Solidarność Jeleniogórska Kalendarium wydarzeń

Solidarność Jeleniogórska Kalendarium wydarzeń 1980 1989 29 sierpnia 1980 - pierwsze strajki w regionie (Bolesławiec, Jelenia Góra, Lwówek). 17 września 1980 - w Jeleniej Górze powstaje Międzyzakładowy Komitet Założycielski Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność województwa jeleniogórskiego. Porozumienie podpisali przedstawiciele 39 zakładów pracy wyłaniając jednocześnie prezydium MKZ w składzie: Roman Niegosz przewodniczący, Andrzej Piesiak, Lech Kaszubski, Chrystoforosz Tulasz wiceprzewodniczący, Wojciech Aleksiewicz sekretarz. 17 września 1980 w Bolesławcu powstaje Międzyzakładowy Komitet Założycielski NSZZ S. 20 września 1980 - podpisanie porozumienia (protokołu ustaleń) pomiędzy MKZ NSZZ Solidarność woj. jeleniogórskiego a władzami administracyjjno-politycznymi województwa. 25 września 1980 - MKZ NSZZ S otrzymuje lokal przy ul. Wojska Polskiego 26. 01 października 1980 Solidarność jeleniogórska uczestniczy w ogólnopolskim jednogodzinnym strajku solidarnościowym. 09 października 1980 MKZ NSZZ S woj. Jeleniogórskiego zwraca się z prośbą do adwokata Mariana Kuskowskiego i radcy prawnego Jerzego Lachowicza o zorganizowanie społecznej pomocy prawnej dla NSZZ S w woj. Jeleniogórskim. 12 października 1980 - w Jeleniej Górze ma miejsce pierwsze plenarne posiedzenie MKZ, na którym następują zmiany w prezydium. 14 października 1980 Prezydium Zarządu Wojewódzkiego Zrzeszenia Prawników Polskich w Jeleniej Górze deleguje adw. Mariana Kuskowskiego i radcę prawnego Jerzego Lachowicza do pomocy prawnej nowo powstałym związkom zawodowym. Mecenas Marian Kuskowski i mecenas Jerzy Lachowicz zostają doradcami MKZ. 19 listopada 1980 - w Gencjanie kilkaset osób uczestniczy w spotkaniu władz wojewódzkich z przedstawicielami MKZ NSZZ Solidarność. 01 grudnia 1980 - kilkuset przedstawicieli Solidarności bierze udział z prokuratorem wojewódzkim w teatrze im. C.K. Norwida, na które nie stawiły się władze administracyjno-polityczne. 10 grudnia 1981 MKZ NSZZ S wprowadza się do nowego biura przy ul. Kasprowicza 17 (dotychczasowa siedziba WRZZ). 19 stycznia 1981 - do Jeleniej Góry przybywa komisja rządowa. 20-21 stycznia 1981 - trwają rozmowy MKZ z komisją rządową zakończone niepowodzeniem. 22 stycznia 1981 - w Gencjanie ma miejsce spotkanie kilkuset przedstawicieli jeleniogórskiej Solidarności z komisją rządową, w trakcie którego MKZ przekształca się w Międzyzakładowy Komitet Strajkowy i ogłasza gotowość strajkową w regionie. 23 stycznia 1981 - czterogodzinny strajk MPK i PKS w województwie. wer.2015.10.21 1

26 stycznia 1981 w Gencjanie powstaje Połączony Komitet Strajkowy, w skład którego wchodzą przedstawiciele: MKR Głogów, MKZ Legnica, MKR Lubin, MKZ Wałbrzych, MKZ Wrocław, MKZZielona Góra i MKS Jelenia Góra. 30 stycznia 1981 - w jeleniogórskiem rozpoczyna się strajk generalny. 31 stycznia 1981 ponownie rozpoczynają się rozmowy z komisją rządową w Jeleniej Górze. 04 lutego 1981 - przerwanie rozmów przede wszystkim z powodu niemożności uzgodnienia stanowisk co do przekazania przez KC PZPR DW Granit. 