POWIATOWY URZĄD PRACY W KŁOBUCKU RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE KŁOBUCKIM W 2012 ROKU ( II część raportu za 2012 rok oparta o dane o uczniach szkół ponadgimnazjalnych z SIO MEN) CZĘŚĆ PROGNOSTYCZNA KŁOBUCK, lipiec 2013
Na kształtowanie i obraz rynku pracy istotny wpływ mają struktura i profile kształcenia młodzieży. Duży napływ absolwentów w zawodach nadwyżkowych przyczynia się do natężenia bezrobocia oraz braku dostosowania popytu do podaży na pracę. Analiza kierunków kształcenia z uwzględnieniem zawodów deficytowych, zrównoważonych i nadwyżkowych jest źródłem informacji o procesie dostosowania edukacji do realiów rynku pracy. Informacje o liczbie absolwentów według zawodów, którzy ukończyli szkołę w 2012 roku oraz przewidywanej liczbie absolwentów według zawodów w 2013 roku, niezbędne do opracowania niniejszego raportu, zostały przekazane przez System Informacji Oświatowej (SIO) MEN i wprowadzone do aplikacji komputerowej Monitoring Zawodów w czerwcu 2013 r. Wyniki badań z SIO MEN zostały uzupełnione przez Powiatowy Urząd Pracy w Kłobucku o liczbę zarejestrowanych w nim bezrobotnych absolwentów pozostających w ewidencji osób bezrobotnych w końcu 2012 roku. Wyniki powyższych badań ukazują się na stronie -www.mz.praca.gov.pl, tablica 4.1 oraz tablica 4.2. Dane zebrane przez SIO MEN i wygenerowane przez aplikację MZ obejmują łącznie 12 ankiet ze szkół ponadgimnazjalnych z terenu Powiatu Kłobuckiego. Z tablic, wygenerowanych przez aplikację - po wprowadzeniu w/w ankiet wynika, iż w 2012 roku szkoły ponadgimnazjalne zlokalizowane na terenie Powiatu Kłobuckiego ukończyło 515 osób, spośród których na koniec 2012 roku w ewidencji osób bezrobotnych figurowało 89 osób. Tabela 1. Struktura zawodowa absolwentów według poziomu wykształcenia w Powiecie Kłobuckim w 2012 roku Poziom wykształcenia Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie Powiatu Kłobuckiego w 2012 roku Bezrobotni absolwenci ze szkół Powiatu Kłobuckiego zarejestrowani w PUP w Kłobucku w końcu 2012 roku (3):(2) w % 1 2 3 4 Wykształcenie średnie ogólnokształcące 213* 10 4,70 Wykształcenie średnie zawodowe 147* 29 19,70 Wykształcenie zasadnicze zawodowe 155* 50 32,30 OGÓŁEM 515* 89 17,30 * źródłem informacji są badania w szkołach ponadgimnazjalnych przeprowadzone przez SIO MEN 2
Liczba absolwentów Wykres 1. Absolwenci według poziomu wykształcenia w latach 2008-2012 uzyskanego w szkołach w Powiecie Kłobuckim 300 271 282 277 240 225 219 210 211 213 200 186 192 172 163 147 155 100 0 policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe Absolwenci w 2008 roku Absolwenci w 2009 roku Absolwenci w 2010 roku Absolwenci w 2011 roku Absolwenci w 2012 roku Źródło: Badania w szkołach ponadgimnazjalnych przeprowadzone przez SIO MEN www.mz.praca.gov.pl Powyższy wykres ukazuje, iż na przestrzeni lat 2008/2012 w Powiecie Kłobuckim wśród absolwentów kończących szkołę w danym roku najwyższą liczbę stanowią młodzi ludzie nie posiadający żadnych kwalifikacji zawodowych, czyli absolwenci szkół ogólnokształcących. Być może większość z tych osób będzie kontynuowała naukę na studiach wyższych, co pozwoli im jednocześnie zwiększyć szansę na zaistnienie na rynku pracy. Nie jest to jednak grupa osób stanowiących najwyższy odsetek absolwentów pozostających w ewidencji osób bezrobotnych. Stan bezrobocia wśród osób z danym wykształceniem obrazują wykresy nr 2 i nr 3. 3
