Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II w Sulechowie PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA Z FIZYKI ZGODNY Z NOWĄ PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ Z DNIA 1 WRZEŚNIA 2009R. opracowanie: mgr Urszula Petri-Szrama mgr Alina Jaroszek WRZESIEŃ 2009 r.
I Postanowienia ogólne. 1. Przedmiotowy System Oceniania z fizyki został opracowany w oparciu o: Rozporządzenie MEN z dnia 23 sierpnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych; Wewnątrzszkolny System Oceniania Gimnazjum nr 2 w Sulechowie; Podstawę programową nauczania fizyki w gimnazjum; Podręcznik: Spotkania z fizyką. Podręcznik dla gimnazjum, G. Francuz-Ornat, T. Kulawik, M. Nowotny-Różańska 2. Celem Przedmiotowego Systemu Oceniania (PSO) jest jasne określenie zasad, którymi będzie kierował się nauczyciel przy wystawianiu ocen z fizyki. 3. Uczniowie zostają zapoznani z PSO na pierwszej lekcji fizyki w nowym roku szkolnym. 4. W sprawach nieokreślonych niniejszym PSO obowiązują przepisy Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania. II Treści nauczania wymagania szczegółowe. 1. Ruch prostoliniowy i siły. Uczeń: posługuje się pojęciem prędkości do opisu ruchu; przelicza jednostki prędkości; odczytuje prędkość i przebytą odległość z wykresów zależności drogi i prędkości od czasu oraz rysuje te wykresy na podstawie opisu słownego; podaje przykłady sił i rozpoznaje je w różnych sytuacjach praktycznych; opisuje zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona; odróżnia prędkość średnią od chwilowej w ruchu niejednostajnym; posługuje się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego; opisuje zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona; stosuje do obliczeń związek między masą ciała, przyspieszeniem i siłą; posługuje się pojęciem siły ciężkości; opisuje wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona wyjaśnia zasadę działania dźwigni dwustronnej, bloku nieruchomego, kołowrotu; opisuje wpływ oporów ruchu na poruszające się ciała. 2. Energia. Uczeń: wykorzystuje pojęcie energii mechanicznej i wymienia różne jej formy; posługuje się pojęciem pracy i mocy; opisuje wpływ wykonanej pracy na zmianę energii; posługuje się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej; stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej; analizuje jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane wykonaniem pracy i przepływem ciepła; wyjaśnia związek między energią kinetyczną cząsteczek i temperaturą; wyjaśnia przepływ ciepła w zjawisku przewodnictwa cieplnego oraz rolę izolacji cieplnej;
opisuje zjawiska topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji; posługuje się pojęciem ciepła właściwego, ciepła topnienia i ciepła parowania; opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji. 3. Właściwości materii. Uczeń: analizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów; omawia budowę kryształów na przykładzie soli kamiennej; posługuje się pojęciem gęstości; stosuje do obliczeń związek między masą, gęstością i objętością ciał stałych i cieczy, na podstawie wyników pomiarów wyznacza gęstość cieczy i ciał stałych; opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego na wybranym przykładzie; posługuje się pojęciem ciśnienia (w tym ciśnienia hydrostatycznego i atmosferycznego); formułuje prawo Pascala i podaje przykłady jego zastosowania; analizuje i porównuje wartości sił wyporu dla ciał zanurzonych w cieczy lub gazie; wyjaśnia pływanie ciał na podstawie prawa Archimedesa. 4. Elektryczność. Uczeń: opisuje sposoby elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk; wyjaśnia, że zjawisko to polega na przepływie elektronów; analizuje kierunek przepływu elektronów; opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoimiennych; odróżnia przewodniki od izolatorów oraz podaje przykłady obu rodzajów ciał; stosuje zasadę zachowania ładunku elektrycznego; posługuje się pojęciem ładunku elektrycznego jako wielokrotności ładunku elektronu (elementarnego); opisuje przepływ prądu w przewodnikach jako ruch elektronów swobodnych; posługuje się pojęciem natężenia prądu elektrycznego; posługuje się (intuicyjnie) pojęciem napięcia elektrycznego; posługuje się pojęciem oporu elektrycznego, stosuje prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych; posługuje się pojęciem pracy i mocy prądu elektrycznego; przelicza energię elektryczną podaną w kilowatogodzinach na dżule i dżule na kilowatogodziny; buduje proste obwody elektryczne i rysuje ich schematy; wymienia formy energii, na jakie zamieniana jest energia elektryczna. 5. Magnetyzm. Uczeń: nazywa bieguny magnetyczne magnesów trwałych i opisuje charakter oddziaływania między nimi; opisuje zachowanie igły magnetycznej w obecności magnesu oraz zasadę działania kompasu; opisuje oddziaływanie magnesów na żelazo i podaje przykłady wykorzystania tego oddziaływania; opisuje działanie przewodnika z prądem na igłę magnetyczną; opisuje działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie; opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami i wyjaśnia działanie silnika elektrycznego prądu stałego.