08 lutego 1981 do Jeleniej Góry przyjeżdża Lech Wałęsa z kilkunastoma członkami KKP. 08 lutego 1981 rozmowy z delegacją rządową w Gencjanie. 09 lutego 1981 w Jeleniej Górze rozpoczyna się strajk generalny. 10 lutego 1981 podpisanie porozumienia w Warszawie pomiędzy Połączonym Komitetem Strajkowym a Komisją Rządową odwołanie strajku w województwie jeleniogórskim. 19 lutego 1981 zebranie plenarne przewodniczących komisji zakładowych podejmuje uchwałę zmieniającą dotychczasową strukturę i formy pracy MKZ. 19 marca 1981 przed północą MKZ w Jeleniej Górze otrzymuje informację o pobiciu przez Milicje działaczy solidarności podczas sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy. 27 marca 1981 MKZ przekształca się w MKS i przenosi swoją siedzibę do Zakładów Chemitex- Celwiskoza w Jeleniej Górze. W godzinach od 8.00 do 12.00 w województwie jeleniogórskim tak jak i w całej Polsce trwa strajk ostrzegawczy. 3 maja 1981 w Teatrze Zdrojowym w Cieplicach uroczyście obchodzona jest 190 rocznica uchwalenia Konstytucji 3-maja, poprzedzona msza św. w kościele p.w. św. Erazma i Pankracego w Jel. Górze. Wykład okolicznościowy wygłasza Adam Michnik. 16 maja 1981 Gencjana pierwsza tura I Zjazd Delegatów NSZZ Solidarność województwa jeleniogórskiego I tura. Zebrani podjęli uchwałę o utworzeniu regionu Jelenia Góra oraz o wydawaniu przez Zarząd Regionu własnego tygodnika, którego redaktorem naczelnym został Stefan Rogowicz. 30 maja 1981 w Gencjanie odbyła się druga tura I Zjazdu Delegatów NSZZ Solidarność województwa jeleniogórskiego. Przewodniczącym 51 osobowego Zarządu Regionu wybrany został Andrzej Piesiak 16 czerwca 1981 trzecia tura I Zjazdu Delegatów dokonano wyboru delegatów regionu jeleniogórskiego na I Krajowy Zjazd Solidarności, którymi zostali: Andrzej Piesiak (Przewodniczący ZR), Teresa Bogucka, Jerzy Dworakowski, Stanisław Kostka, Marian Kwieciński, Jerzy Modrzejewski, Zbigniew Nawrocki, Roman Niegosz, Michał Orlicz, Romuald Ratyni, Danuta Rogińska 23 czerwca 1981 pierwsza sesja wyjazdowa Zarządu Regionu w Lubaniu. 26 czerwca 1981 ukazuje się pierwszy numer 0 Tygodnika Odrodzenie. 30 czerwca 1981 do Jeleniej Góry przybywa przewodniczący Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ Solidarność - Lech Wałęsa, który uczestniczy w spotkaniu z Zarządem Regionu oraz w wiecu z mieszkańcami regionu na placu przy ul. Świerczewskiego. wer.2015.10.21 2

10 sierpnia 1981 w związku z prowadzeniem kampanii oszczerstw przeciwko S - w Jeleniej Górze, Kamiennej Górze, Lubaniu i Gryfowie odbywają się wiece protestacyjne. 19 i 20 sierpnia 1981 ogólnopolski protest Solidarności - dni bez prasy 21 sierpnia 1981 - Tygodnik Odrodzenie nr 7 na mocy uchwały Zarządu Regionu wychodzi z zaznaczonymi ingerencjami cenzury. 28 sierpnia 1981 nadzwyczajne zebranie Zjazdu Delegatów NSZZ S woj. Jeleniogórskiego. 31 sierpnia 1981 Zarząd Regionu organizuje wiec patriotyczny z okazji rocznicy porozumień sierpniowych, w którym biorą udział przedstawiciele Stoczni Gdańskiej. 5 10 września 1981 delegacja jeleniogórska bierze udział w pierwszej turze I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ Solidarność w hali Oliwii w Gdańsku. 