Warszawa, grudzień 2012 BS/165/2012 W OBLICZU ŚMIERCI

Podobne dokumenty
Warszawa, maj 2013 BS/63/2013 BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE

Warszawa, maj 2013 BS/69/2013 O MAMIE I TACIE KILKA WSPOMNIEŃ Z DZIECIŃSTWA

Warszawa, listopad 2010 BS/146/2010 WAKACJE UCZNIÓW WYJAZDY WYPOCZYNKOWE I PRACA ZAROBKOWA

Warszawa, lipiec 2012 BS/94/2012 POLACY WOBEC WŁASNEJ STAROŚCI

Warszawa, czerwiec 2013 BS/79/2013 POSTAWY WOBEC ZWIERZĄT

Warszawa, styczeń 2015 ISSN NR 1/2015

Warszawa, marzec 2013 BS/38/2013 NASTROJE SPOŁECZNE W MARCU

Oceny roku 2017 i przewidywania na rok 2018

Zadowolenie z życia KOMUNIKAT Z BADAŃ. ISSN Nr 6/2019. Styczeń 2019

Warszawa, czerwiec 2014 ISSN NR 84/2014 OPINIE O BEZPIECZEŃSTWIE W KRAJU I W MIEJSCU ZAMIESZKANIA

Wiedza o powstaniu w getcie warszawskim i jego znaczenie

Warszawa, maj 2011 BS/53/2011 OPINIE O OBNIŻENIU SKŁADKI PRZEKAZYWANEJ DO OFE

Warszawa, październik 2011 BS/137/2011 WAKACJE DZIECI I MŁODZIEŻY WYPOCZYNEK I PRACA

Warszawa, marzec 2012 BS/35/2012 KORZYSTANIE ZE ŚWIADCZEŃ I UBEZPIECZEŃ ZDROWOTNYCH

PIT-y 2018 KOMUNIKAT Z BADAŃ. ISSN Nr 77/2019. Czerwiec 2019

Warszawa, styczeń 2011 BS/1/2011

Warszawa, czerwiec 2013 BS/81/2013 POLACY O ROCZNYCH URLOPACH RODZICIELSKICH

Warszawa, styczeń 2012 BS/8/2012 ROLA DZIADKÓW W NASZYM ŻYCIU

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Warszawa, lipiec 2011 BS/80/2011 SPOŁECZNA PERCEPCJA CEN

OCENY I PROGNOZY SYTUACJI GOSPODARCZEJ I WARUNKÓW MATERIALNYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE, CZECHACH, NA SŁOWACJI I WĘGRZECH BS/94/2011

PIT-y 2017 KOMUNIKAT Z BADAŃ. ISSN Nr 69/2018. Maj 2018

, , INTERNET:

Warszawa, lipiec 2014 ISSN NR 99/2014 STOSUNEK DO RZĄDU PO WYBUCHU AFERY TAŚMOWEJ

Warszawa, wrzesień 2014 ISSN NR 133/2014 OPINIE O ADMINISTRACJI PODATKOWEJ

Warszawa, maj 2014 ISSN NR 79/2014 STOSUNKI POLSKO-AMERYKAŃSKIE I WPŁYW POLITYKI STANÓW ZJEDNOCZONYCH NA SYTUACJĘ NA ŚWIECIE

Warszawa, czerwiec 2013 BS/74/2013. POLACY O PIT-ach I URZĘDACH SKARBOWYCH

Warszawa, grudzień 2014 ISSN NR 167/2014 CO STANOWI O UDANYM ŻYCIU?

Warszawa, grudzień 2012 BS/160/2012 OPINIE O PRAWIE ABORCYJNYM

KOMUNIKATzBADAŃ. Styl jazdy polskich kierowców NR 86/2017 ISSN

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Warszawa, październik 2012 BS/145/2012 ZAUFANIE DO BANKÓW

Warszawa, październik 2013 BS/135/2013 WYJAZDY WYPOCZYNKOWE I WAKACYJNA PRACA ZAROBKOWA UCZNIÓW

Warszawa, kwiecień 2011 BS/38/2011 STOSUNEK POLAKÓW DO PRACY I PRACOWITOŚCI

OCENY I PROGNOZY SYTUACJI GOSPODARCZEJ I WARUNKÓW MATERIALNYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE, NA SŁOWACJI I WĘGRZECH BS/111/2012