PROCENTY Wykres 2. Osoby bezrobotne według poziomu wykształcenia w latach 2008-2012 w Powiecie Kłobuckim (ujęcie liczbowe) 5 000 4 500 4 000 3 500 864 945 1050 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 760 1570 1357 1260 505 1145 328 312 313 882 261 182 1066 843 1088 1189 614 198 315 396 550 558 XII 2008 XII 2009 XII 2010 XII 2011 XII 2012 wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej Wykres 3. Tendencje udziału osób bezrobotnych według wykształcenia w ogóle osób bezrobotnych w latach 2008-2012 (wyrażone w procentach) 40 35 30 25 20 25,8 37,0 25,4 34,4 32,3 31,8 33,6 27,3 22,9 21,2 22,2 22,1 22,4 25,5 25,4 15 10 8,3 9,5 10,2 12,9 11,9 5 7,6 7,9 8,0 7,7 6,7 0 XII 2008 XII 2009 XII 2010 XII 2011 XII 2012 w yższe średnie ogólnokształcące gimnazjalne i poniżej policealne i średnie zaw odow e zasadnicze zaw odow e Struktura zawodowa absolwentów według poziomu wykształcenia, podobnie jak w latach ubiegłych, także w 2012 roku, uwidacznia znaczną przewagę wyboru przez młodych ludzi szkół średnich ogólnokształcących (213 osób), następnie zasadniczych szkół zawodowych (155 osób); jako ostatnią grupę wyróżnić można średnie szkoły zawodowe (147 osób), chociaż tendencje te się zmieniają, co ukazuje wykres nr 1. Z roku na rok widać coraz większe zainteresowanie młodzieży wyborem szkół z wykształceniem ogólnokształcącym na rzecz wykształcenia zawodowego. 4
Przekładając ten stan na rzeczywistość panującą na rynku pracy, z kolei największy procent bezrobotnych absolwentów w stosunku do liczby uczniów, którzy ukończyli szkołę w 2012 r., zarejestrowanych w PUP, stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (32,30%), najmniejszy natomiast (4,70%) to uczniowie szkół średnich ogólnokształcących, gdyż zdecydowana większość z nich kontynuuje dalsze kształcenie w systemie stacjonarnym, co uniemożliwia posiadanie statusu osoby bezrobotnej. Tabela 2. Struktura zawodowa absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym według zawodów w Powiecie Kłobuckim w 2012 roku oraz przewidywani absolwenci w 2013 roku. Lp. Nazwa zawodu Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie Powiatu Kłobuckiego w 2012 roku Bezrobotni absolwenci zarejestro - wani w PUP w Kłobucku w końcu 2012 roku Przewidywani absolwenci w 2013 roku (4):(3) w % 1 2 3 4 5 6 1 Kucharz 0 0 0 0,00 2 Kucharz małej gastronomii 28 9 42 32,14 3 Fryzjer 11 6 19 54,54 4 Sprzedawca 9 5 10 55,55 5 Murarz 3 0 5 0,00 6 Monter instalacji i urządzeń sanitarnych 4 1 4 25,00 7 Monter suchej zabudowy 0 0 0 0,00 8 Technolog robót wykończeniowych w budownictwie 6 4 14 66,66 9 Malarz - tapeciarz 2 0 9 0,00 10 Lakiernik 4 1 3 25,00 11 Blacharz 0 0 1 0,00 12 Blacharz samochodowy 3 1 1 33,33 13 Ślusarz 9 0 5 0,00 14 Operator obrabiarek skrawających 0 0 4 0,00 15 Mechanik pojazdów samochodowych 39 14 43 35,89 16 Elektryk 3 1 2 33,33 17 Elektromechanik 1 0 0 0,00 18 Elektromechanik pojazdów samochodowych 3 0 6 0,00 19 Rzeźnik-wędliniarz 4 0 0 0,00 20 Cukiernik 7 2 6 28,57 21 Piekarz 2 0 5 0,00 22 Stolarz 13 3 17 23,07 23 Krawiec 0 0 0 0,00 24 Tapicer 3 2 2 66,66 25 Obuwnik 1 1 0 100,00 26 Mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych 0 0 0 0,00 27 Pracownik pomocniczy obsługi hotelowej 0 0 0 0,00 5