17 września 1981 Zarząd Regionu organizuje wiec z okazji I rocznicy powstania jeleniogórskiego MKZ-u. wrzesień 1981 aresztowanie Chrystoforosza Tulasza za druk i kolportaż wydawnictw KPN. 22 września 1981 kolejna tura Walnego Zjazdu Delegatów. 26 września 7 października 1981 delegacja jeleniogórska bierze udział w drugiej turze I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ Solidarność w hali Oliwii w Gdańsku. 28 października 1981 o godz. 12.00 zakłady województwa jeleniogórskiego przystępują do godzinnego strajku ogłoszonego w całym kraju przez KK S 12 grudnia 1981 przed północą SB i Milicja dokonują pacyfikacji siedziby Zarządu Regionu NSZZ Solidarność w Jeleniej Górze przy ul. Kasprowicza 17 12 grudnia 1981 internowanie Andrzeja Piesiaka Przewodniczącego ZR w Strzebielinku k/wejherowa - zatrzymanego w nocy w GRAND HOTELU w Sopocie z innymi członkami Komisji Krajowej NSZZ Solidarność. 12/13 grudnia 1981 internowanie w Kamiennej Górze (dawna filia hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Gross Rosen) 39 działaczy NSZZ Solidarność województwa jeleniogórskiego. 13 grudnia 1981 Rada Państwa ogłasza stan wojenny na terytorium całego kraju. 16 grudnia 1981 przewiezienie do obozu internowania w Gołdapi Elżbiety Zawadzkiej i Anny Ćwięcek internowanych od 13 grudnia w Kamiennej Górze. 14-28 grudnia 1981 internowanie w zakładzie karnym w Kamiennej Górze kolejnych 27 działaczy NSZZ Solidarność województwa jeleniogórskiego. 30 grudnia 1981 w Jeleniej Górze pojawiają się ulotki Zarządu Regionalnego, których autorem jest prawdopodobnie ukrywający się od 13 grudnia Juliusz Bagiński pracownik redakcji tygodnika ODRODZENIE. 31 grudnia 1981 Roman Niegosz przewieziony zostaje z obozu w Kamiennej Górze do więzienia we Wrocławiu (ul. Klęczkowska) a następnie do obozu w Nysie. 7 stycznia 1982 Andrzej Piesiak przewodniczący ZR przywieziony zostaje ze Strzebielinka do obozu w Kamiennej Górze. wer.2015.10.21 3

15 stycznia - 12 lutego 1982 internowanie w Kamiennej Górze kolejnych 4 działaczy NSZZ Solidarność województwa jeleniogórskiego. Łącznie w pierwszym okresie stanu wojennego internowano w Kamiennej Górze 72 osoby. styczeń 1982 w Jeleniej Górze kolportowany jest w niezależnym obiegu pierwszy numer informatora NSZZ Solidarność p.t. Stan wojenny w województwie jeleniogórskim zawierający przede wszystkim informacje o internowanych. marzec 1982 w Jeleniej Górze wychodzi pierwszy numer podziemnego pisma członków NSZZ SOLIDARNOŚĆ regionu jeleniogórskiego - ODROCZENIE. 24 marca 1982 Andrzej Piesiak przewodniczący ZR oraz Ryszard Matusiak przywiezieni zostają z obozu w Kamiennej Górze do obozu w Głogowie (SB próbuje rozdzielić działaczy z regionu). 6 kwietnia 1982 likwidacja obozu internowanych w Kamiennej Górze 13 internowanych działaczy regionu jeleniogórskiego przewiezionych zostaje do Głogowa. 13 maja 1982 przed południem strajkują załogi niektórych jeleniogórskich zakładów pracy m.in. Polfy, Fabryki Narzędzi i Dolmelu w Piechowicach; protestują uczniowie Zespołu Szkół Elektronicznych; o godz. 18.00 w kościele p.w. św. Erazma i Pankracego w Jeleniej Górze odprawiona zostaje msza św. w intencji internowanych i skazanych. 