Zasady ogólne Horyzont 2020



Podobne dokumenty
Oferta programu Horizon 2020 z perspektywy MŚP z sektora ICT

( ) 2013) ( ) 2020)

ZASADY UCZESTNICTWA Horyzont 2020

Prelegent: Barbara Trammer

Prelegent: Aleksandra Ihnatowicz Zespół ICT KPK

ICT- usytuowanie w programie Horyzont 2020, tematyka pierwszych konkursów

Smart Cities Rozwiązania ICT

Działania w dziedzinie klimatu, środowisko, efektywna gospodarka zasobami i surowce

Możliwości dla MŚP fundusze unijne

Anna Pytko. HORYZONT 2020 Ministerstwo Zdrowia Prelegent

Anna Pytko. HORYZONT 2020 Ministerstwo Zdrowia Prelegent

Seminarium informacyjne programu UE HORYZONT 2020

Horyzont Program Ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji ( ) Podstawowe informacje o programie

( ) 2020) nowy program, nowe podejście?

Energia w Horyzoncie 2020

Program HORYZONT 2020

Horyzont 2020 Program Ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji ( )

Wsparcie dla przedsiębiorców w programach Unii Europejskiej COSME i Horyzont Dolnośląskie Spotkania Biznesowe, maj 2014 r.

Adam Kozierkiewicz JASPERS

Horyzont 2020 dla współpracy nauki z przemysłem RIA, European Innovation Council, działania InnoSup

Wiodąca pozycja w przemyśle

Anna Wiśniewska. Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk

HORIZON 2020

Rodzaje projektów w 7.Programie Ramowym w priorytecie Zdrowie

Program Ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji ( )

Infrastruktura badawcza w Programie Horyzont 2020

Ochrona. Głowna zasada: każdy uczestnik musi należycie chronić własną wiedzę.

SME Instrument & Fast Track to Innovation Programy wspierania innowacji dla MŚP sektora transportowego

Nauki o zdrowiu w programie HORIZON Anna Pytko Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE IPPT PAN

Societal Challenges. Prelegent: Jan Lisowski

Horyzont oferta w zakresie badań i innowacji. Kraków, 24 listopada 2O17

Organizacja i rola ICT w

Zasady finansowe w programie HORYZONT 2020

Problemy realizacji partnerstwa publiczno-prywatnego w dziedzinie badań i rozwoju technologii na poziomie krajowym oraz europejskim

FET i einfrastruktury w programie H2020 w roku 2015

HORYZONT 2020 nowy program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji

Oferta Horyzontu 2020 dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw

Horyzont W niniejszej prezentacji wykorzystano materiały udostępnione m.in. przez KE i/lub Ministerstwa oraz Agendy RP

Horyzont 2020 Program Ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji ( )

Science-industry industry cooperation in the new EU Framework Programme Horizont 2020 przemysłw w nowym Programie Ramowym Horyzont 2020

Pilotażowy instrument gwarancyjny wspierania finansowego innowacyjnych MŚP: Instrument Podziału Ryzyka (Risk Sharing Instrument)

No matter how much you have, it matters how much you need

Joint Research Centre

Health Resorts Pearls of Eastern Europe Innovative Cluster Health and Tourism

Horyzont 2020 możliwości dla firm

Przykładowe instrumenty wsparcia uczestnictwa MŚP w programie Horyzont Stanisław Alwasiak Michał Adamczyk

Barbara Trammer. 17 czerwca 2014 RPK, Białystok ASPEKTY FINANSOWE PROJEKTÓW HORYZONT 2020

Horyzont 2020 zasady uczestnictwa małych i średnich przedsiębiorstw

Finansowanie badań w Programie Ramowym Horizon 2020 możliwości

Horyzont 2020 Program Ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji ( )

Polskie uczestnictwo w PR (6. PR, 7. PR i H2020) Transport

Kariera naukowa w 7. Programie Ramowym oraz inicjatywa EURAXESS. Bogna Hryniszyn Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE

