LISTA TEMATÓW DO CZĘŚCI USTNEJ EGZAMINU MATURALNEGO Z JĘZYKA POLSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 I LITERATURA 1. Katastrofizm w literaturze XX wieku. Przedstaw jego wyróżniki, analizując wybrane utwory poetyckie. 2. Różne nawiązania do motywu ars poetica. Przedstaw je, porównując wybrane utwory poetyckie różnych autorów. 3. Literackie ujęcia psychomachii. Omów zagadnienie na przykładach tekstów pochodzących z różnych epok. 4. Parodia jako środek artystycznego wyrazu w utworze literackim. Omów to zjawisko na wybranych 5. Historia jako czynnik determinujący ludzki los. Omów problem, odwołując się do wybranych powieści XIX i XX wieku. 6. Poetyka konceptu w literaturze barokowej i jej kontynuacja w utworach literackich współczesności. Omów problem na wybranych 7. Funkcjonowanie form wypowiedzi pisemnej (np. recenzji, przemówień, monologu) w poezji. Przedstaw problem na wybranych przykładach literackich z dwóch epok. 8. Odczytanie dramatu jako tekstu kultury, zawierającego informacje o konwencji teatralnej epoki. Przedstaw problem na wybranych 9. Rola lektur w kształtowaniu postaci literackich. Przedstaw na wybranych 10. Objaśnij funkcję konwencji onirycznej w kreowaniu świata przedstawionego, analizując wybrane przykłady z różnych epok. 11. W jaki sposób kreowany jest świat w epice? narracja trzecioosobowa, pierwszoosobowa, inne. Omów wybrane przykłady. 12. Przedstaw, na wybranych przykładach, bogactwo oraz różnorodność formy i problematyki publicystyki polskiego renesansu. 13. Omów funkcję retrospekcji w dziełach literackich wybranych epok. 14. Programowy spór pokoleń literackich od romantyzmu do współczesności. Określ jego charakter, odwołując się do wybranych utworów. 15. Motywy klasyczne w poezji polskiej. Omów ich funkcje na podstawie wybranych przykładów literackich. 16. Świat techniki w powieściach fantastycznonaukowych Stanisława Lema. Omów jego obraz i funkcje na wybranych 17. Wzorce osobowe średniowiecza. Przedstaw sposoby ich kreowania i funkcje w wybranych utworach literatury średniowiecza. 1
18. Analizując wybrane teksty prozatorskie, określ cechy i funkcje behawiorystycznego sposobu przedstawiania bohatera literackiego. 19. Ewolucja ballady od Mickiewicza do Leśmiana. Zreferuj temat, odwołując się do wybranych utworów. 20. Omów zagadnienie ludzi wykluczonych w oparciu o przykłady dzieł literackich XIX i początku XX wieku. 21. Rola neologizmu w tworzeniu literackiego obrazu świata. Omów zagadnienie na podstawie wybranych tekstów poetyckich. 22. Porównaj sposób przedstawiania problematyki moralnej i egzystencjalnej w wybranych utworach M. Gogola i F. Dostojewskiego. 23. Bunt i pokora jako sposoby zachowania człowieka wobec Boga. Przedstaw je i określ ich konsekwencje dla ludzkiego istnienia, odwołując się do literatury współczesnej. 24. Określ zasady etyki Conradowskiej i konsekwencje jej przyjęcia w życiu człowieka. Omów problem, odwołując się do jednej powieści Józefa Conrada Korzeniowskiego i wybranego utworu z literatury okresu wojny i okupacji. 25. Człowiek w obliczu cierpienia. Przedstaw problem, odwołując się do przykładów z literatury antycznej i wojennej. 26. Ewolucja postaw patriotycznych ukazanych w literaturze polskiej XIX wieku. Przedstaw zagadnienie na wybranych 25. Różne sposoby kreowania opisów przyrody w literaturze. Scharakteryzuj je na przykładach wybranych powieści. 26. Różne sposoby wykorzystania motywu samobójstwa w tekstach literackich. Przedstaw problem i określ funkcję tego motywu na przykładach z trzech różnych epok literackich. 