22 czerwca 1982 Andrzej Piesiak podstępnie zostaje wywieziony z obozu w Głogowie (pod pretekstem zwolnienia z internowania) do obozu w Gębarzewie k/poznania. 30 lipca 1982 Andrzej Piesiak zostaje przetransportowany z Gębarzewa do Kwidzyna a do obozu w Grodkowie przywieziono 7 jeleniogórskich internowanych z Głogowa i z Nysy (Krzysztof Kubasiak, Krzysztof Kulesza, Ryszard Matusiak, Roman Niegosz, Jerzy Popioł, Chrystoforosz Tulasz, Edward Wryszcz). 13 sierpnia 1982 w kościele św. Erazma i Pankracego odprawiona została msza św. za Ojczyznę i ofiary stanu wojennego. 18 sierpnia 1982 grupa 7 jeleniogórskich internowanych zostaje przewieziona z Grodkowa do obozu w Uhercach (Bieszczady). 29 sierpnia 1982 internowanie w obozie w Nysie 25 osób z województwa jeleniogórskiego, wśród których są m.in.: Stanisław Kostka i Zdzisław Bykowski z Lubania, Kazimierz Grzelak i Jan Skowroński ze Zgorzelca, Tadeusz Lewandowski, Kazimierz Majewski i Edward Woskowicz z Jel. Góry oraz Jerzy Orłowski z Piechowic. W obozach internowania (Nysa, Uherce i Kwidzyn) przebywa łącznie 30 internowanych działaczy z woj. Jeleniogórskiego. 29 października 1982 na skutek nagonki, inwigilacji, gróźb i nakłaniania do współpracy z SB w niewyjaśnionych okolicznościach w Jeleniej Gorze popełnia samobójstwo Kazimierz Majewski 8 grudnia 1982 z obozu internowania w Kwidzynie zwolniony zostaje Andrzej Piesiak. 17 grudnia 1982 z obozu internowania w Uhercach zwolniony zostaje Edward Wryszcz. 23 grudnia 1982 z obozu internowania w Uhercach zwolnionych zostaje ostatnich sześciu internowanych działaczy jeleniogórskich: Krzysztof Kubasiak, Ryszard Kulesza, Ryszard Matusiak, Roman Niegosz, Jerzy Popioł i Chrystoforosz Tulasz. 1983 rozpoczyna działalność Duszpasterstwo Ludzi Pracy z siedzibą przy parafii św. Krzyża w Jeleniej Górze. Duszpasterz: ks. Andrzej Koziczuk; Rada Duszpasterstwa: Andrzej Piesiak, Jerzy Nalichowski, Edward Wryszcz, Edward Woskowicz, Zygmunt Wachowski. wer.2015.10.21 4

16 września 1983 aresztowanie we Wrocławiu Chrystoforosza Tulasza pod zarzutem produkcji i kolportażu wydawnictw Solidarności Walczącej. październik 1983 II Dni Kultury Chrześcijańskiej w Jeleniej Górze zorganizowane przez Duszpasterstwo Ludzi Pracy i Klub Inteligencji Katolickiej. październik 1983 w sali nr 5 Domu Katechetycznego przy kościele św. Erazma i Pankracego rozpoczynają się cykliczne spotkania Wszechnicy Myśli Chrześcijańskiej organizowane przez Duszpasterstwo Ludzi Pracy. W spotkaniach odbywających w czwartki biorą udział przedstawiciele opozycji i kultury niezależnej z całej Polski. Wszechnica Myśli Chrześcijańskiej działa nieprzerwanie do 1989 roku. listopad 1983 maj 1985 w Jeleniej Górze działa Tymczasowy Komitet Koordynacyjny NSZZ Solidarność Regionu Jeleniogórskiego 10 listopada 1983 Tymczasowy Komitet Koordynacyjny NSZZ Solidarność Regionu Jeleniogórskiego zaprasza w ulotkach na mszę św. w intencji S. 7 luty 1984 Chrystoforosz Tulasz