Uczestnictwo MŚP w Programie Horyzont 2020

Planowanie zrównoważonego transportu miejskiego w Polsce. Sustainable Urban Mobility Planning Poland. Wprowadzenie. Introduction

Bartosz Majewski. 2 lipca2014 Białystok. Prawo Własności Intelektualnej w programie HORYZONT 2020

Horyzont Unijny Program Ramowy Badań i Innowacji

Spreading Excellence and Widening Participation

Wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw w Horyzoncie 2020

Polskie uczestnictwo w PR (6. PR, 7. PR i H2020) Aeronautyka

Granty European Research Council

Założenia oraz struktura programu ramowego UE HORYZONT 2020

Instrument MŚP Faza II

Finansowanie B+R w oparciu o SME Instrument Horyzont października 2015 Świecie

Adam Głuszuk. Warszawa, IPPT 6 października 2015

Współpraca przedsiębiorstw ze sferą nauki

Aspekty prawne i finansowe programu HORYZONT 2020

Finansowanie badań i innowacji w programie ramowym UE HORYZONT 2020

KATEGORIE KOSZTÓW. Limit na wypłacanie dodatkowych wynagrodzeń w projektach

Badania naukowe w programie HORYZONT 2020

Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw w nowej perspektywie finansowej (Horyzont 2020 i COSME)

Premia na Horyzoncie zasady aplikowania i realizacji

HORYZONT 2020 możliwości grantowe w UE

Horyzont 2020 szansa dla branży medycznej

HORYZONT 2020 program ramowy UE w zakresie badań naukowych i innowacji

Horyzont W niniejszej prezentacji wykorzystano materiały udostępnione m.in. przez KE i/lub Ministerstwa oraz Agendy RP

The shape of and the challenges for the Polish EO sector initial findings of the SEED EO project

Horyzont 2020 Program Ramowy UE w zakresie badań naukowych i innowacji ( )

Akcje Marii Skłodowskiej-Curie w Programie Horyzont 2020

Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme

Lower Silesia Region CLIMATE-KIC PARTNER

Schematy finansowania w H2020

HORYZONT Po co Horyzont 2020? Katarzyna Sobótka-Demianowska. Inwestycja w R&D jako jeden ze sposobów na wyjście z kryzysu ekonomicznego.

Medycyna i ezdrowie w programie Horyzont 2020

Horyzont 2020 Program Ramowy UE w zakresie badań naukowych i innowacji

Działania Marii Skłodowskiej-Curie w programie HORYZONT 2020 twoja szansa na rozwój

Energia w Horyzoncie 2020

L.p. NAZWA KONKURSU JEDNOSTKA FINANSUJĄCA TERMIN ZAMKNIĘCIA NABORU WIĘCEJ INFORMACJI KRAJOWE

Innowacyjne i prorozwojowe MŚP program Horyzont Mikołaj Zadrożny Regionalny Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE

ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS.

Tworzenie zintegrowanych strategii miejskich. Creation of integrated urban strategies? the example of the Krakow Functional Area

Sieć KPK na rzecz MŚP w Horyzoncie 2020

Horyzont 2020 dla przedsiębiorstw małych, średnich i dużych

Katarzyna Sobótka-Demianowska. W niniejszej prezentacji wykorzystano materiały udostępnione m.in. przez KE i/lub Ministerstwa oraz Agendy RP

Smart & Green Cities, Networks and Services w ramach programu CIP-ICT PSP

HORIZON 2020 Program Ramowy ds. Badań i Innowacji

Indywidualne stypendium Marie Curie jak skutecznie aplikować. Aleksandra Gaweł Katedra Strategii i Polityki Konkurencyjności Międzynarodowej

Zasady uczestnictwa w programie Horyzont 2020

Sustainable mobility: strategic challenge for Polish cities on the example of city of Gdynia

Horyzont Wiodąca pozycja w przemyśle. Katarzyna Bartkowiak r.

Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw w nowej perspektywie finansowej (Horyzont 2020 i COSME)

Transkrypt:

VI Konferencja z cyklu Inteligentna Energia w Polsce Warszawa, 12 grudnia 2013 Zasady ogólne Horyzont 2020 Statystyki udziału Polski w projektach energetycznych 7PR Prelegent: Andrzej J. Galik Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk W niniejszej prezentacji wykorzystano materiały udostępnione m.in. przez KE i/lub Ministerstwa oraz Agendy RP 1 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Budżety Programów Ramowych (w mld euro) 80 70 60 50,52 ok. 77,03 50 40 30 20 13,12 14,96 19,11 10 3,27 5,36 6,6 0 1984-1987 1987-1991 1990-1994 1994-1998 1998-2002 2002-2006 2007-2013 2014-2020 2 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Podejście nakierowane na kompleksowe rozwiązywanie problemów: Silniejszy akcent na innowacje - od badań do rynku, wszelkie formy innowacji Nacisk na wyzwania społeczne Koncentracja na konkretnych wyzwaniach i rozwiązaniach, a nie na określonych technologiach Inna niż dotychczas rola ICT: raczej dostawcą rozwiązań/usług opartych na istniejących technologiach niż nowych technologii 3 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Horyzont 2020 nowy program, nowe podejście Europe 2020 priorities International cooperation European Research Area Shared objectives and principles ICT ICT ICT ICT ICT ICT Tackling Societal Challenges Health, demographic change and wellbeing Food security, sustainable agriculture and the bio-based economy Secure, clean and efficient energy Smart, green and integrated transport Climate action, resource efficiency and raw materials Inclusive, innovative and reflective societies Secure Societies EIT JRC Simplified access Excellence in the Science Base Frontier research (ERC) Future and Emerging Technologies (FET) Skills and career development (Marie Curie) Research infrastructures Common rules, toolkit of funding schemes Creating Industrial Leadership and Competitive Frameworks Leadership in enabling and industrial technologies ICT Nanotech., Materials, Manuf. and Processing Biotechnology Space Access to risk finance Innovation in SMEs ICT ICT ICT ICT Nauka z udziałem społeczeństwa i dla społeczeństwa Upowszechn. doskonałości i zapewnianie szerszego uczest. Dissemination & knowledge transfer 4 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Horyzont 2020 nowy program, nowe podejście Uproszczona struktura, uproszczone zasady: Podstawowa zasada: simplification Uproszczona struktura programu Uproszczony dostęp dla wszystkich uprawnionych (przedsiębiorstw, uczelni, instytucji) we wszystkich krajach UE i poza nią Łatwiejsze niż dotychczas zasady aplikowania o dofinansowanie, uczestniczenia w projektach i ich rozliczania 5 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Horyzont 2020 zasady uczestnictwa Założenia KE (1): Jeden zestaw zasad Przyjmowany dla całego cyklu badawczo-innowacyjnego Obejmujący wszystkie programy i organy je finansujące Jeden projekt jeden poziom finansowania Do 100% kosztów kwalifikowanych (dla projektów innowacyjnych do 70%, ale dla osób prawnych o charakterze non-profit do 100%) Koszty pośrednie stały poziom - 25% kwalifikowanych kosztów bezpośrednich Proste kryteria oceny Doskonałość Wpływ - Implementacja (dla ERC TYLKO doskonałość) Nowe formy finansowania nakierowane na innowacyjność przedkomercyjne zamówienia publiczne, nagrody motywacyjne (inducement prizes), dedykowane instrumenty finansowe 6 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Horyzont 2020 zasady uczestnictwa Założenia KE (2): Uproszczone zasady przykłady: szersza akceptacja zwykłych praktyk księgowych beneficjenta, ryczałt na koszty pośrednie brak wymogu rejestracji czasu pracy dla osób zatrudnionych wyłącznie do realizacji projektu granty output-based mniej ale lepiej przygotowanych kontroli i audytów strategia w zakresie audytów nakierowana przede wszystkim na zapobieganie nadużyciom 7 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Horyzont 2020 zasady uczestnictwa Utrzymanie generalnych zasad: Projekty realizowane przez konsorcja złożone z co najmniej 3 partnerów z 3 różnych państw członkowskich UE i/lub państw stowarzyszonych) We wskazanych programach/działaniach/celach projekty składane przez indywidualnych naukowców (w 7PR: programy szczegółowe IDEAS (ERC) i PEOPLE (MCA), w H2020: cele szczegółowe: ERC, MSCA) Projekty finansowane wyłaniane w drodze konkursów ogłaszanych przez KE Jakość projektów oceniana przez niezależnych ekspertów Podstawowe kryteria oceny: Doskonałość Implementacja Wpływ (dla ERC TYLKO Doskonałość) Wymiar europejski projektu (European added value) 8 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

