Szukam was Podręcznik do religii dla klasy I gimnazjum Wydawnictwo WAM Kraków 2010
Podręcznik nr AZ-31-01/1-8 do nauczania religii rzymskokatolickiej na terenie całej Polski, z zachowaniem praw biskupów diecezjalnych, przeznaczony dla klasy I gimnazjum, zgodny z programem nauczania nr AZ-3-01/1. Recenzenci ks. prof. dr hab. Roman Murawski SDB ks. dr hab. Piotr Tomasik Recenzja literacka dr Małgorzata Juda-Mieloch Konsultanci ks. Tomasz Homa SJ ks. Tadeusz Nosek bp Marek Mendyk Zespół redakcyjny ks. Władysław Kubik SJ (kierownik zespołu) Teresa Czarnecka ks. Grzegorz Łuszczak SJ Maria Poniewierska Zespół autorów ks. Krzysztof Biel SJ Teresa Czarnecka Anna Duka Małgorzata Juda-Mieloch ks. Władysław Kubik SJ ks. Grzegorz Łuszczak SJ Maria Poniewierska Ilustracje Katarzyna Rott Projekt okładki, opracowanie graficzne, łamanie Tomasz Mieloch Na okładce wykorzystano ilustrację z kartki wydawnictwa Éditions Médiaspaul. Imprimatur Kuria Metropolitalna w Krakowie Bp Jan Zając, Wikariusz Generalny Ks. Kazimierz Moskała, Wicekanclerz Ks. dr hab. Tadeusz Panuś, cenzor nr 953/2006, 9 maja 2006 r. ISBN 978-83-7318-707-8 Wydawnictwo WAM, Kraków 2006 Wznowienie 2008, 2009, 2010 WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika 26 31-501 Kraków tel. 12 62 93 200 fax 12 42 95 003 e-mail: wam@wydawnictwowam.pl DZIAŁ HANDLOWY tel. 12 62 93 254 256 fax 12 43 03 210 e-mail: handel@wydawnictwowam.pl Zapraszamy do naszej KSIĘGARNI INTERNETOWEJ: http://wydawnictwowam.pl tel. 12 62 93 260, 12 62 93 446-447 fax 12 62 93 261 Druk: Drukarnia Leyko sp. z o.o. Kraków
VII. Ludzie odnajdują Mnie
37 Zaufaj Mi Pójdźcie za Jezusem Drodzy młodzi, tak jak pierwsi uczniowie pójdźcie za Jezusem! Nie bójcie się zbliżyć do Niego, przekroczyć progu Jego domu, rozmawiać z Nim twarzą w twarz, jak z przyjacielem. Nie bójcie się nowego życia, które On sam wam ofiarowuje: On sam daje wam możliwość przyjęcia Go i praktykowania z pomocą Jego łaski i dzięki darowi Jego Ducha. Pytam was czy lepiej zgodzić się na życie pozbawione ideałów, na świat zbudowany wyłącznie na obraz i podobieństwo człowieka, czy ofiarnie szukać prawdy, dobra, sprawiedliwości, pracować dla świata, który będzie odbiciem piękna Bożego, nawet za cenę ciężkich prób, którym trzeba stawić czoło? Fragment Orędzia Jana Pawła II na XII Światowy Dzień Młodzieży, 1997 Bóg wystawił Abrahama na próbę. Rzekł do niego: Abrahamie!. A gdy on odpowiedział: Oto jestem powiedział: Weź twego syna jedynego, którego miłujesz, Izaaka, idź do kraju Moria i tam złóż go w ofierze na jednym z pagórków, jaki ci wskażę. Nazajutrz rano Abraham osiodłał swego osła, zabrał z sobą dwóch swych ludzi i syna Izaaka, narąbał drzewa do spalenia ofiary i ruszył w drogę do miejscowości, o której mu Bóg powiedział. Na trzeci dzień Abraham, spojrzawszy, dostrzegł z daleka ową miejscowość. I wtedy rzekł do swych sług: Zostańcie tu z osłem, ja zaś i chłopiec pójdziemy tam, aby oddać pokłon Bogu, a potem wrócimy do was. Abraham, zabrawszy drwa do spalenia ofiary, włożył je na syna swego Izaaka, wziął do ręki ogień i nóż, po czym obaj się oddalili. Izaak odezwał się do swego ojca Abrahama: Ojcze mój!. A gdy ten rzekł: Oto jestem, mój synu zapytał: Oto ogień i drwa, a gdzież jest jagnię na całopalenie?. Abraham odpowiedział: Bóg upatrzy sobie jagnię na całopalenie, synu mój. I szli obydwaj dalej. A gdy przyszli na to miejsce, które Bóg wskazał, Abraham zbudował tam ołtarz, ułożył na nim drwa i związawszy syna swego Izaaka, położył go na tych drwach na ołtarzu. Potem Abraham sięgnął ręką po nóż, aby zabić swego syna. Ale wtedy Anioł Pański zawołał na niego z nieba i rzekł: Abrahamie, Abrahamie!. A on rzekł: Oto jestem. [Anioł] powiedział