6. Ruch drgający i fale. Uczeń: opisuje ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach; posługuje się pojęciami amplitudy drgań, okresu, częstotliwości do opisu drgań, wskazuje położenie równowagi oraz odczytuje amplitudę i okres z wykresu x(t) dla drgającego ciała; opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fal na napiętej linie i fal dźwiękowych w powietrzu; posługuje się pojęciami: amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości fali do opisu fal harmonicznych oraz stosuje do obliczeń związki między tymi wielkościami; opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych; wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku; posługuje się pojęciami infradźwięki i ultradźwięki. 7. Fale elektromagnetyczne i optyka. Uczeń: porównuje (wymienia cechy wspólne i różnice) rozchodzenie się fal mechanicznych i elektromagnetycznych; wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym; wyjaśnia powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle płaskim, wykorzystując prawa odbicia; opisuje zjawisko rozproszenia światła przy odbiciu od powierzchni chropowatej; opisuje skupianie promieni w zwierciadle wklęsłym, posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej, rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez zwierciadła wklęsłe; opisuje (jakościowo) bieg promieni przy przejściu światła z ośrodka rzadszego do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie; opisuje bieg promieni przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą (biegnących równolegle do osi optycznej), posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej; rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone; wyjaśnia pojęcia krótkowzroczności i dalekowzroczności oraz opisuje rolę soczewek w ich korygowaniu; opisuje zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu; opisuje światło białe jako mieszaninę barw, a światło lasera jako światła jednobarwne; podaje przybliżoną wartość prędkości światła w próżni; wskazuje prędkość światła jako maksymalną prędkość przepływu informacji; nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, światło widzialne, promieniowanie nadfioletowe i rentgenowskie) i podaje przykłady ich zastosowania. 8. Wymagania przekrojowe. Uczeń: opisuje przebieg i wynik przeprowadzanego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny; wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia;
szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych; przelicza wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki mikro-, mili-, centy-, hekto-, kilo-, mega-); przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina, doba); rozróżnia wielkości dane i szukane; odczytuje dane z tabeli i zapisuje dane w formie tabeli; rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie danych liczbowych lub na podstawie wykresu oraz posługuje się proporcjonalnością prostą; sporządza wykres na podstawie danych z tabeli (oznaczenie wielkości i skali na osiach), a także odczytuje dane z wykresu; rozpoznaje zależność rosnącą i malejącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu oraz wskazuje wielkość maksymalną i minimalną; posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej; zapisuje wynik pomiaru lub obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2-3 cyfr znaczących); planuje doświadczenie lub pomiar, wybiera właściwe narzędzia pomiaru; mierzy: czas, długość, masę, temperaturę, napięcie elektryczne, natężenie prądu. 9. Wymagania doświadczalne W trakcie nauki w gimnazjum uczeń obserwuje i opisuje jak najwięcej doświadczeń. Nie mniej niż połowa doświadczeń opisanych poniżej powinna zostać wykonana samodzielnie przez uczniów w grupach, pozostałe doświadczenia jako pokaz dla wszystkich, wykonany przez wybranych uczniów pod kontrolą nauczyciela. Uczeń: wyznacza gęstość substancji, z jakiej wykonano przedmiot w kształcie prostopadłościanu, walca lub kuli za pomocą wagi i linijki; wyznacza prędkość przemieszczania się (np. w czasie marszu, biegu, pływania, jazdy rowerem) za pośrednictwem pomiaru odległości i czasu; dokonuje pomiaru siły wyporu za pomocą siłomierza (dla ciała wykonanego z jednorodnej substancji o gęstości większej od gęstości wody); wyznacza masę ciała za pomocą dźwigni dwustronnej, innego ciała o znanej masie i linijki; wyznacza ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elektrycznego lub grzałki znanej mocy (przy założeniu braku strat); demonstruje zjawisko elektryzowania przez tarcie oraz wzajemnego oddziaływania ciał naładowanych; buduje prosty obwód elektryczny według zadanego schematu (wymagana jest znajomość symboli elementów: ogniwo, opornik, żarówka, wyłącznik, woltomierz, amperomierz); wyznacza opór elektryczny opornika lub żarówki za pomocą woltomierza i amperomierza; wyznacza moc żarówki zasilanej z baterii za pomocą woltomierza i amperomierza; demonstruje działanie prądu w przewodzie na igłę magnetyczną (zmiany kierunku wychylenia przy zmianie kierunku przepływu prądu, zależność wychylenia igły od pierwotnego jej ułożenia względem przewodu); demonstruje zjawisko załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta padania jakościowo);