OPINIE O PROJEKCIE PODATKU KATASTRALNEGO WARSZAWA, LISTOPAD 2000

Warszawa, styczeń 2015 ISSN NR 3/2015 ZADOWOLENIE Z ŻYCIA

OCENY I PROGNOZY STANU GOSPODARKI I WARUNKÓW MATERIALNYCH GOSPODARSTW DOMOWYCH W POLSCE, CZECHACH, NA SŁOWACJI I WĘGRZECH BS/162/2010

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Zadowolenie z życia KOMUNIKAT Z BADAŃ. ISSN Nr 5/2018. Styczeń 2018

KOMUNIKATzBADAŃ. PIT-y 2015 NR 78/2016 ISSN

Warszawa, październik 2009 BS/134/2009 WZORY I AUTORYTETY POLAKÓW

KOMUNIKATzBADAŃ. Zadowolenie z życia NR 3/2017 ISSN

KOMUNIKATzBADAŃ. Zadowolenie z życia NR 4/2016 ISSN

Warszawa, lipiec 2012 BS/102/2012 XXX LETNIE IGRZYSKA OLIMPIJSKIE W LONDYNIE ZAINTERESOWANIE I OCZEKIWANIA

Warszawa, kwiecień 2014 ISSN NR 47/2014 PRAKTYKI WIELKOPOSTNE I WIELKANOCNE POLAKÓW

Warszawa, czerwiec 2013 BS/88/2013

KOMUNIKATzBADAŃ. Stosunek Polaków do przyjmowania uchodźców NR 24/2016 ISSN

Warszawa, maj 2011 BS/57/2011 POCZUCIE ZAGROŻENIA TERRORYZMEM PO ŚMIERCI OSAMY BEN LADENA

KOMUNIKATzBADAŃ. Stosunek Polaków do przyjmowania uchodźców NR 12/2016 ISSN

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O PLANACH URUCHOMIENIA TELEWIZJI TRWAM BS/36/2003 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, LUTY 2003

Warszawa, maj 2012 BS/61/2012 POTRZEBY PROKREACYJNE ORAZ PREFEROWANY I REALIZOWANY MODEL RODZINY

Warszawa, listopad 2014 ISSN NR 149/2014 GRANICE TOLERANCJI STOSUNEK DO WYBRANYCH GRUP MNIEJSZOŚCIOWYCH

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Warszawa, czerwiec 2011 BS/76/2011 OPINIE O LEGALIZACJI ZWIĄZKÓW

Warszawa, marzec 2012 BS/31/2012 POLACY O SPRAWIEDLIWOŚCI SPOŁECZNEJ

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ WIEDZA O PRAWACH PACJENTA BS/70/2001 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, CZERWIEC 2001

Poczucie bezpieczeństwa i zagrożenia przestępczością

Warszawa, grudzień 2012 BS/161/2012 CENY I ZAKUPY

Warszawa, maj 2010 BS/70/2010

Warszawa, czerwiec 2013 BS/76/2013 SPOŁECZNY STOSUNEK DO GAZU ŁUPKOWEGO

Warszawa, czerwiec 2011 BS/71/2011 OPINIE O NASTAWIENIU KRAJÓW SĄSIEDZKICH DO POLSKI

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

KOMUNIKATzBADAŃ. Opinie o bezpieczeństwie i zagrożeniu przestępczością NR 48/2017 ISSN

Warszawa, listopad 2010 BS/147/2010 WYDATKI RODZICÓW NA EDUKACJĘ DZIECI

Warszawa, czerwiec 2010 BS/80/2010 OPINIE O POCZUCIU BEZPIECZEŃSTWA I ZAGROŻENIU PRZESTĘPCZOŚCIĄ

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Warszawa, kwiecień 2011 BS/50/2011 POLACY, CZESI, SŁOWACY I WĘGRZY O BEATYFIKACJI JANA PAWŁA II

Warszawa, kwiecień 2013 BS/45/2013 CZY POLACY SKORZYSTAJĄ Z ODPISU PODATKOWEGO NA KOŚCIÓŁ?