Analizując zawody na poziomie wykształcenia zasadniczego zawodowego możemy zauważyć, iż na 27 zawodów, jakie oferowało dotąd lokalne szkolnictwo, tylko 4 (mechanik pojazdów samochodowych, kucharz małej gastronomii, stolarz, fryzjer) cieszyły się większym zainteresowaniem wśród młodzieży, jednak z drugiej strony należy podkreślić, że większość z w/w zawodów generowała największy odsetek osób bezrobotnych wśród absolwentów szkół zasadniczych zawodowych. Największy udział procentowy zarejestrowanych na koniec 2012 roku bezrobotnych absolwentów zasadniczych szkól zawodowych z terenu Powiatu Kłobuckiego odnotowano w następujących zawodach: mechanik pojazdów samochodowych 28%; kucharz małej gastronomii 18%; fryzjer 12 %; sprzedawca - 10 %, technolog robót wykończeniowych - 8 %. Wśród absolwentów szkół policealnych i średnich zawodowych Powiatu Kłobuckiego najwięcej osób bezrobotnych na koniec 2012 r. odnotowano w zawodach: technik żywienia i gospodarstwa domowego 9 osób na 30 absolwentów; technik organizacji usług gastronomicznych 6 osób na 20 absolwentów; technik mechanik 4 osoby na 12 absolwentów. Tabela 3. Struktura zawodowa absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym według zawodów w Powiecie Kłobuckim w 2012 roku oraz przewidywani absolwenci w 2013 roku. Lp. Nazwa zawodu Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie Powiatu Kłobuckiego w 2012 roku Bezrobotni absolwenci zarejestro - wani w PUP w Kłobucku w końcu 2012 roku Przewidywani absolwenci w 2013 roku 1 2 3 4 5 6 (4):(3) w % 1 Technik budownictwa 20 3 16 15,00 2 Technik mechanik 12 4 15 33,33 3 Technik pojazdów samochodowych 0 0 13 0,00 4 Technik żywienia i gospodarstwa domowego 30 9 35 30,00 5 Technik ekonomista 39 4 32 10,26 6 Technik logistyk 0 0 4 0,00 7 Technik organizacji usług gastronomicznych 20 6 12 30,00 8 Technik informatyk 26 3 15 11,54 9 Technik usług fryzjerskich 0 0 0 0,00 10 Technik handlowiec 0 0 12 0,00 Z analizy powyższej tabeli wynika, iż pierwszych absolwentów z zawodem technik pojazdów samochodowych, technik logistyk czy też technik handlowiec odnotujemy dopiero w 2013 roku. Wśród zawodów, jakie zdobyli absolwenci w 2012 r. w szkołach ponadgimnazjalnych zlokalizowanych na terenie Powiatu Kłobuckiego część z nich, jak wynika z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych za 2012 rok, wykazała się znacznym wskaźnikiem intensywności nadwyżki. Oznacza to, iż liczba osób poszukujących pracy w danym zawodzie była wyższa, niż zapotrzebowanie na ten zawód na rynku pracy. 6
Zawody deficytowe i nadwyżkowe określane są za pomocą wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów mierzonej stosunkiem średniej miesięcznej liczby zgłoszonych ofert pracy w danym zawodzie w badanym okresie do średniej miesięcznej liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danym zawodzie, w badanym okresie. Zawody ze wskaźnikiem intensywności nadwyżki, jakie zdobyli absolwenci szkół ponadgimnazjalnych w 2012 roku to: Technik ekonomista - wskaźnik intensywności nadwyżki - 0,01 Cukiernik wskaźnik intensywności nadwyżki 0,03 Monter instalacji i urządzeń sanitarnych - wskaźnik intensywności nadwyżki 0,03 Kucharz małej gastronomii wskaźnik intensywności nadwyżki - 0,04 Mechanik pojazdów samochodowych- wskaźnik intensywności nadwyżki - 0,05 Stolarz - wskaźnik intensywności nadwyżki - 0,09 Elektromechanik pojazdów samochodowych- wskaźnik intensywności nadwyżki - 0,13. Należy zauważyć, że ułomnością w wyodrębnianiu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest fakt, iż nie wszystkie oferty pracy są upublicznione. Jedynie część ofert zatrudnienia trafia do urzędów pracy, a co za tym idzie monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych nie może być jedynym narzędziem do określania poziomu i kierunków kształcenia. Ważnym elementem przy analizie zawodów deficytowych i nadwyżkowych są także rzeczywiste umiejętności potencjalnych kandydatów do pracy, a niekoniecznie ich wyuczony zawód. Obserwując napływ ofert pracy w roku 2012 zauważyć można, że