wyznacza okres i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie oraz okres i częstotliwość drgań wahadła matematycznego; wytwarza dźwięk o większej i mniejszej częstotliwości od danego dźwięku za pomocą dowolnego drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego; wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie, odpowiednio dobierając doświadczalnie położenie soczewki i przedmiotu. III Narzędzia pomiaru i obserwacji osiągnięć ucznia 1. Metody pomiaru osiągnięć ucznia odbywają się za pomocą następujących narzędzi: prace klasowe sprawdziany kartkówki odpowiedzi ustne prace domowe prace dodatkowe udział w konkursach prezentacje wykonanych pomocy naukowych samodzielnie wykonane doświadczenia domowe opracowane referaty plakaty na określony temat (prezentacje) wystawki prac 2. Obserwacja ucznia dotyczy: umiejętności pracy samodzielnej pracy w grupie prezentacji własnej pracy koncentracji zaangażowania rzetelności wytrwałości w rozwiązywaniu problemów twórczej postawy i inicjatywy samodyscypliny i samokontroli umiejętności planowania i organizowania własnej nauki 3. Liczba i częstość pomiaru zależy od programu i liczby godzin w danej klasie. IV Informacja o wynikach kształcenia ocena szkolna. 1. Ocenianie musi uwzględniać wszystkie formy aktywności ucznia. 2. Wyróżniamy ocenianie: bieżące powinno być dokonywane na każdej lekcji, sumujące powinno opierać się na sprawdzianach nauczycielskich mających odniesienie w standardach osiągnięć, okresowe powinno być dokonane w oparciu o co najmniej trzy oceny cząstkowe, nie może być ich średnią arytmetyczną, roczne. 3. W ocenianiu osiągnięć uczniów stosuje się skalę od 1 do 6.
4. Oceny sprawdzianów nauczycielskich i wystandaryzowanych sprawdzianów i testów osiągnięć ucznia dokonuje się stosując punktację i po zsumowaniu przelicza na stopnie szkolne przyjmując procentowe progi dla poszczególnych stopni. LP. OCENA PROCENT UDZIAŁ PUNKTÓW 1 niedostateczny 0 33% pkt 2 dopuszczający 34% 49% pkt 3 dostateczny 50% 65% pkt 4 dobry 66% 89% pkt 5 bardzo dobry 90% 95% pkt 6 celujący 96% 100% pkt V Zasady oceniania. 1. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami sprawiedliwości. 2. Ocenie podlegają wszystkie wymienione niżej formy aktywności ucznia. 3. Prace kontrolne z całego działu są obowiązkowe. 4. Jeżeli uczeń opuścił sprawdzian z przyczyn losowych, to musi napisać go w ciągu dwóch tygodni od dnia powrotu do szkoły, w terminie wyznaczonym przez nauczyciela na wniosek ucznia. 5. Uczeń i rodzice ucznia mają prawo wglądu do sprawdzonych prac kontrolnych. 6. Uczeń i rodzice ucznia mają prawo do uzasadnienia oceny. 7. Uczeń ma możliwość jednorazowej poprawy każdej oceny ze sprawdzianu w ciągu dwóch tygodni od dnia oddania sprawdzonych prac. 8. Uczeń ma obowiązek poprawy oceny niedostatecznej z pracy kontrolnej w terminie 2 tygodni od zapoznania się z oceną. Ocena niedostateczna z pracy kontrolnej jest podstawą do wystawienia oceny niedostatecznej na koniec semestru lub roku szkolnego. 9. Przy poprawianiu prac pisemnych i pisaniu ich w drugim terminie kryteria ocen nie ulegają zmianie. Inne formy sprawdzania wiadomości poza pracą kontrolną z całego działu nie podlegają poprawie. 10. Uczeń ma prawo dwa razy( jeden raz przy jednej godzinie w tygodniu) nie przygotować się do lekcji w semestrze, przy czym nie dotyczy to sprawdzianów i zapowiedzianych kartkówek. Nieprzygotowanie ma obowiązek zgłosić przed lekcją. W przypadku niezgłoszenia lub trzeciego nieprzygotowania, uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną. 11. Poprawiona ocena jest odnotowana w dzienniku obok poprawianej, przy czym obie oceny są brane pod uwagę przy wystawianiu oceny semestralnej i rocznej. 12. Jeżeli uczeń nie przestrzega elementarnych zasad uczciwego pisania prac pisemnych (spisywanie, podpowiadanie, przeszkadzanie) otrzymuje ocenę niedostateczną bez możliwości poprawienia tej oceny. 13. Uczeń pracuje w ciągu całego semestru na oceną końcową. Nie przewiduje się na koniec semestru dodatkowych sprawdzianów zaliczeniowych. 14. Ocena semestralna wystawiona będzie w oparciu o metodę średniej ważonej ocen.