skazany wyrokiem Sadu Rejonowego w Jeleniej Górze na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności. marzec 1984 z inicjatywy księdza Jerzego Gniatczyka, Duszpasterza Środowisk Twórczych, powstaje w Jeleniej Górze niezależny teatr Scena Czterdzieści i Cztery. Bezpośrednim impulsem do powstania teatru było zwolnienie z pracy w Teatrze im. Cypriana Kamila Norwida, z powodów politycznych aktorki - Renaty Jasińskiej- Nowak. Teatr tworzyły aktorki: Renata Jasińska-Nowak oraz Iwona Stankiewicz; organizacja występów, planem i harmonogramem spektakli zajmował się Andrzej Piesiak a organizacją zaplecza technicznego i transportem zespołu - Władysław Niegosz. Teatr działał do roku 1989 i prezentował w kościołach na terenie regionu i Polski następujące spektakle: Każdy umiera w samotności (1984) wg powieści niemieckiego pisarza Hansa Fallady; Księgi Narodu i Pielgrzymstwa Polskiego Adam Mickiewicz (1984); Testament ks. Jerzego Popiełuszko (od 1985); Wyznanie Wiary (od 1986) 16 października 1984 Kolegium ds. Wykroczeń przy Prezydencie Miasta Jeleniej Góry orzeka karę grzywny z zamianą na areszt w stosunku do Andrzeja Piesiaka za to, że 31 sierpnia 1984 r. kierował nielegalnym zgromadzeniem. 21 28 październik 1984 III Dni Kultury Chrześcijańskiej w Jeleniej Górze. 7 grudnia 1984 Kolegium ds. Wykroczeń przy Wojewodzie Jeleniogórskim (II instancja) podtrzymuje orzeczenie kolegium I instancji. 13 kwietnia 1985 Duszpasterstwo Ludzi Pracy organizuje mszę św. w ruinach zamku Grodna k/ Jeleniej Góry. 5 20 październik 1985 IV Dni Kultury Chrześcijańskiej w Jeleniej Górze. 11 maja 1986 Duszpasterstwo Ludzi Pracy organizuje I Pielgrzymkę Ludzi Pracy do Krzeszowa 5 października 1986 powstaje Tymczasowa Rada NSZZ Solidarność Regionu Jelenia Góra w składzie: Andrzej Piesiak, Roman Niegosz Jelenia Góra, Jerzy Nalichowski - Kowary, Zdzisław Bykowski Lubań. 30 października 1986 Kolegium ds. Wykroczeń przy Prezydencie Miasta Jeleniej Góry orzeka grzywny w stosunku do uczestników Pielgrzymki Duszpasterstwa Ludzi Pracy do Krzeszowa zorganizowanej w dniu 11 maja 1986 ( ks. Andrzej Koziczuk, Ludwik Blumberg, Helena Blumberg, Chrystoforosz Tulasz, Stanisław Piotrowski, Edward Wryszcz, Andrzej Piesiak, Edward Woskowicz, Roman Mieszała i Zygmunt Wachowski). wer.2015.10.21 5

listopad 1986 marzec 1987 Wydział Społeczno-Administracyjny Urzędu Wojewódzkiego w Jeleniej Górze prowadzi postępowanie w sprawie legalności założenia i działalności organizacji społecznej (TR NSZZ S ) zakończone grzywnami wymierzonymi członkom TR. 12 stycznia 1987 spektakl Betlejem Polskie w wykonaniu aktorów amatorów - sala nr 5 Domu Katechetycznego w Jeleniej Górze przy ul. Kopernika 1 6 8 marca 1987 Jeleniogórskie Duszpasterstwo Ludzi Pracy organizuje w Lwówku rekolekcje dla działaczy opozycji z Dolnego Śląska, w których biorą udział m.in.: ks. Stanisław Orzechowski, Krzysztof Turkowski, Władysław Frasyniuk, Marek Muszyński i Lothar Herbst z Wrocławia. 