7PR a Horyzont 2020 Różnice (przykłady): Projekty badawcze Projekty badawcze Projekty innowacyjne polegające głównie na działaniach mających bezpośrednio na celu opracowywanie planów i systemów lub projektów nowych, zmienionych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług. Do tych celów działalność taka może obejmować przygotowywanie prototypów, testowanie, demonstrację, projekty pilotażowe, walidację produktów na dużą skalę i powielanie rynkowe 9 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

7PR a Horyzont 2020 Różnice (przykłady): Zróżnicowanie wysokości dofinansowania w projekcie wg: - grup beneficjentów - rodzajów działań (np. RTD, MGMT) Podstawowy poziom dofinansowania kosztów bezpośr. kwalifik. do 50% (dla uczelni do 75%) VAT niekwalifikowalny Rejestracja czasu pracy dla wszystkich w projekcie Jeden poziom finansowania dla całego projektu (bez różnicowania na grupy beneficjentów lub rodzaje działań!) Podstawowy poziom finansowania kosztów bezpośr. kwalifikowalnych do 100% VAT kwalifikowalny, jeśli nie można odzyskać (zmiana na podstawie zmiany rozporządzenia finansowego UE) Brak wymogu rejestracji czasu pracy dla zatrudnienia wyłącznie w projekcie Finansowanie kumulatywne Szersze upowszechnienie otwartego dostępu 10 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