15. Przy wystawianiu oceny końcowej bierze się pod uwagę średnią arytmetyczną ocen za I i II semestr. VI Zasady oceniania aktywności ucznia na lekcji. Ocena za aktywność na lekcji wystawiona jest zgodnie z zasadami ustalonymi przez nauczyciela. VII Kryteria oceny semestralnej. 1. Ocena semestralna z fizyki wystawiona będzie jako średnia arytmetyczna ważona. Współczynnik ważności oceny (W) Grup a I 5 Ocena uzyskana za: - praca kontrolna (z całego działu lub semestru) - bardzo dobre wyniki w zawodach fizycznych Grupa II Grupa III 3 1 - kartkówki - odpowiedź ustna - zadanie domowe - praca długoterminowa - aktywność na lekcji - praca na lekcji - praca w grupie - prowadzenie zeszytu przedmiotowego - oceny niedostateczne za trzykrotnie zgłoszone nieprzygotowanie do lekcji lub niezgłoszone (zatajone) nieprzygotowanie do lekcji Obliczanie oceny odbywać się będzie według następującej formuły: W1 O1 W2 O2... W O W W... W 1 2 n n O n gdzie O ocena semestralna, W n waga oceny cząstkowej, O n ocena cząstkowa (danej wagi). W przypadku oceny semestralnej przyjmuje się: + jako +0,5 pkt np.: 4 to jest 3,75 jako 0,25 pkt 4+ to jest 4,5
2. Średnia ocen na poszczególne oceny szkolne: Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który uzyskał średnią poniżej 1,75 Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który uzyskał średnią pomiędzy 1,76 2,65 Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który uzyskał średnią pomiędzy 2,66 3,65 Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który uzyskał średnią pomiędzy 3,66 4,65 Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który uzyskał średnią pomiędzy 4,66 5,15 Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który uzyskał średnią powyżej 5,15 oraz uzyskał bardzo dobrą ocenę semestralną (roczną) wynikającą ze średniej arytmetycznej ważonej lub uzyskał bardzo dobre wyniki w zawodach fizycznych dowolnego stopnia (jeżeli zakres tematyczny konkursu wykraczał poza obowiązujący w danej klasie program nauczania i poziomem trudności go przewyższał). VIII Uczniowie z opinią Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej (PPP). 1. Oceny sprawdzianów nauczycielskich oraz wystandaryzowanych sprawdzianów i testów osiągnięć ucznia dokonuje się stosując punktację i po zsumowaniu przelicza na stopnie szkolne przyjmując procentowe progi dla poszczególnych stopni, na ocenę dopuszczającą uczeń powinien opanować 40% materiału. OCENA POZIOM WYMAGAŃ P (%) PP (%) dopuszczający 40 dostateczny 65 dobry 65 40 bardzo dobry 90 65 2. Przy sprawdzaniu prac pisemnych ucznia z opinią PPP nauczyciel powinien zwracać uwagę na: nieczytelne pismo, błędy ortograficzne, niewłaściwe stosowanie małych i dużych liter, niekończenie i łączenie wyrazów, lustrzane zapisywanie liter, gubienie liter, przestawianie liter i sylab, mylenie liter np.: o-a, p-b, p-g, u-n, m-w, itp. pomijanie drobnych elementów graficznych np. ogonków przy ą i ę, zapis fonetyczny,
lustrzane zapisywanie cyfr, zamiana kolejności np. 69-96, błędne zapisywanie symboli i znaków graficznych np.: %, C, <, >, mylenie indeksów górnych i dolnych, np.: x 2, błędy w przepisywaniu (dane z zadania, wzory, liczby, symbole itp.), trudności w odczytywaniu i przepisywaniu liczb z dużą ilością zer, zwłaszcza w środku, trudności w zapisie liczb wielocyfrowych, problemy z przecinkiem w ułamkach dziesiętnych, problemy w zapisywaniu i odczytywaniu liczb mianowanych, błędy w zapisie działań pisemnych, problemy z przekształcaniem wzorów, brak logicznego zapisu operacji matematycznych, pomijanie niektórych zapisów (obliczenia pamięciowe), problemy z nazwaniem kierunku i zwrotu, mylenie kształtów figur geometrycznych, zamiana kierunków na rysunku geometrycznym, niewłaściwe proporcje elementów rysunków i schematów, trudności w tworzeniu wykresów, trudności w odczytywaniu informacji przedstawionych w różny sposób, trudności w analizowaniu większej ilości wykresów jednocześnie. 3. Nauczyciel dostosowuje wymagania do możliwości ucznia zgodnie z zaleceniami opinii PPP. IX Ewaluacja Przedmiotowy System Oceniania jest modyfikowany. Modyfikacja odbywa się po zakończeniu roku szkolnego w oparciu o wyniki w nauce oraz ze względu na zmiany w podstawie programowej. Polega na weryfikacji wymagań na poziom podstawowy i ponadpodstawowy.