ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA dr n. med. Marta Rorat Katedra Medycyny Sądowej, Zakład Prawa Medycznego UM we Wrocławiu
ISTOTA ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ Art. 1. 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma. 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.
PRZESTĘPSTWO Czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary przez obowiązującą ustawę określającą jego znamiona, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy. (A. Marek, Kodeks karny. Komentarz. Warszawa 2010)
PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ ZA BŁĄD MEDYCZNY nieprawidłowe postępowanie lekarskie wina związek przyczynowoskutkowy
ZANIECHANIE Art. 2. k.k. Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi.
KARY ART. 32 KK Grzywna Ograniczenie wolności Pozbawienie wolności 25 lat pozbawienia wolności Dożywotnie pozbawienie wolności
ŚRODKI KARNE ART. 39 KK 1) pozbawienie praw publicznych; 2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej; 2a) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi; 2b) zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu; 2c) zakaz wstępu na imprezę masową; 2d) zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych; 2e) nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym; 3) zakaz prowadzenia pojazdów; ( ) 7) świadczenie pieniężne; 8) podanie wyroku do publicznej wiadomości.
KWALIFIKACJA KARNA SKUTKÓW BŁĘDU LEKARSKIEGO Skutkami błędu lekarskiego, którego popełnienie staje się przestępstwem materialnym są: nieumyślne spowodowanie śmierci (art. 155 kk) spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 kk) spowodowanie naruszenie czynności narządu ciała bądź rozstroju zdrowia (art. 157 kk) narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. (art. 160 kk)
ART. 155 KK Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
ART. 156 KK 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci: 1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, 2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
ART. 157 KK 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156, ciężki uszczerbek na zdrowiu, 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 4. Ściganie przestępstwa określonego w 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego, chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca wspólnie ze sprawcą. 5. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w 3 następuje na jej wniosek.
ART. 160 KK 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo. 5. Ściganie przestępstwa określonego w 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Odpowiedzialność karna lekarza za inne niż błąd lekarski czyny związane z wykonywaniem zawodu lekarza: gdy czyn lekarza jest ściśle, merytorycznie związany z zawodem, tj. obowiązkiem ratowania życia i zdrowia, gdy czyn lekarza związany jest z innymi niż rozpoznawanie, leczenie i zapobieganie chorobom czynnościami zawodowymi (czynności formalne)
ART. 150 KK 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
ART. 152 KK 1. Kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę z naruszeniem przepisów ustawy, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 2. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem przepisów ustawy lub ją do tego nakłania. 3. Kto dopuszcza się czynu określonego w 1 lub 2, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
ART. 157A KK 1. Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 2. Nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka poczętego są następstwem działań leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu lub życiu kobiety ciężarnej albo dziecka poczętego. 3. Nie podlega karze matka dziecka poczętego, która dopuszcza się czynu określonego w 1.
NIEUDZIELENIE POMOCY Art. 162. 1 kk. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na utratę życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, którym możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.
BRAK ZGODY NA ZABIEG Art. 192 1. kk Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Odpowiedzialność karna lekarza związana z czynnościami formalnymi wynikającymi z wykonywania zawodu lekarza: niedopełnienie obowiązku zawiadomienia odmowa współpracy z policją fałszywe zeznania/oskarżenia groźba karalna zniesławienie, zniewaga sprzedajność, przekupstwo wystawienie dokumentu, poświadczającego w nim nieprawdę, co do okoliczności mającej znaczenie prawne - wystawienie fałszywego zaświadczenia
POSTĘPOWANIE KARNE akt oskarżenia zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa -> czynności sprawdzające wszczęcie śledztwa lub dochodzenia odmowa wszczęcia śledztwa lub dochodzenia wniosek o warunkowe umorzenie postępowania postanowienie o umorzeniu śledztwa
POSTĘPOWANIE KARNE Sąd Rejonowy Sąd Okręgowy Sąd Najwyższy
PRZEDAWNIENIE KARALNOŚCI Art. 101 kk karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło: 30 lat zabójstwo 20 lat inna zbrodnia 15 lat - występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat 10 lat - występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata 5 lat pozostałe występki 1 rok przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego, od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa; do 3 lat od czasu jego popełnienia