Ada Binik TOM 1 PODRĘ CZNY ZIELNIK ŚREDNIOWIECZNEGO MUZUŁMANINA Księga dziwów stworznia i cudów istninia Al-Qazwinigo (XIII wik) oraz zawart w nij nazwntwo i opisy roślin użytkowych
PODRĘCZNY ZIELNIK ŚREDNIOWIECZNEGO MUZUŁMANINA KSIĘGA DZIWÓW STWORZENIA I CUDÓW ISTNIENIA AL-QAZWĪNĪEGO (XIII WIEK) ORAZ ZAWARTE W NIEJ NAZEWNICTWO I OPISY ROŚLIN UŻYTKOWYCH TOM I
ADAM BIENIEK PODRĘCZNY ZIELNIK PODR ŚREDNIOWIECZNEGO REDNIOWIECZNEGO MUZUŁMANINA KSIĘGA GA DZIWÓW STWORZENIA I CUDÓW ISTNIENIA AL-QAZWĪNĪEGO (XIII WIEK) ORAZ ZAWARTE W NIEJ NAZEWNICTWO I OPISY ROŚLIN UŻYTKOWYCH TOM I KRAKÓW
Rcnznt: prof dr hab Ewa Machut-Mndc Copyright by Ada Binik, Krów 2014 Rdcja: Kinga Paraskiwz Projkt okłki: Pawł Spil Publicja dofinansowana przz Instytut Filologii Orintalnj Uniwrsyttu Jagillońskigo w Krowi ISBN 978-83-7638-502-0 KSIĘGARNIA AKADEMICKA ul św Anny 6, 31-008 Krów tl/fax: 12 431 27 43, 12 421 13 87 -ail: @ Intrnt bookshop: www
SPIS TREŚCI WSTĘP 7 ROZDZIAŁ I 9 I1 Piśinntwo kosografzn XII i XIII w oraz jgo główni przdstawil I2 Zariyā Ibn Muha Ibn Maḥūd Al-Qazwīnī i jgo dziła I3 Kitāb ağā ib al-aḫlūqāt wa ġarā ib al-awğūdāt I4 Kitāb āt ār al-bilād I5 Ocna współczsnych uczonych na tat twórczości Al-Qazwīnīgo 14 15 20 22 ROZDZIAŁ II 25 II1 Opis roślin zaiszczonych w dzil Kitāb ağā ib al-aḫlūqāt wa ġarā ib al-awğūdāt (Księga dziwów stworznia i cudów istninia) II2 Część druga na tat roślin zilnych (an-nabāt an-nuğū) 25 80 ZAKOŃCZENIE 105 BIBLIOGRAFIA 106 ABSTRACT 110 9
Wstęp Księgi autorstwa Zariyi ibn Muḥaa ibn Maḥūda al-qazwīnīgo stanowiły już podstawę ojj pracy doktorskij, oawiającj na h przykłzi spuściznę nauki starożytnj w piśinntwi arabski Już wtdy zaintrsował ni bogaty atriał botanzny zgrozony w Kitāb ağā ib al-aḫlūqāt wa ġarā ib alawğūdāt (Księga dziwów stworznia i osobliwości istninia) W piśinntwi uzułańskh wików śrdnh ożna spotć przykły dalko bogatszych faropi botanznych, zaltą natoiast dziła Al-Qazwīnīgo jst jgo olbrzyia popularność, dzięki którj ożna zaryzykować twirdzni, ż stanowiło ono swgo rodzaju standard widzy dycznj XIII-wiczngo czytlni arabskigo W wilu wypch wystąpiły poważn probly z idntyficją roślin, z uwagi na skąp a często nijdnoznaczn opisy orfologzn oraz zbyt ogólnikow opisy h zastosowania Idntyficję koikuj tż rozciągłość trytorialna oraz czasowa ipriu arabsko-uzułańskigo, powodująca, ż często t sa rośliny posiały wil nazw często innych na różnych obszarach oraz, ż często pod tą saą nazwą kryły się różn rośliny Wrszci, w przypku kilku roślin, jolwik idntyficja rozbijała się o kotny br wzianki w innych atriałach w języku arabski W sui jdn Kitāb ağā ib al-aḫlūqāt pozwala na na zapoznani się z przciętny stan widzy dycznj na Bliski Wschodzi w XIII w Ninijsza praca a na clu ralizację kilku zań: 1 Przdstawini zbrango przz Al-Qazwīnīgo bogatgo atriału botanzngo oraz jgo zastosowań dycznych; 2 Idntyficję przdstawionych roślin, substancji lcznzych oraz cytowanych postaci przy wykorzystaniu współczsnych i klasycznych słowników języ arabskigo oraz prskigo, w ty słowników tatycznych, innych śrdniowicznych arabskh oraz prskh źródł botanznych, wrszci opracowań współczsnych oraz źródł intrntowych w języch arabski oraz prski; 3 Ostatczną idntyficję roślin w świtl opisów orfologznych oraz zastosowań dycznych; 4 Sporządzni lzącgo doclowo pon dwiści tsonów opracowania, w który oprócz opisów roślin używanych w śrdniowiczny świci uzułański w clach dycznych, znajdą się wszystki h nazwy w języch 7
polski i arabski oraz nazwy systatyczn wraz z h synoniai w języku łaciński, dzięki czu powstaj prtyczny filologzny klucz do oznaczania roślin W pracy zastosował standardową iędzynarodową translitrację ISO dla języ arabskigo, uożliwiającą oddani wirngo zapisu oryginalnj pisowni roślin w języch arabski oraz prski Rośliny zostały uszrgowan z zachowani koljności wprowzonj przz Al-Qazwīnīgo, czyli wdług alfabtu arabskigo: ا ālif, ب bā, ت tā, ث t ā, ج ğī, ح ḥā, خ ḫā, د dāl, ذ ḏāl, ر rā, ز zā, zāy, س sīn, ش šīn, ص ṣād, ض ḍād, ط ṭā, ظ ẓā, ع ayn, غ ġayn, ف fā, ق qāf, ك kāf, ل lā, م ī, ن nūn, ه hā, و wāw, ي yā Uproszczona wyowa zaiszczona jst w wilu podręcznich1 oraz na stronach intrntowych Z uwagi na bogactwo zaiszczongo w Kitāb ağā ib al-aḫlūqāt wa ġarā ib al-awğūdāt atriału botanzngo oraz ogranzń wydawnzych ninijsza praca stanowi pirwszy to; koljny powinin uzać się w roku 2015 i będzi on zawirał kot indksów w języku arabski, polski oraz łaciński 1 Np A Ha sa n, I Kr ó l, Słownik tatyczny języ arabskigo, Warszawa 2007; A Ha s an, I Kr ó l, Podstawy języ arabskigo, Warszawa 2010; I Kr ó l, Rozówki polsko-angilsko-arabski, Wojkow 2004;, Nauczani języ arabskigo, Krów 2005 8
KSIĘGARNIA AKADEMICKA Sp z oo Adrs: ul św Anny 6, 31-008 Krów, tl/fax (12) 43 127 43, tl (12) 422 10 33 w 1167 -ail: @ KRS: 145510, NIP: 676-007-55-73