemu. Niezbędne jest ponadto prowadzenie ciągłych akcji edukacyjno-informacyjnych dla ogółu mieszkańców gminy, w trakcie których przedstawiane będą zagrożenia dla zdrowia, jakie wiążą się z oddziaływaniem niewłaściwie usuwanych lub unieszkodliwianych wyrobów zawierających azbest. W tym celu właściwe byłoby organizowanie spotkań i pogadanek, akcji plakatowych propagujących dokonania zgodne z prawem postępowania z tymi wyrobami. Efektem ekologicznym podejmowanych działań będzie usunięcie wszystkich wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Busko-Zdrój w wyznaczonym terminie, wpływające pozytywnie zarówno na zdrowie ludzi, jak i stan środowiska. 19

11. Podsumowanie. Prawodawstwo polskie dopuszcza wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierających azbest w użytkowanych instalacjach lub urządzeniach nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2032 r. jednak użytkowane wyroby zawierające azbest znajdują się w diametralnie różnym stanie technicznym. W użytkowaniu znajdują się wyroby zawierające azbest, których stan techniczny nie budzi zastrzeżeń i wyroby wymagające natychmiastowego wycofania z użytkowania. Zwraca się uwagę, że niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzkiego występuje głównie na skutek niewłaściwego postępowania w tymi wyrobami, które mogą powodować emisję włókien azbestowych do powietrza. Sam wyrób wbudowany i właściwie eksploatowany nie stanowi takiego zagrożenia. W związku z powyższym ważną rzeczą jest dokonywanie okresowych kontroli i oceny stanu technicznego wyrobów zawierających azbest oraz przekazywanie właściwym instytucjom stosownych informacji w terminach określonych przepisami. Pozwoli to na podejmowanie optymalnych decyzji o kolejności likwidacji w/w wyrobów w ramach realizacji przedmiotowego programu. Bez wątpienia podstawowym czynnikiem mającym wpływ na realizację programu będą miały koszty likwidacji wyrobów zawierających azbest jakimi zostaną obciążeni ich właściciele. W związku z powyższym proponuje się aby w ciągu najbliższych czterech lat nie obciążać posiadacza w/w wyrobów kosztami likwidacji. Warunkiem udzielenia pomocy finansowej jest spełnienie wszystkich wymogów formalnych dotyczących informowania o tych wyrobach oraz prowadzenia prac przy usuwaniu azbestu zgodnie z obowiązującymi przepisami. 20

12. Załączniki. 1. Wykaz podstawowych aktów prawnych regulujących postępowanie z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest. 2. Druk informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania. 3. Druk oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest Załącznik Nr 1 WYKAZ PODSTAWOWYCH AKTÓW PRAWNYCH regulujących postępowanie z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest. 1. Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20, z późn. zm.) 2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.) 3. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) 4. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243, z późn. zm.) 5. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, z późn. zm.) 6. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1222, z późn. zm.) 7. Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671, z późn. zm.) 21

Rozporządzenia 1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666, z późn. zm.) 2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. Nr 280, poz. 2771, z późn. zm.) 3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie okresowych badań lekarskich pracowników zatrudnionych w zakładach, które stosowały azbest w produkcji (Dz. U. Nr 183, poz. 1896) 4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 sierpnia 2004 r. w sprawie leczenia uzdrowiskowego osób zatrudnionych przy produkcji wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 185, poz. 1920, z późn. zm.) 5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 stycznia 2005 r. w sprawie wzoru książeczki badań profilaktycznych dla osoby, która była lub jest zatrudniona w warunkach narażenia zawodowego w zakładach stosujących azbest w procesach technologicznych, sposobu jej wypełnienia i aktualizacji (Dz. U. Nr 13, poz. 109) 6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645, z późn. zm.) 7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 8 lutego 2010 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz. U. z 2010 r. Nr 27, poz. 140) 8. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833, z późn. zm.) 22

9. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. Nr 191, poz. 1595) 10. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest (Dz. U. z 2011 r. Nr 8, poz. 31) 11. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649) 12. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. Nr 216, poz. 1824) 13. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) 14. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U. Nr 122, poz. 1055) 15. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie sposobu przedkładania marszałkowi województwa informacji o występowaniu substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. z 2009 r. Nr 124, poz. 1033) 16. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220, poz. 1858) 23

17. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549 oraz z 2009 r. Nr 39, poz. 320) 18. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2005 r. w sprawie podziemnych składowisk odpadów (Dz. U. Nr 110, poz. 935) 19. Oświadczenie Rządowe z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. Nr 27, poz. 162) 20. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 108, poz. 953, z późn. zm.) 21. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 236, poz. 1986) 22. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie świadectwa dopuszczenia pojazdów do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 237, poz. 2011, z późn. zm.) 23. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz. 1126) 24. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 września 2005 r. w sprawie kursów dokształcających dla kierowców pojazdów przewożących towary niebezpieczne (Dz. U. Nr 187, poz. 1571) 24

Załącznik Nr 2 Burmistrz Miasta i Gminy Busko-Zdrój ul. Mickiewicza 10 28-100 Busko-Zdrój INFORMACJA O WYROBACH ZAWIERAJĄCYCH AZBEST 1) 1. Nazwa miejsca/urządzenia/instalacji, adres 2) :...... 2. Wykorzystujący wyroby zawierające azbest - imię i nazwisko lub nazwa i adres:...... 3. Rodzaj zabudowy 3) :... 4. Numer działki ewidencyjnej 4) :... 5. Numer obrębu ewidencyjnego 4) :... 6. Nazwa, rodzaj wyrobu 5) :...... 7. Ilość posiadanych wyrobów 6) :... 8. Stopień pilności 7) :... 9. Zaznaczenie miejsca występowania wyrobów 8) : a) nazwa i numer dokumentu:... b) data ostatniej aktualizacji:... 10. Przewidywany termin usunięcia wyrobów:... 11. Ilość usuniętych wyrobów zawierających azbest przekazanych do unieszkodliwienia 6) :... data...... (podpis) 1) Za wyrób zawierający azbest uznaje się każdy wyrób zawierający wagowo 0,1 % lub więcej azbestu. 2) Adres faktycznego miejsca występowania azbestu należy uzupełnić w następującym formacie: województwo, powiat, gmina, miejscowość, ulica, numer nieruchomości. 3) Należy podać rodzaj zabudowy: budynek mieszkalny, budynek gospodarczy, budynek przemysłowy, budynek mieszkalno-gospodarczy, inny. 4) Należy podać numer działki ewidencyjnej i numer obrębu ewidencyjnego faktycznego miejsca występowania azbestu. 5) Przy określaniu rodzaju wyrobu zawierającego azbest należy stosować następującą klasyfikację: - płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie, - płyty faliste azbestowo-cementowe stosowane w budownictwie, - rury i złącza azbestowo-cementowe, - rury i złącza azbestowo-cementowe pozostawione w ziemi, - izolacje natryskowe środkami zawierającymi w swoim składzie azbest, - wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, - przędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione, - szczeliwa azbestowe, - taśmy tkane i plecione, sznury i sznurki, - wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyjątkiem wyrobów ciernych, 25

- papier, tektura, - drogi zabezpieczone (drogi utwardzone odpadami zawierającymi azbest przed wejściem w życie ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, po trwałym zabezpieczeniu przed emisją włókien azbestu), - drogi utwardzone odpadami zawierającymi azbest przed wejściem w życie ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, ale niezabezpieczone trwale przed emisją włókien azbestu, - inne wyroby zawierające azbest, oddzielnie niewymienione, w tym papier i tektura; podać jakie. 6) Ilość wyrobów zawierających azbest należy podać w jednostkach właściwych dla danego wyrobu (kg, m 2, m 3, m.b., km). 7) Według "Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest" określonej w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649 oraz z 2010 r. Nr 162, poz. 1089). 8) Nie dotyczy osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami. Należy podać nazwę i numer dokumentu oraz datę jego ostatniej aktualizacji, w którym zostały oznaczone miejsca występowania wyrobów zawierających azbest, w szczególności planu sytuacyjnego terenu instalacji lub urządzenia zawierającego azbest, dokumentacji technicznej. 26