mu: Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego! Teraz poznałem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet twego jedynego syna. Abraham, obejrzawszy się poza siebie, spostrzegł barana uwikłanego rogami w zaroślach. Poszedł więc, wziął barana i złożył w ofierze całopalnej zamiast swego syna. Księga Rodzaju 22, 1b-13 PytanIa I zadania 1. Spróbuj utożsamić się z Abrahamem, którego Bóg wezwał do złożenia Izaaka w ofierze. Wypisz argumenty za i przeciw podporządkowaniu się Bożej woli. Jak myślisz, co skłoniło Abrahama do podjęcia takiej, a nie innej decyzji? 2. Do czego wezwał młodych Jan Paweł II? Odpowiedz na pytanie zawarte w jego Orędziu. 3. Zinterpretuj gesty postaci przedstawionych na obrazie Caravaggia. Znajdź we fragmentach Pisma Świętego cytaty opisujące te gesty. 4. Wymyśl sytuację dotyczącą człowieka współczesnego, który znalazł się przed równie trudnym wyborem jak Abraham. zadanie dodatkowe Zredaguj krótki opis uczuć Abrahama w sytuacji przedstawionej na obrazie Ofiara Izaaka. Jak sądzisz? Pewnie słyszałeś nieraz, że ważne jest dobre ustawienie się w życiu i żeby to osiągnąć, należy nauczyć się trzeźwego myślenia, zimnej kalkulacji i ślepego uporu w dążeniu do celu. Tymczasem Bóg proponuje nam zupełnie coś innego. Wzywa nas do czynienia rzeczy, które po ludzku wydają się nie mieć sensu. Czy jest dzisiaj możliwe takie zawierzenie Bogu, że wszystko poświęca się dla Niego? 100
Caravaggio, Ofiara Izaaka, ok. 1600 Refleksja i modlitwa Panie, nie potrafię Ci zawierzyć bez Twojej pomocy. Daj mi łaskę silnej wiary. Umocnij we mnie ufność Tobie, abym gdy tylko poczuję przynaglenie sumienia czynił Twoją wolę. SłoWnIk całopalenie ofiara całopalna spalenie zwierzęcia w całości na ołtarzu na znak całkowitego i nieodwracalnego daru dla Boga Jeśli chcesz Modlitwa Karola de Foucauld Ojcze, Zdaję się na Ciebie, Zrób ze mną, co Ci się podoba. Cokolwiek uczynisz ze mną, dziękuję Ci. Jestem gotów na wszystko, Przyjmuję wszystko, Byleby Twoja wola spełniła się we mnie i we wszystkich Twoich stworzeniach. Nie pragnę nic więcej, o Boże. W ręce Twoje oddaję ducha mego, Z całą miłością mego serca, Bo Cię kocham. Potrzebą mej miłości jest oddać się całkowicie w Twe ręce, Bez reszty, Z ufnością nieskończoną, Bo Ty jesteś moim Ojcem. Masz wiadomość! Plemiona politeistyczne składały ofiary z ludzi, natomiast plemiona izraelskie składały ofiary ze zwierząt. Uzasadnieniem była wola Boga, który zabrania składania Mu ofiar z ludzi. Izaak, jedyny syn Abrahama, był dzieckiem obietnicy. Ofiara Izaaka była dla Abrahama próbą wiary oraz zaufania Bogu. Abraham jest wzorem posłuszeństwa Bogu. Jego przykład pokazuje, że chcąc wytrwać w wierze, trzeba całkowicie zaufać Bogu i pozwolić Mu się prowadzić. Kochający Bóg poprzez swoje Objawienie zwraca się do ludzi jak do przyjaciół i zaprasza ich do wspólnoty ze sobą. Właściwą odpowiedzią na to zaproszenie jest wiara. 101
38 Wołałeś mnie? Młody Samuel usługiwał Panu pod okiem Helego. W owym czasie rzadko odzywał się Pan, a widzenia nie były częste. Pewnego dnia Heli spał w zwykłym miejscu. Jego oczy zaczęły słabnąć i już nie widział. A światło Boże jeszcze nie zagasło. Samuel zaś spał w przybytku Pańskim, gdzie znajdowała się Arka Przymierza. Wtedy Pan zawołał Samuela, a ten odpowiedział Oto jestem. Potem pobiegł do Helego, mówiąc mu: Oto jestem: przecież mnie wołałeś. Heli odrzekł: Nie wołałem cię, wróć i połóż się spać. Położył się zatem spać. Lecz Pan powtórzył wołanie: Samuelu!. Wstał Samuel i poszedł do Helego, mówiąc: Oto jestem, przecież mnie wołałeś. Odrzekł mu: Nie wołałem cię, synu mój. Wróć i połóż się spać. Samuel bowiem jeszcze nie znał Pana, a słowo Pańskie