Warszawa, styczeń 2014 BS/1/2014 POLACY O SWOIM SZCZĘŚCIU, PECHU I ZADOWOLENIU Z ŻYCIA

KOMUNIKATzBADAŃ. 35. rocznica powstania NSZZ Solidarność NR 114/2015 ISSN

, , POLACY O WYBORACH W ROSJI WARSZAWA, CZERWIEC 96

Warszawa, wrzesień 2012 BS/120/2012 OPINIE O FINANSOWANIU MEDIÓW PUBLICZNYCH

Warszawa, maj 2012 BS/75/2012

POLACY, CZESI, SŁOWACY I WĘGRZY O INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

Warszawa, sierpień 2012 BS/107/2012 POSTAWY WOBEC PALENIA PAPIEROSÓW

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O PROPOZYCJACH ZMIAN W PRAWIE PRACY BS/25/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, LUTY 2002

Warszawa, grudzień 2012 BS/173/2012 WIZERUNEK NAUCZYCIELI

Warszawa, listopad 2010 BS/159/2010 UDZIAŁ POLSKI W OPERACJI NATO W AFGANISTANIE I JEGO KONSEKWENCJE

KOMUNIKATzBADAŃ. Poczucie wpływu na sprawy publiczne NR 95/2017 ISSN

Warszawa, wrzesień 2014 ISSN NR 123/2014 OPINIE O MINIMALNEJ GODZINOWEJ STAWCE WYNAGRODZENIA

Warszawa, listopad 2014 ISSN NR 156/2014 STOSUNEK DO RZĄDU W LISTOPADZIE

Relacje sąsiedzkie KOMUNIKAT Z BADAŃ. ISSN Nr 146/2017. Listopad 2017

KOMUNIKATzBADAŃ. Gotowość do współpracy NR 22/2016 ISSN

Warszawa, sierpień 2012 BS/107/2012 POSTAWY WOBEC PALENIA PAPIEROSÓW

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

Warszawa, maj 2014 ISSN NR 57/2014 PONTYFIKAT PAPIEŻA FRANCISZKA W OPINIACH POLAKÓW

KOMUNIKATzBADAŃ. Wyjazdy wypoczynkowe i wakacyjna praca zarobkowa uczniów NR 135/2016 ISSN

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

KOMUNIKATzBADAŃ. Referendum konsultacyjne w sprawie konstytucji pierwsze reakcje NR 77/2017 ISSN

Czy Polacy są altruistami?

Warszawa, grudzień 2013 BS/172/2013 OPINIE NA TEMAT SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH DZIECI

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ ZWIĄZKI PARTNERSKIE PAR HOMOSEKSUALNYCH BS/189/2003 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, GRUDZIEŃ 2003

Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej i ich kompetencje

Warszawa, luty 2010 BS/20/2010 OPINIE O DZIAŁALNOŚCI PREZYDENTA, PARLAMENTU, ZUS, OFE I NFZ

Zachowania kierowców oraz postawy wobec uczestników ruchu drogowego

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ ZAINTERESOWANIE PODJĘCIEM PRACY W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ BS/47/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2004

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O WYJEŹDZIE POLSKICH ŻOŁNIERZY DO AFGANISTANU I DZIAŁANIACH ANTYTERRORYSTYCZNYCH NATO BS/4/2002

KOMUNIKATzBADAŃ. Sens życia wczoraj i dziś NR 41/2017 ISSN

Transkrypt:

Warszawa, grudzień 2012 BS/165/2012 W OBLICZU ŚMIERCI

Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2012 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul. Żurawia 4a, 00-503 Warszawa e-mail: sekretariat@cbos.pl; info@cbos.pl http://www.cbos.pl (48 22) 629 35 69

