Odpady ropopochodne
Ropa naftowa (olej skalny, czarne złoto) - ciekła, złożona z mieszaniny naturalnych gazowych, ciekłych i stałych. Pokłady ropy naftowej występują w porowatych skałach w głębi ziemi. W normalnych warunkach ponad złożem ropy tworzy się warstwa zawierająca gaz. W płytkich złożach ropa naftowa przesiąka do powierzchni ziemi, gdzie bardziej lotne frakcje odparowują, pozostawiając oleiste. Ropa naftowa 2
Wydobycie: Światowe wydobycie ropy naftowej w 1993 wynosiło 2948 mln t, z czego: w Arabii Saudyjskiej 13,9%, Federacji Rosyjskiej 12%, USA 11,7%, Iraku 5,7%, Chinach 4,9%, Meksyku 4,8%, Wenezueli 4,3%, Zjednoczonych Emiratach Arabskich i Norwegii 3,5%. 3
Przerób ropy 4
Główne źródła zanieczyszczenia: Rafinerie, centralne i lokalne stacje magazynowania, stacje paliw, szyby wiertnicze ropy naftowej i gazu ziemnego, rurociągi, linie kolejowe, drogi, zakłady przemysłowe, serwisy motoryzacyjne 5
Olej przepracowany Olejami przepracowanymi - zgodnie z normą PN-C-96050 - są oleje pochodzenia naftowego lub estrowego, które w czasie stosowania utraciły swoje właściwości użytkowe i nie mogą być dłużej stosowane w zakresie, do którego były pierwotnie przeznaczone, a także mieszaniny olejowo-wodne. 6
Oleje przepracowane są zaliczone przez polskie prawo ekologiczne do grupy odpadów niebezpiecznych. Wynikające stąd zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi oraz środowiska znajduje pełne uzasadnienie jeśli przeanalizujemy np. skład chemiczny silnikowego oleju przepracowanego. Zawiera: WWA, benzopiren, węglany wapnia, magnezu i baru. Siarczki, tiofosforany, tlenki metali. Siarkowane fenolany, wysokosodowe siarkowane fenolany, fenole oraz metale ciężkie (Pb, Zn, Cu, Ni, Cd, Fe, Cr, Mn) 7
1 kilogram oleju przepracowanego...... Zatruwa......5 milionów litrów wody pitnej 8
Prognozowane ilości możliwych do pozyskania z rynku olejów odpadowych, (na podstawie opracowań Instytutu Technologii Nafty z Krakowa). Lata [Mg] 2004 25096 2007 24380 2008 24208 2009 24005 2010 23802 2011 23599 2012 23396 2013 23193 2014 22990 2015 22788 9
Dla właściwego postępowania z olejami odpadowymi wprowadzono w Ustawie o odpadach art.39 (Dz.U. z 2001 r. Nr 62, poz. 628 wraz ze zmianami " Dz.U. z 2003 r. Nr 7, poz. 78) szczegółowe zasady gospodarowania tymi odpadami. Są one następujące: oleje odpadowe powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi poprzez regenerację, rozumianą jako każdy proces, w którym oleje bazowe mogą być produkowane przez rafinowanie olejów odpadowych, a w szczególności przez usunięcie zanieczyszczeń, produktów utleniania i dodatków zawartych w tych olejach, jeżeli regeneracja olejów odpadowych jest niemożliwa ze względu na stopień ich zanieczyszczenia, określony w odrębnych przepisach, oleje te powinny być poddane innym procesom odzysku, jeżeli regeneracja olejów odpadowych lub innych procesów odzysku są niemożliwe, dopuszcza się ich unieszkodliwianie, posiadacz odpadów w postaci olejów odpadowych, powstałych w wyniku prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, powinien przekazać te odpady podmiotowi gwarantującemu zgodne z prawem ich zagospodarowanie, zakazuje się mieszania olejów odpadowych z innymi odpadami niebezpiecznymi, w tym zawierającymi PCB, w czasie ich zbierania lub magazynowania, zakazuje się zrzutu olejów odpadowych do wód, do gleby lub do ziemi. Szkody górnicze 10
Stan fizyczny zanieczyszczeń naftowych w glebie 11
Metody usuwania zanieczyszczeń węglowodorowych z gruntów i wód gruntowych unieruchomienie zanieczyszczeń, czyli izolacja i kontrola, bariera fizyczna, bariery hydrauliczne, solidyfikacja likwidacja zanieczyszczeń, czyli dekontaminacja metodą in situ, ex situ płukanie gruntu przedmuch powietrzem ogrzewanie parą oczyszczanie mikrobiologiczne 12
13