7PR a Horyzont 2020 Utrzymanie sprawdzonych instrumentów: w takiej samej lub zbliżonej formule PPP, np. JTI P2P, np. ERA-NETs, art. 185 PPP, np. JTI, cppp P2P, np. ERA-NETs, art. 185 Ale ERA-NETs, ERA-NETs+ RSFF ERA-NETs Access to risk finace (debt and equity facilities) 11 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Energy Efficiency EE 8 2014: Public procurement of innovative sustainable energy solutions Funding scheme: CSA Budget: 34,5 M Call opening/deadline: 11.12.2013/05.06.2014 17:00 Considering the large volume of public spending (19% of EU GDP, or roughly EUR 2,200 billion in 200935), the public sector constitute an important driver to stimulate market transformation towards more sustainable energy products, buildings and services. To this regard, the recent Energy Efficiency Directive requires for instance that central governments purchase only products, services and buildings with high energy efficiency performance. However, there are many operational barriers related to sustainable energy public spending such as the lack of knowledge, practical training and tailored guidelines; the lack of willingness to change procurement habits; or perceived legal uncertainties. Project proposals should address the lack of professional procurement training, the lack of experience in implementing sustainable procurement practices and strategies, and/or the lack of sharing and co-operation among procurers. They should where appropriate rely on the use of cost benefit analysis (e.g. using a lifecycle approach). 12 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Energy Efficiency EE 8 2014: Public procurement of innovative sustainable energy solutions Expected results: Every million Euro of EU support is expected to trigger the launch of public tenders for the purchase of sustainable energy products, buildings or services resulting in savings of more than 25 GWh36 per year of energy savings and/or renewable energy production. Proposals should also increase the skills of public procurers and the market uptake of innovative solutions. 13 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Smart Cities and Communities SCC 1 2014/2015: Smart Cities and Communities solutions integrating energy, transport, ICT sectors through lighthouse (large scale demonstration - first of the kind) projects Funding scheme: IA Budget: 09,32 M Call opening/deadline: 11.12.2013 /07.05.2014 17:00 The EU policy and regulatory framework in the sectors of energy, transport and ICT supports the development of sectoral solutions, i.e. solutions with a limited degree of integration. However, for successful and accelerated implementation in real environments such as urban ones - that also have to take into account local specificities the test of integrated measures will pave the way for faster market roll-out of technologies. The key challenges for Smart Cities and Communities are to significantly increase the overall energy efficiency of cities, to exploit better the local resource both in terms of energy supply as well as through the demand side measures. This will imply the use of energy efficiency measures optimising at the level of districts, the use of renewables, the sustainability of urban transport and the needed drastic reduction of greenhouse gas emissions in urban areas within economically acceptable conditions - while ensuring for citizens better life conditions: lower energy bills, swifter transport, job creation and as a consequence a higher degree of resilience to climate impacts (e.g. urban heat islands effects) etc. 14 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Smart Cities and Communities SCC 1 2014/2015: Smart Cities and Communities solutions integrating energy, transport, ICT sectors through lighthouse (large scale demonstration - first of the kind) projects Expected results: deploy wide-scale, innovative replicable and integrated solutions in the energy, transport, and ICT; trigger large scale economic investments with the repayment of implementation costs in acceptable time lines (to facilitate the bankability of the projects); increase the energy efficiency of districts and of cities and foster the use of renewables and their integration energy system and enable active participation of consumers; increase mobility efficiency with lower emissions of pollutants and CO2; reduce the energy costs; decarbonise the energy system while making it more secure and stable; create stronger links between cities in Member States with various geographical and economical positions through active cooperation. It is envisaged that the proposals will also bring societal benefits: reduction of energy bills for all actors and especially for citizens and public authorities; Increase quality of life by creating local jobs (that cannot be delocalised) in cities; Increase air quality. 15 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Smart Cities and Communities SCC 2 2014: Developing a framework for common, transparent data collection and performance measurement to allow comparability and replication between solutions and best-practice identification Funding scheme: R&IA Budget: 1 M Call opening/deadline: 11.12.2013 /07.05.2014 17:00 To develop a framework for common data and performance measurement collection system which should be open, transparent and allow comparability of solutions. It should consider KPI on energy, ICT and transport matters as well as joint indicators to measure possible rebound effects and systemic values. Work has to build on results from CONCERTO, CIVITAS, the Green Digital Charter as well as the ICT-PSP pilots and could embrace other initiatives as the Green Button of the DoE in the US and 'The Social Energy Collective' in the Netherlands. In addition to methodologies and tools proposals should establish a framework for cities' cooperation to exchange best practices and compare achievements. 