Cały system znaczeń, które nami kierują ( ) oparty jest na podstawowym doświadczeniu każdego z nas: wiem, że umrę i boję się śmierci. Doświadczenie to możemy nazwać fundamentalnym lękiem. Jest ono pierwotną antycypacją, będącą źródłem wszystkich pozostałych. Z fundamentalnego lęku wyrastają liczne wzajemnie powiązane systemy nadziei i obaw, pragnień i zaspokojeń, szans i zagrożeń, które skłaniają człowieka do podejmowania prób zapanowania nad światem, przezwyciężania przeszkód, nakreślania projektów i ich realizacji 1 tymi słowami znany austriacki filozof Alfred Schutz opisywał rolę śmierci w życiu człowieka. Choć każde życie zaczyna się i kończy, w codziennych relacjach temat śmierci funkcjonuje niejako w sferze tabu. Abstrahując bowiem od sensu przypisywanego śmierci w doktrynach religijnych, nieuchronny kres egzystencji, jej kruchość, obnaża małość istoty ludzkiej. W listopadowym sondażu 2 chcąc wykorzystać szczególny nastrój, jaki towarzyszy Polakom w okresie Zaduszek zapytaliśmy respondentów o ich własną śmierć. Interesowało nas, jak badani woleliby, a jak nie chcieliby umierać ich wyobrażenia, obawy. REFLEKSJA NAD ŚMIERCIĄ Wprawdzie niemal trzy czwarte Polaków (72%) deklaruje, że myśli o śmierci, jednak większości z nich (52%) zdarza się to rzadko. Co czwarty badany (28%) twierdzi, że nigdy nie zastanawiał się nad tymi sprawami. W ciągu ostatniej dekady refleksyjność nad śmiercią nieznacznie się zmniejszyła ubyło osób deklarujących, że myślą o niej często (od 2001 roku spadek o 9 punktów, do 20%), a przybyło takich, którym w ogóle się to nie zdarza (o 6 punktów). 1 A. Schutz, Collected papers: The problem of social reality, Volume I, Hague: Martinus Nijhoff 1962, s. 228. 2 Badanie Aktualne problemy i wydarzenia (270) przeprowadzono w dniach 8 17 listopada 2012 roku na liczącej 952 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

- 2 - RYS. 1. WIELE OSÓB MYŚLI CZASEM O ŚMIERCI. CZY PAN(I) MYŚLI O ŚMIERCI: dość rzadko dość często 26% 16% 20% 52% bardzo często 4% bardzo rzadko 26% 28% nigdy Tabela 1 Czy Pan(i) myśli o śmierci: Odpowiedzi respondentów według terminów badań 2001 2005 2012 w procentach 29 8 26 4 bardzo często 10 dość często 19 18 16 dość rzadko 23 21 26 49 45 bardzo rzadko 26 24 26 nigdy 22 29 28 20 52 Problemy tanatyczne w większym stopniu absorbują uwagę kobiet, osób starszych, gorzej wykształconych i źle oceniających swoje warunki materialne (zob. tabele aneksowe). JAK UMIERAĆ? Prawie trzy czwarte respondentów (71%) chciałoby umrzeć w sposób niespodziewany, a tylko jedna piąta (20%) wolałaby przygotować się do śmierci. RYS. 2. CZY CHCIAŁ(A)BY PAN(I) MIEĆ CZAS, ABY PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO ŚMIERCI CZY TEŻ WOLAŁ(A)BY PAN(I) RACZEJ UMRZEĆ W SPOSÓB NIESPODZIEWANY? Chciał(a)bym umrzeć w sposób niespodziewany 20% 71% 9% Chciał(a)bym mieć czas, aby przygotować się do śmierci Trudno powiedzieć

- 3 - Wolę nagłej śmierci ponadprzeciętnie często wyrażają ankietowani z wykształceniem zasadniczym zawodowym, respondenci gorzej sytuowani i rzadziej praktykujący religijnie. Trzeba jednak zaznaczyć, że niespodziewaną, szybką śmierć preferuje przeważająca część respondentów ze wszystkich grup społeczno-demograficznych (zob. tabele aneksowe). Ci, którzy chcieliby mieć czas na przygotowanie się do śmierci, niemal powszechnie odczuwają potrzebę pożegnania się z bliskimi (81%). Około dwóch trzecich chciałoby wyspowiadać się, przyjąć sakramenty (71%) oraz uporządkować sprawy majątkowe (62%). Mniej osób z tej grupy za ważne uznaje naprawienie relacji międzyludzkich, rozwiązanie konfliktów (42%) i zapewnienie sobie miejsca na cmentarzu (24%). Jedna dziesiąta (10%) wolałaby zrobić coś innego spełnić swoje marzenie lub wyjechać w podróż życia. ODPOWIEDZI RESPONDENTÓW, KTÓRZY CHCIELIBY MIEĆ CZAS, ABY PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO ŚMIERCI (N=192) RYS. 3. W JAKI SPOSÓB CHCIAŁ(A)BY PAN(I) PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO ŚMIERCI? Pożegnać się z bliskimi: rodziną, przyjaciółmi Wyspowiadać się, przyjąć sakramenty Uporządkować sprawy majątkowe, sporządzić testament Pogodzić się z osobą(ami), z którą(ymi) jestem w konflikcie 42% 62% 71% 81% Zapewnić sobie miejsce na cmentarzu 24% Zrobić jeszcze coś innego Trudno powiedzieć 10% 8% Procenty nie sumują się do 100, ponieważ respondenci mogli wskazać wszystkie ważne dla nich sprawy Najbardziej preferowaną formą zakończenia życia jest śmierć we śnie (59%). Dla połowy respondentów (50%) ważne jest, aby ich zgon nie był poprzedzony długim cierpieniem. Dość dużej grupie badanych zależy na możliwości pożegnania się z rodziną i przyjaciółmi (32%), wyspowiadania się i przyjęcia sakramentów (29%) oraz na tym, by umrzeć we własnym domu (25%). Mniej osób za jedną z trzech najistotniejszych spraw uważa obecność bliskiej osoby (15%), zachowanie świadomości (7%) i estetycznego wyglądu ciała (7%).