poddanie procesom oczyszczania i przywrócenie produktom naftowym ich pierwotnych właściwości poprzez filtrację, wirowanie, odparowanie pod próżnią, w celu ich późniejszego zastosowania zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem lub jako środka smarowego niższej klasy jakościowej, ponowna obróbka - usunięcie z produktów odpadowych zanieczyszczeń mechanicznych i wody dla uzyskania komponentu paliwowego o jakości zgodnej ze specyfikacją paliwa zastępczego, regeneracja głęboka re-rafinacja- odpowiednie przetworzenie fizykochemiczne i pozyskanie surowców petrochemicznych, które mogą być użyte do produkcji nowych olejów smarowych lub np. lekkich olejów opałowych, recykling - zastosowanie olejów zużytych jako surowca w rafinerii lub współpracującej z rafinerią instalacji w celu produkcji wysokiej klasy paliw lub olejów bazowych, użycie olejów wprost jako paliwo. Ropa naftowa 14
Zastępcze paliwa przemysłowe (Recovery Fuel Oils - RFO) są to wyspecyfikowane produkty handlowe typu olejów opałowych, w skład których wchodzą komponenty uzyskane z olejów odpadowych. Zastępcze paliwa przemysłowe produkowane są zarówno w centrach zbiórki olejów odpadowych, jak i u bezpośrednich użytkowników. Największymi odbiorcami zastępczych paliw odpadowych są: elektrownie, elektrociepłownie i ciepłownie, wytwórnie mas bitumicznych i nawierzchniowych, cementownie materiałów drogowych, użytkownicy pieców przemysłowych. Ropa naftowa 15
Wykorzystanie odpadów naftowych jako paliwa przeznaczonego do opalania pieców kotłowych w celu odzysku ich energii cieplnej. Ten sposób utylizacji charakteryzuje się niskimi kosztami, ale stwarza znaczne zagrożenie dla środowiska naturalnego zwłaszcza, gdy oleje spala się w nieodpowiednich to tego celu piecach. Z tego względu, często wykorzystuje się oleje przepracowane jako paliwo dodatkowe, w mieszaninie ze zlewkami pochodzenia organicznego, takimi jak rozpuszczalniki, farby, dodatki myjące. Ropa naftowa 16
Procesy regeneracji to: oczyszczanie poprzez dekantacja, filtrację względnie obróbkę chemiczną lub rozpuszczalnikową, destylacja; rozdział na frakcje destylatowe na specjalnie zaprojektowanych urządzeniach, rerafinacja rozpuszczalnikowa i kontaktowanie z ziemią odbarwiającą albo katalityczna rerafinacja w atmosferze wodoru. Ropa naftowa 17
Naftofity to rośliny, które doskonale przystosowały się do życia w skrajnych warunkach, jakimi niewątpliwie są gleby i wody nasycone ropą naftową lub produktami ropopochodnymi. Rośliny te tolerują bardzo wysokie stężenia ropy naftowej, eliminujące (zabijające) inne gatunki roślin. Niektóre nawet wyraźnie skupiają się przy źródłach skażenia naftowego, tworząc tam zwarte populacje. Naftofity wyraźnie przyśpieszają degradację zanieczyszczeń ropopochodnych. Absorbują, kumulują i metabolizują węglowodory wchodzące w skład ropy naftowej. Zanieczyszczenia naftowe mogą stanowić od 7 do 15% masy rośliny. Są humusogenne, rozmnażają się płciowo i wegetatywne, silnie rozrastają i krzewią. Produkują dużo biomasy. Gęste systemy korzeniowe zapewniają stabilność gruntu, uniemożliwiają rozmywanie i wmywanie toksycznych węglowodorów oraz masy glebowej. Ropa naftowa 18
Biomasę, która zawiera węglowodory wewnątrz tkanek i na powierzchni organów można poddać kompostowaniu lub przetworzyć na kostki brykietowe i zużyć jako opał. Warto dodać, że w przypadku naftofitów niskiego wzrostu, zbiór skoszonej biomasy staje się zbędny; a nawet korzystne i celowe jest jej pozostawienie na miejscu. Ropa naftowa 19
Naftofity Jeżynka popielica Ropa naftowa 20
Naftofity Kłosówka wełniasta Ropa naftowa 21
Naftofity Turzyca owłosiona Ropa naftowa 22
Bakterie (np. z rodzaju Flavobacterium, Nocardia, Mycobacterium, Pseudomonas) i grzyby (np. drożdże Candida lipolytica, Candida tropicalis) mają zdolność metabolizowania węglowodorów, jednakże raczej tych krótkołańcuchowych. W naturze występują one w pobliżu źródeł ropy naftowej i gazu. Możliwe jest oczywiście przeniesienie tych organizmów na miejsca zanieczyszczone produktami ropopochodnymi. W tym celu prowadzi się kosztowne hodowle i produkuje odpowiednie preparaty z wyselekcjonowanymi kulturami. Wymaga to jednak dużych nakładów finansowych i zabiegów technicznych. Pseudomonas Ropa naftowa 23
Koniec Ropa naftowa 24