27. Literackie obrazy Paryża. Omów temat na wybranych 28. Marzyciele i idealiści na kartach polskiej literatury XIX wieku. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych przykładów. 29. Relacje polsko-żydowskie ukazane w literaturze współczesnej. Przedstaw różne formy tych relacji na wybranych 30. Miłość błogosławieństwo czy przekleństwo? Przedstaw rozstrzygnięcie tego dylematu na przykładach wybranych utworów z różnych epok. 31. Bóg i natura w poezji Jana Kochanowskiego. Omów zagadnienie na podstawie wybranych utworów. 32. Poezja jako przekleństwo. Omów zagadnienie, odwołując się do utworów doby romantyzmu i pozytywizmu. 33. Odwołując się do wybranych utworów literackich, przedstaw różne sposoby mówienia o samotności. 34. Obraz zaświatów w literaturze. Przedstaw zagadnienie na przykładach utworów z różnych epok. 35. Motywy autobiograficzne w literaturze. Przedstaw temat w odniesieniu do wybranych utworów różnych epok. 2
36. Pojedynek jako motyw literacki. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów. 37. Orient jako inspiracja pisarzy różnych epok. Zanalizuj różne sposoby funkcjonowania tego motywu w literaturze. 38. Filozofia franciszkańska w twórczości poetów różnych epok. Omów temat na wybranych 39. Apokalipsa przeczuwana i apokalipsa spełniona. Omów zagadnienie na wybranych przykładach literackich. 40. Etos rycerski w literaturze antycznej i średniowiecza. Przedstaw zagadnienie na podstawie wybranych dzieł. 41. Motyw teatru świata i jego funkcje. Omów problem na wybranych przykładach literackich z różnych epok. 42. Sens ludzkiego cierpienia. Omów zagadnienie na podstawie dzieł literatury antycznej i średniowiecznej. 43. Obraz wsi polskiej w literaturze renesansu i Młodej Polski. Przedstaw sposoby ich kreowania i funkcję w wybranych utworach literackich. 44. Motyw szaleństwa w utworach Szekspira i literaturze romantycznej. Porównaj i scharakteryzuj ten motyw, odwołując się do wybranych utworów. 45. Motyw wędrówki w literaturze. Omów różne jego wersje w wybranych utworach literackich. 46. Człowiek wobec zbrodni i kary. Wykorzystując wybrane przykłady z różnych epok, przedstaw problematykę moralną ukazaną w utworach literackich. 47. Praca miernikiem wartości człowieka. Przedstaw swoje refleksje na ten temat w oparciu o przykłady literackie z różnych epok. 48. Portret matki w literaturze. Omów zagadnienie na przykładach literackich z różnych epok. 49. Człowiek w poszukiwaniu szczęścia. Omów temat, odwołując się do tekstów literackich antyku i renesansu. 50. Portrety małżonków w literaturze. Przedstaw ich różnorodność w odniesieniu do dzieł z różnych epok. 51. Współczesny erotyk. Przeanalizuj wybrane przykłady XX-wiecznej poezji miłosnej w kontekście tradycji. 52. Ideał mężczyzny w literaturze średniowiecza i renesansu. Przedstaw jego ewolucję na wybranych 3
II ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Grupa Laokoona w literaturze i sztuce. Omów temat na wybranych 2. Pokolenie Kolumbów w komentarzu literackim i filmowym. Omów podobieństwa i różnice w sposobie przedstawienia. 3. Autoportret w literaturze i sztukach plastycznych. Omów sposoby kreacji ja artysty, analizując wybrane teksty kultury. 4. Porównaj środki wyrazu filmu i teatru telewizji, analizując adaptacje wybranego utworu literackiego. 5. Motywy secesyjne w utworach poetów młodopolskich. Omów problem na wybranych 6. Rola karykatury w literaturze i sztuce. Rozważ problem na wybranych tekstach kultury. 7. Miłość dworna w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie, odwołując się do literatury i sztuki średniowiecza. 