- 4 - RYS. 4. LUDZIE RÓŻNIE WYOBRAŻAJĄ SOBIE SWOJĄ ŚMIERĆ. JAK PAN(I) SOBIE JĄ WYOBRAŻA? JAK CHCIAŁ(A)BY PAN(I) UMRZEĆ? CO BYŁOBY DLA PANA(I) NAJWAŻNIEJSZE? Umrzeć we śnie 59% Umrzeć nie cierpiąc długo Pożegnać się przed śmiercią z bliskimi: rodziną i przyjaciółmi Przed śmiercią wyspowiadać się, przyjąć sakramenty Umrzeć we własnym domu 32% 29% 25% 50% Umierać z osobą bliską u boku 15% Umierać zachowując świadomość Umrzeć w taki sposób, by moje ciało nie było zniekształcone Trudno powiedzieć, nie myślałe(a)m o tym 7% 7% 6% Procenty nie sumują się do 100, ponieważ respondenci mogli wskazać trzy najważniejsze dla nich sprawy Ankietowani zamożniejsi i lepiej wykształceni przywiązują większą wagę do społecznego aspektu śmierci relatywnie częściej odczuwają potrzebę pożegnania się z bliskimi, a nawet śmierci u boku bliskiej osoby. Badani gorzej wykształceni i mniej zamożni częściej niż pozostali woleliby zakończyć życie we własnym domu, z kolei osoby bardziej zaangażowane religijnie za jedną z ważniejszych spraw uznają wyspowiadanie się i przyjęcie sakramentów (zob. tabele aneksowe). Większość respondentów (66%) twierdzi, że chciałaby umrzeć we własnym domu. Co dwunasty (8%) wolałby śmierć w szpitalu, a nieliczni (4%) w innym miejscu, np. na wyjeździe zagranicznym, na łonie natury, w wypadku, w pracy. Jedna piąta ankietowanych (22%) nie ma zdania na ten temat.

- 5 - RYS. 5. GDZIE CHCIAŁ(A)BY PAN(I) UMRZEĆ? W szpitalu W innym miejscu 8% 4% 66% W domu 22% Trudno powiedzieć Mimo że Polacy coraz rzadziej myślą o śmierci, większość respondentów deklaruje, że od czasu do czasu oddaje się refleksji nad umieraniem. Badani na ogół przyjmują też określoną postawę wobec własnej śmierci. W ocenie przeciętnego ankietowanego idealnym zakończeniem życia byłaby śmierć we śnie, w swoim domu. Okazuje się również, że większość badanych chciałaby umrzeć nagle, niespodziewanie. Wynik ten, choć na pierwszy rzut oka nieco zaskakujący, doskonale oddaje społeczną skalę tanatycznego lęku. Oddalanie od siebie myśli o śmierci, niechęć do jakichkolwiek przygotowań na jej okoliczność dowodzi, jak się wydaje, prawdziwości słów Alberta Camusa: człowiek jest jedynym stworzeniem, które nie zgadza się być tym, czym jest 3. Opracowała Natalia HIPSZ 3 A. Camus, Człowiek zbuntowany, Warszawa: Muza 2002, s. 18.