25 kwiecień 04 maja 1987 Duszpasterskie Dni Społecznego Nauczania Kościoła zorganizowane w Jeleniej Górze przez DLP. 9 10 maja 1987 Duszpasterstwo Ludzi Pracy organizuje II Pielgrzymkę Ludzi Pracy do Krzeszowa czerwiec 1987 Duszpasterzem Ludzi Pracy w Jeleniej Górze (parafia św. Krzyża) zostaje ks. Stanisław Boczoń. 3 4 października 1987 Duszpasterstwo Ludzi Pracy organizuje I Sudecki Rajd Świata Pracy DĄBROWICA 87, w którym uczestniczy kilkadziesiąt osób z całego województwa jeleniogórskiego oraz z województw ościennych (legnickie, wałbrzyskie) i z Wrocławia. 7 8 maja 1988 Duszpasterstwo Ludzi Pracy organizuje III Pielgrzymkę Ludzi Pracy do Krzeszowa 25 czerwca 1988 w wieku 83 lat umiera mecenas Marian Kuskowski (ur. 28.03.1905 r.) doradca prawny ZR NSZZ Solidarność w Jeleniej Górze. 1 2 października 1988 II Sudecki Rajd Świata Pracy JAGNIĄTKÓW 88 31 stycznia 1989 ks. Stanisław Boczoń jako Duszpasterz Ludzi Pracy - składa w Sejmowej Komisji Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych w imieniu mieszkańców Jeleniej Góry list zbiorowy w sprawie likwidacji szkodliwej produkcji w Zakładach Włókien Chemicznych Chemitex-Celwiskoza. 17 lutego 1989 przedstawiciele zakładów pracy z regionu jeleniogórskiego powołują Tymczasowy Zarząd Regionu Jeleniogórskiego NSZZ Solidarność w składzie: Andrzej Piesiak przewodniczący, Roman Niegosz, Ryszard Matusiak, Zygmunt Wachowski, Marian Kwieciński, Adam Kubicki (ZWCH Chemitex-Celwiskoza), Franciszek Kopeć (Fabryka Dywanów), Tadeusz Lewandowski (SI SIMET ), Jerzy Nalichowski (HYDROMECH Kowary, Marian Zagórny ( S RI) 4 czerwca 1989 w wyborach parlamentarnych z Jeleniej Góry wybrani zostają: Roman Niegosz do Sejmu RP i Andrzej Piesiak do Senatu RP czerwiec 1989 - Duszpasterzem Ludzi Pracy w Jeleniej Górze (parafia św. Krzyża) zostaje ks. Kazimierz Gębarowski wer.2015.10.21 6

* * * * * * * * * * Ci, którzy już odeszli. 29 października 1982 w niewyjaśnionych okolicznościach w Jeleniej Gorze umiera Kazimierz Majewski 27 stycznia 1992 umiera Romuald Ratyni delegat na I KZD NSZZ Solidarność. 26 września 1993 umiera nagle w Richmond (Wirginia) USA Chrystoforosz Tulasz. 01 maja 1995 w wieku 45 lat umiera nagle Roman Niegosz pierwszy przewodniczący Jeleniogórskiej Solidarności, delegat na I KZD NSZZ Solidarność. 15 lipca 1996 w wieku 78 lat umiera mecenas Jerzy Lachowicz doradca prawny ZR NSZZ Solidarność w Jeleniej Górze. 27 września 1998 umiera Jerzy Modrzejewski delegat na I KZD NSZZ Solidarność. 14 marca 1999 umiera Stanisław Szmidel przewodniczacy KZ NSZZ S Zakładów Mięsnych. 16 listopada 2000 umiera Mirosław Szerszeń wiceprzewodniczący ZR NSZZ Solidarność. 23 październik 2006 w wieku 79 lat umiera Stanisław Kostka 11 sierpnia 2007 w wieku 53 lat umiera ks. Stanisław Boczoń 23 sierpnia 2007 w wieku 65 lat umiera Edward Woskowicz 20 marca 2010 umiera Ludwik Blumberg październik 2010 styczeń 2011 - umiera Irena Wachowska - umiera Marek Dutkiewicz 8 marca 2011 - umiera Anna Upirów 12 kwietnia 2011 - w wieku 81 lat umiera w Lubaniu Romualda Kostka, żona Stanisława październik 2015 - zmarł Antoni Nosewicz Antonówka-Kamienna Góra 19 październik 2015 - godz. 15.30 na plebani w Jeleniej Górze-Czarne zmarł ks. Jerzy Gniatczyk wer.2015.10.21 7