8. Czemu ma służyć rehabilitacja brzydoty w literaturze i sztuce współczesnej? Przedstaw zagadnienie na wybranych 9. Topos ogrodu w literaturze i malarstwie barokowym. Przedstaw różne sposoby jego wykorzystania, analizując wybrane dzieła sztuki. 10. Różne formy tworzenia kolorytu lokalnego w literaturze i malarstwie. Przedstaw je, odwołując się do wybranych przykładów. 11. Motywy antyczne i biblijne w literaturze i sztuce romantyzmu i współczesności. Omów na wybranych 12. Portrety artystów w literaturze i sztuce romantyzmu i Młodej Polski. Omów na wybranych 13. Motyw Apolla w literaturze i sztuce. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych dzieł literackich i malarskich. 14. Motyw wsi w literaturze i sztuce. Omów na wybranych 15. Różne funkcje wykorzystania motywu faustycznego w filmie i współczesnej literaturze. 16. Różne sposoby wykorzystywania motywu burzy w literaturze i malarstwie romantyzmu. Określ je, odwołując się do wybranych dzieł. 17. Artystyczne ujęcia macierzyństwa w literaturze i sztukach plastycznych. Przedstaw je w oparciu o analizę wybranych dzieł. 18. Wyobrażenia zaświatów w świecie mitów greckich, Boskiej komedii Dantego i w malarstwie. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych dzieł. 19. Bohaterowie mitologii chińskiej. Omów na podstawie wybranych przykładów z literatury i sztuki. 20. Awangardowość sztuki dwudziestolecia międzywojennego. Określ jej charakter, odwołując się do wybranych dzieł literackich i malarskich. 4
21. Motyw piekła. Omów sposoby przedstawiania oraz funkcje motywu w wybranych dziełach literackich i malarskich. 22. Różnorodne ujęcie motywu pożegnania w literaturze i sztuce. Przedstaw na wybranych 23. Motyw raju. Przedstaw jego realizację na wybranych przykładach z literatury i malarstwa. 24. Motyw choroby psychicznej w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie na wybranych 25. Holokaust w literaturze, malarstwie i filmie. Przeanalizuj przedstawienie problematyki zagłady narodu żydowskiego w różnych dziedzinach sztuki. 26. Folklor jako inspiracja pisarzy i malarzy różnych epok. Omów zagadnienie na przykładzie wybranych dzieł literackich i malarskich. 27. Funkcjonowanie motywu śmierci w literaturze i sztuce średniowiecza oraz baroku. Przedstaw na wybranych 28. Ideał kobiecego piękna w literaturze i sztuce. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych dzieł. 29. Wpływ kultury masowej na literaturę i sztukę XX wieku. Omów zagadnienie na przykładach wybranych tekstów kultury. 30. Impresjonistyczne pejzaże. Przedstaw temat na przykładzie literatury i sztuki modernistycznej. 5
III JĘZYK 1. Przysłowia, aforyzmy (sentencje) i ich funkcje w utworach literackich. Omów na wybranych 2. Język potoczny w funkcji poetyckiej. Dokonaj analizy środków językowych i ich funkcji w wybranych wierszach poetów współczesnych. 3. Metaforyka tytułów prasowych. Zanalizuj wybrane przykłady i oceń, jak mają się tytuły czasopism i artykułów do ich zawartości. 4. Funkcja aluzji literackiej w tytułach artykułów prasowych. Omów na wybranych 5. Stylizacja biblijna i jej funkcje w utworach różnych epok. Zaprezentuj na wybranych 6. Funkcje dialektyzacji i archaizacji w literaturze. Omów na wybranych 7. Cechy języka wybranej subkultury. Przedstaw zagadnienie w oparciu o zebrany materiał językowy. 8. Muzyka jest dla mnie czymś więcej niż tylko muzyką (R. Marley) Omów poetyckie znaczenie tekstów piosenek wybranego artysty. 9. Retoryczne środki językowe w poezji i prozie rewolucyjnej. Przedstaw je na wybranych 10. Zapożyczenia językowe jako świadectwo dialogu kultury europejskiej z polską. Omów zjawisko i jego uwarunkowania kulturowe na wybranych 6