nie było mu jeszcze objawione. I znów Pan powtórzył po raz trzeci swe wołanie: Samuelu!. Wstał więc i poszedł do Helego, mówiąc: Oto jestem, przecież mnie wołałeś. Heli zrozumiał, że to Pan woła chłopca. Rzekł więc Heli do Samuela: Idź spać! Gdyby jednak ktoś cię wołał, odpowiedz: Mów, Panie, bo sługa Twój słucha. Odszedł Samuel, położył się spać na swoim miejscu. Przybył Pan i stanąwszy, zawołał jak poprzednim razem: Samuelu, Samuelu!. Samuel odpowiedział: Mów, bo sługa Twój słucha. Pierwsza Księga Samuela 3, 1-10 Głos Boga Chcesz się nauczyć kochać? Kochać Boga, kochać ludzi dla Niego? Nie czekaj ani chwili, nie zastanawiaj się zbytnio, nie zatrzymuj się na pragnieniu, by kochać, lecz kochaj zaraz, w chwili obecnej. A kochać, znaczy czynić od razu, w tej chwili wolę Bożą, a nie swoją. Życie składa się jedynie z chwil obecnych i dla kogoś, kto chce coś osiągnąć, tylko one mają znaczenie. Samuel Tylko teraźniejszość się liczy: chwila, która ucieka, która przeze mnie, przez ciebie, przez nas powinna być chwytana w lot i dobrze przeżyta, aż do końca. Róbmy w niej to, czego Bóg od nas chce. A chce byśmy uczyli się, chodzili, spali, jedli, cierpieli, cieszyli się, grali Naucz się słuchać w głębi twojej duszy głosu Boga, głosu sumienia: powie ci ono, czego Bóg chce od ciebie w chwili obecnej. 102
Spis treści Wstęp...5 I. Ludzie pytają o Mnie... 7 1. Bardziej prawdziwy czy inny?...8 2. Rozumiesz, co mówię?... 10 3. Masz odwagę pytać?... 12 4. Czego szukam: prawdy czy sensacji?... 14 5. Czym jest wiara?... 16 6. Czy Boga można doświadczyć?... 18 7. Błazen czy mędrzec?... 20 II. Ludzie poszukują Mnie... 23 8. Dzieci jednego Boga... 24 9. Starsi bracia w wierze... 28 10. Wyznawcy Allaha... 31 11. Ludzie Chrystusa... 34 12. Jeden Kościół czy wiele Kościołów?... 37 III. Mówię do was... 41 13. Jak Bóg daje się poznać?... 42 14. Biblioteka nad bibliotekami... 44 15. Zrozumieć Pismo Święte kontekst... 46 16. Zrozumieć Pismo Święte znaczenie słowa... 48 17. Zrozumieć Pismo Święte środki stylistyczne... 50 18. Jak czytać Pismo Święte?... 52 IV. Dałem wam wszystko... 55 19. Sens i pochodzenie świata... 56 20. Kim jest człowiek? Kim ja jestem?... 60 21. Bóg-Stwórca uczy dobrej pracy... 62 22. Granice wolności... 64 V. Prowadziłem was... 67 23. Wyrusz w drogę... 68 24. Bóg naszych ojców... 70 25. Na skrzydłach orlich przywiodłem was do Siebie... 72 26. Słuchaj, człowieku...... 74 27. Odrzućcie zło uczynków waszych... 76 28. Zagubionych odszukam... 78 35. Autorytet Boga... 94 36. Masz sumienie?... 96 VII. Ludzie odnajdują Mnie... 99 37. Zaufaj Mi...100 38. Wołałeś mnie...102 39. Niech mnie Pan broni...104 40. Gniewam się śmiertelnie...106 41. Poświęcić życie?...108 42. Która uwierzyła...110 43. Zwycięstwo czy klęska?...112 44. Jestem z wami, nie lękajcie się!...114 VIII. Jestem dla was... 117 45. Po co Kościół?...118 46. Po co sakramenty?...120 47. Wierność Bogu...122 48. Dobry jak chleb...124 49. Parami do nieba...126 50. Myśląc ojczyzna...128 51. Pro publico bono...130 IX. Czekam na was... 133 52. Odnaleźć się w doświadczeniu Maryi...134 53. Jesteśmy sobie potrzebni. Uroczystość Wszystkich Świętych...136 54. Rozumieć chwilę obecną. Adwent...138 55. Światłość w ciemności świeci. Uroczystość Narodzenia Pańskiego...140 56. Przyoblec się w człowieka nowego. Wielki Post...142 57. Radujcie się! Triduum Paschalne...144 58. Niech zstąpi Duch Twój. Uroczystość Zesłania Ducha Świętego...146 Słownik...148 Źródła ikonograficzne...150 VI. Jestem z wami... 81 29. Oczekiwanie na Zbawiciela... 82 30. Istniał naprawdę?... 84 31. Skąd wiemy o Jezusie Chrystusie?... 86 32. Bóg-Człowiek... 88 33. Droga do Boga Ojca... 90 34. Droga do człowieka... 92