ZAŁĄCZNIK Nr 3 OCENA stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest Nazwa miejsca/obiektu/urządzenia budowlanego/instalacji przemysłowej:... Adres miejsca/obiektu/urządzenia budowlanego/instalacji przemysłowej:... Rodzaj zabudowy 1) :... Numer działki ewidencyjnej 2) :... Numer obrębu ewidencyjnego 2) :... Nazwa, rodzaj wyrobu 3) :... Ilość wyrobów 4) :... Data sporządzenia poprzedniej oceny 5) :... Grupa/ nr Rodzaj i stan wyrobu Punkty Ocena 1 2 3 4 I Sposób zastosowania azbestu 1 Powierzchnia pokryta masą natryskową z azbestem (torkret) 30 2 Tynk zawierający azbest 30 3 Lekkie płyty izolacyjne z azbestem (ciężar obj. < 1 000 kg/m 3 ) 25 4 Pozostałe wyroby z azbestem (np. pokrycia dachowe, elewacyjne) 10 II Struktura powierzchni wyrobu z azbestem 5 Duże uszkodzenia powierzchni, naruszona struktura włókien 60 6 Niewielkie uszkodzenia powierzchni (rysy, odpryski, załamania), naruszona struktura włókien 7 Ścisła struktura włókien przy braku warstwy zabezpieczającej lub jej dużych ubytkach 30 15 8 Warstwa zabezpieczająca bez uszkodzeń 0 III Możliwość uszkodzenia powierzchni wyrobu z azbestem 9 Wyrób jest przedmiotem jakichś prac 30 10 Wyrób bezpośrednio dostępny (do wysokości 2 m) 15 11 Wyrób narażony na uszkodzenia mechaniczne 10 12 Wyrób narażony na wstrząsy i drgania lub czynniki atmosferyczne 10 13 Wyrób nie jest narażony na wpływy zewnętrzne 0 IV Miejsce usytuowania wyrobu w stosunku do pomieszczeń użytkowych 27

14 Bezpośrednio w pomieszczeniu 30 15 Za zawieszonym, nieszczelnym sufitem lub innym pokryciem 25 16 W systemie wywietrzania pomieszczenia (kanały wentylacyjne) 25 17 Na zewnątrz obiektu (np. tynk) 20 18 Elementy obiektu (np. osłony balkonowe, filarki międzyokienne) 10 19 Za zawieszonym szczelnym sufitem lub innym pokryciem, ponad pyłoszczelną powierzchnią lub poza szczelnym kanałem wentylacyjnym 20 Bez kontaktu z pomieszczeniem (np. na dachu odizolowanym od pomieszczeń mieszkalnych) 5 0 V Wykorzystanie miejsca/obiektu/urządzenia budowlanego/instalacji przemysłowej 21 Regularne przez dzieci, młodzież lub sportowców 40 22 Stałe lub częste (np. zamieszkanie, miejsce pracy) 30 23 Czasowe (np. domki rekreacyjne) 15 24 Rzadkie (np. strychy, piwnice, komórki) 5 25 Nieużytkowane (np. opuszczone zabudowania mieszkalne lub gospodarskie, wyłączone z użytkowania obiekty, urządzenia lub instalacje) 0 SUMA PUNKTÓW OCENY STOPIEŃ PILNOŚCI UWAGA: W każdej z pięciu grup arkusza należy wskazać co najmniej jedną pozycję. Jeśli w grupie zostanie wskazana więcej niż jedna pozycja, sumując punkty z poszczególnych grup, należy uwzględnić tylko pozycję o najwyższej punktacji w danej grupie. Sumaryczna liczba punktów pozwala określić stopień pilności: Stopień pilności I od 120 punktów wymagane pilnie usunięcie (wymiana na wyrób bezazbestowy) lub zabezpieczenie Stopień pilności II od 95 do 115 punktów wymagana ponowna ocena w terminie do 1 roku Stopień pilności III do 90 punktów wymagana ponowna ocena w terminie do 5 lat...... Oceniający Właściciel/Zarządca (nazwisko i imię) (podpis)...... (miejscowość, data) (adres lub pieczęć z adresem) Objaśnienia: 1) Należy podać rodzaj zabudowy: budynek mieszkalny, budynek gospodarczy, budynek przemysłowy, inny. 2) Należy podać numer obrębu ewidencyjnego i numer działki ewidencyjnej faktycznego miejsca występowania azbestu. 3) Przy określaniu rodzaju wyrobu zawierającego azbest należy stosować następującą klasyfikację: 28

- płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie, - płyty faliste azbestowo-cementowe dla budownictwa, - rury i złącza azbestowo-cementowe, - izolacje natryskowe środkami zawierającymi w swoim składzie azbest, - wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, - przędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione, - szczeliwa azbestowe, - taśmy tkane i plecione, sznury i sznurki, - wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyjątkiem wyrobów ciernych, - papier, tektura, - inne wyroby zawierające azbest, oddzielnie niewymienione, w tym papier i tektura, podać jakie. 4) Ilość wyrobów azbestowych podana w jednostkach masy (Mg) oraz w jednostkach właściwych dla danego wyrobu (m 2, m 3, mb). 5) Należy podać datę przeprowadzenia poprzedniej oceny; jeśli jest to pierwsza ocena, należy wpisać "pierwsza ocena". 29