16 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Smart Cities and Communities SCC 2 2014: Developing a framework for common, transparent data collection and performance measurement to allow comparability and replication between solutions and best-practice identification Expected results: Involvement of society in data management processes of cities according to the value of information and improvement of level of trust of citizens. Stimulate market for data-enabled services/solutions (supporting entrepreneurship). Improved territorial knowledge for smart city planning. Recommendations to policy makers for collecting new sources of data and possibly form the basis for policy recommendations for a 'smart city index'. 17 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Smart Cities and Communities SCC 4 2014: Establishing networks of public procurers in local administrations on smart city solutions Funding scheme: CSA Budget: 1 M Call opening/deadline: 11.12.2013 /07.05.2014 17:00 Networks should aim at networking public procurement bodies in order to establish "buyers' groups" for innovative smart city solutions that improve the potential impact of the investment for cities and their citizens, and improve framework conditions for innovation. These networks will help public procurers to increase their capacity to undertake a better coordinated and articulated dialogue with suppliers about future needs by exchanging experience in procurement practices and strategies and by undertaking joint or coordinated actions. 18 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Smart Cities and Communities SCC 4 2014: Establishing networks of public procurers in local administrations on smart city solutions Expected results: boost the market demand for smart city solutions by increasing consumer awareness about technologies and processes used in implementing smart city solutions. act as lever through procurement and investment planning tools for local administrations and business create better public acceptance and engagement. ensure the framework conditions for the participating organisations for organising joint, cross-border public procurements encourage the public procurement bodies active in cities and communities through networks' activities, to increasingly become "launch customers" for innovative smart solutions which are not yet available on a large-scale commercial basis and which may entail a higher risk than purchasing products that are already commercially widely available. 19 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Źródło: KPK na podstawie e-corda 1999-2013 20 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Udział Polski w projektach 7.PR EU28 Reszta Świata Ilość zespołów w złożonych wnioskach* % udział we wnioskach Ilość przyznanych koordynacji % udział w koordynacjach Dofinansowanie KE dla zespołów % udział w dofinansowaniu KE EU15 487 358 76,9% 18 858 84,8% 34 064 128 526 85,4% EU13 61 888 9,8% 916 4,1% 1 717 930 557 4,3% Polska 12 600 2,0% 224 1,0% 408 853 480 1,0% K. Stowarzyszone 37 607 5,9% 1 908 8,6% 3 219 662 030 8,1% K. Kandydujące 11 957 1,9% 358 1,6% 299 530 088 0,8% K. Trzecie 34 772 5,5% 188 0,8% 606 934 852 1,5% Razem 633 582 22 228 39 908 186 053 Źródło: KPK na podstawie e-corda 2013 21 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Udział Polski w projektach 7.PR Źródło: KPK na podstawie e-corda 2013 22 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Udział Polski w projektach 7.PR Źródło: KPK na podstawie e-corda 2013 23 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Udział Polski w projektach 7.PR Źródło: KPK na podstawie e-corda 2013 24 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Udział Polski w projektach 7.PR Źródło: KPK na podstawie e-corda 2013 25 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Udział Polski (w tym MŚP) w projektach 7.PR 15,4 % 15,5 % 15,3 % 12,5 % 17,2 % Źródło: KPK na podstawie e-corda 2012 26 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Udział Polski (w tym MŚP) w projektach 7.PR 12,8 % 12,6 % 13,7 % 14,3 % 19,5 % Źródło: KPK na podstawie e-corda 2012 27 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Udział Polski (w tym MŚP) w projektach 7.PR Źródło: KPK na podstawie e-corda 2012 28 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Udział Polski (w tym MŚP) w projektach 7.PR Źródło: KPK na podstawie e-corda 2012 29 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Przydatne adresy Programy Pracy 2014-2015: http://ec.europa.eu/research/horizon2020/index_en.cfm?pg=h2020-documents Strona Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/research/horizon2020/index_en.cfm Magazyn poświęcony H2020: http://horizon-magazine.eu/ 30 Copyright KPK PB UE IPPT PAN

Dziękuję za uwagę Pytania? Osoby do kontaktu: Andrzej J. Galik andrzej.galik@kpk.gov.pl Aleksandra Ihnatowicz aleksandra.ihnatowicz@kpk.gov.pl Jan Lisowski jan.lisowski@kpk.gov.pl Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk ul. Krzywickiego 34 02-078 Warszawa tel: +4822 828 74 83 fax +4822 828 53 70 e-mail: kpk@kpk.gov.pl 31 Copyright KPK PB UE IPPT PAN