w zawodach uznanych za zawody z intensywnością nadwyżki napływ ofert pracy nie był wyróżniający się. Można stwierdzić, że kandydaci do pracy na poszczególne stanowiska pracy muszą wykazać się nie tylko odpowiednim wykształceniem lecz także doświadczeniem zawodowym. Doświadczenie to powinni oni nabyć w drodze kształcenia zawodowego u pracodawcy, u którego pobierają naukę zawodu lecz często nie odzwierciedla się to w rzeczywistości. Jakie względy determinują taki stan rzeczy? Być może zbyt krótki czas kształcenia, zbyt mała ilość godzin nauki zawodu oraz zbyt mała liczba pracodawców zainteresowanych organizacją nauki zawodu. Podsumowując, należy dodać, że niewątpliwie polskie szkolnictwo zawodowe powinno aktualnie położyć większy nacisk na kształcenie zawodowe, by generowało fachowców gotowych do podjęcia pracy. Wychodząc naprzeciw problemom absolwentów w zaistnieniu na rynku pracy, Powiatowy Urząd Pracy w Kłobucku proponuje im, zgodnie z Ustawą o promocji zatrudnienie i instytucjach rynku pracy, różne formy aktywizacji zawodowej. Wśród młodych osób największym zainteresowaniem cieszą się staże, dające możliwość zdobycia doświadczenia i określonych umiejętności praktycznych do wykonywania zawodu. Aby wyposażyć osoby bezrobotne w wiedzę teoretyczną oraz umiejętności praktyczne w wykonywaniu konkretnego zawodu, tj. w celu uzyskania przez nich kwalifikacji lub umiejętności zawodowych, zakończonych egzaminem którego zdanie gwarantuje wydanie odpowiedniego świadectwa potwierdzającego uzyskanie tytułu zawodowego lub tytułu czeladnika lub zaświadczenia, Powiatowy Urząd Pracy w Kłobucku organizuje przygotowanie zawodowe dorosłych. 7
Ponadto absolwenci są aktywizowani poprzez szkolenia zawodowe, jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, udział w zajęciach aktywizacyjnych klubu pracy oraz poradnictwo zawodowe. Z kolei pośrednictwo pracy oferuje m.in. także dla nich niesubsydiowane oferty zatrudnienia. Ważne jest bowiem, aby bezrobotni absolwenci szkół byli automatycznie obejmowani programami umożliwiającymi im zapoznanie się z lokalnym rynkiem pracy, zdobycie doświadczenia zawodowego, ewentualnie uzupełnienie kwalifikacji, i/lub założenie własnej firmy, czy tez podjęcie zatrudnienia. Równie istotne przy tym jest to, aby działania te były dostosowane do potrzeb pracodawców, jak i możliwości tychże absolwentów. 8
SPIS TABLIC Tablica 4.1. Absolwenci zarejestrowani w PUP w Powiecie Kłobuckim według szkół i zawodów w 2012 roku oraz przewidywani absolwenci w 2013 roku. Tablica 4.2. Struktura zawodowa absolwentów według poziomu wykształcenia i zawodów w Powiecie Kłobuckim w latach 2012 i 2013. Wskazane tablice dostępne są na stronie internetowej: www.mz.praca.gov.pl/ SPIS TABEL I WYKRESÓW Tabela 1. Tabela 2. Struktura zawodowa absolwentów według poziomu wykształcenia w Powiecie Kłobuckim w 2012 roku. Struktura zawodowa absolwentów z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym według zawodów w Powiecie Kłobuckim w 2012 roku oraz przewidywani absolwenci w 2013 roku. Tabela 3. Struktura zawodowa absolwentów z wykształceniem zasadniczym zawodowym według zawodów w Powiecie Kłobuckim w 2012 roku oraz przewidywani absolwenci w 2013 roku. Wykres 1. Absolwenci według poziomu wykształcenia w latach 2008-2012 uzyskanego w szkołach w Powiecie Kłobuckim. Wykres 2. Wykres 3. Osoby bezrobotne według poziomu wykształcenia w latach 2008-2012 w Powiecie Kłobuckim. Tendencje udziału osób bezrobotnych według wykształcenia w ogóle osób bezrobotnych w latach 2008-2012 (wyrażone w procentach). 9